Morgunblaðið - 03.08.1939, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAöIÐ
Fimtudagur 3. ágúst 1939,
Ur daglega lífinu
Minningarorð um Eggert
Briem frá Viðey
Fyrir nokkrum doguin bii-tist hjer í
blaðinu brjef frá manni einum, sem
fann aS því, og það með rjettu, að
spilt hefir verið merkilegum hraun-
jkötlum hjer í négrenuinu, sem bera
heitið Tröllaböm, með því að taka
þaðan mikið af hraunhellum.
Brjefritarinn ætlaðist til þess, að
lögregl uvemd kæmi til, til þess. aS
slík spellvirki yrði ekki gerð á furðu-
smíðum náttúrunnar.
Sjálfsagt er, að spoma af öllum
mætti gegn því, að álík skemdarverk
sem hann lýsir í brjefi sínu, eigi sjer
stað. En ákaflega verður það erfítt að
láta lögregluvernd ná til slíkra hluta.
Það er oft erfitt fyrir lögregluna að
haJda uppi eftirliti og reglu á því, sem
nærtækara er, en gígir og hraunstrók-
ar út um bygðir og fjöll.
Ot
Fyrst og fremst þarf að brýna það
Ifyrir almetaningi, að Vara^t allar
fckemdih og iröskun á merkilegum
stöðum og náttúrusmíði.
En til leiðbeiningar þarf svo að fá
áhugasama og fróða menn til þess að
ákveða hvaða staðir eða náttúrufurðu-
verk era svo merkileg og sjerstæð,
að friðhelg skuli vera.
Ferðaf jelagið og iSTáttúrufræðif je-
Jagið ætti að gangast fyrir slíkri at-
hugun og blátt áfram merking frið-
helgra staða, og yrði lögð við refsing
ef friðuðum stöðum væri spilt.
Svo gæti þá lögreglan komið til,
þegar þessi friðun væri brotin, þó
hætt sje við, að erfiðir yrðu eftir-
málar út af slíkum brotum. Skilning-
ur almennings á málinu er það eina
sem dugar.
*
En út af þessu dettur mjer í hug
raufin í skálarbarm Geysis, sem gerð
var um árið, þegai' hverinn var end-
urvakinn.
Þá var um það talað, að þetta væri
leiðinleg skemd é hvernujn. En síðan
hefir minna verið um það talað. Lítið
svo á, a,ð hin tignarlegu gos yfir-
gnæfðu þessa skemd.
En jeg get ekki ímyndað mjer ann-
að en allir Geysisgestir hafi raun af
því að sjá þessa glufu í skálarbarm-
inn, a. m. k áður eu þeir sjá gosið.
★
Hjer um daginn sá jeg mynd í er-
Jendu blaði af raufinní. Þeir lesendur
hins erlenda blaðs sem hafa gert sjer
grein fyrir því, hvað mvndin sýndi,
Hafa ekki fengið háar hugmyndir um
varðveislu náttúrusmíða hér á landi.
Meðan i'aufin var ný, var um það
talað að fylla í hana hverahrúðri að
nvju. Þó á uppfyllingu þeix*ri verði
vansmíði, sljettar Geysisvatnið, eða
kísillinn úr því brátt vfir það. En frá-
renslið úr hveraskálinni, sem gera
þaif til að örfa gos og undirbúa gæti
fengist gegnum pípu er lögð yrði
neðst í raufina áður en uppfylling
færi frain. Útrásin úr þeirri pípu yrði
til lítilla lýta á hveraskálinni.
Þegar fulltrúar Norrænu fjelaganna
voru á dögunum é Þingvöllum, í boði
Islandsdeildarinnar, rabbaði jeg stund-
arkom við Mowinckel, fyrram forsæt-
isráðherx-a Noregs. Þessi ágæti gestur
vor sagði þá tvent, sem jeg tel rjett að
komi fyrir almenningssjónir.
Annað var um styttu Jóns Sigurös-
sonar á Austurvelli. „Jeg þóttist það
kunnur ykkar stjómmálasögu", sagði
hr. Mbwinckel, .„að jeg gat getið mjer
til af hverjum styttan væri. En jeg
undraðist, er jeg fór að skoða stytt-
una, að þar :skyldi hvergi að finna
nafnið á þessum fræga stjómmála-.
manni ykkar og ekkert, sem gefur til
kynna, af hverjum styttan er. Jeg varð
þess var, að útlendingar, sem komu að
styttunni furðuðu sig á þessu“.
Yæri ekki tími til kominn, að kynna
forsetann fyrir ókunnum gestum, sem
að garði koma?
Hitt, sem hr. Mowinekel mintist á og
taldi nauðsynlegt, að við gerðum breyt-
ingu á hið fyrsta, var umferðin —
vinstrihandar aksturinn. Hann kvaðst
vita hvemig á því stæði, að við Is-
lendingar hefðum tekið upp þá reglu,
að víkja til vinstri, en ekki hægri. „Það
var ekki vegna slysahættunnar", sagði
hi*. Mowinckel, „heldur vegna hins, að
ekki mátti hleypa beint í fangið á „söð-
ulkvenmönnum“. Mowinekel vitnaði til
ræðunna.r frægu, sem Hannes Hafstein
flutti uin þetta á Alþingi. Morgun-
blaðið birti í fyrra kafla úr þessari
ræðu.
„En þið verðið hið fyrsta, að breyta
ykkar umferðareglum — víkja til hægri
handar, í stað vinstri", sagði hr. Mo-
winckel. „Jeg er þéss fullviss, að þið
komist ekki hjá því, ,að breyta tll. En
þá er best að gera það strax, áður en
ykkur verður breytingin kostnaðar-
söm. Eins og stendur er aðeins um
venjubreytingu að ræða hjá ykkur;
þessvegna eigið þið að breyta strax.
Svíar, sem nú hafa -vistrihandar akst-
ui', telja óhjákvæmilegt að breyta og
taka upp hægrihandai'-akstur. En það
kostar þá ógrynni fjár — sumir segja
12 milj. króna“.
Þetta sagði hr. Mowinskel og það er
áreiðanlega þess vert, að því sje fylstí
gaumur gefinn.
★
Jeg er að velta því fyrir mjer, hvort
góðar undirtektir undir ræður manna
sjeu ekki einskonar fundai'Iaun.
Dómur er enn ekki fallinn í
máli þýska togarans, sem „Oðinn“
tók í landhelgi á mánudaginn.
Iíalda rjettarhöld áfram í dag.
Skipstjóri neitar að hafa verið að
veiðum í landhelgi.
Til Vestmannaeyja verður að
öllum líkindum Stokkseyrarferð
á föstudaginn, ef leiði verður gott.
Er það m.b. „Vonin“, sem ferð
þessa fer og mun þá leggja frá
Stokkseyri kl. 1 e h. á föstudag.
Eiggert Briem frá Yiðey varð
bráðkvaddur í Kallaðarnesi
að morgni laugardaginn 29. fvrra
mánaðar, svo sem frá hefir verið
skýrt hjer í blaðintl. Jarðarför
hans fer fram í dag.
Eggert var fæddur 17. júlí
1879. Var hann sonur hjónanna
Eiríks prófessors Briems og frú
Guðrúnar dóttur Gísla læknis
Hjálmarssonar, er lengi var hinn
mesti höfðingi á Austurlandi, vin-
ur mikill Jóns Sigurðssonar og
einhver traustasta stoð hans í
landsrjettindabaráttunni. Var því
Eggert af ágætu óg rammíslensku
bergi brotinn í báðar ættir, í karl-
legg föðurættar af Finnboga lög-
manni, en móðurættar beint af
Langsætt. Eru þessar kynkvíslir
svo kunnar, að óþarft er með öllu
að rekja þær hjer.
Eggert fór ungur í latínuskól-
ann í Reykjavík og lauk þar prófi
upp úr 4. bekk vorið 1897. Nam
hann síðan búvísindi í Dan-
imörku. Síðar keypti hann höfuð-
bólið Viðey og rak þar stórbú
um hríð. Setti hann þá skömmu
síðar ina fyrstu mjólkurbúð í
Reykjavík. Rjeðst hann þá brátt
í miklar jarðræktarframkvæmdir
í „Vatnsmýrinni", er hann tók á
erfðafestu, ræsti þar fram og
ræktaði víðáttumikil mýrafen og
rak kúabú miklu stærra en hjer
hafði áður þekst. Fluttist hann
síðan búfei'lum til Reykjavíkur, en
seldi jörðina.
Vorið 1917 var hann kosinn
formaður Búnaðarf jelags íslands
og hafði það starf á hendi um tvö
ár, en þessi ár voru in torveldustu
sakir hríðvaxandi dýrtíðar. Tekj-
ur fjelagsins stóðu að mestu í
stað, en kostnaður óx með ódæm-
um síðustu ár styrjaldarinnar,
vegna verðfalls peninga. Varð og
næsta Alþingi, 1919, að stórauka
framlög til fjelagsins, eða nær því
fjórfalda þau, er áður vóru, svo
að haft yrði í fullu trje. Hafði
Briem þá keypt Viðey aftur og
settist þar að á ný.
Árið 1917 var hann af hendi
landbúnaðarins, ásamt Klemensi
JónssyUi og Richard Thors,
í nefnd þeirri, er send
var til Lundúna til þess að semja
um verslunarviðskifti vor við Breta
Kunni hann að rnörgu vel skap-
lyndi Breta og átti hann vafalaust
fullkomlega sinn hlut að því, er
fram gekk í samningum við þá,
þótt þungt væri fyrir.
Hann hafði imikinn hug á fjár-
hagsmálum landsiris og reit í blöð-
Hliig? ——MB—awtaaBi
in um ýmisleg viðskiftamál. Hafði
hann og löngum með höndum vrn-
iskonar ránnsóknir á fornritum
vorum og ritaði margt um þau
efni. Fyrsta rit hans af því tagi
er bók hans „Um Ilarald hár-
fagra“. Var viðurkent af merk-
um ritdómendum, að það væri
fullkomið vísindarit, sem bæri
Ijóst vitni um skarpa glöggskvgni
og frumleik, og væri sannarlega
þess vert, að hlotið hefði verð-
laun úr sjóði Jóns Sigurðssonar.
Þá hefir hann ritað merkilega rit-
gerð um Kjalarnessþing ið forna
og ananna best rökstutt, hvar ver-
ið hafi ið forna Lögberg og fund-
ið því alveg ákveðinn stað. Enn
eru til eftir hann veigamiklar rit-
gerðir óprentaðar um Vínlands-
fund og Vínlandsferðir íslendinga
og um þjóðveldislög vor. Bera öll
þessi verk vitni um sjálfstæða vís-
indalega rannsóknarhæfileika og
vandvirkni, og flytja mörg inik-
ilvæg rök, sem lítt eða ekki hefir
áður verið gaumur gefinn.
Ekki var Eggert síður sýnt um
að koma öllu sem haglegast og
snoturlegast fyrir, er að verkum
4aut, hvort sem var á sjó eða
landi. Mátti segja um hann eins
og kveðið er að orði um Snorra
Sturluson, að hann „var hagur á
alt það, er liann tók höndum til
og hafði inar bestu forsagnir á
öllu því er gera skyldi“.
Hann var höfðingi í sjón og
raun og inn gestrisnasti heim að
sækja. Þótti erlendum gestum til-
komumikið bóndabýli í Viðey að
allri híbýlaprýði og rausn hús-
bændanna.
Eggert var tvíkvæntur. Fyrri
kona hans vai^ Katrín dóttir Pjet-
urs Thorsteinsons á Bíldudal.
Eignuðust þau mörg gervileg
börn, sem öll eru á lífi. Seinni
konan er Halla dóttir Sigurðar
sýslumanns Olafssonar í Kaldað-
arnesi. Lifir hún mann sinn.
Eggert var pniðmenni í fram-
gongu allri og viðmóti og átti al-
mennum vinsemdum að fagna.
Benedikt Sveinsson.
F'erðafjelag íslands biður þess
getið, að pantaða farmiða að Síðu-
ferðinni þarf að taka fyrir kl. 6
á föstudag og að Hvítárnesi, Kerl-
ingarfjöllum og á Hveravella-
ferðinni fyrir kl. 4 á föstudag á
skrifstofu Kr. Ó. Skagfjörðs, Tún-
götu 5, Rvík. Verða annars seldir
öðrum. Gistingu í sæluhúsunum
fá aðeins þeir sem eru á vegum
fjelagsins yfir helgina.
8 Minkar sjást
í Hafnaifirði
N ú eru minkarnir farnir aí£
verða ískyggilega marg-
ir í Hafnarfirði, eftir því sem
txðindamaður blaðsins skýrði
frá í gær.
Alls sáust þar með stuttit
millibili átta dýr í gær.
Voru tveir minkar að leika,
sjer á uppfyllingunni fyrir
neðan verslun Einars Þorgils-
sonar. Þeir skutust niður £
holu í lækjarfarveginum þaÞ
skamt frá, er að var komið.
Rjett um sama leyti sáust 4
fyrir framan trjesmíðaverk-
smiðjuna Dverg. Var talið aS
þar hefði verið minkamóðir
með 3 unga sína.
En um líkt leyti sáust 2 mink-'
ar vestur í hrauni fyrir vestam
bæinn. Er útilokað að þarn#.
hafi verið um missýningar aj5
ræða, eða að þarna hafi sami
minkur sjest tvisvar.
yóðabandaiagið
* og störf þess a
FRAMH. AF FIMTU SÍÐU.
hlutverki vaxnir verðum við að
hafa meira fje til umráða en við
höfum nú. Jeg vil vekja athygll
yðar á því að þær fjárupp-
hæðir sem þjóðirnar leyfa sjer að
verja til þeirrar friðarstarfsemi
sem alþjóðastofnunum er ætlað að
inna af hendi, eru hverfandi litlar
í samanburði við það sem hinar
sömu þjóðir eyða til hervæðingar.
Samanlagt verðgildi hinna opin-
beru bygginga Þjóðabandalagsins,,
Verkamálaskrifstofunnar, Alþjóða-
dómstólsins í Hag og Landbúnað-
arskrifstofunnar í Róm (Skrifstof-
an í Róm er alþjóðleg upplýsinga-
og ráðgjafastofnun um landbún-
aðanmál er ckki hærra en
byggingarverð eins nýtísku her-
skips.
Allir þeir fulltrúar sem tóku til
rnáls um skýrslu forsetans (62
ræðum;enn) tóku í §ama streng
sem "Winant og hjetu honum fylgi
sínu í baráttunni.
Bandaríki Ameríku eru meðlim-
ur Verkamálasambandsins en ekki
Þjóðabandalagsins, svo sem kunn-
ugt er. En með því að senda Genf
þenna glæsilega og reynda stjórn-
málamann til forstöðu Verkamála-
sambandsins og skrifstofunnar
hefir Ameríka rjett friðarbarátt-
unni í Genf sína styrku hönd tií
hjálpar, og það er ekki þýðingar-
laixst á þessum alvörutímum.
J. ú. V.
'XW
w
í. s. I.
Knattspyroumót Islands (meistaraflokkur)
K. R. R.
r
Urslitaleikur
K.R. — Valur
klukkan 8,30 í kvöld. Altaf melrl spennlngur!