Morgunblaðið - 09.09.1939, Page 5

ILaugardagur 9. sept. 1939.
I
Ótgreí.: H.f. Árvakur, Reykjavfk.
Ritstjðrar: Jön Kjartanaaos o* Valtjr Btaftnaaon (jibyrgrtfaimaBav).
Auglýsíngar: Árnl Óla.
Ritstjórn, auKlýamsrar o* afiralQsla: Anataratnsti «. — iSHml 1*00.
ÁskriftarKjald: kr. 1,00 A asanutll.
í lausasöiu: 16 aura aintaklB — II anra laoTt I^aabök.
'HuinufflnsBibw
í þ ró tt i r
BANNVÖRVRNAR
tríðsstjórn Breta hefir gefið
út tilkynningu um þær vör
ur, sem settar hafa verið á
i'bannlista vegna ófriðarins
(Contraband of war) og er sá
disti birtur á öðrum stað hjer
d blaðinu.
Svo sem sjá má af listanum
»er bannið tvennskonar: Al-
sgert bann og takmarkað bann.
I algerðu banni eru allar
þær vörur, sem notaðar eru í
hernaði beint eða óbeint; þar
til heyra ivopn allskonar,
æprengiefni, vjelar til fram-
leiðslu þessa eða viðgerðar.
Enrqfremur elcjsneyti allskon-
„ar, flutningatæki á landi,
hverju nafni sem nefnast, vjel
;ar og efni til þeirra hluta. Enn
fremur allskonar samgöngu-
tæki á landi, sjó eða í lofti og
doks mynt, málmar o. fl.
í tákjnörkuðu banni eru alls-
ikonar fæðutegundir, skepnu-
fóður og klæðnaður, svo og
-vörur og efni, sem notuð eru
ítil framleiðslu þeirra.
★
Sú spurning vaknar nú,
hvaða þýðingu það hafi fyrir
-ckkur Islendinga og aðrar
hlutlausar þjóðir, að Bretland,
;sem mun í þessari styrjöld, sem
'öðrum, hafa yfirráðin. á hafinu,
hefir lagt á þetta bann.
Sje um að ræða algerða
,'bannvöru, sem send er frá hlut
lausu ríki og henni er ætlað til
Þýskalands, þýðir það að Bret
inn gerir vöruna upptæka og
greiðir ekkert fyrir hana. Eins
mun Bretinn fara að, enda þótt
varan sje send til hlutlauss
Jands, ef hann þykist hafa full-
gilda ástæðu til að líta svo á,
að varan eigi í raun og veru að
fara til Þýskalands, en hlut-
lausa landið sje aðeins notað
■sem milliliður.
Þetta gæti haft þýðingu íyrir
■ okkur. Ef við t. d. færum að
selja til Noregs, Danmerkur
eða Svíþjóðar mikið af vöru,
sem nota mætti til hernaðar, en
Bretar vissu, að við hefðum
ekki selt þessum ríkjum sams-
konar vöru að undanförnu, er
hætt við, að þeir litu svo á, að
varan ætti að fara til Þýska-
lands. Þeir myndu þá senni-
lega stöðva þessi viðskifti og
gera vöruna upptæka.
Um hina takmörkuðu bann-
vöru er það að segja, að því
aðeins er hún gerð upptæk, að
fullvíst þyki, að hana eigi að
nota í þágu hernaðar. Okkar
vörur koma til að falla undir
þetta takmarkaða bann.
Að sjálfsögðu verður jafnan
mjög erfitt að skera úr um
þetta, því að ef varan á ann-
að borð kemst til ófriðarþjóð-
ar, má lengi um það deila,
hvort hún verður notuð í þágu
hernaðar eða á annan hátt.
★
Þegar ófriður brýst út milli
stórvelda Evrópu, verður að
sjálfsögðu mikil truflun á öll-
um siglingum og viðskiftum
þjóða á milli. En hlutlausar
þjóðir kappkosta eftir mætti,
að halda sínum venjulegu við-
skiftum. Það er því aldrei hlut
Hvað getum við lært
af Svíum?
B
enedikt Jakobsson í-
þróttakennari er ný-
lega kominn heim, eftir
tveggja mánaða dvöl í Sví-
þjóð. Hann var boðinn á
-Lingmótið, var ,síðan á al-
þjóðafundi firnleikakennara
í Stokkhólmi og loks á fim-
leikamóti á Malmahede. Þá
var hann og á námskeiði í
útiíþróttum á Bosön.
Benedikt kom inn á skrifstofn
unblaðsins
Benedikt Jakobsson
segir frá
leysisbrot af þeirra hálfu, að Morgunblaðsins ; „ær; og hafði
selja ófriðarríki vörur. Ef þau margt fróðlegt skemtilegt að
treysta sér að halda viðskift-
unum gangandi, eru þau í sín-
um fulla rjetti. En þegar ófrið-
arríki hefir lagt bann á vör-
ur vegna hins ófriðaraðilans.
verður það vitanlega altaf á-
hætta hlutlauss ríkis, að sigla
með þær. Áhættan er í því fólg-
in, að skip og farmur verði
gert upptækt, án endurgjalds.
Ef hinsvegar skip hlutlauss
ríkis sendir skip sín í samflota
(Konvoj), undir vernd her-
skipa ófriðarríkis og með vör->
ur til þess sama ríkis, myndi
það ekki skoðast hlutleysis-
brot?
Sennilega myndi hinn ófrið-
araðilinn líta svo á, að þar
með væru siglingar hins hlut-
lausa ríkis komnar út á braut, ir
sem væri óvinveitt því og
myndu þá í engu hlífa skip-
um þessa ríkis, hvar sem þau
hittust. Hlutlausa ríkið myndi
með þessu auka stórlega áhætt-
una fyrir sín skip.
Svo lengi sem hlutlausu rík-
in halda siglingum og viðskift-
um í sínum( eðlilega farvegi,
eru þau í sínum fylsta rjetti.
Þeim er leyfilegt að skifta við
cfriðarríkin, en bera sjálf á-
hættuna, ef hafnbann hefir
verið sett á eða vörur settar í
algert bann.
Benedikt Jakobsson.
segja úr förinni.
Hvað getið þjer sagt okkur
um Lingmótið?, spurði frjettarit-
ari.
9 þúsund íþróttamenn
— 2—70 ára.
— Mjer er óhætt að segja, að
þetta Lingmót er eitt mesta fim-
leikamót, er háð hefir verið, sagði
Beneclikt, Það má líkja því við
Olympíuleikana, nema hvað þar
voru eingöngu sýndir fimleikar,
en engin kepni háð.
A níunda þúsund fimleikamanna skólaleikfimi, þjálfun, heilsufræði,
og kvenna, á aldrinum frá tveggja
til sjötíu ára, tóku þátt í sýning-
um.
Þær þjóðir, sem einna mest bar
á þarna, voru Þjóðverjar og Dan-
annars voru á mótinu flokk-
ar eða fúlitrúar frá nálega 30
löndum. Um 2 þúsund fimleika-
inenn og konur komu frá Þýska-
landi á skipi fyrir sig, og höfðu
tvær hópsýningar kvenna og
karla, 500 í hvorum. Frá Dönum
var hátt á 2. þúsund fimleika-
fólks, bæði úr danska fimleika-
sambandinu, og Niels Buck fim-
leikamenn. Sýndu Danir í 300 og
500 manna flokkum, bæði kvenna
og karla.
Eðlilegast væri að Norður-
löndin, sem ætla sjer öll að
verða hlutlaus í þessum ófriði,
tækju nú upp nánari samvinnu
í. viðskifta- og siglingamálum.
Var talsvert rætt um slíka sam
vinnu, áður en stríðið braust
út, en ókunnugt, hvað úr fram
kvæmdum verður. En ekki er
vafi á því, að Norðurlönd gætu
ljett byrðar hvers annars á
ýmsan hátt, ef þau stæðu sam-
an og ynnu saman. Og þeim
myndi áreiðanlega ganga betur
að halda uppi sínum eðlilegu
viðskiftum, ef þau stæðu saman
um sinn rjett.
Hlegið að „Old boys“.
„Old boys“ flokkar sýndu frá
mörgum löndum, við mikinn fögn-
uð áhorfenda. Old boys-sýningarn-
ar voru yfirleitt einna vinsælast-
ar alla sýninganna. Þarna voru m.
a. Old boys flokkar frá Noregi,
Þýskalandi, Danmörku og Svíþjóð.
Fyrir þeim norsku og þýsku
var klappað eins og hverjum öðr-
um úrvalsflokkum, en hlegið að
Dönunum og Svíunum. Enda var
leikfimi tveggja hinna fyrnefndu
þannig, að fimleikameistari Is-
lands hefði vart staðið þeim á
sporði! Og þarna voru þó menn
um sjötugt.
En í mótsetningu við „öldung-
ana‘ ‘ voru börn, er sýndu fim-
leika á sína vísu, voru 2, 3 og 4
ára flokkar, og auk þess unglinga-
flokkar úr skólum.
Um kvenfimleikana er það að
segja, sagði Benedikt, að þeim um
var nær undantekningarlaust
stjórnað með músík, svo að æfing-
arnar voru með góðúm „rythma“.
Póstferðir á þriðjudag. Frá
Rvík: Mosfellssveitar, Kjalarness,
Kjósar, Olfuss og Flóapóstar, Þing
vellir, Laugarvatn, Þrastalundur,
Hafnarfjörður, Bo'rgarness, Akra-
ness og Norðanpóstar, Dalasýslu-
póstur, Barðastrandarpóstur, Snæ-
fellsnesspóstur, Meðallands og
Kirkjubæjarklausturspóstar, ’Gríms
ness og Biskupstungnapóstar. Til
Rvíkur: Mosfellssveitar, Kjalar-
Ölfuss ;ísamt tveim öðrum íslenskum
írs.
ft'ir fimleiðasýningarnar, sem
voru fyrsti þáttur Lingmóts-
heldur Benedikt áfram, sótti
alþjóða-fimleikakennaraþing,
ness, Kjósar, Reykjaness,
og Flóapóstar, Þingvellir, Laug-
arvatn, Þrastalundur, Hafnarfjörð
ur, Austanpóstur, Borgarness,
Akraness og Norðanpóstar.'
kennurum. Þar hjeldu ýmsir þekt-
ir læknar og fimleikakennarar
fróðleg erindi um ýms efni, svo
sem barnaleikfimi, kvennaleikfimi,
lífeðlisfræði, sjúkraleikfimi o. m.
fleira.
En eftir kennaraþingið var fim-
leikamót í Malmahede, og var jeg
þar einn íslendinga.
Það mót stóð yfir í eina viku,
og var lang lærdómsríkasti þátt-
ur Lingmótsins, að minsta kosti
fyrir kennara. Einn liðurinn var
t. d. sá, að kennarar skiftust á
að kenna og tóku allir kennararn-
ir þátt í æfingum, hver hjá öðr-
um til skiftis. Á kvöldin skemtu
svo hinar ýmsu þjóðir: Skotar
sýndu þjóðdansa, Englendingar
Rugby-knattspyrnu, Þjóðver jar
knattleiki, einkennandi fyrir þá,
o. s. frv.
— Og ísland?
— Jeg fyrir mitt leyti, segir
Benedikt, gat ekki skemt, þar sem
jeg var einn. En jeg talaði eitt
kvöldið um ísland.
Eftir þetta mót, segir Benedikt
ennfremur, fór jeg til Bosön,
rjett fyrir utan Stokkhóhn, til
þess að skoða þar nýstofnað í-
þróttaheimili. Dvaldi jeg þar> tæpa
viku og var á námskeiði fyrir úti-
íþróttir.
Þar næst fór jeg aftur til Stokk-
hólms og var með Gösta Holmer,
ríkisþjálfara Svía á Olvmpíu-
stadion. Þangað hafa íþrótta-
„stjörnur“ Svía frían aðgang og
geta ókeypis notið allra þeirra
gæða, er stadion hefir upp á að
bjóða, svo sem: Allskonar þjálf-
unar, gufubaða, nudds o. fl. o. £1.
Og þar er Gösta Holmer allan
daginn og leiðbeinir „stjörnun-
sem æfa á stadion.
★
Tþróttamál Svíþjóðar? Hvað seg-
*■ ið þjer um þau?
— Um íþróttamál Svíþjóðar er
margt gott að segja. Þau eru vel
skipulögð, og alt öðruvísi en lijer.
í Stokkhólmi einum eru 20 í-
þróttavellir og svæði fyrir út-ií-
þróttir, inni í bænum og í útjöðr-
um. Á bærinn þau og rekur þau
sem eigin fyrirtæki.
Þá hefir bærinn í þjónustu sinni
íþróttaráðunaut, er á sjerstakri
skrifstofu annast um að leigja
fjelögum vellina og svæðin til af-
nota. En fjelagar þeirra verða að
kaupa sjer aðgangskort að völl-
unum, er gilda fyrir lengri eða
skemri tíma. Og sá, sem ekki hefir
kortið sitt í lagi, fær ekki að fara
inn á völlinn til æfinga, hvort sem
hann heitir Pjetur eða Páll. Það
er öðruvísi en hjer, þar sem hver
og einn getur tekið sína tösku og
farið til æfinga „suður á völl“,
án þess að greiða neitt fyrir. Þar
greiða menn fyrir aðganginn, en
heimta líka nokkuð fyrir snúð
sinn: Vellirnir eru ávalt í 1. fl.
ástandi! Það sjer bærinn um. Hann
ver tæpl. 2 milj. króna til viðhalds
þeim, en fær líka aftur all-miki5
upp í kostnaðinn í aðgangseyri og
leigu.
★
ftir að hafa kynst íþróttamál-
. unum þar sem þau eru koin-
in á jafn hátt stig og í Svíþjóð,
segir Benedikt Jakobsson að ibk-
um, verður mjer enn augljósari
sú þörf, sem ríkir hjer heima á
því að skipuleggja íþróttamálin
betur en hefir verið gert til þessa.
Fyrsta skrefið væri að bærinn
rjeði í sína þjónustu sjerfróðan
mann í þessum efnum, og minnir
mig, að sú hugmynd hafi verið
rædd í bæjarstjðrn, þó ekki sje
hún komin til framkvæmda enn.
En vonandi verður það áður en
langt um líður. Það er nauðsyn
fyrir þjóðfjelagið, að sjeð verði
um. líkamlegt uppeldi æskunnar.
En þá fyrst, komast íþróttamál ís-
lands á rjettan kjöl er þau ern
rjett skipulögð. Þ.
lutavella
á Þingvollum
IÞingvallasveit hefir verið stofn-
að Fiskiræktarfjelag Þing-
vallavatns, og eins og nafnið bend-
ir til, er hlutverk þess að reyna
að auka fiskmagn í vatninu. Er
þetta hið þarfasca fyrirtæki, en
eins og um mörg önnur góð fyrir-
tæki háir því fjárskortur í byrj-
un. Ætlar það nú að reyna að
afla sjer tekna með því að halda
hlutaveltu á Þingvöllum annan
sunnudag. Hafa ýmsir Reykvík-
ingar lofað að gexa muni, og á að
koma þeim á Bifreiðastöð Stein-
dórs. Ymsir ágætir og dýrir munir
hafa þegar verið gefnir, þar á
meðal tvö málverk frá Þingvöll-
um.
Skemtun verður haldin í sam-
bandi við hlutávsltuna, en það fje
sem inn kemur fyrir liana, rennur
til skógræktar.
K. F. U. M. Almenn samkoma á
morgun kl. 8V2. Allir velkomnir.