Morgunblaðið - 16.09.1939, Blaðsíða 5

Xaugardagur 16. sept. 1939.

Jftlorg*mbIaí>ið
Útget.: H.í. Árvakur, Raykjavlk.
Rltstjörar: Jftn Kjartanuon oc ValtjT Btaföi
Auglýslncar: Árnl óla.
Rltstjörn, aucl^sincar o( afcralftala: Auaturatnstl I.
Áskrlftargrjald: kr. 1,00 & asknutJl.
í lausasölu: 16 aura stntaklC — 16 aura assn Lsabök.
n (AbyrcCanaaSua).
HlaU M00.
FYRSTI HÁLFI MÁNUÐURINN
PÁ er liðinn fyrsti hálfi mán-
uðurinn, sem stríðið hefir
;ætaðið. Það fer stöðugt harðn-
íaUdi. Ógnirnar og skelfingarn-
ar verða æ meiri. Og sú spá
aetlar fyllilega að rætast, sem
framsýnir menn sögðu fyrir
iöng-u, að næsta stríð myndi
-ekki eingöngu verða háð milli
liermannanna á vígvellinum,
Iheldur myndi friðsömum borg-
nrum, körlum, konum og
fcörnum eigi minni hætta búin
*n hermönnunum sjálfum.
Engar skýrslur hafa enn
'verið birtar yfir fallna og
«ærða hermenn í stríðinu. Við
vitum heldur ekki tölu þeirra
friðsömu borgara, karla, kvenna
tqg barna, sem fallið hafa og
særst í loftárásum á varnar-
lausar borgir ©g þorp. Ef ná-
Tkvæmar tölur lægju fyrir um
þetta í dag, er óvíst með öllu
fivíuít itála binna föllnu og
særðu hermanna yrði hærri en
tala hinna friðsömu borgara,1
sem ffallið hafa og særst í loft-
árásum á varnarlausa staði. ;
'Þannig er stríð nútímans. —
I»að er ógnar- og skelfingar-
stríð, sem enginn sjer fyrir í
<dag, hvaða hörmungar færir
yfir heiminn.
★
jÞegar *þýsk-rússneski vináttu-
'samningurinn var gerður, sögðu
bæði enskir og franskir stjórn-
málamenn, sem kunnir voru
„;iínnnum“ í Moskva, að sam-
itímis hafi verið gerður leyni-
legur undirmáli, þar sem Rúss-
iar iháfi lofað Hitler beinum
rstuðningi í styrjöld við Pólland,
.gegn því að fá vissan hluta afl
ilandinu, þegar búið væri að
ileggja það í auðn. Þessir kunn-
rugu menn sögðu, að Rússar
•myndu verða hlutlausir til að
Hbyrja með, en grípa inn í styrj-
iildina síðar með Þjóðverjum
-og fá svo endurgjaldið, þegar
,að skiftunum kæmi.
Ymislegt bendir til þess, að
:spá þessara manna ætli að
rætast. Síðustu dagana hafa
blöð Rússa hafið svæsnar árás-
ír á Pólverja, en blöðin eru sem
kunnugt er, bergmál af því,
sem einvaldsherrann í Moskva
vill segja. Hafa rússnesku blöð-
ín farið nákvæmlega eins að
og þýsku blöðin, áður en inn-
rás þýska hersins hófst.
Þegar þessar árásir rússnesku
blaðanna hófust, hafði mikill
ber verið sendur til pólsku
landamæranna. Telja nú hinir
kunnugu menn, að ekki verði
langt að bíða þess, að rússnéski
herinn hefji innrás í Pólland
og taki sinn skerf af landinu.
Kommúnista-óvitarnir hjer,
sem í öllu fylgja Moskva-línun-
um, hafa ekki enn treyst sjer
til að gefa skýringu á þessum
ffyrirbrigðum, sem nú eru að
gerast í Rússlandi. Þeir flytja
þó daglega „einkaskeyti“, sem
þeir fá gefins frá Moskva. En
hætt er við, að friðarljóminn
hverfi, sem kommarnir hafa
verið að reyna að fljetta utan
um Stalin, ef rússneski herinn
skyldi eiga það eftir, að ráðast
að baki Pólverjum. Og hvað
yrði um þá miklu vernd og ör-
yggið, sem kommúnistar sögðu
smáríkin hafa hjá einvaldherr-
anum í Moskva?
*
Stríðið hefir, það sem af er,
aðallega hitt okkur íslendinga
á þann hátt, að okkar sigling-
ar hafa truflast. Enn er alt í
óvissu um, hvemig okkar sigl-i
Sngum verður hagað.
Láðir ófriðaraðilarnir hafa
lagt bann á ýmsar vörur, sem
ætlaðar eru hinum aðiljanum.
Okkar vörur heyra undir tak-
markað bann hjá báðum, þann-
ig, að hömlur verða lagðar á
vörurnar, ef sýnt þykir, að þær
verði. notaðar í þágu hersins.
Bretar hafa ráðlagt skipum
hlautlausra þjóða, að koma af
sjálfsdáðuum til rannsóknar á
vissum eftirlitsstöðvum, sem
þeir hafa sett upp í þessu skyni.
Þjóðverjar hafa hinsvegar svar-
að því til, að þeir skoði það hlut
leysisbrot, ef skip hlutlausra
ríkja gefi sig fríviljuglega und-
ir slíkt eftirlit hjá Bretum.
Af þessu er augljóst, að
margt vandamálið rís nú upp
hjá hlutlausum ríkjum í sam-
bandi við siglingar þeirra.
Vitaskuld er það keppikefli
allra hlutlausra ríkja, að geta
haldið 'uppi viðskiftum við ó-
friðarþjóðirnar. En það er
hægra um að tala en fram-
kvæma, þegar öflugustu stór-
veldi heimsins eiga í ófriði. —
Ekki síst verða viðskiftin erfið
hjá ríkjum, sem eiga alt undir
siglingum á hafinu. En svo er
um okkur Islendinga.
★
í síðustu heimsstyrjöld gátu
togarar okkar siglt með ísfisk
til Englands. Nú er enn alt í
óvissu um þetta. Að vísu hafa
stjórnarvöld Breta felt úr gildi
fisk-,,kvota“ okkar og leyft ó-
takmarkaðan innflutning. En
samtímis hafa þeir boðað há-
marksverð á fiskinum, sem ekki
hefir verið ákveðið enn hvað
verður.
Ef hámarksverðið verður
lágt, verður ókleift fyrir ís-
lenska togara að sigla til Eng
|lands. Allur tilkostnaður út-
gerðarinnar hækkar gífurlega
Verða togarar því að fá hátt
verð fyrir fiskinn, til þess að
fá risið undir kostnaðinum.
Við sjáum af öllu þessu, að
enn er alt í óvissu um okkar
siglingar. Það' er því hyggileg-
ast að gera nú þegar ráð fyr-
ir, að margskonar hömlur
verði lagðar á okkar siglingar
og gera ráðstafanir í sambandi
við það.
Loltvarna- og knatt-
spyrnuæfingar
í Duisburg
Þetta er fyrsta greinin,
sem Vivax skrifaði eftir að
hann kom til Þýskalands með
knattspyrnumönnunum. -------
Greinin var sett í póst í Duis-
burg þann 22. ágúst, en kom
ekki hingað fyr en með Brú-
arfossi. Sýnir þetta best hver
óregla hefir verið á póstsend-
ingum frá Þýskalandi þessa
dagana. — Vegna þess, að
greinin sýnir hugsanaháttinn
áður en stríðið braust út og
er að því leyti fróðleg, þóttj
rjett að birta hana þó hún
hafi komið svona seint.
O yrsta daginn, sem ís-
lensku knattspyrnu-
mennirnir voru í Þýskalandi,
var þeim ráðlagt að fara
ekki út úr gistihúsinu eftir
kl. 8 að kvöldi, vegna þess
að sama kvöld áttu að fara
fram loftvarnaæfingar í
borginni.
Hvergi mátti sjást glæta. Það
var þó ekki vegna þess að um-
ferð væri bönnuð um borgina, að
knattspyrnumönnunmn var sagt
að vera heima, heldur vegna þess
að móttökunefndin óttaðist að
þeir myndu villast í borginni, e£
þeir hættu sjer út.
Jeg held, að enginn hafi verið
leiður y-fir þessu banni.
Við höfðum verið 6 daga á leið-
inni til Hamborgar og komum
þangað seint á sunnudagskvöld.
Plestir fóru í land í Hamborg um
kvöldið til að skoða sig um og
vildi því dragast hjá sumum að
komast í rúmið, Klukkan 8 á
mánudagsmorgun var farið að
hugsa til ferðar. Áttum við að
fara með járnbraut frá Hamborg
til Duisburg við Rín, sem er ein
af fjöldamörgum iðnaðarborgum í
Ruhrhjeruðunum.
Á Goðafossi leið öllum vel og
löngu áður en komið var í höfn í
Leith höfðu allir gleymt sjóveik-
inni, sem lítilsháttar bafði gert
vart við sig. Öll skipshöfnin á
Goðafossi ljet sjer mjög ant um
að öllum liði sem best og vildi
alt fyrir okkur gera.
Nú, en fyrsti dagur okkar und-
ir handleiðslu þýskra knattspyrnu-
málaforkólfa er dagur knatt-
spyrnuæfinga og — loftvarnaæf-
inga. N
Eftir 6 stunda járnbrautarferð
frá Hamborg komum, við til Duis-
burg, þar sem okkur er tekið opn-
um örmum.
Hjer eigum við að bíða í 3 dagá,
eða þangað til haldið verður til
Trier, hinnar fornfrægu borgar
við Luxemburg-landamærin.
Okkur hefir verið fenginn sami-
staður á gistihúsinu „Hotel Prinz-
Regent“ í miðjum bænum. Flestir
bna einir í herbergi og í mesta
Ipgi tveir. Gistihúsið er fyrsta
flokks, eins og alt, sem okkur hef-
ir hingað til verið boðið upp á.
Er við höfum þvegið okkur og
skoðað híbýlin er tilbúið besta
matborð. Að því loknu er tilkynt
að mx getum við komið til æfinga
Knattspjnrnuæfing draumur, sem verður horfinn -er
1 þrumuveðri. við vöknum í fyrramálið. Við eig-
Duisburg er ekkert frábrugðin um eftir að vera hjer í 18 daga
öðrum þýskum iðnaðarbæjum. Alt og getum á hverjum degi dáðst
er þrifalegt og það svo að pilt- að búðargluggunum og vörum, sem
arnir eru altaf að hafa orð á þessu við getum ekki tekið með okkur
frábæra hreinlæti. heim.
í þessari borg eru íbúarnir um Að lokum eitt dæmi um það,
hálf miljón, mest iðnaðarfólk. hve menn venjast fljótt því ó-
Æfingavöllurinn er utan við venjulega: Fyrst á meðan piltarn-
borgina og ókum við þangað í ir fengu ávexti eins og þeir vildu,
stórum almenningsbíl. má fuRyrða að fáir hafi ver-
Eftir Vivax
Það er hvorgi meira nje minna ið hraustir í maganum, en nú fær
en heil íþróttahöll, sem við fáum
til umráða. Er það einn af í-
þróttaskólum þýska íþróttasam-
bandsins. Höll þessi kostaði rúm-
lega % miljón ríkismörk og er
skóli og æfingastaður fyrir íþrótta
menn, sem skara fram úr í Vest-
ur-Þýskalaridi. Hjá íþróttahöllinni
eru margir knattspyrnuvellir og
stórt vatn (á stærð við Reykja-
víkurtjörn), þar sem menn geta
synt.
Fritz Buchloh, sem ásamt Gísla
Sigurb j örnssyni, fararst j óranum,
og dr. Erbach, tók á móti okkur
í Hamborg, stjórnar æfingunni.
I kjallara hússins eru svefn-
herbergi og böð og þar afklæð-
ast knattspyrnumennirnir.
Það hefir verið ákaflega heitt
hjer í landi þessa dagana (26—30
gráður Celcius í skugga), stillur
og sólskin, en nú tekur að rigna
og rigningunni fylgja þrumur og
eldingar, en piltarnir láta þann
hávaða ekki á sig fá, því gleðin
yfir að hafa komist á grasvöll og
fá knetti til að æfa sig með er
mikil. Þeir eru eins og kálfar, sem
hleypt er á gras í fyrsta skifti
að vori til.
Að knattspyrnuæfingunni lok
inni er farið í bað í tjörninni.
Vatnið er volgt (álíka og í Sund-
höllinni heima). Þegar þessum æf-
ingum er lokið er orðið nokkuð
áliðið dags. Klukkan 7 erum við
heima á gistihúsinu og klukkan
8.15 á að snæða kvöldverð. Enn
er þó bjart úti og flestir nota
tækifærið til að skoða sig um í
miðbænum.
Ef þátttakendur þessarar farar
gætu fengið allar óskir sínar upp-
fyltar í öllu og tekið með sjer alt,
sem þá langar í og sem þeir sjá
búðargluggunum, væru það
margir skipsfarmar af vörum, sem
kæmu til íslands.
Fyrst í stað keyptum við ýmis-
legt smávegis, en nvi erum við
hættir í bili, ekki beint vegna
peningavandræða heldur meira
vegna þess að eftir því sem við
dveljum lengur sjánm við eitthvað
nýtt, sem okkur langar meira í
heldur en það sem við höfum áð-
ur sjeð, og þessi dýrð er ekki
maður sjer epli, peru, appeisínu,
banan, eða hvað sem er, — svona
rjett í hófi.
Duisburg í myrkri.
Þegar við komum á gistihúsið
eftir æfingarnar tókum við eftir
því, að fjöldi manns var að vinna
við ljósakrónurnar, og sumir vom
önnum kafnir við að líma svart-
an pappír á allar gluggarúður að
innan. 1 sjálfum borðsalnum var
þó ljósadýrð eins og vant var. Það
var litið farið að skyggja er ViS
gengum til kvöldverðar, en er við
höfðum snætt var aldimt út.
Á gistihúsinu er stórt anddyri
með hægindastólum. Umsjónar-
maður gistihússins hefir stúku lít
af fyrir sig í einu horninu. Tvær
vængjahurðir eru í aðaldyrunum
og voru rúðurnar í hurðunum
þaktar með svörtu klæði. Okkur
brá í brún er við komum fram í
anddyrið úr borðsalnum, vegna
þess hve skuggsýnt var. í loftinu
hangir gríðarstór ljósakróna með
20 til 30 ljósaperum, nú var að-
eins Ijós á einni perunni, sem
lýsti upp anddyrið með daufiú
bláu ljósi.
Uti á götunni sást ekki glæta
nema þegar bílar, hjólhestar, spor-
vagnar eða önnur farartæki fóru
fram hjá. Okuljósin voru smátýr-
ur. Það var ekki fýsilegt að hætta
sjer langt frá gistihúsinu, enda
datt víst engum í hug að fara í
langar rannsóknarferðir.
Þar sem jeg var undanskilinn
hvíldarreglum knattspyrnukepp-
endanna ákvað jeg að fara dálítið
um borgina til þess að kynnast
loftvarnaæfingunum af eigin
reynd, og fekk Gísla Sigurbjörns-
son í för með mjer.
Klukkan var farin að ganga 12
er við hjeldum iit í bæinn. Tölu-
verð umferð var á götunum a£
gangandi fólki og allmikil bíla-
umferð. Þetta myrkur minti mig
einna helst á þegar krapið settist
í Elliðaárstíflurnar hjerna á ár-
unum, eða Sogslínan bilaði fyrst
og öll Reykjavík var í myrkri, sá.
var þó munurinn, að hvergi sáust
FRAMH. Á SJÖTTU SÍÐU.