Morgunblaðið - 29.09.1939, Blaðsíða 5

Föstudagur 29. sept. 1939.
ItlorgmíblaSið =
Crtgef.: H.f. Árvakur, Réykjavfk.
Ritstíðrar: Jðn Kjartansson og Valtýr Stefánsson (ábyrgBarmaSur).
Auglýsingar: Árni Óla.
Ritstjðrn, auglýsingar og afgreiBsla: Au-sturstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 3,00 á mánuBi.
í lausasölu: 15 aura eintakiB — 25 aura meB Lesbðk.
BRESKA FLUGVJELIN
8
Hvernig rú§sne§kir hermenn
innlima Pólland „þegjandi
og hljóðalaus(“ undir
bolsjevismann
í grein, sem Halldór Kiljan Laxness skrifar í kommúnistablaðið, segir hann: „Jeg skil
ekki almennilega hvernig bolsjevikar ættu að sjá nokkur hneyksli í því, að 15 miljónir manna
eru þegjandi og hljóðalaust innlimaðir undir bolsjevismann“. "»*
Kiljan hefir lært af Hitler. Hitler gat ekki skilið, að það vekti hneysli að hann innlim-
aði Austurríki eða Bæheim og Mæri, ,,án þess að úthella svo mikið sem einum blóðdropa".
70 smálesta skriðdrekar
Frakka brjóta
leiðina.................
Siegfriedlínau veikust. Svæðinu á|jafn gagnslausar gaguvart þeim,
PAÐ eru okkur í|slendingum
mikil og sár vonbrigði, að
;yfirmaður breskrar hernaðar-
flugvjelar, sem varð að nauð-
lenda norður á Raufarhöfn á
■dögunum, skyldi hafa orðið til
að brjóta hlutleysi landsins,
tneð því, að hverfa á brott aft-
ur, eftir að hafa gefið yfirvöld-
um landsins drengskaparheit
um, að hann myndi ekkert fara
nema með leyfi íslenskra stjórn
arvalda.
Við íslendingar erum vopn-
laus þjóð. Við höfum engan
her og engan flota. Við höfum
lýst yfir ævarandi hlutleysi, og
byggjum alla okkar tilveru á
því, að hinar stóru og voldugu
þjóðir virði hlutleysi okkar og
láti okkur ekki á neinn hátt
.gjalda þess, að við höfum ekki
vopnaðan her til þess að gæta
hlutleysisins.
Við vitum það mjög vel, Is-
lendingar, að við erum ekki á
neinn hátt við því búnir að
verja hlutleysi okkar, ef á það
«r ráðist af stórveldum þeim,
sem nú berast á banaspjótum.
En engu að síður höfum við
Jþóttst öruggari en jafnvel nokk-
air þjóð önnur í heiminum, ör-
vggari um það, að okkar hlut-
Seysi væri engin hætta búin, svö
3engi sem við gættum þess
jsjálfir út í æsar, að varðveita
hlutleysið á drengilegan hátt.
Þessa öruggu von höfum við
hygt sumpart á legu okkar
iands hjer norður við heim-
skaut og langt frá sjálfum
hildarleiknum. En aðallega höf-
um við þó Jbygt okkar von á
tdrengskap þeirra stórvelda, sem
nú eigast við. Við höfum trúað
})Ví og treyst, að „litla vopn-
lausa þjóðin“ hjer norður á
hala veraldar ætti öruggasta
verad í smæð sinni og vináttu
við allar þær þjóðir, sem við
jhöfum haft einhver kynni af.
Okkar eina úrræði nú er, að
jmótmæla því sem gerst hefir
^og það hefir þegar verið gert.
Við vonum, að mótmælin verði
tekin til greina, og þess gætt
-vandlega hjer eftir, að slíkt
hlutleysisbrot komi ekki fyrir
•aftur.
★
Sumir menn hjer hafa furð-
,-að sig á því, að þýskur kafbát-
ur skyldi á dögunum hafa mátt
koma inn á Reykjavíkurhöfn,
án þess að vera kyrsettur, en
bresk hernaðarflugvjel, sem
nauðlenti á Raufarhöfn, hafi
.strax verið kyrsett.
Þetta stafar af því, að í okk-
ar hlutleysisákvæðum (sem eru
hin sömu á öllum Norðurlönd-
um) eru önnur ákvæði um kaf-
báta ófriðarríkis en hernaðar-
flugvjelar.
Aðalreglan er sú, (sbr. 2 gr.
hlutleysisákvæðanna), að kaf-
bátar ófriðarríkja mega ekki
jfara um íslenska landhelgi. En
sú undantekning er gerð frá að-
alreglunni, að kafbátur má
koma inn í íslenska landhelgi
og hafnir, ef hann hefir orðið
fyrir sjótjóni eða flýr undan
ofviðri, en hverfa verður hann
brott jafnskjótt, eftir að orsök-
in til hingað komu hans er
burtu fallin. Og vitanlega má
kafbátur enga viðgerð fá hjer
eða efni til viðgerðar. Hann má
heldur ekki fá hjer eldsneyti
eða neitt annað.
Að vísu stóð ekki þannig á
um þýska kafbátinn á dögun-
um, að hann kæmi hingað
vegna sjótjóns eða ofviðris,
heldur kom hann með sjúkan
mann, sem þurfti meðhöndlan
á sjúkrahúsi. En það er sam-
eiginlegt álit allra Norðurlanda,
sem standa að hlutleysisákvæð-
unum, að kafbátur ófriðarríkis
megi leyta hafna með sjúk-
an mann, enda verði maðurinn
í gæslu meðan stríðið stendur
yfir. Fyrst hlutlaust ríki leyfir
kafbát að koma inn vegna sjó-
tjóns á skipi, væri fráleitt að
banna hitt, að taka á móti sjúk-
um manni, sem nauðsynlega
þyrfti lækningar og hjúkrunar.
★
Ákvæðin um hernaðarflug-
vjelar ófriðarríkja eru strang-
ari: Þar segir svo, sbr. 8. gr.:
„Herloftför ófriðaraðilja, að
frátöldum sjúkraloftförum, og
loftförum, sem flutt eru á her-
skipum, mega ekki koma inn á
íslenskt forráðasvið, nema öðru
vísi sje mælt fyrir um einstök
svæði þess samkvæmt almenn-
um grundvallarreglum þjóðar-
rjettar. — Loftför, sem herskip
ófriðarríkis hefir meðferðis,
mega ekki fara af skipinu með-
an það er í íslenskri landhelgi“.
Samkvæmt þessu er hernað-
arflugvjelum (nema sjúkraflug-
vjelum) fortakslaust bannað að
fljúga yfir íslenska landhelgi
eða landið. Af þessu leiðir, að
hernaðarflugvjel, sem hjer
verður að nauðlenda af ein-
hverri ástæðu, á að kyrsetjast
og vera í haldi uns stríðinu er
lokið.
★
Það er ekki rjettmætt að á-
saka íslensk stjórnarvöld eða
íslenska embættismenn út af
atburðinum á Raufarhöfn. Við
treystum á drengskap hins er-
lenda flugforingja. Og við
verðum aldrei svo voldug þjóð,
Islendingar, að við getum beitt
öðrum vopnum í viðskiftum við
stórveldin, sem eiga í ófriði, en
drengskap þeirra og virðingu
fyrir hlutleysi okkar.
Smokkveiði er enn töluverð í!
Hafnarfirði. í fyrradag voru tald-
ir 50 bátar á firðinum, sem voru
við smokkfiskveiðar. Nokkuð hef-
ir dregið úr hug manna við veið-
ina, að öll íshús eru orðin full
og því erfitt að koma aflanum í
peninga.
Um hálfsmánaðar skeið hefir
verið „tíðindalaust af vest-
urvígstöðvunum' ‘.
Það er að segja, hvorugur herj-
anna hefir sótt fram neitt að ráði.
En dag og nótt hefir einhvers-
staðar á vígstöðvunum staðið
„fallbyssu-einvígi“.
Loftorusvur hafa verið háðar og
flugvjelar skotnar niður frá báð-
um aðilum.
Franskur frjettaritari skýrði frá
því í gær, að loftorusta hefði verið
háð milli 9 þýskra orustuflugvjela
og 5 franskra. Frakkarnir sendu
fjórar þýskar flugvjelar til jarðar:
Sjálfir hjeldu þt.r þremur, mistu
tvær.
Síðar var háð orusta milli
þriggja franskra flugvjela og
fimm þýskra. Ein frönsk og þrjár
þýskar voru þegar í stað skotnav
niður. Hinar fjórar, tvær og tvær
hjeldu loftbardögunum áfram.
Endirinn varð sá að ein komst
heim heilu og höldnu af hvoru
liði.
Árangurinn úr tveimur loftor-
ustum: Fjórar franskar og átta
þýskar flugvjelar skotnar til jarð-
ar (skv. frönskum heimildum).
Svo virðist, sem Frakkar sjeu
stöðugt að búa um sig á
svæðinu, sem þeir náðu á sitt vald
hjá Saar fyrstu daga styrjald-
arinnar. Svæði þetta er upp og
ofan talið vera 500—800 ferkíló-
metrar.
t iegfriedlínan er hjer 7—10 km.
hiíii í landi. Iljer er enginn eðli-
legur varnargarður eins og áin
Rín, sunnar á fransk-þýsku landa-
mærunum.
En franska herstjórnin virðist
auk þess líta svo á, að hjer sje
milli hennar og frönsku landa-
mæranna hefir hún náð á sitt
vald með því að tefla fram skrið-
drekum, sem eru 70 smálestir að
þyngd.
Breskur stnðsfrjettaritari lýsir
sókn Frakka á þessa leið:
„Sjötíu smálesta franskir skrið-
drekar, sem vaða áfram eins og
risaskrímsli frá forsögutímunum,
hafa komið þýsku yfirherstjórn-
inni á óvart, á sarna hátt og þeg-
ar fyrstu bresku skriðdrekarnir
komu frarn á vígvöllinn árið 1916
og vöktu skelfingu meðal þýsku
herfylkjanna.
Það var leyndarmál, að þessir
skriðdrekar væru til. Jafnvel
breska herforingjaráðinu var ó-
kunnugt um þá, þar til fyrir
skömmu.
Það var álitið óhugsanJegt að
hægt væri að gera nothæfa skrið-
dreka sem væru fjórum sinnum
stærri en skriðdrekarnir sem voru
notaðir í ófriðnum mikla; því var
heldur ekki trúað, að hægt væri
að setja á skriðdreka byssur á
stærð við fallbyssur okkar — eins
og hjer hefir verið gert.
Frakkar eiga sókn sína i
svæðinu fvá Mosel til Vogesfjalla
að þakka þessari nýju gerð skrið-
dreka. Þeir hafa verið smíðaðir í
laumi, klæddir sjerstakri stálteg-
und.
Skriðdrekabyssur og rifflar,
jafnvel jarðsprengjur, hafa reynst
eins og riffilkúlurnar og sprengj-
urnar reyndust gagnvart venju-
legum skriðdrekum árið 1916.
Þeir eru eins og bresku 40 þús.
smálesta orustuskipin Nelson og
Hood samanborið við Ijettvopnuð
beitiskip, í hlutfalli við skriðdreka
þá, sem herforingjaráðum álfunn-
ar var kunnugt um fvrir mán-
uði eða þar um bil.
Skriðdrekarnir hafa brotist yfœ
vjelbyssufylgsni Þjóðverja á svæð-
inu milli frönsku og þýsku varn-
arvirkjanna. Maginot og Sieg-
fried. Frá því var skýrt í hernað-
artilkynningu Frakka 11. septem-
ber, að vjelbyssurnar í *þessum
fylgsnum væru í sambandi við
rafmagn og að þeim væri stjórn-
að úr 4 km. fjarlægð.
Þjóðverjar höfðu treyst því að
vjelbyssuhreiður þessj myndu geta
stráfelt fótgöngulið, sem sækt*
fram í skjóli fallbvssukúlnagarðs
eða sliriðdreka. En hinir nýju
skriðdrekar reyndust geta eyðilagt
þessi vjelbyssufylgsni, með því
blátt áfram að mala þau undir
sjer“
SÆKJA FRAM.
rakkar segjast hafa sótt
fram fyrir austan Mosel-fljót
í gær og tekið marga fanga.
Fregnir frá Luxembourg herma,
að frá því klukkan 3 í gær hafi
stöðugt heyrst mikil skothríð fri
vígstöðvunum. (FÚ)