Morgunblaðið - 24.01.1940, Qupperneq 3

Miðvikudagur 24. jan.1940.
MORGUNBLAÐIÐ

Loðdýraræktin hefir
fimm til tífaldast
á þremur árum
H. J. Hólmjárn segir frá
loðdýraræktinni s.l. ár
LOÐDÝRARÆKT hefir aukist mjög hjer á landi
á undanförnum árum og margt virðist benda
til að sá atvinnuvegur eigi hjer mikla fram-
tíð fyrir sjer ef rjett er á málum haldið.
Loðdýrarækt mun mjög geta ljett undir með landbún-
aðinum og meira að segja orðið alldrjúg búbót í sjávar-
þorpum.
Þrennskonar loðdýrategundir hafa reynst bestar til rækt-
unar hjer á landi: Silfurrefir, blárefir og minkar. Tilraunir
hafa verið gerðar með önnur loðdýr, svo sem þvottabirni og
kanínur, en flestir hafa gefist upp á því, þar sem það hefir ekki
þótt svara kostnaði að ala þau dýr.

Blaðamaður frá Morgunblað-
inu hitti í gær að máli loðdýra-
ræktarráðunaut ríkisins, hr. H.
J. Hólmjárn og fekk hjá hon-
um ýmsar upplýsingar um loð-
dýraræktunina s. 1. ár. Er það
sem hjer fer á eftir bygt á upp-
lýsingum hans.
— Það má segja, að s. 1. ár
hafi afkoma loðdýraræktar-
manna verið allgoð og betri en
hin undanfarandi ár. Hinn vax-
andi loðdýrastofn og fjölgun
loðdýrabúa á undanförnum
þremur árum sýnir, að trú
manna á þessum atvinnuvegi og
áhugi fyrir honum fer stöðugt
vaxandi.
VÖXTUR LOÐDÝRA.
RÆKTARINNAR.
Árið 1936 voru 1378 silfur-
refir á landinu, 319 blárefir og
500 minkar. Loðdýrabú voru
þá 127. 1937 voru búin orðin
200, silfurrefirnir 2552, bláref-
irnir 350 og minkarnir 850.
1938 fjölgar búum um helming
og eru þá orðin 400, með 4221
silfurref, 682 blárefum og 2000
minkum. Árið 1939, eða s. 1. ár
var tala búanna lítið eitt hærri
og eigendur, einstaklingar og
fjelög um 600. Tala dýranna á
s. 1. hausti var: silfurrefir 6798,
1736 blárefir og 4750 minkar.
Loðdýraræktarbú eru í hverri
einustu sýslu á landinu, en lang-
flest silfurrefa er í Húnavatns-
sýslu, Dalasýslu og Gullbringu-
sýslu, eða 700—800 dýr í hverri
sýslu. Blárefir eru langflestir í
Reykjavík, og Gullbringu- og
Kjósarsýslu. Sama er að segja
um minkana. I Gullbringusýslu
einni eru taldir 3354 minkar.
Þá eru mörg minkabú á Vest-
fjörðum í sjávarþorpum.
Telur Hólmjárn, að minka-
ræktin eigi einkum framtíð fyr-
,ir sjer í sjávarþorpum vegna
þess hve þar er hægt að fá ó-
dýrt fóður, en aðalfæða mink-
anna er fiskur.
Lífdýrasala hefir verið sára-
lítil á s. 1. ári. Hefir aðallega
verið um sölu kynbótadýrá að
ræða. Aðálerfiðleikar loðdýra-
ræktareigenda nú stafa af ó-
friðnum. Margir óttuðust að eft-
ir að stríðið braust út, myndi
grávara falla mjög í verði eða
jafnvel verða með öllu óseljan-
leg, en sem betur fer hefir þetta
ekki reynst svo.
BETRI AFKOMA
Afkoma loðdýrabúa varð
betri á s. 1. ári heldur en á
nokkru öðru ári síðan að lðo-
dýrarækt hófst hjer á landi.
FRAMH. Á SJÖTTU SÍÐU.
218 sveitabæír bygðir
síðastliðið ár: Meðal-
Kostnaður kr. 8500
sveitabæir voru bygðir
árið 1939, samkvæmt
upplýsingum Þóris Baldvins-
sonar byggingarfræðings. Er
það svipað og árið á undan.
188 hús voru bygð úr stein-
steypu, en 25 úr timbri, og sum
þeirra að nokkru leyti úr torfi.
í flestum þessara húsa eru þrjú
herbergi, eldhús, snyrtiklefi,
þvottahús og geymslur. 89 þess-
ara húsa voru aðeins ein hæð,
90 voru ein hæð og kjallari, 27
ein hæð, kjallari og loft.
Til jafnaðar reyndist kostn-
aðarverð hvers húss vera 8500
krónur. í heild nam byggingar-
kostnaður bæjarhúsa í sveitum
1.810.500 krónum.
Að meðaltali voru lánaðar
3500 krónur til hvers húss, en
alls hefir lánsfjeð numið 745
þúsund krónum. Meðalstyrkur,
sem veittur var til endurbygg-
ingar nam 1200 krónum, en
samtals var varið 235.600 krón-
um í endurbyggingarstyrki.
Flest hús voru bygð í Árnes-
sýslu, en næstflest í Rangár-
vallasýsJu. Næst í röðinni eru
Eyjafjarðarsýsla, Suður-Þing-
eyjarsýsla, Snæfellsnessýsla og
Skagafjarðarssýla.
Tjarnargat-
an verður
breikkuð
Aðalgatan til
Skerjafjarðar
Lengi hefir það staðið til, að
Tjarnargatan yrði breikknð.
Hún er vandræðalega mjó. Hún á
að verða 20 metrar á breidd. Er
það sama breidd og á Fríkirkju-
veginum.
Er ætlast til að um Tjarnargötu
verði aðalumferðin úr Miðbænum
og suður að Skerjafirði. Verður
hinni breiðu götu haldið áfram
meðfram Tjörninni austan við ís-
húsið „ísbjörninn“ og síðan suður
fyrir neðan SÞidentagarð og Há-
skólalóð og kemur þessi gata á
Reykjavíkurveginn í Skildinganesi
skamt frá Sjóklæðagerðinni.
En að nú verður byrjað á
breikkun Tjarnargötu kemur til af
því, að grjót það, sem kemur upp
úr göturæsunum, sem grafin eru
fyrir hitaveitupípurnar, verður
notað í þessa uppfyllingu. Síðan
þarf að leggja nýtt holræsi í göt-
una og alt suður að Háskóla. En
ekki verður iiægt að leggja það
samtímis og uppfyllingin er gerð,
vegna þess að Tjarnarbotninn er
svo mikil leðja, að uppfyllingin
verður að síga áður og jafna sig.
En tilvalið er að nota þarna upp-
gröftinn úr götunum, sem flytja
þarf í burtu hvort sem er.
Bretar stööva
póst frá Islandi
Póstyfirvöldin hafa látið hafa
það eftir sjer opinberlega,
að í síðustu ferð danska skipsins
„Bergenhus“ til Danmerkur, hafi
Bretar tekið allan póst úr skipinu
til skoðunar.
Er talið alveg óvíst hvenær
póstur þessi kemst áleiðis, en það
hefir viljað dragast, að póstur,
sem Bretar hafa lagt hald á í ó-
friðnum, kæmist leiðar sinnar.
Bretar hafa áður stöðvað „Berg-
enhus“, og þá lagt hald á vörur
úr skipinu, sem taldar voru til
ófriðarbannvöru.
Leikfjelag Reykjavíkur sýnir
leikritið Dauðinn nýtur lífsins á
morgun. Nú fer að fækka sýning-
um á þessum góða leik, því í byrj-
un næsta mánaðar, eða 2. febrúar,
verður frumsýning á Fjalla-Ey-
vindi.
inilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
1 i
| Þjóðverjar áttu |
| þetta skip -
1 söktu því sjálfir |
Myndin er af þýska skipinu „Col-
umbus“ (22 þús. smál.),~sem Þjóð-
verjar söktu í miðju Atlantshafi,
er breskt herskip nálgaðist það.
Nýr bátur til
Eyja: Hrakning-
ar i dönsku
sundunum
f fyrrakvöld kom' til Vestmanna-
eyja vjelbáturinn „Meta“ frá
Danmörku. Báturinn er smíðaður
úr eik, 43 smálestir að stærð, með
130 hestafla vjel, keyptur í Es-
bjerg. Verð bátsins er um 30 þús.
danskar krónur.
Hann er nýgerður upp og út-
þúinn nýtískutækjum. Var hann
9 sólarhringa á leiðinni frá Frede-
rikssund, með viðkomu í Fred-
rikshavn og Þórshöfn í Færeyjum.
I Skagerak hrepti báturinn ofsa
veður á norðaustan, með mikilli
fannkomu og yfir 20 stiga frosti.
Var frostið svo mikið, að stýris-
keðjur frusu í stýrisrörum og
vatnskranar í hásetaklefa, þótt
kynt væri af kappi.
Skipstjóri var Jón Jónsson í
Olafshúsum, en háestar voru þrír
og allir frá Vestmannaeyjum.
Urðu þeir ekki fyrir neinum
töfum af hálfu ófriðaraðila, en
ekki mátti tæpara standa, að þeir
slyppu út úr dönsku sundunum,
því daginn eftir var alt íslagt.
Báturinn reyndist prýðilega.
Eigendur eru fjórir bræður,
synir P. Andersen skipstjóra og
útgerðarmanns, er dvaldi í Vest-
mannaeyjum um 30 ára’ skeið, en
fluttist síðastliðið haust til Dan-
merkur. Mun hann nú vera á leið
hingað til lands aftur alfluttur.
Báturinn verður gerður iit frá
Vestmannaeyjum. Skipstjóri verð-
ur Knud Andersen.
NURMI FER TIL
AMERÍKU
Nurmi, hinn alkunni finski
hlaupagarpur, kom til
Stokkhólms í dag.
Hann er á leiðinni vestur um
haf til þess að heyja þar íþrótta
kepni til ágóða fyrir Finnlands-;
söfnunina.
3
Einar Benedikts-
son verður jarð-
settur i Þing-
vallatúni
Kirkjuathöfnin fer
fram á föstudag-
inn kemur
Ríkisstjómin hefir ákveðið, að
Einar Benediktsson verði
jarðsettur á Þingvöllum.
Fór Þingvallanefnd þangað aust-
ur í gær til þess að svipast eftir
og ákveða stað fyrir grafreit hans.
Með Þingvallanefnd voru þessir
menn: Matthías Þórðarson þjóð-
minjavörður, Gústaf Jónasson
skrifstofustjóri í dómsmálaráðu-
neytinu, síra Sigurgeir Sigurðsson
biskup, Guðjón Samúelsson húsa-
ineistari, Már Benediktsson, Ófeig-
ur Ófeigsson læknir og Felix Guð-
mundsson kirkjugarðsvörður.
Þessir menn völdu stað fyrir
grafreit Einars á fúninu fyrir
austan Þingvallakirkju. Þar er all-
djúpur jarðvegur, en túnið hátt
yfir vatnsborð Öxarár.
Kirkjuathöfnin fer fram í Dóm-
kirkjunni á föstudaginn kemur.
Verður lík Einars flutt í kirkjuna
á fimtudagskvöld. Lík hans er nú
í líkhúsi Rannsóknastofu Háskól-
ans.
Þeir síra Sigurgeir Sigurðsson
biskup og síra Ólafur Magnússon
í Arnarbæli flytja ræður í kirkj-
unni.
Á laugardaginn verður líkið
flutt, austur á Þingvöll.
Föt bónda
alelda eftir
sprengingu
í áburðarþró
Arngrímur Jónsson, bóndi að
Hvammi í Þistilfirði, varð
fyrir því óhappi s.l. sunnudag, er
hann var að fara ofan í áburðar-
þró til að gera við frárenslispípu,
að eldur frá reykjarpípu hans
kveikti í eldfimum lofttegunduio
í þrónni.
Varð af þessu sprenging svo
mikil að Arngrímur þeyttis upp
úr þrónni og voru föt hans þá
alelda.
Sonur Arngríms heyrði spreng-
inguna og sá eldblossann upp úr
þrónni. Kom hann nú að og slökti
eldinn í fötum Arngríms. Voru
þau öll í tætlum og Arngrímur
mikið brunninn á höndum og and-
liti og nokkuð á brjósti.
Hjeraðslæknir var þegar sóttur.
Taldi hann Arngrím ekki í mikilli
hættu, en þó leið honum mjög illa
í fyrradag.
Ríkisskip. Esja var á Bakka-
í firði kl. 5 síðdegis í gær.