Morgunblaðið - 09.07.1940, Blaðsíða 5

J*riðjudagur 9. júlí 1940.
ðtcef.: H.f. Arvakur, Rtyklaylk.
Rltatjðrar:
Jön Kjartanaaon,
Valtýr Stefánsaon (ábyretJarm.).
Auglýsingar: Arnl Öla.
Rttatjörn, auglýalngar Of alarrsiOala:
Austurstræti *8. — Slaal 1«00.
Aakriftargjald: kr. 8,00 A aaAnuSl
lnnanlands, kr. 4,00 ntanlanda.
1 lausasölu: 20 aura elntakUS,
25 aura meQ Leabök.
Verslunarfólkið
Þess var nýlega getið hjer
í blaðinu, að Verslun-
armannafjelag Reykjavíkur
hefði farið þess á leit við rík-
isstjórnina, að gefin yrðu út
bráðabirgðalög um verðlags-*
uppbót á laun starfsmanna í
verslunum og skrifstofum,
rsamhljóða frumvarpi því, sem
<dagaði uppi á síðasta Alþingi,
wegna þess að þrír af þing-j,
ir^önnum Framsóknarflokksiins
meituðu um afþrigði við 3. um-
ræðu í efri deild. En með frum
varpi þessu var farið fram á,
að starfsfólk í verslunum og
skrifstofum, hvar sem er á
landinu, skyldi fá sömu kaup-
uppbót og opinberir starfs^
menn. Þessi ósk verslunarfólks
~var sanngjörn og rjettmæt.
Nú hefir V. R. borist svar
ríkisstjórnarinnar og það und-
arlega skeður: Svarið er neit-
andi. Sú ein ástæða er gefin, að
ekki hafi fengist samkomulag
um málið í ríkisstjórninni.
Þegar Alþýðublaðið var hjer
á dögunum að ræða um þessa
sanngjörnu málaleitan versl-
unarfólksins, ljet þlaðið þess
getið, að við því væri ekki að
búast, að verslunarfólkið fengi
kröfur sínar fram, því að það
hefði ákkert stjettarfjelag. Til
þess að fá kröfurnar fram,
þyrfti verslunarfólkið fyrst að
jmynda nA-ð s,(er stjettarfjeA
lag, sem svo gengi í allsherj-
arsamtök verkalýðsins, Alþýðu
sambandið.
Þessa sömu skoðun virðist
meiri hluti ríkisstjórnarinnar
bafa (og einnig Alþingi. Þegar
fyrst voru ákveðnar uppbsetur
til handa verkamönnum og öðr-»
um, eftir að dýrtíðin óx í land-
inu, voru uppbæturnar bundn-
ar við þá menn eingöngu, sem
voru í stjettarfjelögum.
Morgunblaðið telur þessa
stefnu al-ranga. En fyrst svo
er komið, að hún virðist alls-
ráðandi, bæði á Alþingi og í
ríkisstjórninni, verður að krefj*
ast þess alveg afdráttarlaust,
að allsherjarsamtök verkalýðs-
ins, Alþýðusambandið, verði
losað undan því pólitíska oki,
sem nú ríkir þar.
Ríkisstjórnin hefir haft góð
orð um, að leysa þetta mál. En
vissulega hefði farið betur á
því, að hún hefði nú orðið við
óskum verslunarfólksins, enda
þótt það standi utan við sam-
tökin. Nú er þessu fólki bein-
línis refsað fyrir það, að það
hefir ekki viljað vera í stjórn-
málaflokki, sem það ekki að-
hyllist.
Þetta mál er þannig vaxið, að
ríkisstjórnin verður að gefa op-
inbera skýringu á afstöðu sinni
til málsins. 1
9
Frá Þúfu í Fagrahvamm
pyrir einum 60 árum kom
*■ drengur norðan úr
Fnjóskadal með upptíning-
inn sinn í búð á Akureyri og
lagði hann þar inn. Aurarn-
ir, sem hann fjekk fyrir ull-
arlagðana, voru heir fyrstu,
sem hann hafði eignast.
Hann keypti fyrir há garð-
yrkjukver.
Aður en. hanil hafði nokkra til-
sögn eða uppörfun fengið utanað
beindist hugur hans í þessa átt.
Síi hneigð var honum meðfædd. .
Ekki veít jeg hvort það var áð-
Ur en hann eignaðist leiðaryísinn,
sem hann fjekk fyrir ullina, eða
á eftir að hann eignaðist sinn
fyrsta matjurtagarð. í honum uxu
tvær gulrófur. Meira komst þar
ekki fyrir. Hinn ungi garðyrkju-
maðnr hafði ekki önnnr ráð til
að friða garðávöxt sinn en að
hvolfa heymeis yfir kálplöntnrn-
ar. Þar döfnuðu þær vel. Og þann-
ig vann Sigurður á Draflastöðum
sinn fyrsta sigur í ræktunarmál-
unum.
Frá uppvexti og æsku Sigurð-
ar kann jeg fátt að greina. Þó
jeg' hafi þekt hann í yfir 40 ár
og margt við hann talað, hefi jeg i
fátt eitt heyrt um þann kafla æfi
hans. Hann mintist sjaldan á þan
ár. En oft á það, hve óviðunandi
hann komst seint til þeirra starfa,
er biðu hans í lífinu.
Hann var fæddur að Þúfu á
Flateyjardalsheiði 8. ágiist 1871.
En foreldrar hans, Sigurður bóndi
•Jónsson og Helga Sigurðárdóttir,
kona hans, fluttu að Draflastöðum
í Fnjóskadal, árið 1882 og ólst
hann þar upp síðan.
Árið 1899 giftist haun Þóru
Sigurðardóttir. Hún var ættuð úr
Fnjóskadal. Hún andaðist fyrir
þrem árum. Þau eignuðust 5 börn,
og eru fjögur á lífi, Helga mat-
reiðslukona, Páll bílstjóri, Ragna
kaupkona og Ingimar garðyrkju-.
rnaður í Fagrahvammi. Auk þess
tóku þau fósturdóttur, Rögnu
Helgu, er þau ólu upp frá því
,hún var á 2. ári.
Námsárin.
Ilann mun hafa verið 24 eða 25
ára gamall, er hann fyrst konv að
Möðruvöllum í Hörgárdal. I skól-
ann fór hann aldrei. En hann
lærði grasafræði hjá föður mín-
um og það með æfintýralegu næmi.
Hann pældi gegnum stórar fræði-
bækur í þeirri grein og lærði þær
spjaldanna á milli. Og síðan fór
hann á búnaðarskólann að Stend
í Noregi. Þangað liöfðu allmargir
íslendingar farið á undan hon-
um. Hann lauk þar námi á tveim
árum, og kom heim þaðan 1898.
Þá hófst samstarf milli hans og
Páls Briem amtmanns. Þeir vorn
að mörgu leyti líkir Sigurður og
Páll, bjartsýnir, stórhuga fram-
faramenn. Og Páll var eindreg-
inn í því að sjá til þess að dugn-
aður og framfarahugur Sigurðar
kæmi að notum.
Dauft var yfir búnaðarskólum
landsins þau árin. Þeir nutu sín
ekki. Yoru til þess ýmsar ástæð-
ur, sem ekki er rúm til að greina
frá lijer. Páll Briem sá í Sigurði
tilvalinn leiðtoga fyrir æsku sveit-
anna. En hann óskaði eftir að
Sigurður leitaði sjer frekara náms
Nokkur minningarorð um Sigurð
Sigurðsson frá Draflastöðum
ytra. Signrður var þó heima 1—2
ár, athugaði sliógana í Fnjóska-
dal og skrifaði fróðlega grein um
þá. Einnig ferðaðist hann um
Austurla.nd í kláðaskoðun og
hafði mikið gagn af þeim kunn-
leik, er hann þar fjekk af mönn-
um og sveitum.
Árið 1899 stofnaði hann á veg-
um Amtssjóðs trjáræktarstöðina
fyrir sunnan kirkjuna á Akur-
eyri, er síðar varð eign Ræktunar
fjelagsins. Gróðurinn í þeim litla
reit hefir aukið trn margra ís-
lendinga á því, hvaða þroska ýms-
ar trjátegundir geta tekið hjer á
landi.
Síðan fór hann á Landbúnaðar-
háskólann í Höfn og lauk þar
prófi í almennri búfræði á tilsett-
um tíma eftir 2 ára nám. Um það
leyti sem hann lauk prófi þaðan,
fór kennari hans í jarðræktar-
•fræði, Th. Westermann, í ferðalag
nm norðanverða Skandinavíu.
Hann bauð Sigurði með sjer.
Westermann var alla tíð fs-
landsvinur mikill og hafði áhnga
fyrir verklegum framförum hjer
á landi, þó aldrei kæmi hann hing-'
að. Hann vár fremsti vísindamað-
ur Dana í jarðrækt á sinni tíð og
framúrskarandi kennari. En ó-
mannblendinn nokkuð og ekki á
færi allra nemenda hans að kynn-
ast honum. En hann ljet þá njóta
þess, sem hann hafði trú á. Einn
þeirra var Sigurður.
Ferðalagið með Westermann
varð Signrði dýrmætt framhalds-
nám.
Ræktunarfjelagið.
Hann kom heim 1902 og tók
við skólastjórn á Hólnmi um hanst-
ið. Var þá gerð mikil breyting á
kensluháttum skólans og öllu fyr-
irkomulagi.
Bændasynir þyrptust að skólan-
um undir handleiðslu hins nýja
búnaðarfrömuðar.
En Sigurður hafði ekki haft
skólastjórn á hend nema fáa
mánuði, er honum hugkvæmdist
að hann skyldi ná til fleiri manna
en þeirra, er skólann sóttu. Efnt
var til bændanámskeiðs að Hóla-
stað. Hjer skyldi koma fjölmenni
sem á fyrri tíð og hlýða nú á boð
nýrrar framfaraaldar í sveitum
landsins.
Námskeið þetta var haldið á
Þorra. Þar kom saman margt á-
hugamanna. Þar voru rædd bún-
aðarmál af miklu fjöri. Og þar
kom frain hugmyndin að stofnun
Ræktunarfjelags Norðurlands, er
skyldi hafa forystu í ræktunar-
málnm Norðlendingafjórðnngs.
Gjörvö^ landsins fen og flóa,
fúakeldur, holt og móa
á að láta grasi gróa,
gera að túni alla jörð,
jafnvel holt og blásin börð.
Drengir, sem að lijörðnm hóa,
hlotið geti síðar
óðalsrjett um yrktar dalahlíðar,
var kveðið við stofnun þessa fje-
lagsskapar og lýsir þeim anda, er
fylti hug stofnendanna.
Sigurður Sigurðsson.
Um vorið, er Sigurður kom til
Akureyrar eftir próf á Hólum,
var Ræktunarfjelagið formlega
stofnað. Þar flutti Sigurður aðal-
ræðuna, iitskýrði tilgang og fram-
tíðarstarf fjelagsins. Hann var
kosinn í stjórn, ásamt Páli Briem
og föður mínum Stefáni Stefáns-
syni. Akureyrarhær ljet fjelag-
inu í tje land í Naustagili fram-
an við bæinn. Þar tókn Hólasvein-
ar nemendur Sigurðar til óspiltra
málanna við ræktunarstörfin.
Tilraunastarfsemi var þar hafin
meiri og fjölþættari en áður hafði
hjer þekst og var Sigurður lífið
og sálin í öllu saman.
Tvö verksvið.
Næstu árin er starf hans alveg
tvískjft, á Hólum skólastjórinn,
á Akureyri tilraunastjórinn.
Hann þaut yfir fjallgarðinn milli
Hjaltadals og Hörgárdals á öll-
umi tímum árs. Því oft hefði hann
kosið að vei’a á báðum stöðum í
einu. Aldrei varð honum hált á
þeim vetrarferðnm. En bróðir
hans Ingimar, sem orðinn var að-
stoðarmaður hans, hinn ágætasti
drengur, varð úti í slíkri ferð
milli Akureyrar og Hóla. Hann
lagði upp á Hjeðinsskörð einn
síns liðs um jól, og fanst lík hans
í klettagili um vorið.
í ritgerð, er Páll Briem skrif-
vaði í I. árg. Ársrits Ræktunarfje-
lagsins ,er lýst hugsjónum og fyr-
irætlunum f jelagsstofnendanna.
Þó amtmaðurinn væri höfundur
greinarinnar, þá eru það fyrst og
fremst tillögur og fyrirætlanir
Sigurðar, sem þar koma. í ljós,
framtíðardraumar svo djarfir, að
þeir hafa ekki enn nema að
nokkru leyti ræst.
Ilið vekjandi hrautryðjenda-
(starf Ræktunarfjelagsins varð
mikið og fjölþætt, og hefir margt,
gott og nytsamt upp af því
sprottið. Forganga *Akureyringa í
ræktunarmálum yfirleitt fjekk
þar hinn öflugasta stuðning.
Kennarinn.
En tvískiftingin í starfi Sigurð-
ar, sem kallaði á starfskrafta
lians og forystu heggja megin við
fjallgarðinn, varð honum ofraun
er frá leið. Hann varð að nokkru
leyti að sleppa hendinni af Rækt-
unarfjelaginu og helga sig skól-
anum, ekki síst eft.ir að hann tók
við skólabúinu og rak það sjálf-
ur, en ein 10 fyrstu ár hans á
Hólum höfðu aðrir þar hústjórn.
Sem kennari og skðlastjóri var
Sigurður vinsæll meðal nemenda
sinna. Þó var konum það starf
ekki að öllu leyti eðlilegt. Honum
hætti við að ætlast til þess, a5
nllir nemendur hans hefðu sama
eða svipaðan áhuga eins og hann
hafði haft á unga aldri. Námið
væri þeim gleði og leikur, sem
hrifi hug þeirra. Stundum tókst
honum líka að hrífa hugi æsku-
manna þeirra er hann umgekkst
og kendi, svo að námið varð fögn-
uðnr. Sem skólastjóri varð hann
aldrei nema að nokkrn leyti yfir-
boðari nemenda sinna. Hann var
fyrst og fremst fjelagi þeirra, glað
vær, uppörfandi og hjálpfús við
alla.
Á skólastjóraárum hans breytti
ÍHólastaður mjög um svip. Hólar
urðn að nýju höfuðból Skaga-
fjarðar, fjölsótt mentasetur. Mun
bæði staðurinn og skólastofnunin
lengi bera þess minjar er hann
,þar ^ann þau 16 ár er hann hafði
skólastjórn á hendi.
Þáttaskifti.
Fjórnm árum* áður en Signrð-
nr gekkst fyrir stofnun Ræktunar-
fjelagsins, var stofnað hjer í
Reykjavík allsherjar búnaðarfje-
Jag fyrir alt landið, upp úr Bún-
aðarfjelagi Suðuramtsins. Þegar
Ræktnnarfjelagið kom til sögunn-
ar, sem fjórðungsfjelag, mætti það
dálitlum knlda frá forstöðumönn-
nm Búnaðarfjelags Islands. Var
talað um að með því imóti væri
•hætt við að kraftarnir dreifðust.
En að öllum ólöstuðum, verða
merni að viðurkenna, að kraftnr-
inn var imeiri í Ræktunarfjelagi
Norðurlands er leið frá aldamót-
um, heldur en í Búnaðarfjelagi fs-
lands. Og þegar sú ákvörðun var
tekin, sumarið 1919, að efla Bnn-
aðarfjelag íslands, með því að
margfalda ríkisstyrkinn til þeirr-
ar starfsemi, var ekkert eðlilegra
en þem manni yrði falin hjer
forstaðan, sem var frumkvöðull að
stofnun og framkvæmdum Rækt-
unarfjelagsins.
Árið 1919 hefst nýr þáttnr í
æfi Sigurðar. Sem formanni Bún-
aðarfjelags fslands og síðar fram-
kvæmdarstjóra þess, er honnm
falin forystan í búnaðarframförum
landsmanna. Það starf hafði hann
á hendi í 16 ár.
Afskifti hans ,af framfaramál-
um landbónaðarins á þessum ár-
um verða ekki rakin í einni
bíaðagrein. Til þess þarf lengra
mál.
í þessu starfi sínu naut Sigurð-
ur sín vel. Þar var sú fjölbreytni
er honum hentaði. Hann gat valið
um verkefni og altaf haft eitt-
hvað nýtt á prjónunum. Hann
liafði gott tækifæri til að bregða
sjer til útlauda og afla sjer þar
kunnleika í nýjungum í búnaðar-
málum og ferðast um landið, örfa
menn til framkvæmda og sam-
FRAMH. Á SJÖTTU SÍÐT7.