Alþýðublaðið - 25.06.1958, Blaðsíða 5

Miovikudagur 25. júní 1958.
Alþýðublaðið
5-
Jóhannes Guðmundsson --
i
EINíN aí stærri erfiðleikum
islenzku þjóðarinnar og at-
vinnulífs hennar er hve erfitt
er að fá menn til að vinna við
Mndirstöðuatvinnuvegina, land-
t>únað og sjá varúlveg, ekki sízt
Jiinn áðurnefnda, og verður
fcér lítillega vikið að þeim
vanddæðum, og hvernig þau
Snætti lesrsa hvað sjávarút-
veg snertir. Það er viðurkénnt
fullkomið neyðarúi-ræði að
þurfa að mianna togarana er-
lend.u starfsliði eins og værið
liefur síðustu árin. Togararnir
éru stórvirk atvinnutæki, sem
eiga að vinna það tvemit að
gkapa atvinnu bæoi á sjó og
Jandi og afla gjaideyris handa
þjóðinni. En ég vil spvrja: Hve
m-i'kið verður eftir af hinum er-
lenda gialdeyri handa þjóðar-
foúinu t. d. ef siglt er með afl-
enn beint af miðunum til mark
aðslandanna, þegar búiö er að
greiða allan erlendan útgerðar.
fcosínað (kol, olíu, veiðarfæri
©. s. frv.), mokkurn hluía af
Jcaupi hinna íslenzku sjómanna
(Dg kauo erlendu sjómannanna?
Þetta hef.ég hvergi ,séð upplýst,
’én ég býst við, að það sé ekki
Snikið. Nú er það löngu vitað,
lað þjóðin öll verður að greiða
sem svarar kauni allra áhafn-
anna á togunmum í styrk til
ötgerðarinnar . eða jafnvel
Sneira. í fljótu bragði virðist
því svo sem. við séum farnir að
3reka st.órútgerð til bess. að veita
ótlendingum atvinnu.
.' 'Ég 'hef’líka vérið að veltá því
íyrir mér, hvaða menn eigi að
fara á þessi 12 nýju flskiskip.
sem von er á ti! landsúis á næst
unni og hina 15 nýiu tcgara.
éem einnig hiilir undir á næstu
árum. Eigum við aS manna
þessi nýju skip erlendu mála-
liði, eða eigum við að bjóða út
okksr eigin her og manna skip-
ún sjálfir til bess að sækja gull
í greipar Ægis? Það er líka
vafamál, hvernig okkur gengur
að fá hið . úílenda m.á'Iaiið í
framtíðinni. Hið nýja vfir-
færslugjald í erleod.um gjald-
eýri mun torvelda bað mjög frá
jpví. seni verið hafur.
■ Hér skal elcki rakið svo
trokkru nemi, bvaða orsakir
liggja til þes.s. • að ungir menn
Siveifa svo mjög frá sjávarút-
vegi.ium eins og raun ber vitni
síðústú árin, enda eru þær
nokkuð augljósar. Atvinna í
landinu hefur stóraukizt. bæði
vegna varnarliðsvinnu, bvgg.
íngaframkivæmda- og hraðvax-
andi iðnaðar. Engum skal láð:
þó hsnn kiósi að sitia í landi
við góð.kiör,'hæga vinnu. ftött-
ah- vinnutíma og fjölhreytt læki
færi til. ýmiss konar gleðskapar
j í tómstundum. Menn íara yfir-
| leitt ekki á sjóinn vegna sinnar
| e/skulegu ættjarðar eða til þess
að afla einhvérjum óþekktum
gjaldeyris, ekki heldur ti! að
efla almannáheill. Néi, þeir fara
Sumir af ævintýraþrá og
hreinni löngun til að vera á sjó,
sumir til að sjá sér og sínum
sómasamlega farborða, og sum-
ir af því að þeir eiga ekki
annarra kösta völ.
Ungir menn hafa komið auga
á það, að iðnaður okkar fer
hraðvaxandi og verður sífellt
fjölbreyttari. Lærðir iðnaðar-
menn búa hér við ágæt kjör, ef
atvinna er næg. Þángað beinist
því allmikill hluti vinnuaflsins
eíns og er. Og í sjá’fu sér er
ekki nema gott um það að
segja, að iðnaður í landinu auk
ist, enda sparar hann í mör-gum
tilfelium erlendan gjaldevri. En
meðan hann skapar þjóðinni
ekki útflutningsverðmæti svo
nokkru nemi. að undanskildum
fiskiðnaðinum, sem bvggist á
öflun hráefna úr sjónum, verð-
um við að byggja tilveru okkar
sem menningarþjóðár á sjósókn
og vinna ókkar erlenda gjald-
eyri úr hafdjúpinu.
En hvernig eigum við þá að
fara að því að manna ok’kar eig
in fiskiflota sjálfir?
Mikið er um það talað eð
bæta þurfi svo kjör sjómaftn-
anna, að störí þeirra verði eft-
irsótt. En hvar endar slík kjara
bót, óg hversu mikið þarf að
bæta þessi kjör til þess að éft-
irspurn til þessara starfa verði
fullnægt? Og hvað þarf þjóðin
þá að greiða í sköttum, og skyld-
'um til útggrðarinnar, svc að
hún stöðvist ekki? í raun og
veru er þar ekki um riein tak-
mörk að ræða. Auk þess virðast
þessi störf þegar orðin allvel
borguð, a3 minnsta kosci er svo
að heyra, að Færeyingar geti
lifaða þeim bezta lifi. Einhverj
itrri, sem í landi sitja, gæt-i líka
doítið í hug, að þeirra laun
væru orðin lítilfjörleg saman-
borið við sjómennina og fúridið
upp á því að géra verkfail, sem
auðvitað leiddi til kauphækkun
ar hjá þeim; á eftir kæmu svo
I aðrar stétti og stafs’bræður, þar
| til aftur yrði að bæta kjör sjó-
’ mannanna, og þanmg gengi
þetta koþ af koili, þar til úr
yrði ein hringáivitleysa, þar sem
. látlaust skiptust á kaup- og
, vöruhækkanir með stuttu milli
bili. Ég tel þessa leið því illfæra
ef ekki ófæra frá þjóðhagslegu
sjónarmiði.
Mér hefur komið í hug önn-
ur leið, sem ég tel ástæðu !il að
benda hér á til umræðu og at-
hugunar.
fæsí á ffestum bláðsölustöðum í Reykja-
vík og nágrenni bæjarins.
Kaupið AlþýðuMaðið
Fyrir mörgum árum flutti
Hermann Jónasson frá Þingeyr
um frumvarp sitt um þegn-
skylduvinnu á íslandi. Síðan
hefur þetta athyglisverða mál
skotið upp kollinum öðrum
þræði, og eitt sinn lá nærri, að
frumvarp um þetta efni næði
samþvkki á alþingi íslendir.ga,
ef ég man rétt.
En. bvaða störf sljyldu unnin
í þegnskylduvinnu, var nokkuð
á reiki; til mála komu vegagerð,
j arðræktarstörf, byggmgar-
vinna o. fl. Ýmisir vildu hafa
þetta eins konar vinnuskóla.
Allt voru þetta ágætar hug-
myndir í sjálfu sé'r. En bent
var á, að þær kostuðu allar rnik
ið fé af hálfu hins opinbera, þótt
kaupgreiðsla yrði lág, því und-
ir’oúningur og framkvæmd átti
að vera á v.egum ríkisins. En
það, sem málið mun einkum
hafa strandað á, þegar til úr-
slita kom, var undstaða verka-
manna. Þeir töldu að hér væri
verið að seilast inn á þeirra
hagsmunasvið og taka vinnu
frá þeim, en þá var mikið at-
vinnuleysi víða um land, og
þótti þeim ekki á bætandi. Við
Islend. eigum sem betur fer
engan her og engar vítisvélar
til að granda með öðrum þjóð-
urri. En eigum við bá ekki að
þjóða út okkar eigin vinnuher
og láta1 hann herja á hafdjúpín
til að flytja þjóðinni auð, sækja
börnunum brauð, færa björgin
í grunn undir framtíðarholl?
Eigum við ekki að koma á þegn
skylduivinnu, þar sem hver ung
ur maður, sem ekki er líkam-
lega eða andlega fatlaður, sé
skyldaður til að vinna í fiski-
‘flota landsins einhvern ákveð-
inn tíma æivi sinnar. Af illri
nauðsyn hafa frændþjóðir okk-
ar og aliar aðrar lýðræðisþjóðir
það ég til veit tekið upp her-
skvldu til að verja fjör sitt og
frelsi, Þær hafa skyídað hvern
verkfæran og heilbrigðan mann
til að vinna að landvörnum
þjóðar sinnar ákveðinn ííma. Er
þá ekki sanngjarnt að skylda
okkar ungu menn til að vinna
að nauðsynlegustu framleiðslu-
störfum þjóðarinnar einhvern
ákveðinn tíma til að verja okk-
ar fjör og frelsi og varna því,
að við verðum eins konar þurfa
menn anna-rra og
þjóða í framtíðinni?
Nú er það ekki meining mín,
að hinir ungu menn tapi fjár-
hagslega á því að smna þess-
um störfum. Auðvitað eiga þeir
að fá hásetakaup, eins og það
er á hverjum tíma. Hvað náms-
merin snertir, væri vel hægt
að hugsa sér, að þegngkyldu-
tími þeirra skiptist á-2 ár. Hár
gæti því orðið um sumarvinnu
að ræða hjá þeim. Þeir hefðu
því engu að tapa, en ynnu fyrir
skólagöngu sinni að sumrinu
eins og tíðast er að þeir geri. Ég
er líka sannfærður um, að hinir
ungu rhenn mundu ýmislegt
læra á þegnskyldutamanum.
Þeir mundu með þátttöku sinni
í framleiðslustörfum þjóðarinn
ar læra að meta og skilj'a hvers
virði þessi erfiðu og „ófínu’1
störf eru fyrir þjóðarbúið, og
þeir gætu haft gott af því síðar
sem verðandi borgarar í þjóð-
1 félaginu og sumir væntanlegir
i ráðamenn þar.
S P É S
„Og, ef þú ert búinn
að gleyma, hvernig
kvenmaður íítur út, þá
er einn þarna.“
4*9K
i
„Ilér kemur einn enn, þar sem miðinn er límdur öfugt á.’4
Hér er, eins og að framan er
sagt, ekki um það að ræða að
rýra kaup eða kjór nokkurs
manns, heldur aðeins það, að
hver uppvaxandi karimaður
taki þátt i uppbyggingu þess
atvinnuyegar, sem kaupgeta
okkar út á við byggist að mestu
leyti á og okkur er lífsnauðsyn
að reka með innlendu yinnuafli.
Ástæðulaust virðist fvrir sjó-
mannástéttina að vera ar.dstæð
tillögu þessari, því ætiunin er
ekki að taka atvinnu frá þeim,
heldur aðeins að fyila þau
skörð í skipshöfnunum, sem
Færeyingar og aðrir útiending-
ar hafa fyllt síðustu árin. Auð-
vitað verður alltaf að vera eitt-
hvað af vönum sjómönnum á
hverju skipi auk yfirmanna, og
ég vii vona, að fráhvarfið frá
sjómennskunni verði ekki svo
mikið, að' ekki verði alltaí nokk
ur hópur manna, sem gera vill
sjómennsku að ævistarfi, með-*
an þróttur og heilsa endast.
Hér skal ekki um það r.ætt,
hve Tangur þegnskyldutímimv
ætti að vera- og við hvaða ald-
ursmark hann ætti að byrja. Ea
slikt ætíi að vera auðvelt r.eikn
ingsdæmi þeim, sem vita rive
miklu manneklan á skipunum
nemur, og hve margu ungir
menn ná vissu aldursmarki ár-
lega. Með grein þessarii: ær
aðeins verið að benda á leiö,
>sem mér virðist sæmi iega : frer
út úr ógöngunum.
Ég vonast til að mál þetia
verði rætt af hógværð og skyn-
semi og með þjóðarheill fyrir
augum af þeim, sam um það
kvnnu að fjalla, en því verði
ekki þyrlað inn í bað póktíska
moldviðri, sem nú fvllir laridifí
og byrgir mörgum sólarsýn.
Jóhanrtes Guðmundsson.
Löglöl.
Samkvæmt kröfu borgarstjórans í Reykjavík f. h.
bæjarsjóðs, og að undangengnum úrskurði, verða lögtök
látin fara fram til tryggingar ÓGOLHNUM ÚTSVÖRUM
til bæjarsjóðs Reýkjavíkur (FYRIRPRAMGREIB SL-
UM) FYRIR ÁRIÐ 1958, er^féllu í gjalddaga 1. marz,
1. apríl, 1. maí og 1. júní sl. ásamt dráttarvöxtum og
kostnaði, að átta dögum ■Tiðrium frá birtingu þessarar
auglýsingar, verði þau eigi 'að fullu greidd innan þess
tima.
BORGARFÓGETINN í REYKJAVÍK,
24. júní 1958.
Kr. Kristjánsson.