Morgunblaðið - 17.08.1940, Blaðsíða 6

Morgunblaðið - 17.08.1940, Blaðsíða 6
MORGUNBLAÐIÐ Laugardagur 17. ágúst 1940. 6 Knud Zímsen Landsbankinn TRJLUBL. AF ÞRIÐJTJ SÍÐU. FRAMH. AF. FIMTU SÉÐU. fjeð, fekk lán í Veðdeildinni. En þýska firmað bygði og rak stoð- ina á eigin ábyrgð og átti sjálft að greiða hallann sem kynni að verða á rekstrinum, en mátti síð- an vinna upp tapið er betur gengi. Tap varð fyrstu árin, og Þjóð verjarnir borguðu. Bærinn hafði rjett til að taka stöðina í sínar hendur er hann vildi, gegn því að greiða þá hall- ann sem orðið hefði. Árið 1916 gat þýska firmað ekki lengur út- vegað kol til stöðvarinnar. Þá tók bærinn við stöðinni. Siðan varð hún arðberandi fyrirtæki. Langur aðdragandi. — Hvenær var bvrjað að undir búa hafnargerðina ? — Að henni var mjög langur aðdragandi. En það var sumarið 1906, að komist varð að niður- stöðu um hvernig höfnin skyldi verða og á þeirri niðurstöðu bygt Var fenginn hingað norskuv hafnarverkfræðingur, Schinidt að nafni. Hann mældi upp höfnina og lagði til hvernig verkinu skyldi haga, bygðir garðarnir þrír o. s. frv. Á borgarstjóraárum Páls Ein- arssonar var hafist handa um fjár- útvegun til verksins. Páll sigldi í þeim erindum. Hann hafði haft nokkuð langa viðdvöl í Höfn og var Jítið útlit fyrir að fjárútveg- un tækist. Þetta mun hafa verið 1910. Sagan segir að Friðrik kon- ungur VIII. hafi þá gert GUick- stad bankastjóra orð um það, að hann kynni ekki við, að borgar- stjóri Reykjavíkur færi erindis- levsu í ferð þessa. Ekki veit, jeg sönnur á þessu. En Páll fekk'lán- ið. Áætlunarupphæðin var kr. 1.200.000.00. Ríkissjóður lagði fram kr. 400.000.00. Monberg bygði í ákvæðisvinnu, sem kunn- ugt er, Og ekki fór hann fram á að fá viðbótargreiðslu fyrir verk sitt þó verkið lentj að nokkru leyti á styrjaldartíma. Fvrst var áformað að láta sjer nægja brvggju út í höfnina, þar sem gamli hafnarbakkinn er. Við Sveinn Björnsson gengumst fyrir því, að þessu var brevtt og sett uppfylling í staðinn. Bakkinn með nppfyllingunni mátti ekki kosta- mikið meira en bryggjan. Og því varð maður að láta sjer nægja bráðabirgða bólvirki, sem átti að endast í 15 ár og nú er löngu endurnýjað. En það hefir sýnt sig, að gróði hafnarinnar hefir að miklu leyti bygst á leigum af lóðum uppfyll- inganna. Strax eftir að jeg varð borgar- stjórí var byrjað á því að undir- búa rafm^gnsmálið. Það yrði langt. mál ef skýra ætti frá því ollu. Sumarið 1916 kom hingað norsk- ur verkfræðingur, er lagði til að rafstöðin vrði bygð uppi við Veiðimannahús. Þar hefði þurft háa stíflu, og þótti ekki árenni- legt, því óvíst var hve hraunbotn ánna var tryggur ef djúpt vatns- lón yrði sett þar og hár garður. Þá lagði Jón Þorláksson til að stöðin yrði bygð þar sem hún er. Vom P. Smith og Guðm. Hlíðdal í ráðum með honu.m. Átti að byrja á verkinu 1918, og fje fengið til þess. En þá tókst sósíal- ‘istunum í bæjarstjórn að tefja máJið með því að heimta að farið væri að hugsa um Sogsvirkjun. sem, var hrein vitleysa á þeim ár- um, bærinn of fólksfár til að rísa undir því. Stöðin komst upp 1921 og varð dýr, m. a. vegna þeirrar tafar. Skyldi hún rekin á þann hátt, að hún borgaði hálfan stofnkostnað á 10 árum. l*ví tækist það gat hún ekki staðið í vegi fyrir stærri framkvæmdum. Arðsemi Elliðaár- virkjunar reyndist meiri' en ráð var fyrir gert. En hún þótti brátt of lítil og var stækkuð nokkuð. Það var mín skoðun að næsta stórmál ætti að vera Hitaveitan, en ekki Sogsvirkjunin, og varð gerð áætlun um hitaveitu frá Reykjum 1927, en áður hafði ver- ið borað hjer við Þvottalaugarnar. Þá var álitið að meira heitt vatn væri ofanjarðar á Reykjum, en það reyndist vera. Árið sem jeg ljet af borgarstjórastörfum var jeg byrjaður að semja við eigend- ur Reykja um vatnsrjettindin þar. En áherslan var lögð á Sogið, og það er út af fyrir sig gott. En jeg get aldrei ho'rfið frá því, að Hitaveitan hefði átt að koma á undan, En það kom flokkapólitík í Sogsmálið eins og svo margt ann- að. , — Hvað var einna erfiðast eða leiðast viðfangs í borgarstjóra- starf inu ? :— Það voru flokkadrættirnir. Að menn gátu ekki lengur í bróð- erni rætt um velferðarmál bæj- arins. Það gerðu menn hjer áður og kom eklp til greina hvaða flokki þeir xylgdu í landsmálum. Þá voru bæjarmálin utan . við landspqlitíkina. Og svo var það. hve ráðin voru altaf meira og meira tekin af bæj arstjórninni og dregin inn á vald svið landsstjórnarinnar, svo bæj- arstjórn varð minna og minna ráð andj um bæjarins málefni. En nú er langt síðan jeg stóð í því stímabraki — 8 ár — og þó finst mjer þett,a ekki nema örstutt. Það var sú tíð, að andstæðingar mínir kölluðu Austurvöll „túnið í Knútskoti". Mjer fjell það ekk- ert illa, og minnist þess nú með ánægju. En ef þú skrifar eitthvað niður af því, sem við höfum talað saman, þá er best að láta mín sem minst getið. .Teg vil helst engan há- vaða hafa um mig. — Ekki einu sinni á afmælis- daginn ? — Nei. Það hefi jeg haft fvr- ir fasta reglu — á afmælisdaginn fer jeg altaf eitthvað út í busk- ann. Þeir kunningjar mínir, sem vilja hitta mig að máli, nota æfin- ■lega einhverja aðra daga til þess. V. St. 688 heiðursmerkjum var útbýtr í enska, hernum í gær, og voru meðal þeirra, sem heiðursmerki fengu, alt frá óbreyttum hermönn ’um upp í flotaforingja. Flestir þessara manna höfðu tekið þátt í undanhaldinu frá Flandern. Einn sjóliðsforingi fjekk Victoríukross (æðsta heiðursmerki Breta) fyrir /vasklega framgöngu í Noregi. Hernaðarleg þýð- ing íslands og Grænlands FRAMH. AF FJÖRÐU SÍÐU, orustuflugvjelar geti flogið 500 —600 mílur fram og til baka og sprengjuflugvjelar 900—1000 mílur. ★ Það eru flugvellir bæði á Is- landi og Shetlandseyjum og það er skoðun breskra flugmanna, að þýskum sjóflugvjelum myndi reynast erfitt að gera árásir á Island. En þar sem Hitler hugsar lít- ið um manntjón, eins og sýnt var í orustunum á vesturvíg- stöðvunum, gæti hugsast að hann frestaði að gera innrás á eyjarnar, án þess að kæra sig um hvað slík tilraun kostaði í mannslífum. Ræða hermálaráðh. Banda- ríkjanna nýlega, þar sem hann sagði fulltrúadeildinni, að Bandaríkjastjórn hefði auga með hreyfingu Þjóðverja og að hún iskyldi til fulls þá áhættu, sem Bandaríkjunum væri búin, ef Þjóðverjar næðu fótfestu á Grænlandi. Slíkt yrði, sagði hermálaráð- herrann skoðað sem bein hótun um árás af hendi Hitlers. Italir og Grikkir FRAMH. AF FJÓRÐU SÍÐU. ernisminnihlutans utan landa- mæranna. Til þess að fyrir- byggja, að Grikkir ljetu hót- anir Italíu eins og vind uni eyrun þjóta, hefir ítalskur kaf- bátur nú verið sendur til að sökkva grísku beitiskipi fyrir- varalaust. í því sambandi er rjett að geta þess til gamans, að ítölsku blöðin ásökuðu Breta um ódrengskap í sambandi við flotaviðureignina við Oran. Ýmislegt bendir til þess, að ítalir ætli að afsaka sig með því, að kafbáturinn muni hafa vilst á hinu gríska skipi og haldið það vera breskt. En því er til að. svara, að hið gríska skip er svo sjerkennilegt, að það á engan sinn líka í breska flot- anum, og í öðru lagi var skip- ið fánum skreytt í tilefni af hátíðahöldum, sem fram fóru á eyyn Tinos. Loks hefði það verið skýlaust hlutleysisbrot, þó um breskt skip hefði verið að ræða, að sökkva þí innan grískr ar landhelgi. Það er erfitt að geta sjer til um ástæðurnar fyrir slíkum fantaskap. Þær koma að minsta kosti illa heim við ,,friðarstarf- semi“ hinS mÖndulaðilans í Balk anlöndunum. En hver sem á- stæðan er, þá sýnir þessi aU burður Grikkjum, Tyrkjum og fleiri Miðjarðarhafslöndum, hvers þau mega vænta, þegar Ítalía er orðin hæstráðandi í Miðjarðarhafi. öðrum Evrópuríkjum gefur þessi atburður þægilegan for- smekk að því ,,framtíðarríki“, sem möndulveldin ætla sjer að grundvalla — ef þau geta“. efri hæðar 82 fermetrar, en bygg- ingin er tvær hæðir og kjallari. IJppbygging hússins var að ýmsu leyti hin vandasamasta, og má t. d. geta þess, að sjávar gætir 2 metra ofar neðsta gólfi, þegar stórstreymt er, og meðan steypt- ar voru súlur, hvíldi norðurhlið bankahússins og suðurhlið Ing- ólfshvols á bráðabirgðatrjesúlura. Styrkleiki súlna og veggja er mið aður við það, að hægt verði að hækka bygginguna um tvær hæð- ir, og er þá ætlunin, að Ingólfs- hvoll verði rifinn, en byggingin nái þá yfir um horn Pósthússtræt- is og Ilafnarstrætis. Mestan hluta kjallarans taka aðalfjehirsla og verðbrjefa- geymsla bankans og nauðsynleg herbergi í sambandi við þær. Þar er og herbergi fyrir seðlagrein- ingu og eyðingu seðla, sem tekn- ir hafa verið úr umferð. Á fyrstu hæð er viðaukinn við afgreiðslusal, sjerstök herbergi fyrir endurskoðun og skrifstofu- stjóra auk eldtraustrar geymslu og snyrtiherbergja. Stærð eldri .salar er um það þil 253 fermætr- ar, en hins nýja 260 fermetrar, og er því afgreiðslusalur bank- ans nú samtals, 513 fermetrar. Afgreiðslurými við disk eldri hlutans er um það bil 18.5 metr- ar, en við breytinguna eykst það um 38.5 metra og er því m'i sam- tals 57 metrar. Innanlmssmunir og diskur eru gerðir úr celluloselakkbornu ahorni. í disknum er komið fyrir spjaldskrám og því um líku til notkunar við afgreiðslu. f af- greiðslusal eru bólstruð húsgögn, klædd íslensku sauðskinni, til af- nota fyrir viðskiftamenn, en skrif- borðsstólar eru klæddir íslensk- um vefnaði. Upphitun er með þeim hætti, að dælt er inn hreinsuðu, hæfi- lega heitu og röku lofti, en ó- hreint loft er sogað út við fóta- lista. Hvort nægilega heitt er í sölum og skrifstofum, má sjá á þar til gerðum mælum (Permos- tat) í sjálfu ketilrúminu. Raflýsing salarins er óbein (in direkte) og blandað saman kvikasilfur- og dekalominperum, til þess að birtan verði sem lík- ust dagsbirtu. Sjerstakir rafgeyæ ar eru í kjallara fyrir bókhalds- vjelar og varalýsingu, ef raf- kerfi bæjarins bilar um stund. Á efri hæð eru 6 skrifstofuher- bergi auk snyrtiherbergja og þess Jráttar. Verkstjóri við bygginguna var Jón Bergsteinsson múrarameistari, en fyrir smíði innanstokksmuna $tóðu Jónas Sólmundsson og Guð- mundur Breiðdal. Bólstrun annað- isf Helgi Sigurðsson, en frú Erna (Ryel hefir ofið klæði á skrifborðs- stólana. Málningu annaðist Helgi Guðmundsson. •Tárnteikningar gerðu Geir Zo ega og Gústaf E. Pálsson; hita- Jagnir teiknaði Benedikt Gröndal, en útfærslu annaðist firma.ð Á. Einarsson & Funk; raflagnir teikn íiði .Takob Guðjohnsen, en verkið tók að sjer Júlíus Björnsson. Við smíðj úr málmum hafa unu- dð Vjelsmiðjan Hjeðinn, Stálhús- gögn h.f., Björn Eiríksson og Tryggvi Árnason á verkstæði Eg- ils Vilhjálmssonar. Teikningar hefir gert Gunnlaug- ur Halldórsson arkitekt, sem og hefir haft daglegt eftirlit með öllum framkvæmdum, en aðstoð- armaður hans við húsgögn var Skarphjeðinn .Jóhannsson, hús- gagnateiknari. v Nú þegar byggingunni er lok- ið og stærð afgreiðslusalarins hefir verið tvöfölduð, vonar bank inn, að hann geti veitt viðskifta- mönnum sínum greiða og góða af- greiðslu, og þegar geymsludeildin er komin í fult lag, væntir hann. að geta enn betur fullnægt þörf- um viðskiftamanna sinna. ★ Er gestir höfðu skoðað hin nýju liúsakynni bankans og þegið veit- ingar, sem framreiddar voru í hin um nýja afgreiðslusal, kvaddi fjármálaráðherra, Jakob Möller sjer hljóðs og mælti á þessa leið: Fyrir hönd ríkisstjórnarinnar óska jeg Landsbankanum, til ham- ingju með hina nýju byggingu. Jeg vil láta í Ijósi þá ósk, að banldnn megi halda áfram að dafna, þróast og vaxa, eins og hann hefir gert á undanförnum árifm og lýst var í ræðu Georgs Ólafssonar bankastjóra, er hann gat þess, að viðskiftin hefðu sprengt húsnæði baukans. Þetta eru merki athafnalífs og gróanda í þjóðlífi íslendinga. Jeg vona, að þannig verði það í framtíðinni. Jeg vil að lokum óska starfs- mönnum bankans til hamingju með hin bættu vinnuskilyrði og vona, að þau auki ánægju þeirra og gleði við starfið. ★ Hinn nýi afgreiðslusalur setur alveg nýjan svip á bankann inni. Salurinn er mjög rúmgóður. Á ■raiðju gólfi, utanborðs, er stór, tvöfaldur „sófi“, klæddur íslenskn sauðskinni. Þar er og borð, handa viðskiftamönnum að skrifa við. í einu horninu er lítið kringlótt borð og á því uppdráttur af Reykjavík, sem sýnir helstu bvgg ingar bæjarins og skemtistaði ■(íþróttavelli, golfvöll, baðstaði o. s. frv.). Þessi uppdráttur er til •leiðbeininga fyrir erl. ferðamonn (Turista). Þar er og fyrir innan borð stúka, sem notuð verður til að skifta erl. peningum. Það er unun að koma inn í þenna nýja afgreiðslusal og sjá hve alt er þar haganlega fyrir- komið. Allur frágangur ber vott um listfengi og smekkvísi arki- tektsins, Gunnlaugs Halldórsson- ar, sem gerði teikningar og hafði umsjón með daglegum fram- kvæmdum, verksins. Hitt er lílta ■ánægjulegt, að sjá handbragðið iá öllu, sem1 inni er, diskum, borðum, skúffum, stólum, skrif- borðum o. s. frv., en alt er þetta, smíðað af íslenskum mönn- úm'. Þeir sýna hjer í verki, að þeir eru starfi sínu vaxnir. Á íþróttamóti, sem fram fór í Helsingfors í gær, náðist besti 4- rangur í 2000 metra hlaupi á 5 mín. 29.8 sek. Var það Svíi, sem sigraði. Annar Svíi stökk á sama móti 7.18 metra í langstökki.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.