Morgunblaðið - 06.09.1940, Blaðsíða 2

MORGUNBLAÐIÐ
Föstudagur 6. sept. 1940.
Churchill spáir hörðum átökum i Austurlöndum innan skamms
Miðjarðarhafsfloti Breta
aukinn um helming
Sex daga sjóhern-
aðaraðgerðir: Bretar
segja að ítalski flot-
inn hafi lagt á flótta
BRESKA flotamálaráðuneytið skýrði í gærkvöldi
„frá 6 daga árangursríkum sjóhemaðarað-
gerðum f Miðjarðarhafi, að öðru leyti en því,
að aðalflota okkar hafi ekki tekist að fá ítalska flotann
til að leggja til bardaga við sig“.
Síðastliðinn laugardag hafði breska flotadeildin í aust-
anverðu Miðjarðarhafi þó spurnir af því, hvar ítalski flot-
inn væri niður kominn, en þegar ítalski flotinn varð var
við að bresk herskip voru í námunda við hann (í 150 mílna
fjarlægð), lagði hann á flótta til bækistöðva sinna í Tor-
anto, segir í tilkynningu flugmálaráðuneytisins.
Um sama leyti og sjóhernaðaraðgerðirnar, sem frá er greint í til-
kynningu flugmálaráðuneytisins, fóru fram, var breski flotinn í aust-
anverðu Miðjarðarhafi aukinn um nær því helming. Mr. Churehill
skýrði frá þessu í ræðu sinni í hreská þinginu í gær og sagði um leið,
að breska stjórnin gerði sjer vonir um að geta aukið enn að mun
Miðjarðarhafsflota sinn, ekki aðeins í austanverðu hafinu, heldur
einnig í því vestanverðu.
Það má búast við að til
harðra átaka dragi í Austur-
löndum innan skamms. En við
erum undir það búnir, og
munum ekki hika við að verja
rjettindi okkar þar með oddi
og egg, sagði Churchill.
Churchill sagði, að ftölum hefði ver-
ið kunnugt um ferðir bresku herskip-
anna, sem send hefðu verið til eflingar
breska flotanum í austanverðu Mið-
jarðarhafi. en þeir hefðu ekkert
gert til að reyna að hindra ferðir
þeirra. Herskipin hefðu m. a. komið
við á Malta og flutt þangað vistir, sem
hina hugdjörfu eyjaskeggja hefði van-
hagað um.
s Hémaðaraðgerðir þær, sem frá er
skýrt í tilftynningú breska' flotarnála-
ráðuneytisins, hófust á laugardag-
inn. Þann dag skaut bresk flotadeild
niður ítalska könnunarflugvjel, sem
i orðið hafði vör flotadeildarinnar.
Nokkru síðar skýrði breskur kafbát-
ur frá því, að ítölsk beitiskipa- og
. tundurspilladeild væri skamt fyrir
sunnan Malta. Tvö tundurskeyti frá
kafbátnum hæfðu tvö beitiskipanna.
Þenna sama dag höfðu loks borist
: fregnir af ítalska aðal-flotanum, sem í
voru orustuskip, beitiskip og tundur-
’ spillar, og sem öll lögðu á flótta, þeg-
Þar breskil herskipin nálguðust.
■ Á sunnúdag höfðu flugvjelar flotans
gert loftárás á flugvöll við borg eina á
Sardiniu.
Á mánudag höfðu flugvjelar flotans
gert loftárás á flugvelli á Sardiniu og
Sikiley. Þenna sama dag hefðu ítalsk-
ar flugvjelar gert loftárés á breska
flotadeild suðvestur af Malta. ítalska
herstjómin hefði minst á þessa loftárás
síðastliðinn þriðjudag og sagt frá því,
að ítalskar steypiflugvjelar hefðu hæft
eitt flugvjelamóðurskip, eitt orastuskip,
eitt beitiskip og einn tundurspilli. En
sannleikurinn væri sá, að ekkert hinna
bresku skipa hefði laskast, 5 flugvjel-
ar óvinanna hefðu verið skotnar niður,
og áð hjer hefði ekki verið um ítalsk-
ar steypiflugvjelar að ræða, heldur
þýskar.
Loks skýrir flotamálaráðuneytið frá
því, að tvö bresk herskip, þ. á m. Syd-
ney, hefðu skotið á hemaðarstöðvar í
tveim bæjum í Rhodos.
Þriðja breska beitiskipið skaut á
hernaðarstöðvar í einni af Dodocanes-
eyjunni. 5 ítalskir kafbátar lögðu til
atlögu við beitiskipið, og var tveim
þeirra sökt, og sá þriðji laskaður.
2—5 TUNDUR-
SPILLUM SÖKT
Loftárásir
Þjöðverja
nótt og dag
jK jóðverjar segjast halda uppi
loftárásum á flugvelli, flug-
skýli og flugvjelaverksmiðjur í
Englandi dag og nótt.
1 tilkynningu þýsku herstjórn-
arinnar segir, að árásir hafi verið
gerðar í fyrradag á flugvelli og
flugvjelaverksmiðjur á suð-austur-
ströndinni, en í fyrrinótt á hafn-
arborgir og flugvjelaverksmiður,
þ. á. m. í Hull, Liverpool, Bristol
og víðar.
I fyrradag voru skotnar niður
57 breskar flugvjelar og 17 þýsk-
ar (að sögn Þjóðverja), en 65
þýskar og 17 breskaf (að sögn
Breta).
Loftárásir Þjóðverja hjeldu á-
fram í gær'úneð svipuðum hætti
og undanfarið: Loftárágamerki
var gefið í London fyrir hádegi,
annað eftir hádegi og hið þriðja
í gærkvöldi.
PRAMH. Á SJÖUNDU SÍÐU.
Lof tá rás á Lo n d o n
truflar þingræðu
Churchills
UM ÞAÐ BIL sem Mr. Churchill var að hefja
mikilvæga utanríkismálapólitíska ræðu í
breska þinginu í gær var gefið loftvarna-
merki. En þar sem flugvjelarnar virtust vera yfir út-
hverfum borgarinnar, var ákveðið að halda þingfundum
áfram.
En nokkru síðar ákvað forseti þingsins þó að grípa
fram í ræðu forsætisráðherrans og biðja þingmenn að
fara til loftvarnbyrgja, því að flugvjelarnar höfðu þá
borist nær.
Þegar Churchill gat haldið áfram ræðu sinni stuttu síðar,
hóf hann að ræða um loftárásirnar á England og sagði, að hvor-
ugur hernaðaraðilinn hefði fram til þessa tekið á öllum kröftum
sínum.
En það væri þó greinilegt, að Þjóðverjar hefðu teflt fram
hlutfallslega fleirum ag sínum flugvjelum en Bretar hefðu sjeð
ástæðu til að tefla fram af sínum flugflota. En hann sagði að
Bretar yrðu að vera við því búnir, að Þjóðverjar hertu sóknina.
„Hitler er það nauðsynlegt, að knýja fram skjót úrslit,,,
sagði Churchill. „En jafnvél þótt hann herði loftárásirnar um
helming, eðá geri þær þrefalt magnaðri — sem jeg þó efast
um að hann geti gert — þá er jeg viss um, að þjóð okkar mun
ekki láta bugast, heldur mæta árásunum með glaðværu hug-
rekkj. Og j(eg er sannfærður um að við munum rísa öflugri út úr
þeirri baráttu, sem við heyjum nú.
illilllliutri;;:;! 1111111111111111111111111111| iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiin in iiiiniiii iii iiiiiiiiiin iii || iiiiii iii || iiiiiiniiiiiiiiiiii iii || iilllll II llllll III ■
| Járnvarðaliðið |
| krefst þess að |
| Carol segi af sjer |
Jiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiin
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiii
Þjóðverjar tilkyntu , gær, að
þeir hefðu sökt 5 breskum
tundurspillum, tveim 2. sept. og
var þeim sökt af ofansjávarher-
skipum, en þremur söktu kafbát-
ar. Þessir þrír voru: Express, Esk
og Ivanhoe.
Það er viðurkent í London að
Ivanhoe og Esk hafi verið sökt,
en Express hafi laskast. En borið
er á móti því að fleiri tundur-
spillum hefir verið sökt.
í aukatilkynningu, sem þýska
herstjórnin gaf út í gær, segir, að
þýskir herbátar hafi ráðist á skipa
flota úti fyrir austurströnd Eng-
lands og sökt 5 vopnuðum lcaup-
skipum, samtals 39.000 smálest-
um, þar á meðal 12.000 smálesta
olíuskipi. Enn eitt skip laskaðist
mjög, og sundraðist flotinn með
öllu.
IGÆRKVÖLDI kom til óeirða í Búkarest og varð
lögreglan að grípa til vjelbyssa til að bæla þær
niður. Síðan voru brynvarðar bifreiðar látnar
fara um göturnar til að halda uppi aga og reglu.
En eftir óeirðirnar í gærkvöldi fór Antonescu hershöfðingi á fund
Karols konungs og er talið að hann hafi borið fram þá kröfu járn-
varðaliðsins, að Karol legði niður konungdóm.
Járnvarðaliðið gagnrýnir harð- —--------------------------
lega allan stjórnarferil Karols. 'En
eftir að konungur hafði í nótt
fallist á að gera Antonescu að
Það varð síðan kunnugt í gærmorg-
un að Karol hefði gefið Antoneseu
einræðisvald í öllum málum nema þeim
raunverulegum einræðisherra í er lúta að skipun embættismanna og upp
Rúmeníu, hafði Antonescu þó lýst gjöf saka. En konungur skuldbatt sig
yfir því, að hann myndi taka að
sjer að verja konung.
Antonescu sat á ráðstefnu með
ráðgjöfum sínum og konungi í
alla fyrrinótt. En kl. 4 um nótt-
ina gaf hann út tilkynningu, þar
sem segir m. a. að stjórn hans
tákni ekki aðeins nýja ríkisstjórn
heldur nýtt stjórnarfar. Stjórnar-
far þetta verður bygt á „Guði,
þjóðfjelagslegu rjettlæti og þjóð-
ernislegri skyldurækni“.
þó til að veita engin embætti nema að
ráðgast fyrst við Antonescu.
Einnig skuldbatt konungur sig til að
eyða áhrifum hirðgæðinga sinna á
stjómmál. En hirðgæðingurinn nr, 1
er Madame Lupescu, hjákona Karols.
Með því að múlbinda Lupescu, mun
Antonescu hafa gert sjer vonir um að
feefa jámvarðaliðana.
Antonescu hefir lýst yfir því, að
hann muni taka upp samvinnu við
Þjóðverja og Itali og halda samuinga
Rúmena um afsal Transylvaníu.
Mr. Churchill sagði, að foringj-
ar flughersins væru fullvissir um
að breski flugherinn gæti mætt
auknum árásum Þjóðverja. Bretar
hefðu nú fleiri flugvjelar og bet-
ur útbúnar heldur en þegar styrj-
öldin hófst og jafnvel fleiri heldur
en í júlí síðastliðnum, og þeir væri
miklu nær því að hafa öðrum eins
flugflota á að skipa eins og Þjóð-
verjar, heldur en menn hefðu þor-
að að gera sjer von um á þessu
stigi styrjaldarinnar.
„Þessi lofthernaður, sem geysað
hefir undanfarið, hefir í raun og
veru reynst mjög á annan veg en
vjer höfðum búist við, eins og
sjest á því að meira en 150.000
sjúkrarúm hafa staðið auð í sjúkra
húsum vorum alt síðastliðið ár“,
sagði Churchill. v.
Um flugvjelatjóniS í lofthernaðinum
síðan sókn Þjóðverja hófst, sagði
Churchill, að tjón Þjóðverja væri ekki
minna en 1900 flugvjelar. En á sama
tíma hefðu Bretar mist 558 flugvjelar.
Flugvjelatjón Þjóðverja væri þannig
þrisvar sinnum meira en tjón Breta,
en hinsvegar hefðu Þjóðverjar mist
sex sinnum fleiri flugmenn en Bretar.
Manntjón í Englandi frá því að
sóknin hófst hefðu verið 1075 óbreyttir
borgarar drepnir, og nokkuð fleiri
hættulega særðir (það var tilkynt síðar
í London, að af þeim sem drepnir
voru, voru 627 karlmenn, 335 konur og
113 börn; en liættulega særðir: 711
karlmenn, 448 konur og 102 böm)). En
FRAMH. Á SJÖUNDU SÍÐU.