Morgunblaðið - 06.09.1940, Síða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
StMtryggingar
FRAMH. AP ÞRIÐJU SÍÐU.
— Hvernig verður fyrirkomu-
lag þessara trygginga?
— Þess er þá fyrst að geta,
að þær koma ekki til fram-
kvæmda, nema hjer verði eitt-
hvert ijón af hernaðaraðgerð-
um.
Iðgjöldin, sem menn verða
skyldaðir til að greiða, verða
miðuð við brunabótavirðingu.
Ekki er, sem eðlilegt er, neitt
ákveðið um það, hve iðgjöldin
skuli verða há, nje hve þeim
skuli dreift á langan tíma, en
iðgjöld þau, sem menn verða
skyldaðir til að greiða, ef til
kemur, mega aldrei verða hserri
á ári en 4 af þúsundi pg aldrei
hærri í alt, meðan þessi skyldu-
trygging stendur, en 4 af hundr-
aði af vátryggingarupphæðinni.
tJtborganir vátryggingarfjár
til þeirra, sem verða fyrir tjóni,
koma ekki til greina fyrri en
að stríðinu loknu. En verði út-
koman sú, að vátryggj endur
greiði hærra gjald en þarf til
þess að bæta stríðstjón er
verða kann, þá verður hverjum
einstökum vátryggjanda endur-
greidd rjett hlutfallsupphæð af
iðgjöldum hans.
— Verða iðgjöldin jafn há
um alt land?
— Landið verður alt eitt
tryggingarsvæði, en iðgjöldin
verða mismunandi há eftir því
hve áhættan er talin mikil í
hverjum stað.
— En ef tjónið, sem lands-
'ttienn verða fyrir, fer langt
fram úr því, sem iðgjöldin
hrökkva til?
—Þá er ætlast til, að bóta-
fje verði greitt af almannafje,
eftir því sem fært þykir. En þó
t. d. að iðgjöldin sem greidd eru
á einu ári hrökkvi skamt til þess
að bæta mönnum tjón er þeir
verða fyrir ,þá geta þeir fengið
það að fullu bætt áður en lýkur.
Árið, sem tjónið skellur á, má
ekki taka nema 4 %e af vátrygg-
ingarupphæðinni í iðgjöld. En
lögin mæla svo fyrir, að 4%
megi taka í alt af vátryggingar
upphæð fasteigna hjá þeim sem
vátryggja, þ. e. að iðgjalda-
greiðslur mega halda áfram í 10
ár. Fyrir vjelatryggingarnar er
það svo, að þar má árgjaldið
vera 5%« og heildarupphæðin
sem greidd verður 5% af vá-
tryggingarupphæðinni. En allar
vjelar og tæki skal tryggja, þar
sem þau eru á einum stað verð-
mætari en 2000 krónur.
Bridgebókin, fyrsta bókin á ís-
lensku um kontraktbridge, kemur
á bókamarkarinn í dag. Bókin er
eftir frá Kristínu Norðmann, sem
fengist hefir við bridgekenslu hjer
í bænnm nú um nokkurt skeið. I
eftitmála bókarinnar segir frú
Kristín: „Culbertsons-kerfið, sem
bókin er bygð á, er svo umfangs-
mik$5, að ókleift er að gera því
full | skil í lítilli bók. (Bókin er
48 síður). Jeg hefi hinsvegar leit-
ast við að skýra sem best frá því,
sem mjer finst mestu máli skifta
og liefi jeg í því efni stuðst við
reynslu þá, sem jeg hefi fengið
við bridgekenslu“.
EF LOFTUR GETUR ÞAÐ
EKKI — — ÞÁ HVER?
Kaupsýslumaðurinn dr.
Benedikt S. Þorarinsson
Enda þótt kaupsýsla dr. Bene-
dikts S. Þórarinssonar væri
ekki sá þáttur í ævistarfi hans,
sem lengst mun halda nafni hans
á lofti, var hann samt engu að síð-
ur allmerkur kaupsýslumaður og
efnaðist vel á þeirri atvinnugrein.
Slíkt var eðlileg afleiðing þess,
hve mentaður, hagsýnn og skap-
fastur maður hann var. Veruleg-
um hluta af þeim gróða, er kaup-
sýslan færði dr. Benedikt, varði
hann til bókakaupa, og á þann
hátt varð til hið mikla og gagh-
merka bókasafn, sem halin ráð-
stafaði þannig, að það mun varð-
veita nafn hans á komandi öld-
um í sambandi við íslenskar fræði-
iðkanir í æðstu mentastofmjn
þjóðar vorrar. Er gott til þess að
vita, að dr. Benedikt skyldi vera
uppi á þeim tíma, er enn var unt
að safna nokkru fje til skynsam-
legra framkvæmda hjer á landi
og að eigur hans voru ekki reytL
ar af honum af hálfu þess opin-
bera.'
Dr. Ben. S. Þórarinsson stofnaði
verslun hjer í Reykjavík nokkru
fyrir síðustu aldamót. Var hanú
þá rúmlega þrítugur að aldrl.
Þessa verslun rak hann síðan um
alllangt skeið. En sakir þess að
hin skipulögðu afskifti þess opin-
bera af öllum einkarekstri hjer á
landi, voru honum mjög ógeðfeld,
hætti hann um tíma að versla qg
sinti þá eingöngu hugðarefnum
sínum, bókasöfnun og fræði-
mensku. Slíkt var hinni bók-
hneigðu, íslensku þjóð mikil gæfa.
Þegar dr. Benedikt hóf versþun
hjer í bæ, var Reykjavík enn hálf
gert þorp og innlend verslun á
miklu gelgjuskeiði. Kaupmena
vorir litu þá hver annan horri-
auga, og stjettarsamtök þeirra
voru gersamlega óþekt fyrirbrigði.
Það var ekki fyr en um síðustu
aldamót, að íslenskum kaupmönn-
um tók að skiljast, að nauðsyn-
legt væri, að þeir stofnuðu með
sjer fjelagsskap, þar sem þeir
gætu rætt sameiginleg áhugamál
sín. Vafalaust«hefir dr. Benedikt
staðið framarlega í flokki þeirra,
er unnu að því að sameina hina
dreifðu og sundurleitu krafta
kaupsýslumanna vorra. Á Jójis-
messudag árið 1899 var stofnað
hjer Kaupmannafjelag Reykja-
víkur, og var Jes Zimsen fyrsti
formaður þess. Nokkru síðar vár
dr. Benedikt kosinn í stjóm þessá
fjelags.
Störf fjelagsins voru nokkuð á
reiki, og varði það fyrstu áriu
miklum tíma til þess að ræða um
verðlag í búðum, aðallega á nauð-
synjavörum. Virtist ganga all-
erfiðlega að ná samkomulagi um
þetta atriði og því erfiðara reynd
ist að fá menn til að fylgja sett-
um reglum í þéim efnum. Til stór-
mála má vitanlega telja, er fje-
lagið festi nokkru eftir aldamót
kaup á blaðinu „Reykjavík“, sem
áður var auglýsingablað, en nú
var gert að málgagni verslunar-
stjettarinnar. Er það sennilega
fyrsta málgagn þeirrar stjettar
hjer á landi. Mun dr. Benedikt
ásamt ritstjóra . blaðsins, Jóni
Ólafssyni, hafa verið einn helsti
stuðningsmaður blaðsins og vár
slíkt mjög að vonum. Slík starf-
semi mun hafa átt.betur við hann
en að sitja á fundum og þjarka
um það, hvort selja ætti sykur-
pundið 1—2 aurum dýrara eða ó-
dýrara.
Því miður er fyrsta gjörðabók
Kaupmannafjelags Reykjavíkur
nú glötuð. Mun hún hafa brunnið
í stórbrunanum hjer í bæ árið
1915. Er því talsverðum vand-
kvæðum bundið að kynnast störf-
um fjelagsins fyrstu árin. Kunn-
Ugir segja, að ýmsar af fyrstu
fundargerðum fjelagsins hafi ver-
ið næsta broslegar, og hafi þær
borið vott um, að oft hafi verið
ajlróstusamt á fundum. Mun ekki
vera laust við, að dr. Benedikt
hafi átt nokkum þátt í, að svo
var. Hann var maður einbeittur
Og gagnrýninn og erfiður andstæð
ingum sínum sakir meðfæddra
hæfileika og víðtækrar mentun-
ar. Átti hann og örðugt með að
láta hlut sinn fyrir öðrum. En
hann var víðsýnn maður eins og
sjá má af mörgum tillögum hans.
Hann vildi efla Kaupmannafje-
lugið svo, að það yrði stjettarfje-
lag allra íslenskra kaupmanna
þjer á landi. Hafði hann á einum
af fundum fjelagsins framsögu í
þessu merka nýmæli sínu og
samdi, samkvæmt einróma ósk
fundarmanna, brjef til kaup-
manna úti um land í því skyni,
að safna þeim inn fyrir vjebönd
fjelagsins. En því miður náði
þetta merka nýmæli ekki fram að
ganga fyr en rúmlega 10 árum
seinna, er Verslunarráð íslands
var stofnað.
Við andlát dr. Benedikts S.
Þórarinssonar mun íslenskum
kaupsýslumönnum Ijúft að minn-
ast giftudrjúgra tillagna hans á
ýmsum stórmálum stjettarinnar,
svo sem gjaldeyrismálum og
skattamálum auk afskifta hans af
blaðaútgáfu hennar. Hann var
eínn þeirra manna, er lögðu und-
irstöðuna að sköpun íslenskrar
verslunarstjettar um það leyti
sem yerslun hjer á landi var í
þann veginn að færast á hendur
landsmanna sjálfra. Fyrir honum
vakti það tvímælalaust, að gera
verslunarstjett vora mentaða, víð-
sýna og framtakssama. En fyrir
það stendur sú stjett vitanlega í
þakklætisskuld við þennan trausta
og skarpvitra frumherja sinn.
P. Þ. J. Gunnarsson.
Grænmeti og ber
FRAMH. AF FJÓRÐU SÍÐU.
hvernig geyma megi ber og græn-
meti sem lengst nýtt, og þá hvern-
ig kemisk efni eru notuð til
geymslu berja og grænmetis, svo
að vítamín þeirra skemmist sem
minst, og er þá annaðhvort enginn
sykur notaður eða mjög lítill. „Þá
hefir jeg‘, segðir Helga, „lagt á-
herslu á algengustu rjetti úr ís-
lenskum jurtum, bæði hráum og
soðnum, fyrst og fremst skarfa-
káli, njóla og fjallagrösum".
Bókarinnar verður getið nánar
síðar.
Föstudagur 6. sept. 1940.
180 börn komo til
bæjarins í gær
Um tíu leytið í gærkvöldi
komu til bæjarins tæplega
180 börn, sem dvalið hafa í sum-
ar á vegum Rauða Krossins. Hafa
þau verið í Þingeyjar- og Húna-
vatnssýslum.
Þau, sem lengst koma að, koma
inst úr Bárðardalnum. Var lagt
af stað þaðan snemma morguns í
fyrra dag og komið um miðnætti
að Reykjum í Hrútafirði. Er þetta
löng dagleið, en þrátt fyrir það
voru börnin hin hressustu.
Mikill fjöldi fólks var samap
kominn niður við Mjólkurfjelags-'
hús, til að taka á móti1 börnunum.
Aflakóngurinn
FRAMH. AF ÞRIÐJU SÍÐU.
var ekki unt að fá. Leit því svo
út um tíma, að við yrðum að
hætta við alt og fara heim.
En það rættist úr þessu baslí
okkar. Við gátum notað það
skársta úr báðum þessum gömlu
nætum og fengum úr þeim
eina sæmilega nót. Úr því gekk
alt vel.
— Hvar fenguð þið svo ykk-
ar aðalveiði?
— Eftir 29. júlí komumst við
aldrei austur fyrir Skaga. Frá
þeim tíma vorum við altaf á
vestur hluta veiðisvæðisins og
oftast út af Horni. Síldin var
yfirleitt djúpt á þessu svæði;
kom fremur lítið inn á Húna-
flóa og alls ekki eins grunt og
oft áður. Það var ágætt að eiga
við síldina þarna vestra, köstin
stór og jöfn. Síldin var óvenju
feit, en mjög misjöfn að stærð.
— Hvað tó kveiðiförin
skemstan tíma hjá þjer í sum-
ar?
— Jeg hygg, að það hafi
skemst liðið ca. 20 tímar frá því
við ljetum úr höfn og þar til við
komum inn aftur, með full-
fermi. Það kom oft fyrir, að við
kæmum inn með fullfermi eftir
sólarhrings útivist.
— Var síldin farin að minka
á miðunum, þegar þú hættir
veiðum?
— Við hættum, sem kunnugt
er vegna þess, að alt var orðið
fult hjá verksmiðjunni í Djúpa-
vík. En þegar við fórum frá
Djúpuvík var óhemjusíld út af
Skaga og inn með Skagaströnd-
inni. Við tókum tvö köst á heim
leiðinni og fengum 921 mál,
sem við fengum leyfi til að
leggja upp á Patreksfirði. Við
fengum þá síld út af Höskulds-
stöðum og var þá þar mikið af
rauðátu.
Jeg hygg, segir Snæbjörn að
lokum, að síldin hafi í sumar
verið miklu meiri en við sáum,
sjómennirnir. Sjórinn hafi verið
fullur af síld langt út til hafs.
Þannig höfðum við fregnir af
síld alla leið vestur að Hala.
En veðrið var farið að spill-
ast rjett áður en við fórum að
norðan, svo að það er ekki víst
hvernig framhaldið hefði orðið
þótt áfram hefði verið haldið.
J. K.
Magnús Magiússon
- framkvæmdastjúri
látino
Magnús Magnússon fram-
kvæmdastjóri, Ingólfsstræti
8, andaðist s.l. miðvikudag.
Fyrir einu ári eða svo kendi
Magnús til lasleika og var all-
þungt haldinn um skeið. En svo
hrestist hann aftur og þá ætlaði
hann áð „hrista þetta slen“ úr
sjer, en hann var, eins og kunn-
ugt er, afburða hraustmenni og
fjörið eftir því. Hann fór strax
og hann hrestist upp á búgarð
sinn í Stíflisdal og ætlaði að sækja
þangað nýjan þrótt. En þetta fór
á annan veg; veikin ágerðist og
varð ekki að gert.
Magnús var um langt skeið einn
af þektustu og dugmestu athafna-
mönnum þessa bæjarfjelags.
Skemtikvöld
Heimdallar
Pað skal tekið fram, að af van-
gá fjell úr 6. atriðið í aug-
lýsingunni í gær um hina fjöl-
breyttu Heimdallar-skemtun ann-
að kvöld, en það er að sjálfsögðu
dans.
Skemtunin hefst kl. 9 og er öll-
um ráðlagt að mæta stundvíslega,
þar sem að engin borð verða tek-
in frá.
Skemtiatriðin eru öll hin bestu,
enda fyrirsjáanlegt að þátttaka
verður mikil.
Aðgangur er takmarkaður og
mun því rjett að tryggja sjer að-
göngumiða kl. 5—7 í dag á af-
greiðslu Morgunblaðsins.
Menn athugi það sjerstaklega,
að aðgöngumiðar verða als ekki
seldir við innganginn!
Jón frá Laug
FRAMH. AF FJÓRÐU SÍÐU.
reglunnar. En samstarfinu hefir
verið ábótavant. Og orsakir til
þess eru skiljanlegar. í lögreglu-
liðið hefir verið safnað mönnum
úr margskonar stjettum og um-
hverfi, og með mismunandi sjón-
deildarhring. Hver hefir sína
skoðun á hlutunum og vill fara
eftir henni.
Til þess að vera reglulega góð-
ur lögreglumaður, álít jeg að
menn þurfi að hafa víðan sjón-
deildarhring og mikla lífsreynslu
á sem flestum sviðum. Þegar
menn koma í lögregluna t. d.
beina leið ofan úr sveit, þó ekki
sje í stærri bæ en Reykjavík, og
fá svo kannske ekki sjerlega
miklar leiðbeiningar, þá er ekki
nema von, að misbrestur verði á
samstarfi mpnna. Persónulega
hefi jeg þó yfir engu slíku að
kvarta. En jeg hefi líka eins og
jeg áður sagði, altaf verið einn
af þeim Ijelegri.
MX*,X*4IM’t**XM»MX**t***“«*4***X**«H«***'M*H*'MX*ýý
I CHOL I
| TOILET SOAP |