Morgunblaðið - 10.12.1940, Side 5

i*riðjudagur 10. des. 1940.
orgunMa&ið
Útgef.: H.f. Árvakur. Reykjavlk,
Rltatjörar:
Jön KJartanaaon,
Valtýr Stefáneuon (AbyrgOarm.).
AugJýsingar: Árnl Óla.
Bitatjörn, auglýal^gar oe afgrelCala:
Austurstrœti 8. — Slaal 1800.
Áakriftargjald: br. 8,50 A. aaánubl
lnnanlands, kr. 4,00 utanlanda.
1 lausasölu: 20 aura elntaklt).
25 aura meO L,eabök.
Grikkir
Hver hefði trúað því í lok
októbermánaðar, þegar
lítalir hófu innrásina í Grikk-
land, að rúmum mánuði síðar
yrði haldin sigurhátíð í Grikk-
landi? Hjer rjeðist 45 milj-
óna stórveldi á smáríki, sem að-
eins hefir 6 milj. íbúa. Stór-
veldið hafði árum saman iagt
~alt í sölurnar, til þess að verða
mikið herveldi. En smáríkið
bygði alla sína framtíð á friði
sátt og samlyndi við alla
nágranna. Það hafði því lít
inn her og alls engan, til þess
• að mæta vel æfðum og vel
vopnuðum her stórveldis.
Allii- bjuggust því við, að
herferð Itala til Grikklands
yrði ein samfeld sigurganga.
Mussolini mun og sjálfur hafa
.gert ráð fyrri þessu og hann
mun hafa talið herforingjum
sínum og hermönnum trú um,
að þannig myndi þetta verða.
Grikkir myndu að vísu grípa
til vopna við landamærin, rjett
til málamynda, en mótstaða
þeirra yrði strax brotin á bak
.aftur og síðan yrði um enga
mótstöðu að ræða.
Fyrstu dagana benti og alt
til þess, að þannig yrði þetta.
Italski herinn ruddist inn í
Grikkland á nokkrum stöðum
og komst talsvert inn í landið.
Mótstaða Grikkja varð að vísu
hörð strax, en enginn bjóst við
öðru en að hinn voldugi her
ítala bryti alla mótstöðu á bak
aftur.
En þetta fór á annan veg.
Mótstaða Grikkja fór stöðugt
harðnandi og brátt var gríski
herinn kominn í .sókn. Síðan
hafa Grikkir verið í stöðugri
sókn. Þeim hefir ekki aðeins
tekist að hrekja innrásarher-
inn út úr Grikklandi, heldur
hafa þeir nú upp á síðkastið
unnið hvern stórsigurinn af
öðrum í Albaníu, hinu her-
tekna landi ítala. Síðasti stór
sigur Grikkja er taka borgar
ínnar Argyro-Castro, sem hefir
stórkostlega hernaðarþýðingu.
Eftir töku þeirrar borgar var
fyrirskipuð þriggja daga sigur-
hátíð í Grikklandi.
Þessi mikla sigurför gríska
hersins í viðureigninni við
margfalt ofurefli, minnir á
viðureign Finna og Rússa. Aílur
heimurinn fyltist aðdáun á
hreysti og hugdirfsku finsku
hermannanna. Sagan geymir
hreystiverk þeirra um aldur og
æfi, enda þótt endalok þeirrar
viðureignar hafi orðið alt önn-
ur, en verðskuldað var. Nú
kemur litla þjóðin suður á
Kröfum Alþingis
í verklyðsmáiunum
— aðeins fulinægt að litiu leyti
Með frumvarpi því, er
Bjarni Snæbjörnsson
flutti á Alþingi 1939, var
mörkuð stefna. Sjálfstæðis-
flokksins í verklýðsmálun-
um. I eftirfarandi grein,
sem B. S. hefir ritað fyiár
beiðni Morgunblaðsins, gerir
hann g-rein fyrir, að hve
miklu leyti síðasta bing Al-
býðusambandsins fullnægði
kröfum Alþingis i verklýðs-
málunum.
Eins og menn muna fór frum- er ljóst hvað verður um þá með-
varp> það, sem jeg bar fram á Al-
fullgildir fjelagar í verkamanna-
fjelaginu. Alþýðusambandsþingið
viðurkennir þetta líka í fyrstu
málsgrein greinarinnar, en hinn
liðurinn mælir aftur á móti svo
fyrir, að viðhalda skuli þessum
órjetti meðan þeir fjelagar kæra
sig um að beita honum, sem hafa
haft rjett til þess hingað til. Ekki
verkamenn, hvaða stjórnmála-
flokki sem þeir svo teljast til,
skyldir að greiða skatt til Alþýðu-
flokksins og kosta að. verulegu
leyti áróðu rsstarfsemi hans. Það
er ekki nema sjálfsagt, að stjett-
arfjelögin eða Alþýðusambandið
hafi innan sinna vjebanda
fræðslusamband með svipuðu sniði
og M. F. A., en það verður að
þingi 1939, fram á, að trygt væri
með löggjöf, að ekki væri nema
eitt fjelag í sömu starfsgrein á
sama fjelagssvæði, að ekki væru
nema verkamenn í verkalýðsfje-
lögunum, að allir meðlimir fjelag-
anna hefðu jafnan rjett til trún-
aðarstarfa hvaða stjórnmálaflokki
sem þeir svo tilheyrðu, og að hlut-
fallskosning vrði upptekin innan
fjelaganna, er kjósa skyldi í
trimaðarstöður. Málið fjekst ekki
afgreitt sem lög, helur með rök-
studdri dagskrá, sem forsætisráð-
herra bar fram og hljóðaði á þessa
leið:
„I trausti þess, að samnipgar
takist milli fvúltrúa þeirra verka-
manna, sem lýðræðisflokkunum
fylgja, er leiði til þess, að ein-
ungis eitt fjelag1 fyrir hverja
stjett verði á hverju fjelagssvæði
og engir geti gerst meðlimir þess
aðrir en menn þeirrar stjettar, sem
fjelagið er fyrir; emifremnr að
hið bráðasta. verði gerðar nauð-
synlegar breytingar á Alþýðusam-
bandi Islands til þess, að það
verði óháð öllum stjórnmálaflokk-
um og trygt, verði, að öllum með-
limum fjelaga sambandsins verði
veitt jafnrjetti til allra trúnað-
arstarfa innan viðkomandi fje-
lags án tillits til stjórnmálaskoð-
ana, þá tekur deildin að svo
stöddu ekki afstöðu til frv. þessa
og tekur fyrir næsta mál á dag-
skrá“.
★
Niv hefir þing Alþýðusambands-
ins gengið frá þessu máli og er
þá rjett að athuga afgreiðslu þess
á hverju þessara atriða fyrir sig.
í 6. gr. hinna nýju laga Alþýðu-
sambandsins er svo fyrir mælt,
að ekki megi taka í Alþýðusam-
bandið „fleiri en eitt fjelag úv
sömu atvinnugrein, á sama stað“,
og er þá 1. atriðinu fullnægt.
IJpphaf 10. gr. sömu laga hljóð-
ar svo: „Ekkert stjettarfjelag í
sambandinu má hafa sem aðalfje-
laga mann, sem er í öðru stjettar-
fjelagi innan sambandsins, en
taka má hann inn sem aukafje-
laga. Þetta tekur þó ekki til
þeirra manna, sem eru aðalfjelag-
ar í fleiru en einu fjelagi þegai'
lög þessi öðlast gildi“.
Eins og menn sjá er ekki nema
að litlu leyti orðið við ósk A1
þingis um þetta 2. atriði. Það e1
iiiiiiiiiiiimiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiii
Eftir Bjarna Snæbjðrnsson
Balkanskaga og skipar sjer ótæk tilhögun eins og liefir við
sama sess í sögunni. Ef nokkr- gengist í Hafnarfirði, að t. d.
ar þjóðir verðskulda að vera meðlimir kennarafjelagsins og
frjálsar og sjálfstæðar, þá eru trjesmiðafjelagsins, sem bæði eru
það Finnar og Grikkir. ií Alþýðusambandinu, sjeu líka
mimiiiimmimimmimmimmimiim
limi fjelaganna, sem gerast at-
vinnurekendur. Eftir fyrnefndri
grein virðast, þeir hafa fullkom-
in fjelagsrjettindi, ef þeir ein-
ungis uppfylla það skilyrði, að
þeir sjeu ekki meðlimir annars
stjettarfjelags innan sambandsins.
Að vísu munu vera þau fyrirmæli
í lögum ýmsra verkalýðsfjelaga,
að ekki megi vera atvinnurekend-
ur innan þeirra, en sje skilning-
ur minn á þessari 10. gr. rjett-
ur, þá mælir 14. gr. sömu laga
svo fyrir, að lögum þessara fje-
laga verði að breyta hvað þetta
atriði snertir, því greinin hljóðar
svo: „Hvert fjelag, sem L. sam-
bandinu er. hefir fult frelsi um
sín innri mál, þó svo, að ekki
komi í bága við sambandslögin
eða samþ. sambandsþinga“.
★
Þá kem jeg að 3. atriðinu, um
að allir skuli liafa jafnrjetti til
trúnaðarstarfa innan fjelaganria
og sambandsins og slitin skuli
tengsl þess við Alþýðuflokkinn.
Þetta er lang veigamesta atriðið
hefir sambandsþingið gengið
frá því svo viðunandi er. '37. gr
sambandslaganna mælir svo fyrir,
að „kjörgengir á sambandsþing og
í aðrar trúriaðarstöður Alþýðu-
sambands íslands eru allir full-
gildir fjelagsmenn“. Sömuleiðis
eru slitin tengsl Alþýðusambands-
ins við Alþýðuflokkinn, en þó
ekki algjörlega. f 20. gr. laganm
er svo fyrir mælt, að hvert fjelag
eða stjettarsamband innan sam-
bandsins skuli greiða skatt til
Menningar og fr'æðslusambands
alþýðu (M. F. A.), sem sje 1 kr.
af hverjum karlmanni og ,50 aur-
ar af hverjum kvenmanni, „enda
sje alt að helming gjaldsins var-
ið t.il þess að halda uppi nám-
skeiðum um þjóðfjelags og verka-
lýðsmál bæði í Reykjavík og með
fjelögum úti um land“. Til hvers
hinn helmingnr gjaldsins skuli
notaður, eru engin fyrirmæli um
Eftir þeim upplýsingum, sem jeg
hefi fengið, er M. F. A. ein grein
af Alþýðuflokknum. Alþýðusam-
bandið mun að vísu eiga að kjósa
menn í stjórn þess, en aðeins
minni hluta stjórnarinnar. Meiri
hlutann kýs Alþýðuflokkurinn og
styrktarmenn þess innan Alþýðu-
flokksins. Eru því enn allir
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiitniiin
vera algerlega á vegum Alþýðu-
sambandsins. Það verður sjálft að
kjósa alla mennina í stjórn þess
og niarka stefnu þess. Þetta fyr-
irkomulag, sem nú á sjer stað
samkv. ’ sambandslögunum, nær
vitarilega engri átt.
Um 4. atriðið, að viðhafa hlut-
fallskosriingu til trúnaðarst.arfa í
fjelögunum og á sambandsþingi,
tók þetta síðasta sambandsþing
enga afstöðu til. Það er á allra
vitorði, að bæði Alþýðuflokks-
menn og kommúnistar eru á móti
þessu sjálfsagða lýðræðisfyrir-
komulagi innan fjelaganna, en
vonandi auðnast Sjálfstæðisverka-
mönnum, með aðstoð annara frjáls
lyndra verkamanna, að koma því
á á næstu árum, fyrst innan fje-
laganna og síðar innan Alþýðu-
sambandsins.
t.il að sitja á þessu síðasta þingi,
þó þeir ekki væru yfirlýstir AI-
þýðuflokksmenn, en mjer er sagt,
að þeir hafi orðið að undirskrifa
yfirlýsingu þess efnis, að þeir
væru utanflokka í stjórnmálum.
Alþýðuflokksmennirnir hafa
ætíð sýnt sig ekki síður íhalds-
sama um að lialda við einræðinu
og ranglætinu, hafi það hentað
þeim í svipinn, heldur en aðrir
syndugir menn. fhaldssálir eru al-
staðar til, ekki síður innan Al-
þýðuflokksiris en annarsstaðar, en
haldi Sjálfstæðisverkamenn og
aðrir frjálslyndir og víðsýnir menn
áfram baráttu sinni í þessum máí-
um, þá næst fullkominn sigur a5
lokum. Nú er svo langt komið
sjálfstæðisbaráttu okkar íslend-
inga, að ekki er nema herslumun-
urinn, að mestu formsatriði, sem
vantar á að þjóðin hafi öðlast full-
komið sjálfstæði. Sú barátta hefir
kostað niörg- ár og þrautseigju
viturra og framsýnna ágætismanna
þjóðarinnar, Vonandi tekst verka-
mönnum jafn giftusamlega að
koma því svo fyrir, að verkalýðs-
fjelögin myndi samband, fullkom-
lega óháð öllum stjórnmálaflokk-
um og að innan þess ríki full-
komið lýðræði og sanngirni í öll-
um málurri, þar sem rjettur verka-
mannsins og minni hlutans verð-
ur ekki fyrir borð borinn.
Eius og sjest af því sem að
framan er sagt, hefir þetta sam-
bandsþing ekki nema að nokkru
leyti farið eftir tilmælum Alþing-
is um skipun verkalýðsmálanna.
Að vísu má segja, að viðunandi
lausn hafi fengist á því atriðinu,
sem mestu máli skiftir, en fram-
kvæmd þess atriðis hefir íhaldssál-
unum innan Alþýðuflokksins fund
ist þeir verða að fresta til þess
að geta haldið ranglætinu sem
lengst áfram.
•Teg segi fyrir mig, og eflaust
hafa æði margir verið sama sinnis,
að jeg hafði ekki mikla trú á því,
að svo mikils frjálslyndis og víð-
sýnís gætti innan Alþýðuflokksins,
að fullkomið rjettlæti fengist á
þessu Alþýðusambandsþingi, sem
nær eingöngu var skipað yfirlýst-
um Alþýðuflokksmönnum. Jeg
minnist þess, að á meðan þingið
stóð yfir, var þess getið í leiðara
Alþýðublaðsins, að það væri Sjálf-
stæðismönnum að kenna, að áhrifa
þeirra gætti ekki á þinginu vegna
þess að þeir hjeldu tveim aðal-
fjelögunum, Dagsbrún og Hlíf, ut-
an sambandsins. Slíkt og annað
eins eru vísvitandi blekkingar, því
hvað voru Sjálfstæðisverkamenn
þessara fjelaga bættari með að
senda yfirlýsta Alþýðuflokksmenn
fjelaganna, aðrir voru ekki kjör
gengir, á þingið? Að vísri munu 4
eða 6 fulltrúar hafa fengið leyfi
Á sextugsafmæli
Gísla Sveinssonar
Asextugsafmæli Gísla Sveins-
sonar sýslumanns í Vík, 7.
þ. m., bárust honum veglegar gjaf-
ir frá sýslubúum hans, sem sje
frá Vestur-Skaftfellingum glæsi-
legt málverk af Öræfajökli með
umhverfi alt vestur í Fljótshverfi
(en í Öræfum er G. Sv. fæddur),
og frá Austur-Skaftfellingum dýr-
mætt gullúr og er tvorttveggja
áletrað. (Nokkrir vinir sýslumanns
í Reykjavík sendu honum m. a.
ágætt málverk af Vík í Mýrdal
og eru bæði málverkin eft.ir Jón
Þorleifsson listmálara, sem einnig
er Skaftfellingur.
Svo mikill fjöldi heillaskeyta
hvaðanæfa, kveðjur og árnaðar-
óskir bárust afmælisbarninu, að
engin dæmi eru til neins þvílíks
þar eystra.
Á afmælisdaginn kom fjöldi
manns úr öllum stjettum og flokk-
um á heimili þeirra hjóna, auk
þeirra fulltrúa er færðu honuin
gjafir sýslubúa. Voru honum með
ræðum þökkuð góð og gegn störf
og ágæt stjórn hjeraðsins. G. Sv.
þakkaði heiður þann og vinsemcl
er honum voru sýnd á þessum
tímamótum og árnaði hjeraði og
hjeraðsbúum gengis og blessunar.
Stóð fagnaður þessi langt fram á
kvöld. (