Morgunblaðið - 08.01.1941, Qupperneq 4

I
r
4
MORGUNBLAÐIÐ Miðvikudagur 8. jan. 1941.
Holt er heima hvað —
er verkföll steðja að
Samtal við Helgu Sigurðardóttur
ÞAÐ reynir á dugnað og hagsýni húsmæðranna,
ef engin brauð eða kökur fást í brauðsölu-
búðunum, sagði ungfrú Helga Sigurðardóttir,
er frjettaritari „Kvennasíðunnar“ hitti hana að máli í gær.
Og hvernig sem verkfall bakarasveina fer í þetta sinn,
ættu húsmæður að sýna, að þær geta komist af án brauð-
sölubúða, ef í hart fer.
Og jeg tel engin vandræði fyrir þær að komast af. I>að er ekki
annað en vani að kaupa öll brauð og kökur til heimilanna í sölubúð-
nm. Það er bæði ódýrara, drýgra og að mínu áliti betra að baka
heima sem mest til heimilisþarfa.
Enda var það svo áður fyrr,
heldur matreiðslukonan áfram, að
húsmæður bökuðu brauð sín
heima, þó aðstæður væru mun erf-
iðari en nú, rúgbrauð, hveitibrauð
og smákökur, alt bakað í potti i'
hlóðareldhúsi.
Mikill er munurinn nú í Reyk.ja-
vík, er tækninni hefir fleygt svo
fram, að flest heimili höfuðstaðar-
ins hafa fullkomnustu bökunar-
tæki sem völ er á, mjer ligg-
Tir við að segja, í heiminmn, raf-
magnseldavjelarnar. Og hví skyldu
þá ekki konur baka brauð til heim-
ílisins í sínu eigin eldhúsi?
— Áiítið þjer auðvelt að baka
rúgbrauð í heimahúsum?
— Já, jeg álít ofur auðvelt að
þaka rúgrbauð í rafmagnsofni, og
éins er mjög handhægt að baka
flatkökur á rafmagnsplötunni. Og
þá er að sjálfsögðu þægilegt að
baka við rafmagn hveitibrauð, og
yfirleitt öll brauð, hvort sem er
úr heilhveiti, hveiti eða rúgmjöli.
★
Hvort heldur sem baka^er rúg-
brauð eða hveitibrauð, heldur ung-
frú Ilelga Sigurðardóttir áfram.
þarf lyftiefni til bakstursins, svo
að brauðin lyfti sjer, „hefist“.
Að nota lyftiduft er fl.jótlegast
Og fyrirhafnarminst.
En brauð með pressugeri eru
fyrirhafnarmeiri, en hafa þann
kostinn, að meira verður rir þeim,
og svo eru þau líka miklu hollari,
vegna B-vitaminsins í pressnger-
ínu, og ljettari í sjer.
I staðinn fyrir pressuger tel jeg
sjálfsagt að nota súrdeig í rúg:
brauðið, eins og gert hefir verið
frá fornu fari. Það kostar svo að
seg.ja ekki neitt ,nema ofurlitla
fyrirhyggju af hálfu húsmóður-
ínnar.
★
— Hvernig er súrdeigið búið til ?
— Ofurlítið salt er sett saman
við 200 gr. rúgmjöl og sjóðandi
vátni, 2. dl„ hrært saman við. Á
■deigið að vera vel þykt og jafnt.
Það er látið í mjöli stráða skál,
m’jöli stráð yfir og síðan látið
liíða á volgum stað, í eldhúsinu
5 3—4 daga.
En þurfi að nota súrdeigið fyr,
má væta í því með sýru. Það er
þá hæft til notkunar eftir einu
sólarhring.
Bakstur
i heimahúsum
Rúffbrauð.
2i/2 kg. rúgmjöl, V/í—V/2 1.
.vatn, 1 tesk. salt, 4—500 gr. súr-
deig.
Saltinu og rúmgjölinu er bland-
að vel saman við súrdeigið. Vætt
í með heitu vatninu, og deigið
kreist með höndunum, svo að súr-
deigið jafnist sem best saman við
það. Síðan er deigið hnoðað og
lá.tið í smurðan blikkkassa, eða
linoðað úr því brauð og látið í
brauðskúffuna (steikarskúffuna)..
Sje brauðið bakað í blikkkassa,
er lokið haft á kassanpm, og kass-
inn látinn í kaldan rafmagnsofn-
inn.
F\-rst er brauðið bakað víð
minsta undir- og yfirhita, í 2 klst.
Þá er ofnplata sett undir brauð-
kassann, og undir- og yfirhiti sett-
ur á aiinan hitastraum í iy2 klst.
Þá er straumurinn aftur settur á
fyrsta straum í 1—2 klst., en eft-
ir það er allur straumur tekinn at
og brauðið látið vera í ofninum,
uns hann er orðinn kaldur, t. d.
yfir nóttina. En á meðan ofninn
er á öðrunt straum, má baka smá-
hveitibrauð í honum eða kringlur.
Hve mikinn hita brauðið annars
þarf, fer eftir því hve stórt það
er, og í hvernig íláti það er bak-
að. En að sjálfsögðu má eins baka
svona brauð í kolavjel eða gasvjel,
með jafn góðum árangri.
Flatkökur.
1 kg. rúgmjöl 4—5 dl. vatn, Y2
t.esk. salt.
Heitu vatninu er blandað sam-
an við rúgmjölið, saltað, og deigið
hnoðað, uns ]>að er vel jafnt. Skift
í kökur, sem hnoðaðar eru flatar
með fitugum höndum, flattar út
og bakaðar á vel heitri rafmagns-
plötu, difið ofan í kalt vatn jafn-
óðum og þær eru bakaðar, og sett-
ar í stafla og línklút vafið utan
um ]>ær.
Sje deigið hæfilega hnoðað og
kökurnar bakaðar við nógu mik-
inn hita, verða þær ekki seigar,
en þó mjúkar.
Heilhveitibrauð.
y2 kg. heilhveiti (eða hveiti),
30 gr. smjörlíki, 40 gr. pressuger,
1 tesk. salt, 1 tesk. sykur, 2y2—3
dl. mjólk og vatn.
Smjörlíkið er mulið saman við
hveitið. Gerið tekið í sundur, lát-
ið í skál og salti og sykri stráð
yfir. Látið bíða um stund, en síð-
an hrært, uns það er orðið þunt.
Mjólkin og vatnið er hitað, látið
saman við gerið, og síðan vætt
með þessu í hveitinu og deigið
hnoðað, þar til það er vel jafnt..
Þá er það látið í fat og geymt á
heitum stað, t. d. miðstöðvarofni,
uns það hefir lyft sjer, stækkað
um helming.
Þá er deigið hnoðað aftur, og
búið til úr því brauð, eða sett í
smurt mót.
Sje bakað í móti, má deigið
ekki vera eins hart.
í mótinu, eða á plötunni, er
deigið látið bíða á ný í 20 mínút-
ur. Þá smurt með mjólk og bakað
við góðan hita í 3—4 stundar-
fjórðunga. Fyrst á að vera meiri
undirhiti. Því myndist skorpa
fljótt á brauðinu, getur það ekki
l lyft sjer og verður þá ekki eins
ljett og gott.
Eins og jeg sagði áðan, er brauð
hollara með pressugeri, en það
brauð verður þurt, nemá töluvert
sje notað í það af fitu.
★
Loks er hjer, eftir áskorun, birt
uppskrift á rúgmjölstertu, sem
þykir mjög góð:
Rúgmjölsterta.
250 gr. rúgmjöl, 250 gr. sykur,
250 gr. smjörlíki, 1 tesk. lyftiduft
og 1 tesk. hjartarsalt, 2 tesk.
kanel og 2 tesk, kakao, 14 líter
mjólk.
Hjartarsaltinu, lyftiduftinu,
kanel, kakao og sykri er blandað
í rúgmjölið og smjörlíkið mulið
saman við. Vætt í með mjólkinni
og hnoðað. — Skift í sex jafn
stóra bita, hver biti látinn í tertu-
mót, og deiginu jafnað með hend-
inni í mótið.
Bakað við mikinn hita, og er
betra, að undirhitinn sje meiri.
Þegar búið er að baka kökurn-
ar, eru þær lagðar saman með
sultutaui, þrjár kökur hafðar í
hverja tertu.
Er mjög gott að hafa smjör-
krem í annað lagið á tertunni og
tertan verður betri ef hún er
geymd í 1—2 vikur áður en hún
er borðuð.
VITIÐ ÞJER:
— — — að minna eyðist af
gasi, ef látið er loga með litlum
loga lengi, en stórum loga stutt.
--------að þegar líkamshiti er
tekinn með því að styðja með
vísifingri á slagæðina, eiga eðlileg
æðaslög barns að vera 90—140 á
mínútu, hjá fullorðnum 60—80,
og hjá gömlu fólki 70—90 (L mín-
. útu.
Það er ómissandi að eiga fallegar svuntur, enda líka ómyndarlegt
að vera svuntulaus við húsverk. Iljer eru nokkrar góðar hugmyndir:
Svuntan, sem hangir til þerris, er úr blá- og hvítköflóttu bómullar-
efni með fjólubláum vösum og böndum. Kanturinn að neðan er líka
fjólublár. Telpusvunten er mjög hentug í sniðinu, þar sem hún hlífir
kjólnum mjög vel. Ilún er hnept á bakinu, en hnýtt á öxlunum.
Efnið rauðleitt. Svuntan neðst til hægri er mjög skrautleg, úr bláu
ljerefti, með rauðum, gulum og svörtum leggingum, En bak við litla
„gluggann" með blómaskrúðinu er vasinn falinn. Og loks er „klemmu"-
•svuntan. Hún er mjög hagkvæm til síns brúks!
Sparnaðarráð
Til þess að drýgja smjörið.
Hjer segir húsmóðir frá
því, hvernig hún drýgði
smjörið í síðustu heims-
styrjöld:
Jeg sauð ca. 2 dl. af rjóma og
lielti honum sjóðandi heitum yfir
% kg. af smjöri, sem jeg sætti
með eins og y2 teskeið af sykri
og saltaði ofurlítið. Síðan lirærði
jeg í með eggjaþeytara, uns það
var aftur orðið álíka þykt og
smjör, en skamturinn hafði auk-
ist um helming.
Samanlast brauð.
Smjör þetta er ágætt til þess
að smyrja með samanlagt brauð,
og er vel til fallið að blanda ein-
hverju saman við það, eins og t.
d. rifnum osti, söxuðu reyktu
svínakjöti, hangikjöti, saltkjöti,
rúllupylsu, reyktri síld, rifinni
gulrót, með sítrónusafa o. fl. Og
sje svona samanlögðu brauði rað-'
að snoturlega á fat og skreytt
með salatblöðum eða öðru, sem
fáanlegt er, má vel bera það fyrir
gesti með kaffi eða tei, er bæði
holt, bragðgott og tiltölulega ó-
dýrt.
MUNIÐ —
--------að sítrónusafi dreguv
úr lýsisbragði.
Kjöt, fiskur og
grænmeti
Kjöt verður best, ef það er sett
í sjóðandi heitt vatn og saltað,
þegar farið er að sjóða. Kjöt á
altaf að sjóða hægt, en ekki í
moðsuðu.
Fiskur. Þegar sjóða á fisk, er
hann settur í sjóðandi vatn, salt-
að, sje hann sundurskorinn, en í
kalt vatn, sje liann ósundurskor-
inn.
Grænmeti með sterkum lit, t. d.
gulrætur, á að sjóða í hlemmlaus-
um ]>otti, svo að liturinn haldist.
En grænmeti, sem á að vera sem
ljósast, á að sjóða í potti með
hlemmi yfir, þar sem gufan lýsir
eða upplitar það.
Handmál
Skeiðar-grömm.
Sykur, 1 matsk. kúfuð 25—30 gr.
Sykur 1 — sljettfull 12—15 —
Hveiti 1 — sljettfull 12
Hveiti 1 — kúfuð 25 —
Kartöflum. 1 — kúfuð 25—30 —
Smjörlíki 1 — kúfuð 35—40 —
Sm.jörlíki 1 — sljettfull 15—20 —-
Desiliter-grömm.
Sykur 1 dl. vegur 80 gr.
Hvciti 1 — — 55 —
Kartöflumjöl 1 — —• 70 —
* Hrísmjöl 1 — — 65 —