Morgunblaðið - 27.02.1941, Blaðsíða 5

Morgunblaðið - 27.02.1941, Blaðsíða 5
Fimtudagur 27. febrúar 1941 ft = ^lorguttblaíið -------------------------------- Útget.: H.f. Arvakur, Raykjavfk. Bitstjörar: J6n KJartansson o* Valtjr Stefánsson (ábyrKtJarmatJur). Auglýsingar: Á rnl 6la. Ritstjórn, auglýslngar og afgrelbela: Aueturstrœtt 8. — Slml 1C00. Áskriftargjald: kr. 8,60 tnnanlanda, kr. 4,00 utanlands. í lausasölu: 20 aura slntaklO — 26 aura meO Leebók. lltttluriiin hans $>kúl» SKÚLI Guðmundsson hefir verið að leita að hattinum sínum — seinast í Tímanum á laugardaginn var. Hann hefir í skrifum sínum undanfarið sífelt verið ap vitna í útvarps- erindi Ólafs Thors, um atvinnu rnálin 1940, og staðfest það álit Ólafs, að auk togaranna, hafi hin bætta fárhagsafkoma ársins verið að þakka síldar- verksmiðjunum, frystihúsunum og því, að við áttum skipakost, til þess að koma afurðunum frá okkur. Hinsvegar hefir Skúli jafn- framt haldið því fram, að alt væri þetta Pramsókn að þakka. Fellur þetta vel inn í málflutn- ing Tímans, því aldrei er þar svo minst á þjóðnytjamál, að Framsókn eigi ekki allan heið- : urinn. „Er það minn eða þinn sjó- hattur“, heitir grein Skúla á laugardag. Þar er enn Fram- sókn eignað þetta alt — og Skúli tekur sig eiga sjóhatt- :inn. Er nú best að skoða hatt- :inn hans Skúla. * Hjer í blaðinu hefir verið sýnt fram á, að hugmyndin um verkun og útflutning hraðfrysts fisks hafi — að því er lög- gjöfina snertir — fyrst komið fram í frumvarpi Sjálfstæðis- manna um fiskiráð; þáverandi stjórnarlið hafi hinsvegar tek- ið upp hugmyndina, með þeirri einu frávikningu, að fela ger- samlega þekkingarsnauðum mönnum á þessu sviði fram- lcvæmdir málsins, sbr. frum- varp þeirra um fiskimálanefnd. Verður að líta svo á, að Skúli hafi gefið upp alla vöm 1 þessu máli, þar sem hann hefir nú ekki annað fram að færa en það, að Sjálfstæðis- menn hafi barist gegn frum- varpinu um fiskimálanefnd. — Um leið verður hann að við- urkenna, að hugmyndin sje runnin frá Sjálfstæðismönnum, en baráttan aðeins staðið um það, hvort þekking eða van- þekking ætti að vera við stýrið. ★ Um síldarverksmiðjurnar : segir Skúli: „Fyrsta síldarverksmiðja rík- ísins tók til starfa 1930. Þá var Tryggvi Þórhallsson atvinnu- málaráðhferra. Á næstu 8 árum voru verksmiðjurnar stækkað- ar mjög oft og afköst þeirra margfölduð. Á þeim árum voru atvinnumálaráðherrar frá Fram sóknarflokknum og Alþýðu- flokknum, en aldrei frá Sjálf- stæðisflokknum“. Sannleikurinn er hinsvegar þessi: Það voru Sjálfstæðis- menn, sem fyrstir byrjuðu starf rækslu sí ld arverksmið j u , árið 1926. Það voru Sjálfstæð- ismenn og Framsóknar- menn. sem áttu * frumkvæðið . aö byggingu fyrstu ríkisverk- smiðjunnar. Á árunum 1932— ’34 var Magnús Guðmunds- son atvilnnumálaráðherra; þessu þýðir Skúla ekki að neita. En einmitt á þessum árum var verksmiðjunum fjölgað úr 5 upp í 12 og afköstin aukin úr 7 þúsund málum á sólarhring upp í 17 þúsund mál. Var þó afurðaverðið mjög lágt á þess- um árum. En frá þeim tíma hefir ríkisstjórnin enga verk- smiðju látið byggja, fyr en, er Ólafur Thors var atvinnumála- ráðherra, að hann flutti frum- varp um verksmiðjuna á Rauf- itírhöfn, sem hefir fimm þúsund mála afköst. Hinsvegar bygðu Alliance og Kveldúlfur verk- smiðjur, sem gátu unnið 12 þúsund mál á sólarhring. ★ Deilan um kæliskipið er hlægileg. Það er óhrekjanleg staðreynd, sem þingtíðindin bera glegst vitni um, að það var Magnús Guðmundsson, er bar fram frumvarpið um bygg- ingu kæliskipsins Brúarfoss. — Hann samdi við Eimskip um þetta mál og bar það fram til sigurs á Alþingi. Hitt kæliskip;- ið, ,,Arctic“ keypti fiskimála- nefnd, eftir að Ólafur Thors var atvinnumálaráðherra. ★ Svona er nú sannleikurinn í þessum málum. En hvar er þá hatturinn hans Skúla? Hugmyndinni um frysti- húsin og hraðfrysta fiskinn var hnuplað frá Sjálfstæðismönn- um. Síldarverksmiðjumar hafa að langmestu leyti risið upp, meðan ráðherrar Sjálfstseðis- flokksins fóru með atvinnumál- in. Það var íráðherra Sjálf- stæðisflokksins, sem tókst svo giftusamlega með kæliskipið Brúarfoss. En hatturinn hans Skúla? Það skyldi þá aldrei koma upp úr kafinu, að Skúli hafi hjer engan hattinn — fremur en á kollinum! Tundurdutl reki ð StrOndum Frjettaritari Morgunblaðsins á Djúpavík símar, að í fyrra- dag hafi rekið tundurdufl á Reykjanesi á Ströndum, skamt ut- an við Gjögur. Duflið, sem rak í Ávík á dögun- um hefir nú verið gert óvirkt og fólkið, sein flýði bseina, var ftutt í þá aftur. Tvö tundurdufl eru nýrekin á liornströndum, annað í Fljótavík og hitt í Tllöðuvík. Yeður hefir verið liið versta á Ströndum tmdanfarna viku, norð- austan rok, liörkufrost og iðulaús liríð. Ilefir niiklum snjó kyngt niður. Sexlu^nr ð Sveinn Björnsson Sveinn Bjömsson sendi- herra á sextugsafmæli í dag:. Hann hefir dvalið hjer í Heykjavík síðan í vor, að ríkisstjórnin kallaði hann heim. Kom hann hingað með syni sínum Hendrik um New York, en kona hans kom með Petsamoferð Esju, og hafa hau hjón nú heimili sitt á Sóleyjargötu 13 hjer í bæn- um. Síðan Sveinn sendiherra kom heim í vor hefir hann unnið að undirbúningi löggjafar um utan- ríkisþjónustu íslands, en auk þess haft með höndum fyrirgreiðslu nokkurrá vandamála, sem mjög eru háð ófríðarþjóðum. ★ Æfi Sveins Björnssonar hefir á einkennilegan hátt verið skift milli Reykjavíkur og Kanpmannahafn- ar. Hann er fæddur í Kaupmanna- höfn. Hann les lög og lýkur námi í Kaupmannahöfn. Og þegar þjóð- in felur honum það starf, sem lyftir honurn og nafni hans út úr flokkadeilum og dægurríg þó fær hann aðsetur í Kaupmannahöfn, sem fyrsti sendiherra íslands er- lendis, fyrsti og um langt skeið einasti slíkur erindreki þjóðarinn- ar iit á við. Þeir, sem ókunnugir eru starfs- ferli föður hans, Björns Jónsson- ar ritstjóra, kunna að furða sig á því, að Björn skuli hafa átt heim- ili í Höfn fýrir 60 árum síðan, því ísafold sína stofnaði hann 1874, og hafði stofnað prentsmiðju, þegar hjer var ltomið sögu. Hann var svo áberandi maður í íslensku þjóðlífi síðustu áratugi æfinnar, að sá kaflinn skyggi'r á þann fyrri. Björn sat árum saman í Höfn eftir að hann hafði komið sjer hjer fyrir með blað og prent- smiðju. Svo virðist senx hann hafi talið að hann væri of ungur til þess að setjast ,,í helgan stein“ hjer heirn. Hann þyrfti nokkrum áruni betur að drekka í sig erlend áhrif, áður en hann varpaði sjer úl í blaðamensku og umhótahar- áttu hjer heima. Hann var vel undirbúinn. Þar kom fram gætni hans og vandvirkni. ★ Jafnaldrar og námsf jelagar Sveins Björnssonar spáðu honum mikilli framtíð senx stjórnmála- manni með þjóðinni Hann hafði til þess öll skilyrði. Heimili for- eldra haxxs var miðstöð íslenskrá framfara- og menningarmála. Haxm sjálíxxr áhugasaixxur, gætinn, athafnasamur. Það var bróðir hans, Olafur heitinn, sem tók xxpp blaðamensk- una. Sveinn fór aðra leið, er hann hafði lokið lögfræðiprófi. Hann valdi s.jer það hhxtverk að „vinna á akrinum", eins og Danir kom- ast að orði, að sjá unx, að ýmsar þær nýjungar og framfaramál, seni talað var nm í franifarablöðunx lamfsins, kæmust í framkvænxd. Haim varð ekki svo nxjög orðsins maður, heldur frekar athafnamað- ur. En störf hans og athafnir, aðrar en dagleg málaflutningsstörf, sendiherra Sveinn Björnsson. beindust yfiileitt öll í sjálfstæðis- átt, að gera atvinixulíf þjóðarinn- ar sem óháðast erlendum áhrifum og fyrirtækjum. Þeir, senx töluðu meira uixi sjálfstæðismál þjóðai’- innar í þá daga, vöktu á sjer meiri eftirtekt í upphafi. En fljót- lega varð ]>að öllxxnx lýðunxi ljóst, að hjer var maður á ferð, sem leyst hafði sjálfstæðismál þjóðar- innar óveujulega vel í sína frum- parta, sjeð, að pappírssjálfstæði er fánýtt plagg, ef ekki fylgir sjálf- stæði atvinnulífsins .• ★ ’ Jeg hefi eltki tölu á þeirn fjelög- xxm og sanxtökum sem Sveimx efndi til, studdi og starfaði að á árxxix- um fyrir og xun 1918. En hann var, senx kunnugt er, eiixn af aðal- forgöngumönmim Eimskipafjelags- ins, Sjóvátryggingarfjelagsins., Brunabótafjelagsins, en öll þessi f jelög miða að því hvert á Sínxx sviði, að gera íslenskt athafnalíf öðrum óháðara en það áður var — og kveðu'r þó rnest að Eimskipafjelaginu. Hanu mun og t. d. hafa kornið við sögxx er h.f. Hamar var stofnaðixr. Þar var lagður grundvöllur að mikilli iðju í landimi, senx stuðlár að því að gera okkur sjálfbjarga á sviði skipasmíða, og er drjúgur spotti' að vísu ófarinn enn af þeirri leið. Hjer mætti til tína mörg fleiri þjóðþrifafyi’ii'tæki, sem Sveinn Björnsson Iielgaði krafta sína, studdi eða konx af stað. En jeg læt rnjer nægja að benda á meg- instefnu haxxs. Framfarastarfsemi á þessu sviði var honuni að skapi. Hann hafði áhugann alt frá æskuárum, og þá samningalipurð og mýkt hugans, sem laðar menix til að verða sam- taka. Þó Sveinn væri á þessum ár- um, meðan hann var hjer í bæj-- arstjórn og á þingi, ákveðina flokksmaður, þá mun altaf þaíl viðhorf hafa verið ofarlega kjá honum, að hugsa unx land og þjóð sem eitt heimili, þar sem menn þyrftxi að temja sjer, meira en gert hafði verið, að líta á sameiginlega hagsmuni ofar flokka- og stjetta- liagsmunum. Sveinn hefir þann eiginleika, sem er nokkuð sjald- gæfur, að líta að nokkru leyti sem hlutláus áhorfandi á öll mál, jafnvel þótt hann sje þar þátttak- aixdi sjálfxxr. Þetta er mikils virði, fyrir þá, sem leggja vilja alúð við eindrægni og sanngirni í hverjn máli. En jafnframt var hann kunn- xir að því, að hafa uæma tilfinn- ing fyrir sjálfsvirðing og sjálf- stæðisþrá þjóðarinnar. ★ Þessir eiginleikar Sveins, sem jeg hjer lxefi lýst, og sú viðkynn- ing senx þjóðin hafði fengið af þeinx mun hafa orðið til þess, framar öðru, að hann var valinn senx fyrsti sendiherra íslands. Yegsauki hans af því er ekki bundinn við hið virðulega embætti sjálft, heldur mikið frekar er hann af því sprottinn hvaða mann- kostir haixs gei’ðxx hann að heita mátti sjálfkjörinn til starfsins. í þessari stuttu hlaðagrein verð- ur ekki reynt að rekja starfsferil Sveiixs Björnssonar í sendiherra- emhættinu. En vel má á þa'5 minna, hve margskoixar vandi hef- ir steðjað að hinum fyrsta íslenska FRAMH. Á SJÖUNDU SÍÐU

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.