Morgunblaðið - 02.04.1941, Síða 5

Miðvikudagur 2. apríl 1941,

Otgcf,: H.f. Arvaknr, RayklavHt.
Rltatjörar:
Jðn KJartanaaon,
Valtýr Stefánsson (ábyrcBarm.).
Auglýsíngar: Árnl Óla.
Rltstjðrn, auglýslngar o* afsrelBsla:
Austurstrœtl 8. — Slssl HOO.
Askriftargjald: kr. í,60 á ssánutjl
lnnanlanðs, kr. 4,00 utanlands.
lausasölu: 20 aura elntaklB,
26 aura meB Lesbök.
Prófastsfrú Guðrún Sigurð-
ardóttir frá Flatey
Þingið
ALÞINGI hefir nú setið á rök-
stólum fullar sex vikur. All-
mörg mál hafa verið lögð fyrir
þingið, auk stjórnarfrumvarpanna,
en flest eru þau nauðaómerkileg
og snerta ekki á neinn hátt það
alvarlega ástand, sem nú* ríkir,
Satt að segja finst manni að hægt
væri að verja tímanum betur nú
~til einhvers annars, en að vera að
ntunga löggjöf, sem engin þörf er
,á og öllum er sama um. En þing-
rmönnum finst þeir verða að hafa
'eitthvað sjer til dundurs, meðan
beðið er eftir stóru málunum, sem
væntanleg eru frá stjórninni.
En væri ekki skynsanilegt að
'hraða þessum stórmálum, afgreiða
þau og síðan fresta þingi þangað
til í september? Þá vrði einnig
frestað kosningum þeim, sem fram
eiga að fara á vori komanda.
Það er ýmislegt sem mælir með
því, að þessi léið verði farin. All-
ar líkur benda til þess, að næstu
mánuðir verði yiðburðaríkir í
stríðinu. Orustan um Atlantshafið
er byrjuð. ísland verður mitt í
þeim hildarleik, enda hefir Þýska-
land lýst algeru hafnbanni á land-
ið og boðað hernaðaraðgerðir á
sjó við stréndur landsins. Heim-
sóknir hinna þýsku hernaðarflug-
vjela undanfarið gætu og Lent tii
þess, að hjer mætti einnig vænta
hernaðaraðgerða úr lofti, af þeirra
hálfu.
Yið vitum ekki hvað framtíðin
felur í skauti sínu. En alt bendit’
til þess, að næstu mánuðir verði
svo viðburðaríkir, að þjóðin hafi
annað þarfara við sinn tíma að
gera en að vera að rífast í kosn-
ingum. Hitt er einnig mjög senni’-
legt, að á komanda vori og sumri
verði úr því skorið, hvorir sigra í
orustunni um Atlantshafið. En
þegar þeirri orustu er lokið, ger-
breytist alt viðhorf hjer hjá okk-
ur.
Sumir kunna að segja sem svo,
að með því að fresta kosningum í
vor fáum við haustkosningar, en
þær sjeu síður en svo æskilegar.
Petta er rjett, alment skoðað. En
það þýðir ekki að loka augunum
fyrir því, að ástandið er í augna-
blikinu þannig, að æskilegast væri
að losa þjóðina við kosningar í
vor. Hyggilegast væri því, að
fresta þingi fram í september. Lík-
urnar eru miklar fyrir því, að þá
verði viðhorfið gerbreytt og auð-
veldara fyrir Alþingi að taka á-
kvarðanir fyrir framtíðina.
★
Næstu mánuðir krefjast áreið-
anlega skjótra framkvæmda á
ýmsum sviðnm. Þá fer best á, að
ráðherrarnir sjeu með óskiftan
hnga við þau vandamál, en ekki
:«ð rífast á kjósendafundum.
Stjórn og þingflokkar ættu að
iatlmga ]>et.ta mál gaumgæfilega.
Með hverjum deginum, sem
líður, lengist og hækkar
sólargangurinn, er flytur með sjer
vor og gróður, síðan fegurð og
mildi sumarsins.
Skjól og gleði þess tíma óskum
við að fá að njóta sem lengst, en
rás tímanna stöðvast ekki.
Við hittum á leiðum lífsins fólk,
sem í hug og hjarta gevmir ljós
einkenni um skyldleika sinn til
vors og sumarfegurðar. Návist
þess gerir lífið bjartara og hlýrra
og færir nýja lífsstrauma í kal-
brodda þá, sem nepja dimmra
daga var að heltaka. Tími þessa
fólks á meðal okkar er einnig
takmarkaður. En minningarnar
lifa.
í dag verður til grafar borið
lík eins slíks vinar, prófastsfrúar
Guðrúnar Sigurðardóttur, frá
Flatey. Hún var kona, þeirri gæfu
búin að gefa frá sjer ljós og yl,
er vermdi alla í nálægð hennar.
Þeir, sem samvista nutu við frú
Guðrúnu, urðu óðar varir sumar-
heiðríkjunnar, er stafaði frá henni
— og aldrei sortnaði.
Skref fyrir skref aftur í tím-
ann, um 79 ára skeið. segja sam-
ferðamenn hennar nákvæmlega
sömu söguna. alt frá því að hún í
fvrsta sinn leit ljós dagsins í
Flatey á Breiðafirði, 20. febr.
1862.
Foreldrar frú Guðrúnar voru
hjónin Sigurður kaupm. Johnsen
í Flatev og Sigríður Brynjólfs-
dóttir, Bogasonar Benedictsen.
Sigurður var af merkum bænda-
ættum kominn. Segir Matthías
Jochumsson um þennan náfrænda
sinn, er hann kyntist á æskuárum
sínum í Flatey, að hann hafi ver-
ið mesta spákmenni, manna fríð-
astur og best á sig kominn, og
um Brynjólf Benedictsen segir
Matthías ennfreniur, að hann hafi
verið hinn mesti merkismaður, er
þá var í Breiðafirði, fyrst að at-
gerfi, en þó fremur a.ð mannkost-
um, svo sem mannúð, trygglyndi
og góðfýsi.
Þessir glæsilegu eiginleikar eru
nefndir hjer sökum ])ess, að frú
Guðrún fjekk þá alla og óskifta
að erfðum frá feðrum sínum.
Á æskuheimili sínu, í foreldra-
húsum, naut frú Guðrún þess besta
uppeldis, sem kostur var á. Móð-
i'r hennar, frú Sigríður Johnsen,
var kvenskörungur, stjórnsöm og
reglusöm og var fyrirmyndar
bragur á öllum heimilisháttum
þar.
Börn þeirra Sigurðar kaupm.
Johnsens og Sigríðar, önnur en
Guðrún, sem var næst vngst í
systkinaröðinni, voru þau -Tófríð-
ur, gift Jóni kaupmanni Guð
mundssyni í Flatey, Bryn dís, gift
Geir Zoega, rektor, Jón, læknir í
Húsavík, andaðist á l>esta aldri,
og Ragnheiður, gift Boga kaupm.
Sigurðssyni í Búðardal. 011 eru
systkinin löngu látin. Þau voru
mannkostarík og glæsileg í sjón.
Tvítug að aldri giftist frú Gúð-
rún síra Sigurði Jenssyni, presti í
Flatev. Með honum skóp húu
heimili, er stóð föstum fótum þar
í eyjunni um 40 ára skeið. Frá
þessu heimili geymast minningar,
er marka spor í sögu Flateyjar
hrepps, er seint eða aldrei munu
iyrnast, ekki fvrir það eitt, að
húsbóndinn, presturinn og önd-
vegishöldur allra sveitarmálefna
aflaði heimilinu álits og virðing-
ar með tiginmensku sinni og skap-
festu, eins og hann átti kyn til,
heldur öllu fremur fyrir það, að
þar áttu allir skjól hjá örlátri og
hjartahlýrri húsmóður.
Þau hjónin, síra Sigurður og
Guðrún eignuðust 7 börn. Eitt
þeirra. Olöf að nafni, dó í æsku.
Hin öll náðu þroskaaldri: Har-
aklur, fyrsti vjelst.jóri á e.s. Gull-
fossi', Jón, rafmagnsfræðingur,
andaðist 1928, Jens, gasstoðvar-
stjóri í Tönsberg í Noregi, Jón
Sigurður, bóndi og póstafgreiðslu- eitt
maður í Flatey, andaðist 1924,
Brynjólfur, gasstöðvarstjóri í
Reykjavík og Ólöf, kona Ólafs
Sveinssonar, skipaskoðunarstjóra í
Revkjavík.
Síra Sigurður ljet af embætti árið
1921, eftir 41 árs prestsþjónustu í
Flateyjarsókn. Skömmu síðar flutt
ust þau hjón til Reykjavíkur. Þar
andaðist hann 5. jan. 1924.
Eftir lát manns síns bjó frú
Guðrún hjá börnum sínum, fyrst
lijá Brynjólfi og síðar, frá 1928,
hjá dóttur sinni og tengdasyni’.
Þar andaðist hún 19. mars s.I.
eftir langa og erfiða sjúkdóms-
legu.
Hún fjekk uppfylta ])á ósk sína
að vera samvistum við dótturina
og njóta seinustu aðstoðar í lífinu
frá hennar hendi. Þær höfðu
lengst af verið saman og auk ætt-
arbandanna voru þær nátengdar
hvor annari í hugsun og öllum
athöfnum. Henni var því veitt hin
seinasta aðstoð af ríkri fórnar-
lund og ástúð.
Frú Guðrún var tíguleg kona að
lífs
vallarsýn, fríð og sviphrein svoivenja er. í fyrsta lagi
af bar. Á æskualdri kom í ljós I prestskonustöðu hennar og
höfuðeinkenni
sem var gjafmildi og lijálpsemi.
Hún gat ekkert aumt vitað í ná-
lægð sinni.
Þessi orð eru höfð eftir systkin-
um hennar, meðan þau iill dvöldu
í foreldrahúsum, í æsku: ,,Það
þýðir ekkert að gefa lienni Gunnu,
hún gefur ]>að alt aftur“. Það
mun hafa verið satt. En hún gaf
meira en hlutina; hún gaf traust
og samúð. Um það vitnaði g'lögt
örugga, hlýja handtakið hennar,
er nam hjarta hvers eins, er þess
naut. í því var engin uppgerð,
engin hálfvelgja, heldur persónán
sjálf, hugheil og sönn.
Það gefur að skilja, að frú Guð-
rún var vinmörg. Jafnt sú stysta
sem hin lengsta viðkynning við
hana skapaði vináttu.
í sókn manns hennar, þar sem
vagga hennar stóð og þar sem
hún lifði langa og merka starfs-
æfi, var hún virt og elskuð af
hverju einasta mannsbarni.
Samband hennar við sóknar-
börnin og aðra nágranna var af
tveimur ástæðum almennara en
vegna
i öðru
lagi stóð heimili hennar ávalt op-
ið öllum, sem að evjunni konra.
Þangað sóttu rnenn póstbrjef sía
og blöð, því þar var póstafgreiðsla.
Þangað komu menn vegna sveit-
armálefna, því maður hennar var
lengst af oddviti hreppsnefndar,
og þangað kom fólk ekki síst til
þess að leita á náðir húsfreyjunui-
ar. Það kom þangað með gleðí
sína og sorg, til þess að njóta
skilníngs og samúðar, og þaðan
fór enginn hjálparþurfi tómhentur
nje kalinn á hjarta.
Þrátt fyrir þetta blóingaðist
efnahagur prestshjónanna. Þaa
hennar, voru samtaka í hagsýni og fyrir-
hyggju í búskapnum, enda var
sambúð þeirra hin ástúðlegasta.
Lengst af höfðu þau hjón með
höndum landbúnað í Flatey. Var
því heimili þeirra mannmargfc
meðan börnin voru öll heima. Þótt
þau hefðu úrvals fijú, kom oft til
kasta frú Guðrúnar að leysa ýms
vandamál heimilisins, því maður
hennar var löngum fjarverandi á
sumrum, vegna margra ára þing-
setu í Reykjavík. Húsbóndaráði'n,
jafnt og húsmóðurstörfin fóru
henni prýðilega og skörulega úr
höndum.
Verkstjórasambandið
A
ðalfundur Verkstjó''asam-1 atvinnumálaráðherra.
bands íslands var haldinn Það helsta sem gerðist á fund-
hjer í Reykjavík liinn 30. mars. inum var þetta:
Forseti sambandsins, Jóhann 1. Samþvkt var að hefjast ’handa
Iljörleifsson verkstjóri gaf ítar-lum stofnun almenns styrktarsjóðs
lega skýrslu um störf þess á liðnu fyrir verkstjóra innan sámbands-
starfsári-. Gat hann þess, að í sam- ins
bandinu væru nú milli 80 og 90
fjelagar. Verkstjórafjelög hefðu
verið stofnuð á árinu á Akureyri
og nágrenni, Sauðárkróki, Skaga-
fjarðar- og Austur-Húnavatns-
sýslum og í Hafnarfirði.
Þá hefði og stjórn sambandsins
beitt sjer fyrir því, að komið yrði
á kenslu fyrir verkstjóra njer á
landi líkt og tíðkast liafði elt til
þessa í Danmörku og víðar á
Norðurlöndum. Ilefði stjórn sam-
bandsins meðal annars leitað til
Helga H. Eiríkssonar skólastjóra
og spurst fyrir um álit hans i
málinu. Jafnframt fyrirspurn um
það, hvort tækilegt mvndi að fá
þessari kenslu komið á, í samoandi
við Iðnskólann. Ilefðu undirtekt-
ir skólastjórans verið hinar bestu.
Væri málið nú til athugunar hjá
2. Skorað var á stjórnina að
taka upp samninga við Vinnuveit-
endafjelag Islands, svo og við for-
stjóra fyrir ríkis- og bæjarfyrir-
tækjum o. fl. um kjör verkstjóra,
sjerstaklega að fá komið á meiru
samræmi á kaup þeirra hjá liin-
um ýmsu stofnunum. Ennfremur
að fá samninga um greiðslur til
þeirra vegna ve'iltindaforfalla.
Súmarleyfi o. fl.
3. Rætt var nokkuð um útgáfu
blaðs, er verið gæti til gagns og
skemtunar fyrir verkstjórastjett-
ina, og því beint til stjórnarinn-
ar að flýta útgáfu þess eftir föng-
um.
St.jórn sambandsins skipa nú:
Jóhann Hjörleifssoii forseti, Jón
G. Jónsson gjaldkeri, Jónas Ev-
vindsson ritari.
Þegar hugur minn á þessari
stundu er bundinn minningunni
um frú Guðrúnu, er ekki óeðlí-
legt, þótt hann um leið hvarfli
vestur yfir fjöllin, heim til Flat-
eyjar, er hún oftast í ávarpi
nefndi „blessuðu eyjuna sína“.
Jeg veit, að við andlátsfrega
frú Guðrúnar draup Flatey og
Flateyjarsókn af söknuði yfir
missi einnar hinnar merkustu og
bestu konu, er þar hefir lifað um
langt skeið, eins og jeg veit hitt,
að þar eru gróðursettar dýrusta
minningarnar, er frú Guðrún bar
í brjósti sínu.
Nafn frú Guðrúnar stendur
ekki í skáldaröðum, en enginn óð-
ur nje orð eru mjer hugstæðari,
en þegar hún leiddi mig í frá-
sögnum sínum lieim til Klaustur-
hóla, þar sem heimilið hennar
stendur á hæsta og fegursta stað
eyjarinnar, — þar sem víðsýnið
er mest, — og sagði frá því, sem
hún hafði sjeð og lifað í Flatey.
Þar var fegurð himinsins, gróð-
ur jarðarinnar, tign hinna bláu
fjalla og bros spegilsljettra sunda
dregið upp fyrir augum mínum
af skáldi af guðs náð, með lista-
mannslund, heitu hjarta og næm-
um tilfinningum fyrir sannri og
göfgandi fegurð.
Þar sem sambandi hennar við
menn og málleysingja lýst með
þeim orðum, að enginn vafi gat
á því leikið, að hjá henni áttu allir
vinskjól.
Nú er lokið lífsstarfi hennar,
en fyrirmyndin, sem hún gaf, mun
geymast sem leiðarljós þeim, sem
leita fegurðar í lífinu.
Trú hennar á lífið var sigur
lífs hennar og fyrir þann trúar-
styrk sinn sá hún æðra Ijós og
æðri tilveru, er hún stefndi ör-
ngg að. G. Jóhannesson.