Morgunblaðið - 12.10.1941, Blaðsíða 5

Morgunblaðið - 12.10.1941, Blaðsíða 5
Sunnudagur 12. okt. 1941. orgtmMaðft Otsref.: H.f. Arvaknr, Reykjavlk. Rltetjörar: Jön KJartaniaon, Valtýr Stefán*»on (kbyrrBara.). Auglýsingar: Árni óla. Ritetjörn, auKlýelngar ok afrrelOela: Auaturstræti 8. — Slml 1*00. Áakriftargjald: kr. 4,00 & m&nuBl Innanlands, kr. 4,50 ntanlanda. 1 Inusasölu: 25 aura elntaklB, 30 aura meB Leebök. Reykiauíkurbrjef * ) Tftuprjónsstungur Þ ví hefir af íslendingum verið marg yfirlýst, ef til vill full oft, að sambýlið við hið breska setulið, sem dvelur í landinu, og ;allir samningar við það, bafi verið anisfellulítið. Þrátt fyrir það, að þetta sje rjett í aðalatriðum, er Mtt þó eins víst, að öðru hverju eru hlutir að gerast í þessu sam- býli', sem líkja má við smá títu- prjónsstungur. Það er þegar ís- lendingar eiga þeirri staðreynd að mæta, að hin erlendu öfl virða að vettugi sanngjarnar og sjálfsagðar kröfur þeirra, sem Islendinga í fámenni sínu dregur mikið um, en hin voldugu stórveldi minna en • ekkert. íslendingar verða ekki sakaðir nm þröngsýni af þeim sökum, að þeir eigi bágt með að skilja slíka framkomu setuliðsstjórnarinnar ®5a annara fulltrúa þess herveldis, sem úrslitaáhrif hefir haft um flest, mál landsmanna um skeið. Þeir hafa möglunarlítið liorft upp á 'land sitt, borgir þess og friðsam- ar bygðir gerðar að hernaðarbæki- stöðvum. Þeir hafa þegjandi sjeo þjóðlif sítt fá loskendari og and- varalausari blæ m. a. vegna þeirra sterku framandi áhrifa, sem sigla í kjölfar fjölmenns setuliðs í landi þeirra. Og langflestir íslendingar unna þeim málstað, sem hernáms- bjóð þeirra berst fyrir. Það er þessvegna ekki af þröng- •sýni, nje- skorti á þegnskap á heimsborgaralegan mælikvarða, sem íslendingar bera upp kvart- anir sínar, þegar á málum þeirra er tekið með skilningsleysi og bein um þvergirðingshætti. Nýjasta ■ dæmi þess er neitunin um innflutn 'ing ávaita til landsins, þrátt fyrir gnægð gjaldeyris og leyfi hlutað- eigandi íslenskra aðilja til inn- ‘flntningsins. Slík ráðstöfun er óverjandi. Og hún ber vott um lítinn vilja til þess að láta að kröfum íslendinga, sem byggjast á sanngirni einni saman. Ýms smáatvik, sem á und- ; an eru gengin, sanna hið sama, því nmiður. Á ]>essar títuprjónsstungur í ’framkomu hinnar bresku setuliðs- stjórnar er bent hjer í fullri hrein skilni fyrst og fremst með það fyrir augum að koma í veg fyrir frekari misfellur í sambúðinni. Það er áreiðanlega engum til nytsemda, að þjóðin nöldri aðeins í óánægjutón í barm sinn og að ó- ánægja hennar með slíka fram- komu komi hvergi fram. Með því er þjóðin áð venja sig á háskasam- legan undirlægjuhátt, sem elur upp í hemil þýlyndi og skriðdýrs- 'hátt. Þess hefir heldur aldrei ver- ið af henni krafist, og verður von-» ;andi aldrei. Rússland. Yfirlit er eigi fengið enn um viðureignina í Rússlandi, hvað Þjóðverjum hefir orðið á- gengt í síðustu sókn sinni til Moskva og Kaukasus. Þó kunn- ugt sje, að Þjóðvarjar hafi lagt undir sig allmikil landsvæði og borgir, skiftir það ekki aðalmáli, fremur en áður. Aðalatriðið er, að hve miklu leyti rússneski her- inn hefir lamast við þessa síðustu sókn Þjóðverja. Þjóðverjar fullyrða, að ■ hjer sje um úrslitaorustur að ræða. Er það í sjálfu jser eftir- tektarvert, ef herstjórn, sem legg- ur svo mikla áherslu á áróður, sem hin þýska, gefur her sínum og þjóð svo miklar sigurvonir, að hún verður síðar að bera þær til baka. En þetta hefir komið fyrir oft, síðan Rússlandsstyrjöldin hófst, og bendir óneitanlega til þess, að nú- verandi valdamenn Þýskalands þurfi mjög á sigurfregnum að lialda, þær sjeu þeim nauðsyn- legar til þess að halda uppi þreki og kjarki hers og þjóðar. Og því sje hvað eftir annað, í þessu efni, teflt á fremsta hlunn. Takist Þjóðverjum að gersigra Rússa, leggja undir sig allar auð- lindir þessa víðáttumikla lands, verða þeir torsóttari í hernaði en áður. Það er augljóst mál. En við það getur vart skapast ueitt það viðhorf, sem Bretar og bandamenn þeirra hafa ekki látið sjer hugkvæmast áður. Þvert á móti. Það var alment álitið utan Rússlands í byrjun styrjaldarinn- ar, að viðnám Rússa yrði mun minna og skemra, en það hefir reynst hingað til. Tvær þjóðir. Margt bendir til þess, að Bret- ar og Bandaríkjamenn bú- ist við, að stvrjöldin verði mjög löng. Enda erfitt að gera sjer grein fyrir, hvernig hún ætti að taka skjótan enda. Omurleg tilhugsun er það óneit- anlega, að þjóðir heims eigi um árabil að vera skiftar í tvo alveg aðskilda flokka, og engin viðskifti verði þar á milli nema vopnavið- skiftin. Nfi væri að nokkru leyti' betur hægt að sætta sig við þetta, ef það væru þjóðirnar sjálfar, á meg- inlandi Evrópu, sem risið hefðu upp gegn Atlantshafsþjóðunum vestrænu. Baráttan væri háð sam- kvæmt almenningsvilja og stefnu þjóðanna. En því fer fjarri, sem kunnugt er. Bretar berjast sem einhuga þjóð. En í Þýskalandi er það fámenn valdaklíka sem öllu ræður, og hefir nú þanið valda- svið sitt yfir megmlandið. Mönnum hættir til að bland'a saman stjórnum og þjóðum, og telja t. d. að Bretar og banda- menn þeirra eigi í höggi við þýsku þjóðina, þýskan almenning, vilji þjóðina, sem slíka, feiga. Pýrir nokkru birti breskur liðs- foringi grein í blaði, sem gefið er út hjer í bænum, þar sem liann leiðrjettir þenna misskilning, þar sem hann bendir á, að þýska þjóð- in, blekt og afvegaleidd af flokki nazista, eigi ekki sök á ófriðnum, og Bretar berjist til þess að eyða nazismanum, frelsa þýsku þjóðiná, sem og aðrar þjóðir, und- an helstefnu þeirra ofbeldismanna, i'nn það f jarstæðu að þessar tvær er með kaldrifjaðri tæknishyggju hagsmunastjettir gætu rúmast í hafa undirokað hverja þjóðina af sama stjórnmálaflokki. Og Al- annari. þýðublaðið tók í sama streng. Þegar öll kurl koma til grafar, Ulöggur maður einn var að velta verður það álíka fjarstæða, að því fyrir sjer lijer um daginn, ásaka þýsku þjóðina um ofbeldi hvort hægt væri á sviði stjórn- og hryðjuverk Hitlers og flokks- mála og í opinberum umræðum, manna hans, eins og norska þjóð- að finna nokkurt málefni, sem in væri ásökuð fyrir Quisling og Tíminn gæti tekið upp og hjákát- landráðaklíkuvald hans. legra væri eða heimskulegra fyrir Saga. þá. Tímamenn. Hann fann ekkert O íðastliðna viku hefir hvað eft- í svipinn. ^ ir annað verið endurtekin í Því eins og hvert mannsbarn í 11. okt. yfir, mætti verða. þeim Alþýðn- flokks- og Framsóknarmönnum ljós áminning um það, hvert stefn- ir fyrir þeirri þjóð eða þeim flokk- um, er afneita, bannfæra, fótum- troða persónulegt skoðanafrelsi, og setja skoðanaeinræði í staðinn. Tímans tákn. K egar borið hefir á, að Tíma- • menn hafi haft skiftar skoð- anir í dægurmálum þjóðarinnar, hefir Tíminn verið látinn segja þeim, hverju þeir ættu að trtia, og hverju að halda fram. Þetta hefir tekist furðanlega vel. Ef 6- þýska útvarpinu frásögn um það, landinu veit, hefir Framsóknar og að þrír íslendingar hafi flúið lijeð- Alþýðuflokkurinn ár eftir ár unn- |samlyndið hefir verið áberandi, an að heiman til Noregs, undan ið sem einn flokkur við kosningar hafa Tímamenn kallað saman fund, valdi hins breska setuliðs lijer á á þingi, í landsstjórn og að ótal til að samþykkja, hverju flokks- landi. Er höfð eftir mönnum saga málum, stutt hvorn annan svo ein- 'menn ættu að halda fram. um áleitni breskra hermanna við ^ læglega, að Framsóknarflokkurinn | Svona einstrengingslegt taum- kvenfolk a íslenskum sveitabæ, er j hefir t. d. ekki látið sjer detta í hald á skoðunum flokksmanna hef- á að sýna hinum þýska hlustenda-1 hug að bjóða fram þingmannsefni heimi, hve sambúð íslendinga við handa Tímabændum í Norður-ísa- setuliðið breska sje slæm. f jarðarsýslu, þeir hafa átt að kjósa öðrum. Framsókn þykist vera bænd- anna, Alþýðuflokkurinn verka- verið þvingaðar til að vinna sam- an. Enn hefir engra þriggja manna: þar hvern sósjalistaforingjann af verið saknað hjer á landi, og er sú tilgátu sennilegust, að þessir íslensku þremenningar hafi kvikn að í höfði Göbbels eða aðstoðar- manna hans. En síðan hin um- talaða 'skýrsla ástandsnefndarinn- ar var lesin upp í frjettatíma út- vai’psins, getur þýskum áróðurs- mönnum fundist að þeir hefðu þar fengið uppistöðu í álíka sögu eins og þá, sem höfð er eftir hinum ímynduðu þremenningum. Eitt sinn puntaði þýska útvarp- ið sögu þessa með því, að breska, herstjórnin liefði reiðst þessum frjettaflutningi „flóttamannannau svo mjög, að hún hefði heitið fje til höfuðs þeim!!! ir oft verið talinn stvrkur Fram- sóknarflokksins. Vegna þess hve flokksmennirnir hafa verið auð- sveipir, hafa foringjar, flokksina og blaðamenn fært sig mjög upp á’ skaftið, og heimtað að Tímamenxx hefðu flokksálit á svo að segja mannanna. Þessar hagsmunastjett- jöllum mönnum og málefnum í þjóð ir hafa með bandalagi flokkanna fjelaginu, þö fjarskyld sjeu stjóm málum með öllu. Svo langt hafa Tímamenn oftlega gengið í afskifta En eftir alla þessa löngu og semi sinni af persónulegum skoð- nánu samvinnu segir Framsókn, og • unum flokksbræðranna, að þeir Alþýðublaðið tekur undi'r, að hjer hafa átt að læra í Tímanum hvaða sje um fals og fláttskap, svik og andans menn þjóðarinnar væni blekkingar að ræða, því verka- forráðamönnum flokksins þóknan- menn, sem vilja ódýrt kjöt, geti legir og hverjir ekki. ekki, vilji eltki og megi ekki vinna „Sortjering“ Tímans á rithöfund með bændum. um og listamönnum, eftir þvi, Skoðanafrelsi. hvort þeir eru eftir kokkabók Pá liafa hin tvö stjórnarblöð, Framsóknarflokksins eða ekki, er Tíminn og Alþýðublaðið, talandi tákn þeirrar ómenningar Eftir þessu að dæma lítur þýska jhneykslast á því, að innan Sjálf- í skoðanakúgun, sem Tímamenn útvarpið svo á, eða a. m. k. gefur 'stæðisflokksins ríkti ekki skoðana- hafa unnið að í tuttugu ár. í skyn, að breska herstjórnin hafi þvingum í öðrum málum. M. a. í j Skoðanaltúgun Tímamanna, sem áfengismálunum. Af því að innan skammsýnt fólk hefir talið vera flokksins eru bindindis- og bann- flokknum til styrktar og vegs- menn, geti þeir ekki verið þar auka, hefir orðið o'g verður enn- eða liaft þar málfrelsi, vegna þess þá meira í framtíðinni, til þess að í sama flokki sjeu menn, sem ag skifta þjóðinni alveg eðlilega aðhyllast ekki vínsölubann sem } tvent, frjálshuga menn annars- heillavænlega uppeldisráðstöfun. vegar, sem hata og fyrirlíta alla Það er með áfengismálin eins og þvingunarviðleitni á sviði hins svo mörg önnur, -að þau hafa tvær andlega og pólitíska lífs, en í hin- hliðar, og líta sumir meira á aðra llm flokknum eða flokkunum verða hliðina en aðrir á hina, og geta þeir, sem annaðhvort brestnr menn deilt um það í hið óendan. dómgreind eða kjark til þess a5 lega, hvor sje mikilsverðari. En hafa efni' á að hafa sjálfstæða einmitt hugleiðingar fullkomlega skoðun. ekki lítil ítök í Noregi, um þessar mundir, úr því að húú á að ætla sjer, að ráða þar niðurlögum manna og greiða fje fyrir til „rjettra hlutaðeigenda". En alt þetta er skiljanlegt frá sjónarmiði hinna þýsku áróðurs- manna, sem finna til þess, hve mikill fjöldi Norðmanna hefir flúið undan ofbeldi nazista í Nor- egi og haft þaðan margar, ófagrar sögur að segja. Enda hafa hin þýsku yfirvöld engin önnur ráð haft en senda skip og flugvjelar út yfir hafið til þess að myrðað livern Norðmann, sem fundist hef- ir á flótta frá kúguðu ættlandi sínu. Einn flokkur og tveir. Tjminn og Alþýðublaðið hafa tekið upp mjög skringilega áróðursherferð gegn Morgunblað- inu. Eru árásir þessara blaða und anfarna áratugi orðnar bæði marg og margvíslegar gegn Morgun- blaðinu, en árangur þeirra orðið minni en erfiðið, er í þær hefir verið lagt. Nú þykjast ritarar blaða þess- ara hafa fundið það ádeiluefni. frjálsra manna um þjóðmálin ern grnndvöllur sá, sem lýðræði og frelsi bvggist á. Þar er gróand- inn í lífi þjóðarinnar. Fyrir valdamenn og leiðtoga stjórnmálaflokka og fyrir ráða- menn blaða, getur bin leiðin verið auðveldari í bili, að flokksstimpill sje settur á hvert málið af öðru, og sje. enginn talinn góður og Uppistaðan í hinni buguðu sveít skoðanaleysingjanna er hinn nú- verandi Framsóknarflokkur. Vinnuhæli S. I. B. S. o jafir til Vinnuhælis S. f. B. S. (afh. Morgunblaðinn): gildur flokksmaður, nema hann j Skipshöfnin á Brúarfoss kr. 450.00 játist undir skoðanayfirráð flokks Starfsm. hjá h.f. Keilir og blaða. | Óli Á undanförnum árum hefir all-! M. K. mikið borið á slíku skoðanabelsi Vinnufl. í flugvellinum I . ° einmitt í Framsóknarflokknum og Starfsfólk hjá Litir og Lökk 400.00 10.00 20.00 100.00 H.f. Litir og Lökk sem áhrifamest sje, og það er, að Alþýðuflokknum, þó það hafi alt Morgunblaðið heimti elrki að uppi verið talið þolanlegra en kúgun sje haldið fullkominni skoðana- kommúnista, er sótt hafa „línur“ Bakarar í Björnsbakaríi kúgun meðal Sjálfstæðismanna. ' sínar til fjarlægrar einræðisstjórn- D. G. Þessi söngur blaðanna hófst íit ar og heimtað að hver flokksmað- Ilulda Ilelgadóttir af umræðum um haustverðið á ur fetaði sig áfram eftir þeim N. N. kindakjöti. Af því sauðfjárbænd- krókaleiðum skoðanaskiftanna, V. H. V. ur innan Sjálfstæðisflokksins vilji sem yfirstjórn kommúnista fyrir- Starfsfólk hjá Jóh. Ólafs- fá hátt verð fyrir kjötið, en verka- skipaði. | son & Co. — 433.00 150.00 200.00 183.00 10.00 10.00 5.00 10.00 menn innan flokksins vilji fá kjöt- ið fyrir sem lægst verð, taldi Tím- En ástandið í heiminum nú, við- Starfsmenn hjá Stálsmiðj- ureignin blóðuga sem nú stendur ! unni s.f. — 834.27

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.