Morgunblaðið - 06.11.1941, Blaðsíða 5

¥1mtudagur 6. nóv. 1941
Útgef.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Ritstjórar:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgöarm.).
Auglýsingar: Árni óla.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiösla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 4,00 á mánuSi
innanlands, kr. 4,50 utanlands.
í lausasölu: 25 aura eintakið,
30 aura meö Lesbók.
Ingibjörg H. Bjarnason
— forstöðukona Kvennaskófans og fyrv. alþingismaður
Fast í grunni
J-v egar viðvaningar renna færi á
grunnmíðúm hendir það þá
■stundum að festa í botni. Lyktar
þá véiðiskap þeirra annaðhvort
:með því, að færið slitnar, öngull
og sakka verða eftir í djúpinu
eða að það tekst að losa úr fest-
unni.
Fremur þykir það ósjómannlegt
að festa þannig í grunni, þó stund
um geti það hent sæmilega sjó-
menn.
'Framsóknarmönnum hefir farið
'öins og þeim, sem festir í grunni.
Þeir stóðu gleiðgosalegir við
borðstokk þ j óð st j órnar skútunnar
og rendu í botn. En svo stóð alt
fast. Ekkert gekk. Þegar hinir
'fljótfærnu hásetar reyndu að
itoga í endann, stríkkaði aðeins á
færinu. Það dugði ekki einu sinni
að sjálfur „vaktformaðúrinn" liti
annarlegum augum út fyrir borð-
stokkinn niður í djúpið, eins og
hann byggist við að hafið skilaði
feng sínum.
Þannig er þetta á Alþingi
núna. Alt stendur fast. Það hvorki
rekur nje gengur. Eysteinn hefir
■greinilega fest í grunni og skrjáir
nú vandræðalégur um við borð
stokkinn.
Hermann Jónasson, sem ekki
vildi „hanga“, „hangir“ nú alt
hvað af tekur. Það er nærri því
farið að „leka úr honum afa“, þar
sem hann streytist við að „hangak.
Svona eru örlögin stundum grimm
lynd. „Það sem að helst hann
varast vann, varð þó að koma yf-
ir hann“ alt fyrir eigin glám-
skygní og misskilning á hinu
rjetta augnabliki.
Og lausn dýrtíðarmálanna er
jafn f jarri og áður en Eysteinn
rendi í botn.
Svona standa málin nú, þegar
' hálfur mánuður er liðinn frá því
að þjóðstjórnin rofnaði. Með degi
hverjum verður þjóðinni ljósari
sá andhælisháttur, sem hafður hef-
ir verið á meðferð þessara mála
af foringjum framsóknarflokksins.
Fólkið út um lándið, sem fjarri
• er, fylgist með fregnunum af Al-
þingi með vaxandi undrun.
Virðing Alþingis stendur hall-
ari fótum en áður, og mátti þó
.inaumast við rýrnun.
' Og mennírnir, sem leiddu asn-
ann í herbúðirnar með fljótræði
sínu, standa ráðlitlir og toga í encí
ann. Þeir hafa í raun rjettri nú
þegar fengið þá ráðningu fyrir
gapaskap sinn, sem þeir verðskuld
uðu. Þjóðin hefir sjeð, hVers af
þeim má vænta. Þeir standa nú
uppi eins og trúðar, sem fallið
hafa út úr hlutverki sínu, vand-
ræðalegir. nærri snevptir. Og vand
ræði þeirra verða æ meiri því
Tlengra sem líður.
'p1 in landskunnasta kona
þjóðarinnar er látin,
ungfrú Invibjörg' H. Bjarna-
son, forstöðukona Kvenna-
skólans í Reykjavík og; fyrv.
alþmffismaður.
Andlát hennar er óðara hljóð-
bært orðið um alt land með út-
varpi og síma, en mundi á ör-
skömmum tíma hafa orðið það,
þótt þessi frjettatæki væri' eigi.
Svo merkan og mikinn þátt átti
hún í menningar og framfaramál-
um þjóðarinnar.
Af því að jeg hef nokkuð á ann-
an áratug verið gjaldkeri kvenna
skólans, hlaut að verða töluvert
samstarf mitt við forstöðukonuna,
sem. eins og um annað, ljet sjer
mjög ant um fjárhag skólans. Jeg
hef því kynst henni vel á þessum
árum. og hefir sú samvinna verið
með þeim hætti, að mjer þykir
skylt og Ijúft að minnast hennar
með þessum fáu línum.
Fvrstu spurnir, sem jeg hafði
af T. H. B., voru þær, að hún
stóð ein fremst í broddi þeirra
mikils virtu kvenna. er börðust
fyrir því. að konur fengju fu!l
rjettindi og lagði þar fram sína
miklu krafta og góðu hæfileika í
orðum og athöfnum, reiðubúin að
taka að sjer hvert st.arf í þágn
þess málefnis, hæði fyrir og eftir
að fullur sigur var unninn. Það
fór þvi að lílrum, a.ð hún varð
fyrsta íslensk kona, er kjörin var
til þingsetu. og hefir ekki leikið
á tveim tungum. að það hafi verið
vel ráðið. Bæði andstæðingar og
samherjar á þingi hafa borið það
vitni, að hún hafi með prýði og
Ingibjörg H. Bjarnason.
sóma staðið í þeirri stöðu. Hún
var vel máli farin og fylgdi með
einurð og festu áhugamálum sín-
um, sem einkum voru mentunar
og mannúðarmál. og vissi þó góða
grein á öðrum málum og þing-
störfum yfirleitt.
En þó að hún fylti sæti sitt á
alþingi méð sóma, þá mun minn-
ing hennar ekki lifa í sambandi
við það starf .Það liverfur í
skugga fvrir hinu mikla og langa
aðal-lífsstarfi hennar, forstöðu
Kvennaskólans í Reykjajík, sem
hún lagði í allan áhuga sinn og
mikið þrek.
Frú Þóra Melsteð, sem ásamt
manni sínum var aðalstofnandi
skólans, stjórnaði Hónum í 32 ár,
en þá lagði hún stjórnina 1906
í hendur J. H. B. með þeirri von,
að hann mundi ná miklum vexti
og viðgangi í hendi hennar, sem
fyllilega. hefir ræst. Þó að skólinn
í höndum frú Þóru væri kominn
á góðan og alltryggan rekspöl, þá
hefir hann mestum þroska náð og
framförum tekið í stjórnart.íð 1.
H. B., sem orðin er 35 ár og.
líklega hin lengsta, sem einn mað-
ur hefir átt hjer á landi við svo
mikils háttar skóla, Eitt, sem brátt
þurfti' úr að bæta. á fyrstu stjórn-
arárum hennar, var hvisnæði slról-
ans, sem orðið var of lítið þótt
reisulegt hús væri, en fje ekki
fyrir hendi til þess að reisa eða
kaupa nýtt skólahús. Mun það
hafa verið mjög að hvötum henn-
ar og hún ráðið mestu um til-
högun alla. Þetta prýðlega hús
hefir nú fyrir all-löngu verið
kevpt, þótt fje væri ónóg, en ræst
I vel úr. Skólinn flutti í það 1911.
Stjórnsemi' T. H. B. var með
| þeim ágætum og með þeim föstum
tökum, sem reyndar er þjóðkunn-
ugt. og umhyggja hennar að sama
skapi fyrir skólanum, að náms-
j meyjarnar fengju bestu kenslu,
sem kæmi þeim að notum í lífinu,
! og ljet sjer á allan hátt ant um
. þær, einnig ef hún mátti eftir að
^ þær voru komnar úr skólanum.
Hún unni skólanum, bæði vegna
I hans sjálfs og sín sjálfrar, því
! að hún skoðaði liann, eins og
var, sem ávöxt lífsstarfs síns, og
var ant um, að þess starfs sæjust
merki, svo sem orðið er.
Það er ekki' nema eðlilegt, að
hún, svo skaprík kona og vilja-
sterk, kæmist ekki hjá, að verða
fvrir einhverri gagnrýni; Hún
vildi ráða því, sem hún var sann-
færð um, að væri rjettast og holl-
ast fyrir skólann og hún ætlaðist
til mikils af öðrum, en það var
hægt að láta sjer vel lynda, því
Eflirlit með þrifnaði i §ölu-
blíðum og veilingnhúsum
Undanfarnaþ vikur hefi jeg'unn, því )>ær verða ómaklega fvr-
verið sjÓnarvottur að því, | ir mörgum hnjóðsyrðum af hálfu
á hvern hátt mjólkin er afhent : kaupenda fyrir seinagang afgreiðsl
nokkrum sölubúðum hjer í bæn-
um.
Fvrir
framan
unnar, en ásamt mjólkinni er þeim
gert að skyldu að afhenda brauð,
búðarborðið kökur, smjörlíki, karamellur og
standa frá 20 til 40 manns, börn, i skyr, þegar það fæst. Sumir kaupa
fullorðnir og gamalmenni, flestir allar þessar tegundir um leið og
koma með flöskur, 2—4 liver, oy mjólkina og fer því drjúgur tími
biðja um að fá mælda mjólk í í afgreiðslu hvers einstaklings.
þær. Við afgreiðslu eru venjulega Börnin eru hálftroðin undir, því
2 stúlkur (á einstaka sölustað 3), umgengnisvenjum Tslendinga s er
misjafnlega þrifalegar útlits, með ekki hvað síst ábótavant á af-
misjafnlega þrifalegar hendur, en
allar með hár ofan á herðar, án
nokkurrar skýlu yfir.
greiðslustöðum. —
Jeg hefi borið fram kvörtun um
]»et,ta mál við skrifstofustjóra
Þær taka við flöskunum, standa Mjólkursamsölunnar og mælst til
við stórt mjólkurílát, halda flösk-' að þetta vrði lagfært í einni biið,
unum yfir ílátinu og hella svo á. sem jeg verslaði mest við. í því
í flaustrinu tekst örsjaldan að tilfelli var það lagfært og stúlk-
mæla svo nákvæmlega, að ekki unum til sóma, tóku þær strax til-
hellist út yfir flöskustútinn, og lit til umkvörtunarinnar eftir
rennur þá mjólkin niður <með flösk bestu getu. En er það nóg að
unum, sem 40—60 hendur, sumar | vanda um við einn afgreiðslustað,
mjög óhreinar, hafa haldið á, ofan af því að bein kvörtun kemur
í mjólkurílátið, sem mælt er úr. fram við hann Jeg fullyrði, að
Mjólkin í ílátnnum verður á þann víða ? bænum er ástandið svona
hátt smám saman að skólpi, og og miklu verra en jeg hefi getið
þegar komið er ofan í mitt ílátið.
eru þeir, sem þá fá mjólk, ekki
öfuiulsverðir af gæðunum.
Þessum stúlkum er mikil vork
um hjer að framan, því þær hiið-
ir eru yfirleitt nimgóðar og þeim
haldið sæmilega hreinum, að því
er í fljótu bragði verður sjeð.
Jeg hefi leitað mjer upplýsinga
víðsvegaí í bænum og fengið
margar ófagrar skýrslur um af-
hendingu mjólkur og brauða. Yæri
t. d. ekki xir vegi, að almenning-
ur kynti sjer örlítið kassa þá og
ílát, sem brauðgerðarhiisin flytja
í brauð og kökur til afgreiðslu-
staðanna.
Eða hvernig mun vera ástatt
„bakmegin“ á hinum fjölmörgu
veitingastöðum. í bænum núna?
Hvernig mun matreiðslu og upp-
þvotti hagað þar sumsstaðar ?
Myndu viðskiftavinirnir í veitinga
sölunum nevta matar og drykkjar
með somu lyst, ef þeir kyntu sjer
uppþvottavatn, klúta og þurkur
á sumum þessum stöðum?
Um mjólkina er það að se’gja,
að hún er óvenjulega góð gróðrar-
stía fyrir hverskyns sóttkveikjur
og mikið af mjólkurskolpinu, sem
nú er selt til heimilanna hjer í
bænum, fer beint ofan í börnin,
sem líka eru óvenju næm fyrir
allskonar smitun. Reykvíkingar
eru kunnir að því að hafa þolin-
mæði og umburðarlyndi með hvers
konar sleifarlagi, og yfirleitt er
sofið værum svefni um þessar
FBAMH. Á SJÖTTU SÖHJ
að annars vegar var ást heimar
og umhyggja fyrir skólanum, off
hins vegar gjörði hún síst minni
kröfur til sín sjálfrar, og tók sjer
sýnilega nærri ef þar brysti á,
þótt í smáu væri. Orð var stund-
um gjört á í niðrunarskini —
einatt af þeim sem minst eða. lítið
þektu til — að hún væri ströng
og agasöm. En í því efni var alt
stílað af sömu ást til skólans og
umhyggju fyrir því, að námsmeyj-
arnar fengju ekki aðeins fræðslu,
heldur engu síður þann menning-
arbrag og siðferðisþroska, sem til
hennar svaraði, og er þýðingar
mesta verk hvers skóla að veita.
Við ýms tækifæri hef jeg heyrt
námsmeyjar yngri og eldri bera
fram hlýtt og opinskátt, hve mikiíS
þær ættu henni að ]>akka. ’
Það ræður að líkum að ábyggj-
iir fylgdu ekki sjaldan hinu á-
byrgðarmikla starfi og heyrði jeg
hana segja að hún iðraðist eftir,
að hiin tók það að sjer. En jeg-
hjelt því fram, að það mundi ekki
innsta ósk hennar, því að sú þjóS-
nýta stofnun, sem skólinn nú er
orðinn, er — fyrir utan þana
grundvöll, sem Melsteðshjón höfðu
lagt — að langmestu leyti hennar
verk, þótt aðrir mætir menn og
konur hafi frá fyrstu einnig átt
þar hlut að, og það verk mundi
hún ekki vilja, að ’væri ógert.
Margir munu rita og ræða um
þessa. merku konu, en mjer er
hjer markað rúm, þótt margt sje
fleira í hug nú, þegar samstarf-
inu er lokið. sem mjer er sæmd
að hafa átt með henni. Minningia
um hana mun geymast, því a<S
Islendingum er títt og tamt að
færa í letur og láta ekki glatast
minningar um merka sonu og dæt-
ur þjóðarinnar.
ITún hafði fyrir. ancllát sitt
ánafnað kvennaskóLanum mikinn
— ef til vill mestan — hlut eigna
sinna til styrktar nemendum frá
skólanum hennar.
Kristinn Daníelsson.
★
Ingibjörg IT. Bjarnason var
fædd 14. des. 1868 á Þingeyri við
Dýrafjörð, dóttir Hákonar Bjarna
sonar, kaupmanns þar, síðar á
Bíldudal, og konu hans, Jóhönnu
Þorleifsdóttur prófasts í Hvammi,
Jónssonar. Hún útskrifaðist úr
Kvennaskólanum í Keykjavík
1882, sigldi tveim árum síðar og
stundaði nám erlendis á árunum
18S4—1893. Eftir heimkomu sína
hafði hún á héndi ýmiskonar
kenslustörf í Reykjavík á árunum
1893—1901, en þá fór hún aftur
utan og dvaldi erlendis til 1903.
í þeirri ferð kynti hún sjer skóla-
mál í Þýskalandi og Sviss. Síðan
hvarf hún hVim aftur og gerðist
! kennari við Kvennaskólann og
barnaskólann í Reykjavík til 1906,
en það ár varð hún forstöðukona
Kvenjiaskólans og hjelt því starfi
til dauðadags, eða í full 35 ár. Við
londskosningarnar .1922 kom fram
sjerstakur kvennalisti. Var Ingi-
björg Bjarson efst á þeim li'sta
og náði kosningu. Átti hún síðan
|sæti á 8 þingum, 1923—1930.