Morgunblaðið - 06.11.1941, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Fimtudagur 6. nóv. 1941,
Bardagamir í Rússlandi
FRAMH. AF ANNARI SÍÐD
skagann. Hann vekur athygli á
þVí, að Novorossisk, næsta
flotahöfnin á eftir Sebastopol,
i>je aðeins um 150 km. frá
Kersh, og þessvegna eigi þýsk-
ar flugvjelar hægt með að gera
þar loftárásir. ,,Svo virðist þess-
vegna (segir frjettaritarinn),
sem flotinn myndi neyðast til
að leita bækjstöðvar í Batum,
þar sem eru hafnarskilyrði,
þótt þau sjeu ekki eins góð og í
ninum tveim borgunum. Höfnin
þar liggur ejnnig opin fyrir
vestlægum og norðvestlægum
stormum.
Hann vekur á hinn bóginn at-
hygli á því, að Sebastopol sje öfl-
nglega víggirt og því ekki auðsótt
fyrir Þjóðverja. Öðru máli gegni
hinsvegar um Kercþ. Víggirðingar
eru þar ekki miklar, og litlar varn
ir gegn steypiflugvjeium-
AÐRAR
VÍGSTÖÐVAR.
• Frá vígstöðvum Ukrainu bárust
þær fregnir í gær, að barist væri
á svæðinu við Voroshilovgrad.
Rússar segjast vera í sókn á ein
um stað á Donetz-svæðinu og
Moskvaútvarpið skýrði frá því í
gærkvöldi, að sveitir úr rauða
hernum undir stjórn Tretyakov-
skys elti flótta óvinanna, sem beð-
ið hafi mikið manntjón.
Ffá Leningradvígstöþvunum ber
ast. fregnir um útrásartilraunir
Rússa, sem Þjóðverjar segjast,
hafa hrundið.
í London var skýrt frá því í
gær, að engin staðfesting hefði
fengist þar á því, að Finnar væru
byrjaðir sókn til Murmansk. Var
látin í ljós sú skoðun, að Þjóð
verjar dreifðu þessum frjettum
til þess að binda hendur Finna,
áður en þeir svöruðu orðsendingu
Bandaríkjastjór^ar.
dagaflugvjelar 5 þúsund smálesta
vöruflutningaskipi og hæfðu með
sprengjum annáð stórt kaupskip. —
Framvarðabátar hrundu ítrekuðum
árásum breskra hraðbáta í Ermar-
sundi. — í stórskotaviðureign var
hraðbát sökt, og 2 aðrir hæfðir og
laskaðir.
í Suez-flóa var þ. 3. nóv. breskur
tundurskeytabátur laskaður með
sprengju úr þýskri bardagaflugvjel.
Breskar flugvjelar gerðu í nótt á-
hrifalausar árásir á vestur og norð-
vestur Þýskaland.
Rússnesba her-
slfóraartilkynningin
Rússneska herstjórnin til-
kynti í gærkvöldi:
l-^ann 5. nóvember háðu
herir okkar orustur við
óvinina á allri víglínunni.
★
I viðbótartilkynningu við her
stjórnartilkynninguna á þriðju-
daginn, segir:
„Sovjet-flugsveitir eyðilögðu
eða gerðu óstarfhæfa 80 óvina
skriðdreka, 350 bifreiðar með
fótgönguliði og skotfærum, 30
olíugeyma-bifreiðar, 13 fall-
byssur, og 7 fallbyssuvirki stór-
skotaliðsins.
Þrjátíu þýskar flugvjelar
voru eyðilagðar þ. 4. nóvember.
Rússar mistu 11.
27 þýskar flugvjelar voru
eýðilagðar í grend við Moskva
5. nóv.
í viðbótartilkynningu við herstjórn
artilkynninguna segir að sveitir úr
rauða hernum og rauða flughernum
á miðvígstöðvunum hafi á tímabilinu
frá 2.—4. nóv. eyðilagt 96 skriðdreka,
18 fallbyssur og nokkra olíugeyma,
margar flutningabifreiðar með fót-
gönguliði og skotfærum og meir en
hersveit (batallion) fótgönguliðs
Breyttur heimur
eftir stríÐið
Þý«ka hersfjúrnar-
tllkynningin
Þýska herstjórnin tilkynnir:
AKrím e^ hinum sigraða óvini
veitt eftirför í suður og austur-
átt. Þrátt fyrir mjög torsótt landslag,
hafa þýsku hersveitirnar ráðist yfir
Jailafjöllin á einum stað og sótt fram
til Svartahafsstrandarinnar. — Þýski
flugherinn varpaði sprengjum á Krim
hafnirnar Sebastopol, Jalta og Kerch
og söktu á þessu svæði tveim kaup-
skipum, samtals 10 þúsund smálestum
og einu varðskipi. Fimm önnur kaup-
skip og lítið beitiskip sovjetríkjanna
voru allmjög löskuð með sprengjum.
Við Leningrad strandaði ný tilraun
óvinarins, sem gerð var eftir mikla
stórskotahríð til að setja lið yfir Neva
á vörnum Þjóðverja, og beið and-
stæðingurinn mikið manntjón. Af um
100 bátum var helmingnum sökt, en
hinir neyddir til að snúa við.
ítrekuðum útrásartilraunum ó-
vínarins, sem gerðar voru með aðstoð
skriðdreka, á öðrum stöðum innikró-
nnárvígstöðvanna var hrundið, flest-
um þegar er verið var að undirbúa
þær.
— Öflugar bardag'áflugvjelasveitir
gerðu í birtu harðar loftárásir á hina
mikilvægu iðnaðarborg bifreiða og
flugvjelaframleiðslunnar, Gorki. —
Þungar sprengjur fjellu á Molotoff
bifreiðaverksmiðjuna, á skipasmíða-
stöðvár við Volga og á jámbrautar-
stöðvar borgarinnar og ollu miklu
tjóni. Miklir víðfeðmir eldar komu
upp.
í loftárásum, sem gerðar voru á
Leningrad, var eldur kveíktur í hem-
aðarlega mikilvægum mannvirkjum.
Loftárásir voru einnig gerðar á
, Moskva í nótt.
Á hafinu við Færeyjar söktu bar-
DURBAN í gær —: Smuts
íorsætisráðherra Afríku, sagði
í ræðu í dag: „Við erum ekki
komnir enn út úr skóginum. —
Við ferum í honum miðjum og
við eigum langa leið fyrir hönd-
um. Enginn veit hvað dramund-
aji er“.
Smuts talaði einnig um hinar
miklu fjelagslegu breytingar í
heiminum, sem stríðið hefir
orsakað. — „Eftir stríðið mun
blasa við okkur ný framtíð, því
að enda þótt breytingin hafi
byrjað að gerast í síðustu styrj-
cld, þá er henni ekki lokið enn
þá“. *
„Við kunnum að sjá nýtt
skipulag ólíkt því, Sem við höf-
um átt við að búa frá fæðingu“
(Reuter).
Vinnuhæli S. I. B. S.
Gjafir til Vinnuhælis S. í. B.
S. (afh. Morgunbl.).
Frá föstu starfsfólki
í Kveldúlfi
Þ. Sv.
N. N.
J. J.
kr. 1000.00
— 40.00
— 30.00
— 10.00
Til minningar um móður mína
á afmælisdegi hennar — 25.00
Bretar hafa
hertekíð 44
frönsk skíp
Prjátíu og níu frönsk skip
hafa verið stöðvuð á ýms-
um siglingaleiðum á þessu ári,
auk skipaflotans, sem um var
getið í gær, að því er fulltrúi
breska stríðsviðskiftamálaráðu-
neytisins í London upplýsti í
gær.
Þessi 39 skip voru að burð-
armagni samtals 164 þúsund
smálestir.
Fulltrúinn sagði, að Vichy-skip
hefði gert ítrekaðar tilraunir til að
rjúfa hafnbann Breta írá því í sept-
ember í fyrra. Mikilvægasta síglinga-
leiðin, sem frönsku skipin hafa reynt
að nota, er frá Indo-Kína um Mada-
gaskar til Frakklands. Þau 5 skip, sem
skýrt var frá í gær, að tekin hefðu
verið eru yfir 39 þús. smálestir. Er
þetta ekkert lítilræði hvorki fyrir
Vichystjórnina nje hina þýsku yfir-
boðara hennar, sagði fulltrúinn.
Þeirri viðbáru, að Bretar hefðu
enga heimild haft til að stöðva skip-
in, svaraði fulltrúinn með því að
benda á, að Vichystjórnin hafi viður-
kent að skipin hefðu verið á leiðinni
inn á svæði, þar sem krafist er flota-
skírteinis, af breslcum flotayfirvöld-
um. Bretar hafi því aðeins haldið sjer
við þá stefnu, sem þeir fylgja fram til
hins ítrasta.
í Öðru lagi streyttust frönsku yfir-
piennirnjr á skipunum á móti því, að
frám færi lögleg leit í skipunum.
Fulltrúinn sagði, að Bretar gætu
þegar um hafnbannið væri að ræða,
engan greinarmun gert á hinum her-
numda og óhernumda hluta Frakk-
lands og benti á að innkaupanefnd
óvinanna i Marseilles gerði kröfu til
að fá alt að 80% af þeim skipsförm-
um, sem þangað kæmu.
í samþandi við þá yfirlýsingu Vichy
stjórnarinnar að skipin hafi haft með
ferðis matvæli, sagði fulltrúinn: —
„Hvaða skoðuh sem menn kunna að
hafa á því, hvað er ófriðarbannvara
og hvað ekki, hljóta matvæli, sem eru
á leiðinni til umboðsmanna óvinanna,
að vera ófriðarbannvara.
800 þús. smál,
VICHY í gær —: 800 þús. smá-
lestir af skipastól Frakka hafa
annaðhvort verið „herteknar í
höfnum, herteknar á hafi úti, eða
sökt af Bretum“, frá því að fransk
þýska vopnahljeið var gert í júní
1940, segir hin opinbera frjetta-
stofa í Vichy.
Þfóðverjar
bjóða bælur
LISSABON í gær —: Talið
er að þýska stjórnin hafi boðið
portúgölsku stjórninni skip,
sem nú er í höfn í Portúgal í
skaðabætur fyrir gufuskipið
„Carte real“, sem kafbátur
skaut í kaf 13. október, er það
var á leiðinni til Bandaríkj-
anna.
Þýska skipið, sem hjer um
ræðir, er stærra en skipið, sem
kafbáturfnn sökti. (Rjepter).
Bókin, sem allir lesa sjer til
ánæffju, heitir
Fokker flugvjelasmiður.
Hitler neitar
„tilboði" Banda-
rlkjastjðrnar
Um skaðabætur fyrir
„Robin Moore“
að var opinberlega upplýst
í gær að ameríska utan-<
r íkismálaráðuneytið hefði þann
19. sept. sent þýsku sendisveit-
inni í Washington, þau skila-
boð, að ameríska stjórnin væri
að undangenginni rannsókn,
„reiðubúin til að taka á móti
fjárhæð, sem næmi 2,967,092
dollurum í amerískum gjaldeyri
í skaðabætur og til fullnæging-
ar öllum kröfum Bandaríkjanna
og þegna þeirra á hendur þýsku
stjórninni vegna tjóns, er
hlaust af því, er ameríska skip-
inu Robin Moore var sökt í sum-
ar“:
Bandaríkjastjórn áskildi sjer
rjett til þess að sjá um dreif-
ing þessa fjár og setti það skil-
yrði að greiðslan færi fram i
Washington innan 90 daga.
Þýska sendisveitin viður-
kendi samdægurs (segir í Reut-
ersfregn frá Washington), að
hún hefði móttekið þessi skila-
boð, og kvaðst hafa sent þau
til þýsku stjórnarinnar.
Svarið við þessu tilboði barst
þ. 26. september og er í svarinu
vísað til upphaflegra mótmæla
Bandaríkjastjórnar sem fólust í
boðskap Roosevelts til þingsins
um árásina á Robin Moore, og
til orðsendingar Cordells Huljs,
þar sem hann býðst til að taka
á móti ofannefndri f járupp-
hæð. Hans Thomsen, þýski
sendifulltrúinn 1 Washing-
ton, sem svaraði fyrir hönd
Þjóðverja, sagði „að báðar
bcssar orðsendingar væru þann-
ig, að ekki væri að vænta neins
svars við þeim frá stjórn sinni“.
I þessu sambandi vekur ame-
ríska utanríkismálaráðuneytið
athygli á því, að 20. júní hafi
éintak af boðskap Roosevelts
til þjóðþingsins verið sent þýsku
sendisveitínni, til þess að þýsku
stjórninni yrði skýrt frá efni
hans, og svaraði Thomsen þá
með brjefi, dagsettu 24. júní,
til Sumner Wells, aðstoðarutr
anríkismálaráðherra: s,Jeg tel
mjer ekki fært, að verða við
ósk yðar, um að senda áfram
textann af ræðu Roosevelts“.
Átökin um norsku
skipin
F>jettarhöld í máli norsku
skipafjelaganná, sem gera
kröfu til þess að fá afhent skip
sín, sem liggja í höfnum í Sví-
þjóð, hófust í Gautaborg í gær.
Lögð voru fram í rjettinum
skýrslur frá bresku stjórninni í
London.
Rjettarhöldin halda áfram í
dag.
Eítiflit með þrifnaði..
FRAMH. AF FIMTU SÍÐU.
mundir. Ef til vill þarf skæð far-
sótt að verða afleiðing sleifarlags-
ins, svo að Reykvíkingar rumski',
’en á því má eiga von, ef áfram-
hald verður á ástandinu hjá bæj-
arbúum, eins og nú er.
Fyrir nokkru mim hafa verið
samþykt í bæjarstjórn Reykjavík-
ur, að ráða 2 menn af lögregluliði
Reykjavíkur til eftirlits með þrifn
aði utanhúss og með öllum sölu-
búðum og veitingahúsum bæjar-
ins. Ekki mun enn vera búið að
veita þessar stöður, en kunnugt er
mjer um það, að nokkrar áhuga-
samar konur um heilsuvernd þessa
bæjar hafa farið þess á leit við>
borgarstjóra og lögreglustjóra, að
í aðra stöðuna yrði ráðin kona
með heilsufræðilegri mentun og
einhverri þekkingu á gerlafræði,
til eftirlits með innanhiissþrifnaði
framangreindra staða. Væri þá
eðlilegast, að til þessa starfa yrði
ráðin hjúkrunarkona, ef þess væri
kostur. Tel jeg mjög hæpið, að
völ sje á karlmanni til slíks
starfa, með nægilegri þekkingu og
reynslu, enda mikið heppilegra 'að
hafa til þess konu, sem oft hefir
næmara auga fyrir því, sem í
fljótu bragði virðast smámunir, en
eru stórvægileg atriði á sviði
heilsuverndar, þegar nánar er að
gætt. Auk þess ætti hjúkrunar-
kona að hafa hetri skilyrði til þess
að veita ýmiskonar uppfræðslu,
sem m. a. ætti að vera sjálfsagð-
ur hlutur, þegar um ráðningu
starfsfólks er að ræða í alla þá
staði, sem úthluta matvælum til
almennings. Er þess fastlega að
vænta, að þeir, sem þessnm málum
ráða, verði við þeirri ákveðnu ósk
kvenna alment hjer í bænum, að
nú þegar verði hafist handa með
eftirlit þetta, og að til þess verði
valin hæf kona með sjerþekkingu
á þessum málum.
Sigríður Eiríksdóttir.
„Engin rússnesb
loftárás"
að var opinberléga borið til
baka í Berlín í gær, að rúss-
neskar flugvjelar hefðu gert
loftárás á Danzig, Königsberg
og Riga aðfaranótt fimtudags.
Tass-frjettastofan hafði skýrt
frá þessum árásum í fyrradag.
PETAIN-STJÓRNIN.
VICHY í gær: — Petain
undirskrifaði í gær tilskipun
um útnefningu 20 nýrra með-
lima í frönsku þjóðsamkund-
una. Fimm þeirra eru stríðs-
fangar, sem Þjóðverjar hafa
látið lausa.
Samtímis hefir nokkrum með
limum verið vikið af samkund-
unni, þ. á. m. öldungadeildar-
þingmanni og sex þingmönnum
úr fulltrúadeildinni. Aðrir hafa
vikið, samkvæmt eigin ósk,
meðal þeirra Suhard kardínáli,
erkibiskup í París. Eugen Frot,
fyrverandi innanríkismálaráð-
herra hefir einnig verið vikið úr
samkundunni, eftir að opinbert
blað hafði skýrt frá því, að
hann væri háttsettur embættis-
maður í frímúrarastúkunni. —
(Reuter).