Morgunblaðið - 17.12.1941, Blaðsíða 3

r
Miðvikudagur 17. des. 1941.
MORGUNBLAÐIÐ
3
Frelsissaga ykkar
er okkur hvatning
Ávðrp sendiherra íslands
og Bandarfkjaforseta
PEGAR THOR THORS, sendiherra .^afhenti
Roosevelt forseta embættisskilríki sín 20. nóv.
síðastliðinn, ávarpaði hann, samkvæmt diplo-
matiskri venju, forsetann nokkrum orðum. Roosevelt for-
seti svaraði sendiherranum, og fara hjer á eftir ávörp
beggja:
ÁVARP THOR THORS:
Herra forseti! Jeg hefi þann heiður að afhenda yðar göfgi
embættisskjöl mín, sem veita mjer umboð sem sendiherra (Envoy
Extraordinary and Minister Plenipotentiary) hjá ríkisstjórn
Bandaríkja Ameríku. '
Tlminn dæmdur
tll að blita leið-
rjettlngu frá
Glsla Jðnssynl
Ummæli blaðsins
dauð og ómerk
DÓMUR var í gær kveðinn
upp í Bæjarþingi Reykja-
víkur af lögmanninum í Rvík,
í málinu Gísli Jónsson forstjóri
gegn Þórarni Þórarinssyni rit-
stjóra Tímans.
Tildrög máls þessa er grein,
sem birtist í Tímanum og nefnd-
ist „Ætterni Þjóðólfs“. Var því
þar dróttað að Gísla Jónssyni,
að hann stæði að útgáfu Þjóð-
ölfs og sagði um þetta í grein-
inni:
„Útaf landráðaskrifum Þjóð-
ólfs, er mönnum tíðrætt um
ætternið . . . Af áhrifamestu
aðstandendum blaðsins má
lelja . . . Gísla Jónsson vjel-
stjóra“.
trt af framangreindum um-
mælum Tímans sendi Gísli
Jónsson ritstjóra blaðsins yfir-
lýsingu þar, sem hann baðst
ieiðrjettingar á hinni röngu
stáðhæfingu. Lýsti hann því þar
yf'ir, að hann hefði aldrei „neitt
\erið við blaðið riðinn, aldrei
verið styrktarmaður þess,
kaupandi þess eða skrifað í það
nokkurt orð“.
Þessari beiðni um leiðrjett-
ingu tók Tíminn með því að
halda áfram að tala um líkur
til þess, að Gísli Jónsson væri
„einn insti koppur í búri“ um
útgáfu og ritstjórn Þjóðólfs.
Þegar svo var komið, höfðaði
Gísli Jónsson mál, þar sem hann
gerði þær kröfur að ritstjóri
Tímans yrði dæmdur, að við-
lögðum dagsektum, til þess að
birta fyrnefnda leiðrjettingu.
Enn fremur að fyrgreind um-
mæli blaðsins yrðu dæmd dauð
og ómerk og stefnda gert að
greiða sekt fyrir þau.
Undirrjetturinn, lögmaður-
inn í Reykj'avík tók þessar
kröfur til greina í meginat-
riðum og var ritstjóri Tím-
ans samkv. því dæmdur, að
viðlögðum 30 kr. dagsektum,
tÍI þess að birta yfirlýsingu
Gísla Jónssonar. — Ummæli
blaðsins voru og daomd dauð
og ómerk og ritstjóranum
gert að greiða 150 kr. sekt
og stefnandanum, Gísla Jóns-
syni, 100 kr. í málskostnað.
Hefir Tíminn litla frægð
haft af lygum sínum um Gísla
Jónsson.
800 KRÓNA SEKT FYR-
IR BRUGGUN.
¥ fyrradag sektaði sakadóm-
* ari mann einn um 800 kr.
fyrir bruggun áfengis.
Bakari, sem selt hafði ger til
bruggsins* var sektaður um 300
krónur.
Bandaríki Ameríku og ís-
Jands eru í dag nánar tengd og
1 nánara sambandi í orði og
anda en nokkru sinni fyr. —
Eitt hinna mörgu hlutverka er
því, að þessar tvær þjóðir skift-
ast á diplomatiskum fulltrúum
í fyrsta skifti.
Ríkisstjórn Islands og ís-
lensku þjóðinni er fullljóst, að
þessir atburðir marka ákveðin
spor í baráttu íslands fyrir end-
ujbheimtu fullveldis og’ sjálf-
stæðis okkar gamla lýðveldis.
Mjer er vel Ijós sá heiður og
það traust, sem mjer hefir verið
sýnt með því að gera mig að
fyrsta sendiherra ísl^nds hjá
Bandaþíkjunum og það mun
veita mjer hina msestu gleði
að auka og treysta skilning og
vináttu milli þjóða okkar, sem
átt hefir sjer stað frá upphafi
sögu okkar, og sem hefir aukist
svo mjög á síðari tímum.
íslandi þykir heiður að því,
að minnast þeirrar sögulegu
staðreyndar, að það var Leifur
Eiríksson, sem fæddur var og
upp alinn á íslandi, er fann
þetta mikla meginland og fyrst-
ur hvítra manna stje fæti á ame-
rískra jörð árið 1000. Ennfrem-
ur var það Islendingurinn Þor-
finnur karlsefni, sem setti á
stofn fyrstu frumbyggja ný-
lenduna í Norður-Ameríku, á
árunum 1003—1006. Þetta eru
staðreyndir, sem tengja saman
sögu Bandaríkjanna crg íslands.
Þá eru og mörg Önnur tengsl,
bæði gömul og ný.
Landnám Islands er bygt á
þeirri staðreynd, að vegna kon-
ungs harðstjórnar flýðu marg-
ir hinir sjálfstæðustu, valda-
mestu ög tignustu höfðingjar
Noreg, tóku sig upp frá ættar-
óðölum sínum og sigldu í vestur
átt til að leita frjálsræðis og
sjálfstæðis. Það er jafn ljóst,
að stór hluti hinna amerísku
frumbyggja komu hingað frá
erlendum ströndum til að kom-
ast undan harðstjórn og til að
lifa frjálsu lífi. Þannig eiga hin
mikla ameríska þjóð og okkar
litla þjóð, sterkan sameiginleg-
an arf — ást á frelsinu og þrá
til sjálfstæðis.,
Alþingi íþlendinga var stofn-
sett 930 og lýðveldi var stofn-
að. Þannig ei’u þjóðir okkar
einnig tengdar í lýðræðinu.
Nú, þegar heimui’inn berst
afleiðingaríkustu baráttu sinni
fyrir frelsi og lýðræði, stendur
hin mesta og voldugasta lýð-
ræðisþjóð í heimi og hin elsta
og minsta hlið við hlið.
Rás viðburðanna hefir breyst
og nú eru það amerískir vík-
ingar, sem stefna til Islands og
stánda á verði. Nú, rísa fjöll
Islands sem útverðir landvarna
Ameríku. Við höfum af frjáls-
um vilja Ijeð land okkar fyrir
hugsjónir frelsisins, sem er það
sama og líf bæði amerísku og
íslensku þjóðarinnar.
Það er hinsvegar ekki hægt
að komast hjá ýmsum erfiðleik-
um í núverandi náinni sambúð
okkar. En jeg er þess fulidss
að með hinum sanna samvinnu-
vilja megi takast að ráða fram
úr þessum vandamálum.
Islenska þjóðin elur þær
sömu vonir í brjósti og hin ame-
ríska, að bráðlega megi synir
Ameríku, hinir hraustu verðir
Norðursins, halda heilir heim,
eftir að hafa lokið hinu þýð-
ingarmikla hlutverki sínu með
góðum árangri.
Ríkisstjórn íslands og ísl.
þjóðin lítur með fullkomnu
trausti til Bandaríkjanna og
hins mikla forseta þeirra. Okk-
ur er gleði að því loforði um
fullkomið fullveldi og sjálf-
stæði Islands, sem yðar göfgi
hefir gefið stjórn minni og er-
um innilega þakklátir fyrir það
loforð yðar, að Bandaríkin ætli,
að núverandi ófriði loknum, að
beita áhrifum sínum í heimin-
um um að sjálfstæði okkar og
fullveldi verði að fullu viður-
kent.
Við vitum að frelsið er hverj-
um sönnum Ameríkumanni
sama og lífið sjálft og við von-
um og biðjum, að Bandaríkin
megi ávalt verða virki frelsis-
ins og hamingjsamt beimili
irjálsra manna, og að blys
Frelsisgyðjunnar megi senda
FRAMH. k SJÖTTIDU HlÐL 1
-- Roosevelt
Verkamað-
tir slasast i
tíl bana
1 fyrradag varð það slys í grjót-
* vinnu setuliðsins við Öskju-
hlíð, að Jón Jónsson verkamaður
varð fyrir steini við eina spreng-
inguna og beið bana af.
Iíæfði steinninn. liöfuð manns-
ins og beið hann bana samstundis.
Jón var nær 73 ára gamall, fæð-
ingardagur hans er í dag.
Hraðfrystihúsa-
eigendur taka afurfla-
sölu oo innkaup sín
í eigin henúur
Hraðfrystihúsaeigendur áttu í'
gær fund með sjer í Odd-
fellowhúsinu og ræddu m. a. verð-
hækkun þá, sem orðið hefir á hrað
frystum fiski.
En samkvæmt þeirri endurbót,
sem nú hefir fengist á fisksölu-
samningnum við Breta, hækkaði
þessi útflutningsvara um 1 penee
pr. libs með því skilyrði, að inn-
kaupsverð á fiskinum sje 35 aurar
pr. kgr.
Fundinn sátu margir hraðfrysti-
húsaeigendur og fóru jafnframt
með umboð fyrir marga, sem f jar-
staddir voru.
Fundurinn áleit, að þótt fyrr-
greind hækkun hefði orðið á hrað-
frysta fiskinum, úr 6 pence í 7
pence, væri verðið samt of lágt og
því erfitt fyrir, frystihúsin að
greiða 35 aura verðið. Væri þvi
nauðsynlegt að annar kostnaður
yrði lækkaður. Kæmu þar einkum
tveir liðir til greina, sem spara
mætti á, sölukostnaður og útflutn-
ingstollur.
Var í samræmi við það álit sam-
þykt áskorun til ríkisstjórnarinn-
ar um að lækka útflutningsgjald
af hraðfrystum fiski niður í það
sama og er á saltfiski.
Onnur tillaga kom og fram á
fundinum og var samþykt með
öllum greiddum atkvæðum, um að
frystihúsin tækju sölu afurða
sinna og innkaup til reksturs síns
í eigin hendur, en eins og kunn-
ugt er hefir Fiskimálanefnd það
starf með höndum nú.
Var kosin bráðabirgðastjórn til
undirbúnings stofnun væntanlegra
samtaka hraðfrystihúsaeigenda um
þetta. Skipa hana þeir Jón Auð-
unn Jónsson, ísafirði, Elías Þor-
steinsson, Keflavík, Einar Sig-
urðsson, Vestmannaeyjum, Ólafur
Þórðarson, Reykjavík og Jókann
— Minning skip—
verjanna af ,Sviða‘
Skammdegið
og jólln
Eftir síra Bjarna
M ^lf Jónsson™!® £
-« — • - 77
ólin eru í nánd. En á undan
fara dimmir dagar. Dapurt
er nú um að litast í þjáðum heimi.
Öldurnar æsast, og vjer hey’rnm
brimhljóðið. Ur fjarska berast
hinar ömurlegustu sorgarfregnir.
Dauðinn fer hart yfir og sorgin
fer eltki í manngreinarálit.
Á landi voru sjest vald dauð-
ans. „Allrar veraldar vegur víkur
að sama punkt; fetar þann fús
sem tregur, hvort fellur Ijett eða
þungt“. Skyndilega sjáum vjer
heimili gleðinnar breytast í sorg-
arrann.
Enn einu sinni erum vjer vottar
að því, hve alvarlegur sannleikur
felst í þessum orðum: „Veðrin all-
oft viðnum frá vænsta og yngsta
hrista blómann“.
í dag er haldin sorgárathöfn,
ein af mörgum á þessu ári. Þetta(
ár hefir,einnig hjá oss verið ár
dauðans. Þau eru orðin mörg
heimilin, sem á þessu ári hafa feng
ið heimsókn sorgarinnar. Jeg
hugsa oft um þessi orð, er jeg sje
grátandi vini: „Ei lýsir þjer brosið
til svefns á sæng, en sorg hefir
tíma til iðna“. Nú eru víða hin
auðu sæti. Víða er nú grátið á
skammdegisstundum. Jég horfi á
litla drenginn, sem hallar sjer
UPP að móður sinni, og spyr;
„Mamrna, af hverju ertu svona,
áf hverju ertu að gráta ?“
En hve jeg finn sárt til iheð
foreldrum, eiginkonum og böm-
um, unnustum, systkinum, afa og
ömmu.
Tuttúgu og fimm menn, ríkir
af áhuga, glaðir í starfi, á leið-
inni heim. En í stað heimkomu
var hvíslað að ástvinum þeirra:
„Hann kemur ekki heim“.
Um víða veröld verða nú döpur
jól. Þau verða einnig með döprum
blæ hjá mörgum á landj; voru.
ísland grætur sonu sína. Hugs-
um um hinar dýru fórnir, sem
hin íslenska þjóð verður að færa.
Hver getur sofið rólegur, þegar
vetrarstormarnir geisa? Þá ættum
vjer að spyrja: „Hvernig líður
sjómönnunum í nótt?“ Gott er að
breyta spurningunni í bæn. Gleym
um ekki heilögu starfi fyrirbænar-
innar.
Vjer byggjum hið hafgirta láð.
Það ætti að vera oss eðlilégt, er
vjer horfum út á hafið, að húgsa
til þeirra, sem þar eru.
I dag hugsum vjer til hinna
sorgbitnu, sem eiga hjartkærum
vinum á bak að sjá. Á b.v. „Sviða“
voru menn á besta starfsskeiði',
52 ára hinn elsti, 17 ára hinn
yngsti.
Þetta er hin sára skammdegis-
raun.
★
En nú koma jólin. Þegar nætur-
FRAMH. Á SJÖTJNDU »ÍÐU.