Morgunblaðið - 07.03.1942, Page 5

Laugardagur 7. uiars 1942.
Útgef.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrg-?Sarm.).
Auglýsingar: Árni Óla.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreibsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 4,00 á mánuíSi
innanlands, kr. 4,50 utanlands.
í lausasölu: 25 aura eintakið,
30 aura með Lesbók.
BRJEF
8 !
Gatnla „línan“
AILTAF er hugur kommúuista
hinn sami til ættlands síns
,og þjóðar. Nú er krafa þeirra sú,
afi hingað verði kvaddur rúss-
ueskur 'her ug lionum boðin dvöl
í landinu. Látið er í veðri vaka,
. að raúði herinn eigi að vera hjer
til varnar innrás óvinahers, því
öðrum sje þar ekki trúandi eða I
.treystandi. En hann á líka að'
vinna annað og meira hlutverk.
flann á að tryggja það, að Is-
land geti í framtíðinni fylgst með
hinni nýju ,,þróun“, sem á að
skapast í Evrópu að stríðimi
fofenu. Hann á m. ö. o. að tryggja
frað. að Island verði hjálenda
liinna voldugu Sovjetríkja.
Nazistar hafa mikið r.ætt um
,,nýskipam“ Evrépu að stríðinu
loknu og þykjast þegar hafa lagt
grundvöllmn að henni. ísleiisku
kommnnistarnir voru og eru erind
rekar erlends valds. Þeir hugsa
sjer sína ,,þróun“ málanna að
hildarleikimrn loknum. En það er
ekki alveg víst, að þeir sjeu
lengur „á línunni“.
Eða hafa kommúnistapiltarnir
’hjer alveg glevmt því, hvað það
«r, sem um er barist í heimimim ?
Þeir fara vissulega mjög villur
vegar, ef þeir halda, að átökin
sjeu milli kommúnismans og naz-
ismans. Átökin eru milli lýðræðis
og einræðis — frelsis og harð-
•stjórnar. Hitler játaði sjálfur, eft-
ir vináttusáttmálann fræga í
Moskva, að margt væri líkt í
stjórnarháttum nazista og komm-
únista.
Við íslendingar æskjum ekki að
verða þátttakendur í.neinni „ný-
skipan“. að stríðinu loknu, þar
sem frelsi þjóða og einstaklinga
fær ekki notið sín.
Koinmúnistar mega ekki lialda,
að þótt svo kunni að fara, að
rúSsneski herinn geti komið í veg
fyrir lokasigur nazista í hildar-
leiknum, verði óumflýjanleg af-
íeiðing sú, að einræðisstjórnarfar
kommúnista verði ráðandi í heim-
iftum eftir stríðið. Líkurnar eru
miklu meiri íyrir hinu, að rúss-
neska þjóðin fái einmitt þá sitt
langþráða frélsi. Hún veit, að nú
er háð frelsisstríð, sem hún á
1 einnig að njóta góðs af.
íslensku kómmúnistarnir vita
hinsvegar ekki annað en það, að
]>eir eru útlendingar í sínu ætt-
landi, erindrekar erlends valds, og
það vilja þeir vera áfram. Þess
vegna vinna þeir nú ósleitilega að
því, að koipa landinu undir
vfirráð þess erlends liervalds, sem
þeir æskja að ölln ráði hjer í
framtíðinni.
Islenska þjóðin hefir megnan
viðbjóð á þessu hátterni komm-
únista. Og hún mun sýna í verki,
fið jiessir menn eiga engin ráð að
fá í okkar landi.
EIGI verður annað sagt, en
að frekar hafi verið við-
burðalítið á Alþingi þessa viku
sem nú er að líða, en það er
þriðja vikan, sem alþingi hefir
setið nú að þessu sinni.
Vill það löngum við brenna,
að afköstin á Alþingi, eins og
þau birtast almenningi á deilda
fundum og í sameinuðu þingi
eru ekki mikil að vöxtunum
fyrstu vikur þingsins. — Þá eru
málin að koma fram og ganga
þau að öllum jafnaði umræðu-
lítið til annarar umræðu og
nefnda, en þar fer fram aðal-
vinnan við ijrumvörp og tillög-
ur eða hið málefnalega löggjaf-
arstarf, annað en það, sem felst
í undirbúningi málanna áður en
þau eru lögð fyrir alþingi.
Fer það mjög eftir því hversu
vandað ,er til um undirbnúning
þingmála hve mikla vinnu þarf
að leggja í þau á alþingi. Það,
sem fram fer í deildum og sam-
einuðu þingi, á fundum þar, er
mjög ófullkomin mynd af vinnu
brögðunum á alþingi og því
starfi, sem þar er af hendi leyst.
I þessa átt hníga að minsta kosti
þær afsakanir, sem þingmenn
bera fram fyrir því, hve seint
sækist störfin framan af þingi.
Undantekning frá þeirri reglu
að mál fari umræðulítið til ann-
arar umræðu, er um sum þeirra
málaermiklum ágreiningi valda,
FRÁ ALÞINGI
rifað af Snióffi
slær þá oft við fyrstu umræðu
i hart á milli manni, málin sótt
og varin af miklu kappi, hnútur
fljúga um borð, og er þá eigi
óalgengt að hinurn málefnalega
ágreiningi sje skotið til hliðar
en í þess stað barist í návígi
jafnvel um mannorð og mann-
gildi, sem þá er löngum á bóða
bóga vegið og ljettvægt fundið
og ekki á ma'rga fiska. Hefir
það verið haft að máltæki síð-
jan á Alþingi, sem Hákon í Haga
jsagði einu sinni við þvílíkt tæki-
færi ,,Ljótt er ef satt er“.
Þó ber það oft við, að ágrein-
ingsmál og hin svokölluðu gill-
inga og kosningafrumvörp. sem
íram eru borin til að sýnast,
jganga til annarar umræðu án
þess að nokkur leggi þar orð í
belg annar en sá, er að flutn-
ingi þeirra stendur og málið
reifar. En yfirleitt spáir það
ekki góðu um framgang slíkra
mála, g.jarnaðarlegast eru þau
andvana fædd.
Alþýðuflokksmenn , hafa
magnað um það mikið málæði í
Alþýðublaðinu 1 undanfarna
daga, að þingmönnum s.je nú
mjög þróttur skekinn og kjarks-
vant, þar sem enginn af and-
stæðingum þeirra fyrirfanst svo
|hugrakkur að hann þyrði að
segja eitt orð til andmæla dýr-
j tíðarfrumvörpum þeirra, er þau
jmál láu fyrir í neðri deild fyrri
part vikunnar.Svo rík var þögn-
in á alþingi um þessi að þeirra
dómi merkilegu úrlausmarefni,
að hinir núverandi sálufjiegar
þeirra, kommúnistarnir, sem
venjulega er nú ekki mjög stirt
um málbeinið, sögðu ekki eitt
einasta uppörvunar eða viður-
kenningarorð; meira að segja,
þeir þögðu eins og steinar.
j Útvarpsumræðum þeim, sem
fram áttu að fara frá Alþingi
um gerðardómslögin á mánu-
1 daginn var, var frestað sökum
jveikinda Eysteins Jónssonar
viðskiftamálaráðherra, en hann
játti að tala af hálfu Framsókn-
arflokksins við þær umræður.
Hefir ráðherrann legið í hettu-
sótt, en kvað nú vera í aftur-
bata.
í dag var til annarar umræðu
í efri deild frv. um breytingar
á útsvarslögunum, en efni
þessa frumvarps er eingöngu
um það, að leiðrjetta ranglæti
sem Reykjavíkurbær, einn allra
hæjarfjelaga á landinu, hefir
orðið að búa við um nokurt ára-
bil, að skattstjóri, sem er skip-
aður af ríkisstjórninni, sje for-
maður niðurjöfnunarnefndar I
stað bæjarstjóra annarsstaðar,
sem kosinn er af viðkomandi
bæjarstjórn.
Þessa jafnrjettis Við aðra
kaupstaði í landinu gátu al-
þýðuflokksmennirnir í efri deild
enganveginn unt Reykjavíkur-
bæ. Þeir strejdtust við það af
lífs og sálarkröftum að viðhalda
þessu ranglæti.
Sigurjón klauf nefndina og’
hjelt margar háfleygar ræður,
en Jakobi Möller fjármálaráð-
herra fanst lítið til um málflutn
ing Sigurjóns og fór um ham*
háðulegum orðum.
Þegat til atkvæðagreiðslu
kom, var eigi annað sýnt en aS
þeir ætluðu að standa einir uppjl
rnóti málinu kratarnir, Sigurjón
og Erlendur. Þeir rendu vonar-
augum til sætist kommúnistans
í deildinni, en hann fyrirfanst
ekki, en þá hljóp Páll Zóphón-
íasson í skarðið og fullgerði
þrenninguna og greiddi með
þeim atkvæði gegn málinu. —
jVarð þá einhverjum viðstödd-
um að orði að hugur Páls leit-
aði til móður náttúru.
6. mars 1942.
Snjólfur.
Bjarni Björnsson leikari
Bjarni Björnsson leikari fædd-
ist að Álftatungu á Mýrnm
5. maí 1890. Þegar hami var
þriggja ára gamall brá faðir hans
búi og fluttist vestur um haf á-
samt konu sinni og þremur elstu
börnum þeirra hjóna. Móðurbróðir
Bjarna, Markús Bjarnason skóla-
stjóri Stýrimaniiaskólaiis, tók
hann Jiá til fósturs og ólst Bjarni
upp á heimili Markúsar til fimtán
ára aldurs, er hann sigldi til Kaup
mannahafnar til náms á málara-
skóla. Snemma hneigðist hugur
hans til lista og ekki .hafði hann
verið Jengi í Kaupmannahöfn, er
hann komst í fjelag með ungum
dönskum leikurum, sem hjeldu
leiksýningar upp á eigin spýtur
í stóra salnum á „Hotel Kongen
af Danmarks“. Gerðist Bjarni með
leikandi í þeim hóii, ljek einnig
í stúdenta-revýum og nokkur smá
hhitverk í Dagmar-Ieikhúsiiiu.
Hann kom heim aftur 1910 og
f jekk þá nokkurn starfa hjá Leik-
fjelagi Reykjavíkur, Ijek m. a.
Bergkónginn í „Systrunum á
Kinnarhvoli“ og Sherlork Holmes
í samnefndu leikriti. Hann hafði
brennandi áhuga fyrir leiklistinni
og vildi gera hana að æfistarfi
sínu, en þess var þá enginn lcost-
ur eins og á stóð. Tók hann þá
Jiað ráð að halda skemtanir fyrir
eigin reikning og skemti liann þar
með eftirhermum og gamanvísum,
en fyrir t þessar skemtanir sínar
varð hann þjóðfrægur maður. Vai
franikoma hans ávalt prúðmann-
leg og skop hans um náuiigaira
græskuluast.
Bjarni Björnsson.
(Mýndin tekin í IloUywood.
Eftir tveggja ára dvöl heima
rjeðist Bjarni enn til utanférðar
og gekk hann nú í þjómistu „Nor-
disk Film“, sem þá var starfandi
í Kaupmaniiahöfn og helsta kvik-
myndafjelag Norðurlanda. Kv.ik-
myndir frá Jiessu fjelagi voru
sýndar hjer og muna elstu híó-
gestir, að það þótti talsverður við
burður hjer, Jiegar fvrsti íslenski
kvikmyndaleikarinn sást á Ijereft-
inu. Þegar ófriðurinn skall á 1914
varð „Nordisk Fihn“ að hætta
störfum og hvarf Bjarni Jiá heim
aftur, en hafði skamma viðdvöl.
Lagði hann nú leið sína til Ame-
ríku, Jiar sem kvikmvndaiðnaður-
inn stóð með miklum blóma á ó-
friðarárunum. Er ekki að orð-
lengja Jtað, að hann dvaldist
vestra í hálft þrettánda ár og
vann þar ýmist að málarastörfum
eða. sem kvikmyndaleikari hjá
ýmsum fjelögum. Skemtanir hjelt
hann auk Jiess í bvgðum Vestur-
íslendinga og þar ljek hann ásamt
frú Stefaníu Guðmundsdóttur leik
konu, Jiegar hún fór leikför sína
vestnr um haf.
Alþingishátíðarárið kom Bjarni
alkominn heim aftur. Þá voru tal-
myndirnar komnar til sögunnar
og útlendingum, sem unnu í kvik-
myndaiðnaðinum, var sagt upp í
þúsundatali. Meðal Jieirra var
Bjarni Björnsson, fvrsti íslenski
kvikmyndaleikarinn og fyrsti ís-
lendingurinn, sem gerði leiklistina
að æfistarfi sínu.
Síðustu árin ljek Bjarni tals-
vert með Leikfjelagi Reykjavíkur
og Jiar ljek hann sitt síðasta hlut-
verk, hreppstjórann í sjónleiknum
„Gullna hliðið“.
Eftir heimkomuna gekk Bjarni
að eiga heitkonu sína, Torfhildi
Dalhoff. Eignuðust þau hjón
tvær dfetur, Katrínu og Björgu.
Listamaimsferill Bjarna Björns-
sonar lá víðar en flestra annara
íslenskra listamanna og hann var
ekki ávalt stráður rósum. Hann
var brautryðjandi á sínu sviði og
ávalt reiðubúinn til að leggja mik-
ið í sölurnar fyrir þá list, sem
hann unni. Hann var einkar við-
mótsjiýðnr maður og lipurmenni
í allri umgéngni, enda vinsæll í
hópi samstarfsmanna sinna, en
list hans aflaði honum aðdáenda
í öllum stjettum og má þá ekki
gleviua börnunum, sem nú hljóta
að sakna raddar hans í útvarpinu
á jólum og endranær, er hann
skemti með högum sínum.
L. S.
Verst var honum
við kirkjurnar
að taldi Björn Bjarnasou,
* hæjarfulltrúi kommúnista,
hámark ósvífninnar, að Reykvík:-
ingar skuli nú á tímum leyfa sjer
þá ósvinnu að undirbúa og ráð-
g’.era að bygg'ja nýjar kirkjur hjer
í bænum.i
Fleira talaði haira, sem vert er
að halda til haga. M. a. að ríkis-
stjórnin liefði gert samninga við
Lerstjórnina um að segja mönnuro
upp Bretavimiu, með Jiað eitt
fyrir augum, að 'koma hjer upp
atvinnúleysingja hóp(!)
Ræðumenn, sem halda frarr.
svona miklum fjarstæðum, eru vit
anlega ákaflega vel til þess falln-
ir að fjarlægja alla vitiborna
menn frá flokki sínum. Því hvernig
sem á Jietta er litið, er engin vit,-
glóra í svona tali.
Hvernig er hægt að hugsa
sjer atvinnuleysi, Jiegar fjöld*
framleiðslutækja liggja ónotuö
vegna fólksfæðar — en bærmn
þarf á næstu mánuðum 600—800
uða jafnvel 1000 manns til að
vinna við Hitaveitnna, en enginnt
vinnufær niaður er óstarfandi,
þegar bráð nauðsyn kallar á þess-
ar framkvæmdir.
Annars er rjett að minna á það,
að þegar Björn Bjarnason er ekk>
að „spila kómediu“ í útvarpið og
gera sig ]>á vitlausari en hann er,
þá getur hann talað af skynsem),
eins og t. d. er hann sagði á
bæjarstjórnarfundi í sumar, að
borgarstjóri, Bjarni Benediktsson,
hefði yfirleitt gert það í bygg-
ingarmálum bæjarins sem hægt-
var að gera.