Morgunblaðið - 11.04.1942, Síða 5

Morgunblaðið - 11.04.1942, Síða 5
ILatigardagur 11. apríl 1942, PotpttWi^ Út«:ef.: H.f. Árvakur, Reykjavlk. Pramkv.stJ.: Sigfús Jónsson. Rltstjórar: Jón Kjartansson, Valtýr Stefánsson (ábyrgCarm.). Auglýsingar: Árni Óla. Ritstjórn, auglýsingar og afgreiösla: Austurstræti 8. — Sími 1600. Áskriftargjald: kr. 4,00 á mánuTSi innanlands, kr. 4,50 utanlands. í lausasölu: 25 aura eintakib, 30 aura meTS Lesbók. Fáein þing Hvað væri unnið? Oerðardómslögin í kanpgjalds- og verðlagsmálum hafa ver- ið rædd á Alþingi tvo undanfarna daga. Ekkert, nýtt hefir komið fram við þær umræður. Sú bar- átta, sem Alþýðuflokkurinn og kommúnistar heyja, til þess að fá Jögin feld, er algerlega vonlaus, og eins og málin standa nú, verð- nr ekki sjeð að nein skynsemi sje i því að krefjast ógildingu þess- ara laga. Hvað væri unnið með því, að fá þessi lög afnumin eins og sakir standa? Við skulum at- huga þetta ofurlítið nánar. Crerðardómslögin hafa þegar unnið það hlutverk, sem þeim var ætlað að vinna, að því er kaup- gjaldið snertir. Kaupgjaldið hefir verið ákveðið í flestum eða öllum starfsgreinum út þetta. ár. Afnám ■gerðardómslaganna myndi því ■engin áhrif hafa á kaupgjaldið á þessn ári, en lögin gilda ekki leng- ar en til næstu áramóta. En í gerðardómslögunum eru •einnig mörg og ströng ákvæði varð andi verðlagið. Ef lögin væru nú afnumin, yrðu fyrstu afleiðing- arnar þær, að allar hömlur á verð- hækkunum nauðsynja væru burtu 'feldar og ný verðhækkunarskriifa mvndi hefjast á sama augnabliki. Væri þetta vinningur fyrir launa- stjettirnar ? Nei, vissulega ekki. Eins og málnm er komið, á það vitaskuld að vera krafa launa- stjettanna, að verðlagsáltvæðum ■gerðardómslaganna sje beitt til ’hins ítrasta, því að þar eru hlunn- indi þessara stjetta. Hitt er hláber fávitaskapur af mönnum, sem telja sig sjerstaklega fulltrúa ’launasjettanna, að krefjast afnáuLS •gerðardomslaganna mina. Það væri ekki hægt að gera launa- stjettunum meiri bölvun, en ef 'íarið væri að ráðum slíkra fávita. Gerðardómslögin.gilda aðeins til siæstu áramÓta. Sýni það sig, að lögin nái ekki tilgangi sínum, sem sj e þeim, að vera hemill á dýrtíð- arflóðið, verður að leita nýrra úr- ræða. Launastjettirnar eiga ekki að krefjast afnáms þessara laga nú. En þær eiga að krefjast annars. Þær eiga að krefjast þess, að stjórnarvöldin efni marggefin lof- 'Orð um endurskoðun á þeim grundvelli, sem dýrtíðarvísitalan •er bygð á. Og satt að segja er furðulegt, að ríkisstjórnin skxdi vera að lofa ])essari endurskoðun, ■ en hirða ekkert um efndirnar. Endurskoðun vísitöluútreikn- ingsins verður að framkvæmast níi þegar. Ef sú rannsókn leiðir í Ijós, að grundvöllur vísitölnnnar sje rjettur. {)á hai'a launþegar ekk- ert upp á að klaga. En reynist grundvöllurinn rangur, launþeg- vim í óhag, ber að leiðrjetta hann iafarlaust. — Vonandi lætur nú stjórnin verða af framkvæmdum 'í þessu máli. Sparifjárhlutabrjef Utvegsbankans - Vörugjald handa Akureyri - Jarðakaup I Blfusi Sparifjárhlutabrjef Útvegsbankans. Jóhaun Jósefsson flytur, ásamt þrem þingmönnum öðrum, svohljóðandi þingsályktunartil- lögu í sameinuðu þingi: „Aiþingi ályktar að heimila rík- isstjórninni að kaupa fyrir liönd ríkissjóðs, af hinum upprunalegu eigendum eða erfingjum þeirra, ef þess er óskað, hlutabrjef þau í IJtvegsbanka fslands h. f., er keypt voru með hlnta af spari- sjóðs- og innstæðuskírteinainnstæð um í íslandsbanka, þegar hann hætti störfum, við því verði, er ríkisstjórnin telur hæfilegt, að at- hugnðum öllum málavöxtum“. í greinargerð segir m. a.: Tillögur, er miða í þá átt, er hjer um ræðir, hafa oft verið bornar fram á Alþingi, þótt ekki hafi þær náð endanlegu samþykki þingsins. Enginn getur með rjett- um rökum varið það, að þeir þegn- ar þjóðfjelagsins, sem hjer eiga hlut að máli, sjeu látnir færa þær fórnir að hafa fjármnni sína bundna um óákveðinn tíma í hluta brjefum Utvegsbankans án þess sú hlutafjáreign gefi þeim nokkurn arð. Ríkið er aðaleigandi þessa banka og ábyrgist það sparifje, sem landsmenn leggja á vöxtn í bankann. Áhrifa annara aðila en ríkisváldsins gætir í engu að því er stjórn bankans snertir. Virðist því þegar af þessum ástæðum rjett mætt, að ríkið kaupi .hlutabrjef þau, er um ræðir. A síðasta þingi var þetta mál enn til meðferðar, og var þá leitað álits bankaráðs og bankastjórnar Útvegsbankans um það, hvort þess ir aðilar teldu rjett, að ríkið keypti hlutabrjef þessi. í brjefi, dags. 26. maí 1941, ljetu þeir uppi svo hljóðandi álit sitt: „Stjórn Útvegsbanka fslands h. f. telur rjett, að athugað verði, á livern hátt ríkið gæti leyst t.il sin öll hlutabrjef hankans, sem ekki eru ríkiseign, og mælir því með, að samþykt verði á Alþingi álykt un, er heimili þessar framkvæmd- Var þetta samþykt á sameigin- legum fundi bankaráðs og banka- stjórnar. Meiri hluti fjárveitinganefndar Alþingis 1941 mælti með, að till. sú til þingsályktunar, er lá fyrir þinginu um heimild til ríkisstjórn- arinnar til kaupanna, yrði sam- þykt, en minni hlutinn vildi af- greiða málið með rökstuddri dag- skrá, er náði samþykki þingsins. Dagskráin fer hjer á eftir: „í trausti þess að ríkisstjórnin láti fara fram athugun á framhoð- um og verðgildi hlutabrjefa Út- vegshanka íslands h. f. og leggi fyrir næst.a Alþingi tillögur sínar um, hvort ríkissjóður skuli kaupa hlutabrjef þau, er um ræðir í þingsályktunartillögunni, og með hvaða skilyrðum, ef til kemur, svo sem kaupverð, árlegt framlag rík- issjóðs til kaupanna og að keypt verði af þeim einum, er voru upp- haflega eigendur brjefanna, tekur þingið fyrir næsta mál á dagskrá". Af samþykt þessarar dagskrár- tillögu er það ljóst, að Alþingi, Samardvöl barna. Vigdís G. Blöndal kenslukona hefir sent blaðinu ýmsar athugasemdir og leiðbeiningar viðvíkjandi sumardvöl iteykjavíkurbarna. Hún segir m, a.: Jónas Jónsson hefir tvisvar i Tím- anum gert að umtalseíni sumardval- arheimili kaupstaðabarna. — Mælir hann með því, að bömum úr kaup- stöðum sje komið í dvöl á sveitabæj- um, þar sem þau sjái fyrir sjer ýms heimilisstörf og fái að taka þátt í þeim, telur hann það miklu vænlegra uppeldi barnanna heldur en hópheim- ili. Jeg er sammála J. J. í þessu. En því miður geta ekki öll börn úr kaup- stöðum komist á sveitaheimili, og þess vegná eru nauðsynleg sumardvalar- heimili, þar sem eingöngu eru börn og starfsfólk til þess að annast þau. Það er eitt í þessum greinarstúf J. J. sem jeg get ekki stilt mig um að minn- ast á. Börn meS spaða. Hann segir, að úrvalskennari einn, sem var með nokkra drengi úr kaup- stað á einu slíku dvalarheimili, hafi kvartað undan því, að hann, kennar- inn, hafi ekki þorað að Iáta drengina hafa spaða í höndum af ótta við að þeir meiddu hver annan með þeim. Mjer skilst, að drengirnir hafi verið svo baldnir og herskáir. Mjer finst nú, að kennurum, sem hafa tekið að sjer gæslu barnanna á sumardvalarheimilum, sje lftill sómi ger með slíkum ummælum. Jeg vil með þessum línum lýsa því yfir, að jeg og aðrir kennarar, sem höfum starfað saman á bamaheim- ili árum saman, höfum yfirleitt ekki þurft að kvarta undan framferði barna. Bömin, sem eru 70—75 hafa flest haft spaða, sem þau moka með og leika sjer að á ýmsa vegu. Jeg man ekki eftir að nokkurt barn hafi meitt sig nje önnur börn á spöðunum. S.l. sumar voi’u tveir kennarar hjá mjer, er gættu 70—74 barna og get jeg full yrt, að þessi ummæli eru ekki eftir þeim. ★ Fuglarnir og Tjörnin. Á hverju vori þarf að laga til í Tjarnarhólmanum áður en krían kem- ur, þvi að þar er setinn bekkur, þegar varptími hennar byrjar. Fara þarf með þökur og torf út í hólmann og tyrfa ílagskéllur, sem þar hafa mynd- ast. Eins væri æskilegt, að útbúa þar nokkur hreiður fyrir endurnar, því hvergi hafa Tjarnarendur betri varp- stað en einmitt úti í hólmanum. Þær sem annars ala aldur sinn á Tjörninni, vilja sem styttst fara þaðan til varps- ins. Margar þeirra hafa orpið í skurð- bökkum suður i Vatnsmýri, en þar er ekki annað eins griðland eins og í Tjarnarhólmanum. Jón Pálsson hefir látið gera þar nokkur hreiður fyrir endur og hafa þær ungað þar út. — Samkomulag andanna við kríuna er gott, þ. e. a. s., þó krían hafi þar völdin meðan á varpinu stendur, leyf- ir hún nokkrum leigjendum þar pláss úr hóp andanna. ★ Andarhreiður í skrúðgarði. í fyrra verpti önd í garðinum fyrir fiaman Fríkirkjuveg 11. Bjó hún um sig í hæðinni umhverfis gosbrunninn. Þar vah hátt gras, er hún settist þar að, hreiðrinu til skjóls. Sláttumaður, er sló garðinn, gætti ekki þess, að skilja hæðina eftir óslegna. En grasið var farið, varð hreiðrið á of miklum berangri og afrækti öndin þá hreiður sitt. Meiri umbúnaSur. Jón Pálsson sá um, að settur var fleki í Tjörnina sunnan við brúna. Á honum hefir verið torf. — En þenna umbúnað þarf að endúrnýja á hverju vori. Eins voru í fyrra settar nokkrar torfur í staraiTlesjuna framan vijð skemtigarðinn, til þess að fuglar Tjarnarinnar gætu staðnæmst þar, er þeir vilja komast á þurt. Er það fugl unum til þæginda og þeim, sem um garðinn fara, til augnagamans. Svör viS síSustu spurningum: Hestafl er afl það, sem þarf til þess að lyfta 75 kg. 1 meter á sekúndu og er sama sem 736 wött. Veðrahjálmur kallast, þegar tveir hringar eru um sólina, hvor utan yfir öðrum og víða úlfar í þeim hringum livítir, veit á kalt þráviðri um hríð, segir í Atla, Björns Halldórssonar. x Plástraskröggur er óvirðulegt nafn á lækni. Þerney munu eyjar hafa verið nefndar eftir kríunni, sem fyrrum var nefnd þerna. Það nafn er en» til í málin, á þeim fugli. Spurningar: 1. í hvaða kvœði eru þessar.hend- ingar: Á bakkanum viS ána hún bjó viS litM völd, og barSist þar vi8 skortinn í næstum bálfa öld. 2. Hvaða not böfðu mensi i fyrri daga af blóðbergi? 3. Hvar er Timbuktu? 4. Hvenær var SuczskurSurinn gertSur? 5. Hvar er Hlaðbamar? þ. e. a. m. k. meiri hluti þess, vill láta ríkisstjórnina taka til athug- unar kaup á hlutabrjefum, og meiri hluti fjárveitiuganefndar og margir þingmenn aðrir vildu strax gefa ríkisstjórninni þá heimild, er flutningsmenn þáltill. fóru fram á. Ekkert hefir verið enn langt fram á þingi, er bendi á, að hæstv. ríkisstjórn hafi látið framkvæma það, er Alþijigi fól henni með samþykkt dagskrártillögunnar. Et* málinú því hreyft hjer á nýjan leik. Hefir við flutning málsins í þetta sinn verið haldið því orða- lagi á þingsályktmiartillögunni, er meiri hl. háttv. fjárveitinganefnd- ar vildi hafa og lagði til, að sax»- þykt yrði á síðasta þingi. Yörugjald á Akureyri. C ig. Illíðar flytur frumvarp um ^ vörugjald fyrir Akureyrar- kaupstað. Segir svo í 1. gr.: „Bæjarstjórn Akureyrarkaup- staðar er heimilt að ákveða hæbk- un á núverandi vörugjaldi, samkv. 8. gr. I. nr. 62 3. nóv. 1915, urn alt að 100%, enda gangi sú hæfek- un óskipt til greiðslu á hygging- arkostnaði sjúkrahúss Akureyrar“. I greinargerð segir m. a.: Bæjarstjórn Akureyrar hefir á fundi sínum 17. febr. s. 1. samþykt svofelda ályktun: „Bæjarstjórn Akureyrar fet* fram á, að hið háa Alþingi sam- þykki að heimila Akureyrarbæ að hækka vörugjald af aðfluttum og iitfluttum vörum, alt að 100% frá því, sem nú er, enda gangi hækk- unin óskipt til greiðslu á bygg- ingarkostnaði sjúkrahúss Akureyr- ar“. Fvrir skömmu var hafin bygg- ing nýs spítala á Akureyri. Var bygt hús, sem á að verða hluti af framtíðarsjúkrahúsi’ Akureyrar. Nýr spítali, sem fullnægir kröfum tímans, kostar sennilega talsvert á aðra miljón króna, og þótt styrkur fáist til hans úr ríkissjóði, eins og til annara spítala, þá er ekki hægt að ætlast til, að lítill bær eins og Akureyri beri mestallan kostnað við sjúkrahús, sem sjúklingar sæltja til vir öllum landsfjórð- ungum, en svo er nú um þennan spítala, og yrði þó enn meira, ef reist yrði nýtt sjúkrahús með ný- tísku sniði'. Það hefir á undanförnum árum revnst miklum erfiðleikum bund- ið að afla nægra tekna í sjóði flestra bæja hjer á landi. Að vísu hefir nokkuð raknað úr með þetta um stund í þeim bæjum, sem mikil útgerð er stund uð í. En þetta nær ekki til Ak- ureyrar. Helstu tekjur bæjanna. hafa verið útsvörin. Mikill hluti útsvaranna hefir í flestum bæjum verið lagður á verslun og iðnað bæjanna, sum- part sem tekju- og eignaútsvör, sumpart sem rekstrarútsvör. FRAMH. Á SJÖUWDU IÍÐCJ.

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.