Morgunblaðið - 04.11.1942, Qupperneq 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 4, név. 1S42.
Lfðan Krlstjðns
konungs
LONDON í gær.
Danska útvarpið sagði í
kvöld frá eftirfarandi
opinberri tilkynningu, sem gef
in hafði verið út um líðan Krist
jáns konungs N. Þar segir:
„Líðan Kristjáns konungs
hefir haldist svo að segja ó-
breytt síðustu daga.
Konungur hefir átt erfitt
um svefna. Hefir það þreytt
hann og tafið fyrir því, að hann
styrktist að fullu.
Hóstinn hefir horfið og and-
ardrátturihn er svo að segja
eðlilegur. Hitinn er 38 stig. —
REUTER.
Svíar gera
ráðstafanir
gegn verð-
■ ■ bólgu
C aenska stjórnin hefir ákveð
fií verðstö'ðvun í landinu
á vörum og kaupgjaldi, en
samningar standa nú yfir milli
ssensku stjórnarinnar og fje-
laga þeirra, sem með starfsemi
sinni hafa áhrif á verðlag í
landinu.
Morguúblaðinu barst um
þetta svóhljóðandi frjett í gær
kveldi frá sænska sendiráðinu:
„Allan októbermánuð hafa
samningar staðið yfir milli
sænsku stjórnarinnar og fje-
laga þeirra innan framleiðsl-
nrihar, sem með starfsemi sinni
hafa áhrif á verðmyndun í
laridinu. Samningar þessir voru
hafnir eftir tilmælum stjórnar
innar, og er árangur þeirra
væntanlegur einhvern næstu
daga. Byrjað var á samning-
unum í þeim tilgangi að skapa
möguleika til almennrar skipu-
lagningár á vöruverði og vinnu
iaunum og þannig koma í veg
fyrir verðbólgu.
Til þess að komast hjá, að
verðhækkun hafi áhrif á samn
ingana, ákvað sænska stjórnin
síðastliðinn föstudag, að alls-
herjar verðstöðvun skyldi koma
á þangað til lokaákvörðun hefði
verið tekin um verðlag og vinnu
laun.
Þessi ákvörðun stjórnarinnar
var ekki tekin vegna yfirvof-
andi verðhækkunar, heldur
er hún aðeins gerð vegna þess,
að verðlagið virðist vera nokk
uð stöðugt nú og þessvegna
tímabært að gera ákveðnar ráð
stafanir til að koma í veg fyrir
verðbóigu. Þessvegna verður
verðstöðvunin ekki þung byrði
fvrir sænsku framleiðsluna“.
Edward G. Petersen, sonur
Magnúsar Pétersen bóksala f Nor-
wood vxð Winnipeg. var í sveit
fjanada-mapna er árásina gerði á
Dieppe í Erakklandi í águst. Segir
í vestanblöðum að fregn hafi bor-
ist uui að hann hafi horfið, annað-
hvort faliið eða verið tekirin til
fanga.
Þýðingarmesta orustan í
Egyptalandi stendur yfir
Astralfu-
meno taka
Kokoda
Það hefir verið tilkynnt í
aðaibækistöðvum Mc
Arturs, að her Ástralíumanna
á Nýju-Guineu hafi í gær tek-
ið hina þýðingarmiklu borg
Kokoda neðst í norðurhlíðum
Owen-Sfanley-f jallanna.
Borg þessi var tekin eftir
langa sókn og harða yfir fjöll-
in, og um leið og borgin var
tekin, auðnaðist hersveitum
þeim, er fram sóttu, að taka
flugvöll einn í námd við hana,
sem er mjög þýðingarmikill
hernaðariega.
Bardagarnir þarna í fjöllun-
um hafa nú staðið síðan í
júnímánuði síðastliðnum, , og
hafa veirið mjög harðir. Frjetta
ritari með hersveitum Ástralíu
manna þarna hefir látið svo
um mælt, að þessi gagnsókn
Ástralíunxanna hafi verið hið
mesta þrekvirki, og sje nú
fyrsta þætti baráttunnar um
Nýju-Guineu lokið.
Japanar koma
enn liði ð land
ð Guadalcanar
T apöimm hefir enn tekist að
** koma liðsauka á land á Gua-
dalcanar. Segir svo um það í op-
inberri tilkynningu ameríska flota
málaráðuneytisins, • að „nóttina
milli 2. og 3- nóvember hafi Jap-
önum tekist að koma liðsauka á
land fyrir austan stöðvar Banda-
ríkjamanna á norðurströnd Gua-
dalcanar“.
Nánari fregnir liafa borist uin
skipatjóö Japana í orustunrii, sem
háð var við Salomonseyjar 26.
október. Er nú vitað, að Japanar
mistu stórt beitisbip í viðbót við
tjón það, sem áður var stýrt frá.
Þá ségir svo í tilkvnningu
flotamálaráðuneytisins í gær:
Eftir að athuguð haí'a verið öli
gögn. sem nú liggja t'vrir uni sjó-
orustuna, sein háð var 26. flktóber.
þá verða þessar brevtingar á til-
kvnningunni, sem flotamálaráðn-
neytið gaf út: „Ein þung sprengja
hitti í mark á stóru beitiskipj, i
stað orustuskipi". „Þrjú tundur-
skevti hæfðu stórt beitiskip í stað
tvö tundurskeyti" og loks baitist
við: „Fjórar stórar sprengjur
hæfðu stórt beitiskip af Mogatni-
eerð“.
Átök milli vjelaher-
sveila heffasl-ák ný
t®
Attundi herinn vinnur á
Kairo í gær. Einkaskeyti til Morgunblaðsins frá Reuter.
ORUSTURNAR í Egyptalandi eru nú að kom-
ast á nýtt stig. Hingað til hefir fótgöngu-
lið borið hita og þunga orustanna, en nu
eru hafin átök milli yjelahersveita, líkt og áður var í eyði-
merkurhernaðinum. Þýðingarmesta orustan, sem getur
haft úrslitaáhrif í sókn bandamanna, stendur nú yfir.
Fótgönguliði bandamanna hefir tekist að brjótast í
gegnum varnarlínur Þjóðverja og Itala í hæðóttu land-
svæði, sem nefnist Tel E1 Aqqaqir (sem sagt er að þýQí:
„hæðir hinna göldróttu“). Skriðdrekar bandamanna sóttu
fram eftir slóð þeirri er fótgönguliðið braut, og á
mánudagsmorgun hófust méstu átök milli vjelahersveita,
sem enn hafa átt sjer stað í þessari sókn.
Frjettaritairi Reuters segir, að Rommel tefli fram öllu sem
hann hefir vfir að ráða á þessum slóðum, skriðdrekum og byss-
um til að vinna á skriðdrekum, til að reyna að stemma stigu
fyrir framsókn Bandamanna og loka slóð þeirri, sem Banda-
menn hafa nú í gegnum víglínu möndulherjanna. En honum
hefir ekki tekist það enn.
ORUSTAN HEFST.
R. F. Roland, frjettaritari
Reuters, sem er með 8. hernum
í Egyptalandi segir í skeyti í
gær, „að þýðingarmesta vjela-
hersveitaorusta eyðumerkur-
hernaðarins hafi byrjað í birt-
ingu á mánudagsmorgun í um-
hverfi Tel E1 Aqqaqir, er þar
eru nokkur hundruð metra há-
ar malarhæðir, og þaðan er
hægt að ráðá yfir svæðinu suð-
ur af Sidi Abd E1 Rahman.
Orustan sem stóð allan dag-
inn og hófst með framsókn fót
gönguliðs Bandamanna mun
hafa óhemju þýðingu á úrslit
sóknarinnar. Eigast þarna við
miklar vjelahersveitir af beggja
aðilja hálfu.
INNIKRÓAÐA LIÐ
ROMMELS.
Orusturnar á ströndinni, þar
sem hersveitir möndulveldanna
eru að nokkru leyti innikróaðar
og þar sem Ástralíumenn hafa
hrundiö öllum gagnáhlaupum
ítala og Þjóðverja hafa ekki
eins mikla þýðingu nú og áður,
ef vjelahersveitaorusturnar
ganga Bandamönnum í vil.
Gangi hin nýja sókn vel mun
aðstaða Bandamanna á strönd
inni batna að sjálfu sjer.
Flugher og íloti Bandamanna
aðstoðar landherinn í þessari
nýju sókn af öllum mætti.
AÐSTOÐ.
FLUGLIÐSINS.
Orustuflugvjelar Banda-
manna biöu í dögun á mánu-
dagsmorgun eftir stórum hóp
steypiflugvjela, sem 20 Messer-
chmitt 109 voru í fylgd með
til varnar. Flugfloti þessi átti
að ráðast á. fremstu víglínu
Bandamanna. r'
FRAMH. Á SJÖUNDU SÍÐU.
Leynilrjettastarf-
semi Ðana
Washington, 3. nóv.
I Danmörku eykur leynifrjetta
* starfsemi mjög mótþróa Dana
gegn Nazistum, að því er frjálsir
Danir skýra frá.
í stað vjelritaðra brjefa, sem
fóru að gera vart 'við sig strax
eftir hernámið, eru nú kbmiri
regluleg dagblöð, sem starfa Jevni-
le'ga.
„Frít Danmark“, sem hefir kom
ið leynilega út síðan í apríl, er nú
orðið 4 síður. Örinúr levniblöð ern
„Land ,og FoIk,‘ og „De frie
Danske“. „Ðe frie D’anske" birtir
lista yfir þá metm, ‘sem hafa sam-
vinnri við Nazista, í dálki, sem
nefnist „Svikarar". Sömuleiðis
birtast Dönum daglega ýmsir
bæklingar og annað andnazistiskt
efni.
„Frit Danmark“ skýrir þannig
frá ætl un sinni:
Við viljum vera málsvarar hinn
ar gömln raddar á þessum tímuni
kúgunar, ofbeldis og yfirgangs.
Við mumun tala dönsku — aðeins
dönsku. Við vitum að einungis
með sigri bandamanna og gerevð-
ingu Nazistmans fá hugtökin
frelsi, rjettlæti, heiðarleiki og
sannleiki notið sín. Við megum
helditr ekki búast við að fá nokk-
uð ókeypis. Við getum ekki látið
bandamenn okkar eina halda á-
frarn baráttunni gegri miskurinar-
lausum og siðlausum inótstöðu-
manni án þess að gera neitt sjálf-
ir.
58 ára er í dag frú Jóhanna
Rokstad. Bjarltíálandi við Laug-
arnesveg.
Sókn Þjúðverja
suður af Nalchik
heldur álram
Slðustu árásum Þjóð-
verja I Stalinorad
Stokkhóbni í gær. Einka
skeyti til Morgunblaésiris
frá Reuter.
Sókn Þjöðverja suður af Nal-
chik í Kákasus hefir ekki
verið stöðvuð og halda þeir í átt-
ina til bæjarins Alagir. Síðristu
áhlauprim Þjóðverjá í Stalingrad
hefir verið hrundið ög tókst Þjóð
verjum ekki að vinna svo mikið
sem eitt hús hvað þá meira.
Hjer í Stokkhóltíii ern heriiáð-
arsjerfræðingár að velta því fyrii
s.jer. íivað Þjóðverjar geti ætlást
fyrir með sókitinui til Alágir ímðr
nr áf Nalchik. . Einásta líkíéga
skýringin er sú, að Þ.jóðverjar æMi
s.jer að sæk.ja þaðan að borgrimi
Ordzhonikidze. Jár'nbraut er ibMU
þésöara tveggja borga, senv ligg-
ur um fjalllendi þar seiu auðvelt
er til varnar.
Ordzhonikidze er þýðingarinikii
iðnaðarborg. en þar er iii'Iugt setu-
lið og ólíklegt að Þjóðvcr.jmii tak-
ist. að komast til borgarinnar áður
en fer að snjóa og allar meiri
háttar liernaðaraðgerðir verða ó
mögulegar.
Margir eru þeira skoðunar hjer.
að Þjóðverjar sjeu að dreifa liði
sínu til vetrardvalar eftir að þeir
hafa s.jeð að sóku þeirra til
Örozny heíir mistekist og ýnn-
fremur sje ætlun þeirra að ná á
sitt valct stöðvmn, sem auðyelt
verðnr að hefja sókn frá næsta
Kosningar I Banda-
rfkjunum I gær
Kosningar f'óru fl'am í öllum
ríkjnni Bandaríkjanna í
gærdag. Kosnir voru þingmenn til
fnlltrúadeildarinnar og í sumum
ríkjum voru einnig kosnir þing-
menn til öldungadeildarinnar og
loks fóru um Jeið fram ríkisstjóra-
kosningar á stöku stað. Urslita-
talna er ekki að vænta fyr en
Reuter.
seint í dag.
Kvennadeild Slysavarnaf jelags-
ins heldur ’sína árlegu hlutaveltu
næstkomandi sumrudag og efu
þeir. sem ætla að gefa irmni á
hlutaveltuna, beðnir að koina þeim
á skrifstofu Slysavarnafjelagsins
sem fvrst.