Morgunblaðið - 24.03.1943, Side 6

6
HOKGUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 24. mars
fmHiHitiitliiiiiiiiiiiimiMitiimiftnMMMniiMMMiiHimitiiiiiHMiiniiiMiiiiiiiiiM
QJt&tteiji (q \ 'f' i?
, r c^otr aaateQa
nu
V
■Mimiimiiimmmimi
Er aetuliðsmönnum
ekki hegnt fyrir af-
brot?
IÐ og viö birta blöðin
frásagnir af árekstrum
r i sem orðið hafa milli
lalendinga og setuliðsmanna. Venju
léga nefna blöðin aðeins að setu-
tiðamenn hafi gert þetta eða hitt,
«n sjaldan er getið um þjóðerni,
Þó vitað sje, að hjer eru setuliðs-
aaenn frá fleiri en einní þjóð. T.
d. var þess ekki getið fyrir nokkr-
WO dögum, er sagt. var frsá árás
4 atúlku, að það voru breskir sjó-
«ðar, er þar voru að verki.
En það, sem einkennilegast er
við afbrot þau, sem setuliðsmenn
fremja hjer á landi, er að aldrei
heyrist hvaða hegningu afbrota-
menn fá. Setuliðsstjórnin birtir
aldrei dóma í málum, sem kalla
mætti „smámál" og þegar um stærri
afbrot er að ræða, hefir stundum
dregist mánuðum saman að dómar
hafi verið birtir.
Þetta heflr vakið þann gmn hjá
sttmum, að setuliðsmönnum sje alls
ékki hehgt fyrir afbrot, sem þeir
fremja hjer á landi. Slíkt er vit-
anlega fjarstæða. Hermenn munu
ýfirleitt; fá þyngri hegningu heldur
en óbreyttir borgarar.
En vel væri það viðeígandi, ef!
hernaðaryfirvöldin sæju sjer fært
að birta dóma, sem dæmdir eru í|
njálum setuliðsmanna, þegar afbrot !
þéirra erii viðkomandi íslending-
um.
V irðin garverður
i jþrifnaður.
" JÉV- EGAJt jeg gekk mður í
1 hæ í gærmorguh, sá
5 —- jeg einkennilega sjón.
Tveir menn voru að príla uppi á
þaki á Haraldarhúsinu við Aust-|
róstræti og Lækjargötu. Jeg fór
á® veita hátterni þessara náunga’
fýekari eftirtekt og.sá þá, að þeir4
voru að hreinsa úr þakrennum
hússins. Þetta þótti mjer nýstár-,
lég sjón, Jbyi það er venjulegra að,
^já ónýtar þakrennur á húsum bæj!
arins, heldur en að sjá menn veraj
að dytta að þeim, hvað þá, að
hreinaa þær. - ,
, j Þe|ta er ,gott, fordæmi og ættu
nestír huseigendur að fylgja
tiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiim
kærkomið tilefni að skrifa yður
! það, sem ég sagði um „kuklið“ í
kvöldþætti í útvarpí 18. þ. mán.,
fyrst þér heyrðuð það ekki. Veit
ég ekki, hve margt kann að hafa
verið rangt eftir mér haft, eins og
það, sem er tilhæfulaust, að ég
telji rangt að segja góðan daginn
Ég sagði rangt að segja góða
kvöldið, góðu nóttina, góða daginn,
' því að lo. ætti að vera í sterkri
j b., — góðan er sterk beyging og
j rétt, en það hefur B G. „collega
minn ekki skilið.
Ég sagði: „í dagblaði í dag er
i rætt um, „hvort veðurspár Veður-
stofunnar eru ekki kukl eitt“, „og
ef svo reynist, verður tafarlaust“,
segir blaðið, „að hætta öllum veð-
urspám, á meðan núverandi ástand
ríkir".
Er þarna rétt að orði komizt? er
spurt. Svar mitt nær skammt í svo
stóru og ljótu máli, því að kukl
hefur aldrei verið talið meinlaust
kák, heldur skaðræði. En hvergi hef
ég séð það í Krukksspá né öðrum
vísdómsbókum, að Jón Eyþórsson
yrði brenndur fyrir galdra'.
Reykjavík 23. marz.
Með vinsemd
Björn Sigfússon".
★
Athugasemdir við brjefið tei jeg
óþarfar frá minni hendi.
Hsgur þjóðsrinnar af þróun kapltalisns
Pyrir nbkkru talaði jeg um það
1 daikum fflínuffl, að hver húseig-
*hdit^ijy a& ge^a hreint. fyrir sín-
rþlm dyrum. Sumir gera þetta t. d.
Piupmehn, sém ávalt gæta þess,
þrifalegt sje á gangstjettinni
rir framan verslanir þeirra. Jeg
H' ekki í neinum vafa um, að sá
þrifnaður borgar sig, því þeir, sem
fram hjá ganga hljóta að hugsa
spm svo: Það hlýtur að vera þrifa-
légt inni i þessari verslun úir þvj
symia vel er hugsað um útlitið fyr-
ir framan hana.
Gjaldskrá Lantfssmiðj-
unnar: 40B á vinau
Atvinnu- og samgóngu-
málaráðuneytið tilkynnir:
Meðal annars, sem gert
hefir verið i þeim Til-
gangi að rqyna að hafa áhrif
til lækkunar á verðlagi í land-
inu. hefir ríkisstjórhín í dag
lagt fyrir landssmiðjuna að
lækka gjaldskrá sína þannig,
að ekki verði framvegis lagt
meira «n 40% á neina vinnu,
sepi landssmiðjan leggur til,
nje á neitt efni, sem hún selur
eða notár fil þeirra verka, sem
hún tekur áð sjer áfi vinna.
★
Samkvæmt upplýsingum, er
blaðið fjekk hjá forstjóra
Landssmiðjunnar var taxtinn
60%, svo að hjer er um veru-
legá lækkun að ræða.
B
Brjef frá Birni Sig-
fússyni.
JÖRN Sigfússon mag.
skrifar mjer eftirfar-
andi brjef í gær í sam-
aandi við umræðurnar um orðið
tukl. Brjefið er á þessa leið:
„Heiðraði Víkverji.
Kurteislegar aðfinnslur við migy
Morgunblaðinu í morgun eru mér
Tunls .
FRAMH. AF ANNARI SÍÐG
ur. Varð hann að fara langt
suður í eyðimörkina, svo hans
yrði ekki vart. Eru aðallega í
honum brynreiðadeildir. en
einnig fótgöngulið flutt í bif-
reiðum.
MONTGOMERY
NÁLÆGUR
Frjettaritarar með áttunda
hernum skýra frá því, að Mont
gomery sje altaf á ferðinni um
orustusvæðið, til að leggja ráð
og skipa fyrir. Ber sjerfræð-
ingum saman um það, að sókn-
in hafi verið mjög nákvæmlega
skipulögð af hans hendi.
FRAMH. AF FIMTU BlÐU
Atvinnurekendur og verka-
menn ættu að vera færir um að
sameinast af fúsum vilja með
það fyrir augum, að hvort-
tveggja aðilanum sje betur borg-
ið eítir stríðið. Með samstarfi
meina jeg ekki uppgjöf, hvorki
af hálfu atvinnurekenda nje
verkamanna. Með samstarfi á
jeg við það, að báðir aðilar ættu
sameiginlega að skila betri ár-
angri í hæfni og framleiðslu.
Verkalýðssamtökin ættu að
sleppa öllum ráðagerðum um að
„búa til vinnu". Þau ættu að
sleppa öUum ráðagerðum um að
fá greitt fyrir verk sem eru ó-
nauðsynleg eða ekki unnin. Þau
ættu að sleppa allri neikvæðri
mótspyrnu 'gegn framförum á
sviði vjeltækninnar og vinnuað-
ferða. Þau ættu alment að að-
hyllast þá jákvæðu stefnu, sem
sum stærri verkalýðsfjelög hafa
þegar aðhylst. Það er að segja,
þau ættu að aðstoða atvinnu-
reksturinn við að eædurbæta
vinnuaðferðir og draga úr kostn-
aði. Yfir 1500 stjórnamefndir
verkalýðssamtakanna vinna að
þessu nú á sviði „hemaðarfram-
leiðslu-aukningarinnaí („War
Production Drive“) til þess að
vinna sigur í stríðinu. Þær ættu
að halda þessu starfi áfram eftir
stríðið til þess að gera friðinn
einnig að sigri. Þær ættu að að-
hyllast og leggja sjer á hjarta
enn eina setningu, sem Justice
Bnydeis sagði eitt; sinn: „Úr-
ílitaráðið tíl þess að bæta kjör
verkalýðsins er að framleiða
meira, svo að meira komi til
skiftanna“.
Kapitalisminn er sterkasta afl-
ið, sem þekst hefir til framleiðslu
aukningar. Verkalýðssamtökin
gætu í framtíðinni látið í tje
mikilsverða hjálp ti) þes,s að
gera þetta afl ennþá ávaxtarík-
ara [
En áthaínamennimir verða
einnig að hafa opin augun fyrir
nýjum og auknurn framkvæmd-
um.
Forsetinn afnam nýlegá at-
vinnubótaráðið (WPA). Afj
hverju stofnaði hann nokk-
ura tíma til þess? Vegna þess að,
athafnalífið fullnægði ekki eft-
irspurninni eftir atvinnu. Ef at-
hafnalífinu skyldi einhvemtíma
síður mistakast íið fullnægja þess<
ari eftirspum, verður aftur sett
á laggiraar atvinnutætaráð.
Þannig myndi það verða,
hver svo sem væri for-
seti. Fyrsti forsetinn, sem gerði
eitthvað, er máli skifti til bjarg-
ar atvinnuieysingjunum á kreppu
tímum, var republicani, Herbert
Hoover. Hann gaf fordæmið. —
Foi-dæmið hefir haft sín áhrif.
Enginn forseti Bandaríkjanna
mu.n nokkum tíma. aftur þola
það, að borgaramir þurfi að búa
við atvinnuleysi. Annað hvort
mun einkareksturinn veita þeim
vinnu, eða ríkið rnun gei*a það.
Jeg fulfyrði, ;tð einkarekstur-
inn geti veitt öllum borgumnum
atvinnu, ;ið þeim fráskildum, sem
óhjákvæmilega verða að gegna
opinberum störfum. Þetta ei'
hægt, ef fyrir fram eru lögð á
ráðin til þess.
★
Það eru tvö óvinsæl orð.
Annað er kapitalismi, sem er
hatað á vissum stöðum. Jeg er
samt sem áður með því. Hitt er
skipulag, sem er hatað á vissum
öðrum stöðum. Jeg er engu að
síður með þvi. Jeg lít svo á, að
einkareksturinn, ef hann vill forð
ast að þurfa að greiða skatta í
annað og stærra atvinnubóta-
kerfi, verði að skipuleggja fram-
kvæmdir sínar. Og skipulagning-
in veruðr að vera víðtækari en
menn hefir áður dreymt um.
Einkareksturinn hefir altaf
skipulagt sín einstöku fyrirtæki.
Hann verður nú að skipuleggja
alþjóðakerfi heilla atvinnugreina.
Athafnamennimir verða tjl
dæmis að athuga hin hræðilegu
hús og hm viðáttumiklu hrör-
legu, óheilbrigðu og óforsvaran-
legu íbúðarhverfi, þar sem milj.
af amerískum borgurum lifa enn.
Og þeir verða að álykta á þessa
leið:
„Að breyta allri þessari skelf-
ingu og þessum ósóma í þrifnað
og fegurð er verk, sem kostar
billionir dollara. Það dugar ekk-
ert. kák. Það verður að gerast
svo um muni. Það verður að
gerast með samstarfi margra
mismunandi ;«5ila. Það erii fram-
leiðendur almennra byggingar-
efna. Það em rannsóknarstofur
nýrra og hagkvæmari byggingar-
efna. Það em heikisalarhír og
smásalarinr í býggingarefni. Það
eru býggingHrmeistararnir. Það
em vjelfræðingamir, menn sem
annast sámningagerðir, bygg-
ingarfjelög vérkamanna, menn,
sem leggja til fjármagn, spari-
sjóðir og bankar, bygginga- óg
lánsstQfnanir. Við höfum verið
að brasa víð þetta verk, hver
upp á sínar eigin spýtur, og ekki
getað framkvæmt það. Nú mynd-
um við skipulögð samtök, þar
sem eru fulltrúar allra aðila við
frajnleiðslu byggingarefnis og
byggingu búsa, og við munum
byggja hús með "kostnaðaryerðb
sem slær ríkisskipuleggj arana . í
Washington alveg út af laginu.
Sumir þeirra mundu ekki hafa
neitt á mó'ti því að byggja öíí
þessi hús Við gemm það á und-
an þeim — og betur Við hæftum
að ausa ojjkur út yfir það opin-
bera. Við skjótum því aftur fyrir
okkur í hugsun og gerðum“.
bg það eru ýms önnur stór
verkefní á alþjóðarmælikvarða,
sem einkareksturinn þ;uf að
skipuleggja. — Athugið járn;
brautimar. Til þess ;jð byggja
upp í landinu verulega nýtísku
jámbrautakerfi, kerfi, sem að.
öllu leyti er eins gott eins og:
þar. -em það nú er best, þyrfti
verksamninga upp á minsta kosti
tíu biUionir dollara.
Til þess að umbæta alt með
nýtísku sniði í þessu landi kost-l
ar fleiri billionir doliara en talii
tekur.
★
Við þöi'fnumst aft-ur áræðis og
kjarks fmmbyggjanna. Að þessu
sinni verðui' hins veg;u- áræðiö
að vera skipulagt og kerfisbund-
ið. Mig langar til þess að segja
við athafnamennina: Stofnið til
skipulagningar og samtaka, sero
eru veifiug þess frelsis, sem þi^
njótið, annars verður ekki frels-
inu fyrir að fara, nje heldur
sjálfstæðum athafnamönnum i
framtíðinni.
En mig langar einnig tii þesS
að segja á vegum athafnamann-
anna: Þeir geta ekki skipulagt*
þeir geta ekki stofnað til saiO'
taka, þeir geta ekki viðhaldið
hinu frjálsa kerfi, nema gego
ákveðinni skuldbindingu af hálfu
verkalýðsins og ríkisins. Og hun
er þessi:
Einkareksturinn verður að fá
að njóta, nægjanlegs afgangs,
nægjanlegs arðs, nægjanlegs
kapitals, til þess að vera þes&
umköminn að ráðast í ný fyri*'
tæki, nýja áhættu, nýjar fraTO'
kvæmdir.
Frjáls einkarekstur er eins
biifhjól. Stöðug hreyfing er ó~
bjákvæmileg. Ef bífhjólið stöðv-
ast, vegna þess að því vántar
hreyfiafl, þá steypist Þ3^
um koll. Og ef þannig fæfi fýbJ'
einkarekstrinum, þá er ekkí un1
ann;u5 að í-æða, eins og jeg heÞ
áður sagt. en almennan ríktó'
rekstur.
Við stöndum á alvarleguiu
vegamótum. Forvígismenn • okk-
ar á sviði athafna og verkalýðS'
mála vilja frelsi. Enginn Aroerl'
kani Vil! þrældöm. En hvað kosÞ
ar frelsið ? Það kostar kapitalið.
sem gerir kapHSáMsman írart1'
kvæmánlegiin. Örðið er: Kafn
tábsfni. ' '
Reglur urn
ithendlngu
bnnzfns
át
Iljjgbirtingablaðinu, sem .
kom í gær, var birt regl
gerð um afhendingu benzín8
til annarar notkunar en b1
reiðaaksturs.
Hver sá, sem telur sig Þu a
bé'nzin til annarár notkunar efl
bifreiðaréksturs, skal sækja urrl
skámt tií viðkomandi lögreg u ,
stjóra. Lögreglustjóri á hverí
um stáð ákveður, hve 8^3^.
uri.nn 'skiili mikíll og afhend^
hártn skömtunarhefti með o11
útrt fýrir þeirri lítratölu, se^
ætluð er hverri vje), eða
annara þárfa.
I einu verður jafnaðarle^
ékki úthlutað skamti, stærri e
svo, að hann nægi þröfurn uCl^
sækjanda í einn mánuð.
sá, sem fær slíkan skamt, ver
ur að halda dagbók um not '
un benzínsins og skal umbo ^
maður lögreglustjóra íajn .
hafa aðgang að dagbókn1
óheimilt er að nota benzín ^
annar aþarfa en því er úth u
að til.
Áheit á Mæ&ræstyrksnefnd-
.TTpá skinst.ióra (S. S.- kr. Þ