Morgunblaðið - 24.09.1943, Page 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Föstudagur 24. sept. 1943
rofiiisiM&frlfr
(Jtg.: H.f. Árvakur, Reykjavík
Framkv.stj. Sigfús Jónsson
Ritstjórar:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðann.)
Auglýsingar: Ámi Óla.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 7.00 á mánuði
innanlands, kr. 10.00 utanlands.
í laúsasölu 40 aura eintakið, 50 aura með Lesbók.
I lausu lofti
MÖNNUM HEFIR ORÐIÐ tíðrætt um það í seinni
tíð, hversu völtum fótum við stæðum enn í þeirri viðleitni
að vinna gegn dýrtíðinni. Varið hefir verið miljónum
króna úr ríkissjóði til þess að lækka verði á landbún-
aðarafurðum, með þeim afleiðingum að vísu, að vísi-
talan lækkaði, en hin raunverulega dýrtíð jókst. Ljóst
er, að aðrar ráðstafanir verða jafnframt að koma til, ef
ekki á að stefna í óefni. Fjármálaráðherra komst svo að
orði við fyrstu umræðu fjárlaganna, að við hefðum enn
„ekkert fast undir fótum í dýrtíðarmálunum“.
Nú hefir vísitalan skyndilega hækkað í einu stökki
um 15 stig og er þá komin upp í 262 stig. Sagt er, að
þessi stórfelda vísitöluhækkun stafi eingöngu af hinu háa
verði á kartöflum, sem hjer var í ágústmánuði, en þá
voru kartöflur seldar á kr. 2.50 í búðum. Ekki mun þó
hafa selst mikið kartöflumagn við þessu verði.
Með hliðsjón af því, hvernig þessi nýjasta vísitölu-
hækkun er til komin, ætti að mega vænta lækkunar
hennar áftur, ef ekki annað kemur til. En því ekki
að koma í veg fyrir slíka sveiflu vísitölunnar? Það hefir
auðvitað. stórkostlega þýðingu, hvað sem öðru líður,
að vísitalan sveiflist ekki til og frá. Skapar það öryggis-
leysi og glundroða. Virðist slíkt alveg óverjandi, þegar
um minniháttar orsakir er að ræða. Ríkisstjórnin hefir
gert ráðstafanir til innflutnings á smjöri frá Ameríku,
til þess að geta verðlækkað innlenda smjörið með hagn-
aðinum af sölu þess erlenda. Vitað er, að kartöfluupp-
skeran var með afbrigðum mikil í Englandi. Þeir, sem
líta í ensk blöð sjá, að þar í landi er hægt að kaupa
kartöflur í búðum fyrir rúma 20 aura kg., en ekki 2,50
kr„ eins og hjer. Var of mikil framsýni í því að gera
ráðstafanir til nægjanlegs innflutnings á kartöflum með
slíku verði til þess að forðast mestu sveiflurnar hjer?
Eða voru engin önnur ráð til?
Síðasta hækkun vísitölunnar er of áberandi vottur þess,
hversu allt svífur í lausu lofti um raunhæfar aðgerðir
gegn dýrtíðinni.
Undirskriftarskjalið
VITAÐ ER, að nokkrir ungir mentamenn hafa undan-
farna mánuði verið að heimsækja kjósendur hjer í bæn-
um og víðar, og reynt að fá þá til að undirrita skjal,
þar sem skorað var á Alþingi, að slíka ekki formlega sam-
bandinu við Dani, meðan núverandi ástand ríkir. Voru
viðhafðar margskonar fortölur við söfnun undirskrift-
anna, sem ekki er ástæða til að rifja upp hjer.
Nú hefir undirskriftarskjal þetta verið lagt fram á
Alþingi. Þar eru nöfn um 270 kjósenda, og eru meðal
þeirra ýmsir mætir menn. Játa, verður, að ekki er fylli-
lega ljóst hvað fyrir þessum mönnum vakir. í stuttum
formála yfir undirskriftunum er skorað á Alþingi, „að
ganga ekki frá formlegum sambandsslitum við Danmörku
að óbreyttum þeim aðstæðum, sem íslendingar og Danir
eiga nú við að búa“. Hvaða breytingár þurfi á „aðstæð-
um“ landanna, til þess að tímabært þyki að ganga frá
sambandsslitum, minnast undirskriftarmenn ekki á, enda
sennilega ekki ljóst fyrir þeim öllum.
Auðvitað hefir þetta undirskriftarskjal engin áhrif á
gang sjálfstæðismálsins á Alþingi, enda hjer um að ræða
aðeins örlítið brot kjósenda landsins.
Alþýðublaðið, sem hefir haft forystuna í undanhald-
inu í sjálfstæðismálinu, hefir haldið því mjög á lofti,:
að það væri ódrengskaparbragð gagnvart Dönum, að
slíta sambandinu á næsta ári, eins og ákveðið er að gera.
Morgunblaðið mun í næsta blaði sýna og sanna, að
mestu menn Dana líta alt öðrum augum á það mál. Þeir ^
skilja betur sjálfstæðisbaráttu okkar en sumir íslend-
ingar virðast gera.
Óráðin
gáta
ÞAÐ hefir sætt furðu, er
ríkisstjórnin skipaði Stefán
Jóhann Steefánsson, for-
mann í nefnd til þess að
sækja fiskiveiðaráðstefnu í
London. Menn spyrja um
orsakirnar — geta sjer til
— en ráðning gátunnar er
ekki á yfirborðinu.
Alþýðuublaðið gefur í
gær þá skýringu á þessu for
mannsvali, að það sje sam-
bærilegt við það, er Sveinn
Björnsson, þáverandi sendi
he'rra í Kaupmannahöfn,
var fyrir 5 árum skipaður
formaður samskonar nefnd
ar fyrir okkur á fiskiráðs-
stefnu í London. Blaðið seg-
ir, að það sje sjálfsagt að
skipa með sjerfræðingum
mann með lögfræðiþekk-
ingu í slíkar nefndir.
Samkvæmt þessum upp-
lýsingum þótti rjett fvrir 5
árum að senda sendiherra
okkar í Kaupmannahöfn til
London. — En hefir þá
gleymst, að í dag eigum við
okkar eigin sendiherra í
London, sem er þá líka lög-
fræðingur og sjerstaklega
með þekkingu í þjóðar-
rjetti?
Gátan verður enn að telj-
ast óupplýst!
Samskot
Hallgrímskirkja
í Reykjavík.
Framhald af fyrri til-
kynningum um gjafir og á-
heit, afhent skrifstofu
„Hinnar almennu fjársöfn-
unarnefndar“ kirkjunnar,
Bankastr. 11. Afhent af
trúnaðiarmönnum: B.G.W.
afhent frá L. Jú Keflavík
(áheit) 20 kr„ N.N. 10 kr„
B.G.W. 20 kr„ JL. Grett^
isg. 73, 100 kr., afhent af
Á.S. Vesturg. 9, 100 kr„ —
Gjafir og áheit: Frá R.Þ.G.
(áheit) 15 kr., J.B. 10 kr„
Svava (áheit) 5 kr„ G.Þ.
(áheit) 25 kr„ Sigríður
Línberg 5 kr„ Guðbjörg
Guðmundsd. (áheit) 100
kr, Digri Þór (áheit) 30
kr„ systurnar Margrjet og
Dagbjört Jónsdætur (minn-
in^argjöf um látna foreldra
þeirra) 200 kr„ J.B. (áheit)
100 kr„ J. B. (áheit) 100
kr„ Dóri (giamalt áheit) 20
kr„ N.N. Vestmannaeyjum
(áheit) 20 kr„ N N. (áheit)
10 kr. N.N. (gamalt áheit)
50 kr„ M.V. (áheit) 50 kr„
Þ.J. (áheit) 20 kr„ tvær
systur (áheit) 35 kr„ G.J.
(áheit) 10 kr. — Afhent af
herra biskupi Sigurgeir Sig-
urðssyni frá: sjera Jón-
mundi Halldórssyni 500 kr.
Guðm. Halldórssyni 15 kr„
— Kærar þakkir. F.h.
„Hinnar alm. fjársöfnunar-
nefndar", Hjörtur Kansson
Bankastr. 11.
rar:
V
X
Brennivínskaup hjá
ríkinu.
HVAf) ætli að eigi að halda
lengi áfram hinum hneykslan-
legu verslunarháttum í áfengis-
sölu ríkisins hjer í bænum? Nú
er það ekkert launungarmál
lengur, að ríkið vill selja þegn-
um sínum brennivín og meira
að segja þarf ríkissjóður á því
að halda að selja sem mest á-
fengi, til þess að hægt sje að
standa við fyrirmæli ríkisstjórn-
arinnar um að verðbæta mjólk-
ina.
Samt er það látið viðgangast,
að þeir borgarar, sem kaupa sjer
áfengi hjá ríkinu, verða að bera
sig að eins og þeir sjeu að
vérsla við leynivínsala.
©
I húsinu við Lind-
argötu.
INNARLEGA við Lindargötu
stendur lágreist hús, þar sem fer
fram afhending „bevísa“ upp á
brennivín. Húsakynni eru svo
þröng, að menn, sem koma í er-
indum þangað, verða að standa
í biðröðum, stundum langt út á
götu, og þykir þeim, sem úti
standa, oft betra þar að vera
heldur en inni, vegna hins óhjá-
kvæmilega dauns, sem leggur af
mannfjöldanum, sem fyllir alla
ganga, herbergi og útskot.
Klukkustundum saman verða
menn að bíða þarna eftir af-
greiðslú, því afhendingarmenn
hafa ekki tíma til að stunda
vinnu sína nema 2—3 tíma á
dag, og eru þar að auki svo fá-
liðaðir, að þeir komast ekki yfir
að afgreiða alla, sem leita á náð-
ir þeirra.
Sama sagan endur-
tekur sig í Nýborg.
ÞEIR, sem bíða nógu lengi og
fá úrlausn sinna erinda, hafa
ekki nema hálflokið innkaupum
sínum, er þeir koma frá Lindar-
götunni. Þá er eftir að sækja
vöruna, sem er afhent gegnum
gat á hurð í birgðaskemmu Á-
fengisverslunarinnar í Nýborg.
Þar tekur svo ný bið við, sem
stundum er álíka löng, og þar
taka við sömu þrengslin.
Undanþágu- eða úthlutunar-
skrifstofa Áfengisverslunarinnar
hefir tekið á leigu íbúðarhúsnæði
við Lindargötu. Þar gæti búið að
minsta kosti ein húsnæðislaus
fjölskylda. Á sama tíma stendur
verslunarhúsnæði það, sem Á-
fengisverslunin hafði við Vestur-
götu, autt.
Er nú ekki tími til kominn að
kippa þessum hneykslanlegu
verslunarháttum Áfengisversl-
unarinnar í lag? Eða er nauð-
synlegt að með viðskiftavini rík-
isins sje farið eins og rjettlausa
dóna?
•
Vísitala og kartöflu-
verð.
HÁA VERÐIÐ á nýju kartöfl-
unum hefir haft óvænt áhrif á
vísitöluna. Virðist svo, að þeir,
sem eiga að halda dýrtíðinni i
skefjum, hafi gleymt kartöflun-
um.
í vor var þetta öfugt. Þá lækk-
aði vísitalan að mun vegna þess,
að ensku kartöflurnar voru ódýr-
I
*:♦
verji. áhrijc
L^r clacjfcíjCi ciji
inn
ari en þær islensku höfðu verið.
Þær kartöflur voru yfirleitt svo
skemdar, að þær nýttust ekki
nema til helminga, og voru þær
því af sumum kallaðar „kaup-
lækkunarkartöflur“. Það má því
segja, að launamenn hafi fengið
nokkra uppbót nú með hinni
nýju „kartöfluvísitölu“.
©
Öngþveitið í mjólk-
urmálunum.
SJALDAN eða aldrei hefir
ríkt annað eins öngþveiti í
mjólkurmálum bæjarins eins og
nú. En það er eins og allar kvart-
anir sjeu til einskis, hversu rjett-
mætar sem þær eru.
Um langan tíma hafa bæjar-
búar kvartað yfir því, að mjólk-
in væri óhrein, þunn og að hún
súrnaði óeðlilega fljótt. Engin
bót fjekst á því. En nú er lítil
sem engin mjólk fáanleg og hefir
verið tekið það ráð að skamta
mjólkina í mjólkurbúðunum.
Sömu sögu er að segja með
mjólkurafurðir. Skyr sjest ekki
og heldur ekki íslenskt smjör.
Það ætti að vera kominn tími
til, að yfirvöldin ljetu rannsaka
mjólkurmálin og athuga, hvort
ekki er hægt að finna einhverja
úrlausn. Það er ekki viðunandi,
að yfirvöldin skelli stöðugt
skollaeyrunum við kvörtunum
mj ólkurney tenda.
Dilkurinn kostar
rúmlega 100 krónur.
NÚ ER nýja kjötið og nýtt
slátur komið á markaðinn og
allir sem geta keppast um að fá
sjer nýjan bita, enda þótti mörg-
um orðið langt að bíða eftir því,
að byrjað væri að slátra.
Mörgum mun leika forvitni á
að vita, hvað dilkurinn kostar.
Það er vitanlega misjafnt, en
meðaldilkur mun ekki fást und-
ir 100 krónum, ef keypt er sjer-
staklega í búð kjöt, slátur og
svið.
Slátrið kostar kr. 7.50 og mör-
inn kr. 4.50, meðalverð á sviðum
er um 5 krónur og meðal dilk-
skrokkur í heilu lagi um 85
krónur. Hjörtu, nýru og lifur
kosta svo kr. 7.50 hvert kíló og
munu dæmi til, að selt hafi ver-
ið á 10 krónur kílóið fyrstu daga
sláturtíðarinnar.
,,Standardinn“ í dilknum er
því nokkuð hár, eins og P. Zoph.
myndi vafalaust orða það.
Reglubundnir fiufn-
inpr fi! Akureyrar
í vefur.
Frá frjettaritara vorutn
á Akureyri.
Á FUNDI bæjnrstjórnar
Akureyrarkaupstaðar í i'yrra-
dag var samþykt með öllum
atkvæðum svohljóðandi til-
laga:
„Bæjarstjórn skorar á póst
og samgöngumálast.jórn ríkis-
ins að gera nú þegar ráðstaf-
anir til að halda uppi reglu-
bundnuin flutninguhi landleið
ina'milli Akureyrar og Reykja
víkur á næsta vetri“.