Morgunblaðið - 03.12.1943, Blaðsíða 8

0

MORGUNBLAÐIÐ
röstudagur 3. desember 1943.
- THOR JENSEN ÁTTR-ÆJÐUR
Framhald af bls. 7
og saltfiskverslun þess varð á
tímabili hin mesta í heimi.
• Árið 1913 vann Thor Jensen
af miklu kappi að stofnun Eim-
skipafjelags íslands og var for-
maður í bráðabirgðastjórn þess
fjelags og stærsti hluthafi. •—
Árið 1918 tók hann, fyrir til-
mæli ríkisstjórnarinnar, að sjer
formensku í útflutningsnefnd,
en samkvæmt tilmælum Banda
manna varð allur útflutningur
landsmanna að ganga um hend
ur þeárrar nefndar. Starfaði
nefnd þessi næstu ár, og var
það geysimikið þjóðnytjastarf,
eins og þá stóð á.
Er útflutningsnefndarinnar
þurfti ekki lengur með, og
nefndin lögð niður, tók Thor
Jensen til starfa að nýju við
rekstur Kveldúlfs. En brátt
þótti honum sem hann gæti
þar ekki lengur fullnotið
starfskrafta sinna, því synir
hans höfðu að öllu leyti tekið
að sjer rekstur fyrirtækisins,
meðan hann vann í útflutn!
ingsnefnd.
Hann hafði í nokkur ár rek-
ið stórt bú í Melshúsum á Sel-
tjamamesi. En þar fór sem
víðar, að jörðin varð honum
of lítiL Hann fór þá að svipast
eftir jarðnæði til sumarbeitar,
fyrir nautpening sinn, og keypti
þá Korpúlfsstaði í Mosfells-
sveit af Einari Benediktssyni.
Þetta var rytjukot. Þá var Thor
Jensen sextugur. Hann hugsaði
sjer nú að nota það sem eftir
úar starfsæfinnar til þess að
sýna það í verki, hvað hægt
væri að gera úr íslensku smá-
býli. Honum tókst það á þann
hátt, sem þjóðkunnugt er. En
honum líkaði ekki, að takmarka
ræktunarstarf sitt við þá jörð
eina. Á næstu árum keypti
hann þrjár aðrar jarðir í sveit-
inni, eina á Kjalarnesi, eina í
Kjós, og rak nú stærsta bú-
skap, er nokkru sinni hafði ver-
ið rekinn hjer á landi, enda þarf
vel að leita um næstu lönd, til
að finna annan slíkan, sem bú-
skap Thor Jensen, meðan hann
hafði frjálsar hendur.
Hugsjón hans í þeim efnum
var tviþætt, að sýna í verki
hvernig hægt er að rækta ís-
lenskar jarðir í stórum stíl, á
arðberandi hátt, auka þannig
trú landsmanna á sveita- og
ræktunarbúskap, en framleiða
um leið þá bestu mjólk fyrir
börn og sjúklinga í Reykjavík,
sem framleidd verður, með ítr-
asta hreinlæti og rjettri með-
ferð.
Kipt var fótum undan þess-
ari starfrækslu sem kunnugt er,
og hefir Thor Jensen nú selt
mestan hluta jarðeigna sinna,
en situr á Lágafelli með nokk-
urt bú á þeim jarðarparti sem
óseldur er. Hann bygði sjer þar
íbúðarhús fyrir nokkrum ár-
um sunnan í fellinu. Þar er út-
sýni fagurt, yfir víðar graslend
ur, sem hann sjálfur hefir rækt
að, yfir kotið, sem hann gerði
að herragarði, yfir eyjar, nes
og voga, til Reykjavíkur.
Óvíða er útsjón eins táknræn
og á þessum stað fyrir líf og
störf þjóðarinnar. Það er sem
land og sjór fallist í faðma fyr-
ir sjónum manna, tign náttúr-
unnar og verk mannanna, sveit
irnar, skipalægin og höfuð-
borgin.
Við þessa útsýn nýtur Thor
Jensen hvíldar eftir langt og
mikið starf, og rifjar upp það,
sem áunnist hefir fyrir þjóðina
í þessi 65 ár, sem hann hefir
hjer dvalið. Og enp eru það
kærust viðfangsefni hans, að
láta hugann reika til framtíð-
arinnar, til hinna miklu mögu-
leika, sem eru hjer ónotaðir, og
geta veitt óbornum kynslóðum
síbatnandi lífsskilyrði, ef veí er
á haldið.
★
Hjer hefir þá í mjög fáum-
dráttum verið rakin nokkur
helstu atriði í ævi Thor Jensen.
Af þeim má m. a. sjá þetta:
í öndverðu er hann síst betur
staddur að ytri kringumstæð-
um en fjöldi efnalausra ung-
linga, er leggja einir og óstudd-
ir út í lífið. Mönnum hættir til
þess að gleyma þessu. En ein-
mitt þetta er eitt merkilegasta
atriðið í ævi hans. Hann hafði,
er hingað kom, hvorki frænda-
styrk eða veraldleg efni til
þess að Ijetta sjer baráttuna.
Það, sem gerði gæfumun hans,
og margra annara, er af því
sprottið, sem í honum sjálfum
bjó.
Hann kemur hingað öllu og
öllum ókunnugur. Viðfangsefn-
in, sem hann tekur sjer fyrir
hendur eru honum alveg ný.
Hvert vérk, sem hann vinnur,
leggur hann fyrir sig sem
íþrótt, sem honum ér yndi af.
Hann er tvent í senn, stórhuga
og nákvæmur. Þessar tvær and
stæður skapa merkilega heild
í skapgerð hans. Hann fær hug-
myndir til framkvæmda líkt og
skáld fá yrkiefni. Flestar lutu
þær að því, að bætæ lífskjörin,
og gera sjer möguleika landsins
arðbæra. En áður en hann ræðst
í framkvæmdirnar, hefir hann
gjörhugsað hvert smáatriði.
Síðan hefst hann handa, með
óvenjulegum dugnaði, jafnvel
'eldmóði, sem enn minnir á
skáld, er heillast af verkefni
sínu. Hann fylgist með hverju
smáatriði, er hugsjón hans og
verki kemur við. Líkt og tafl-
maður athugár hann hvern
leik, í baráttu sinni gagnvart
hverjum þeim vanda, sem mæt
ir honum. Hugsjónin, að koma
verkinu i framkvæmd, fyrir-
tækinu heilu í höfn, er honum
aðalatriði. En sú fjáröflun, sem
miðar að auðsöfnun, er honum
aldrei keppikefli.
Starfssaga hans öll er með
því einkenni, að alt það f je sem
hann fær milli handa, það læt-
ur hann, eins fljótt og verða
má, 1 framkvæmdir. Því það
hefir verið mesta lífsánægja
hans, að láta peninga veita at-
vinnu, skapa líf og nýja lífs-
möguleika.
Það getur enginn láð slikum
manni, þótt hann kunni því illa,
að tekið sje fram fyrir hendur
honum. Hann hefir altaf talið,
að sjer og fyrirtækjum sínum,
og þeim, sem með honum og
fyrir hann vinna, yrði best
borgið með því að hann fengi
þar einn mestu að ráða. Reynsl-
an hefir sannað honum það
hvað eftir annað.
Og þó hann hafi verið mésti
fjárbóndi landsins á unga aldri,
þó hann hafi verið ögflugasti
forvígismaður innlendrar tog-
araútgerðar á fyrstu erfiðleika-
árum hennar, og þó hann hafi
verið mesti jarðræktarmaður
íslendinga, þá fer því fjarri að
honum finnist að nægilega vel
hafi verið unnið.
Thor Jensen er í eðli sínu
draumsjónamaður. Ungur fjekk
hann ást á Islandi, og vildi
vinna því það gagn, sem hann
gat. Honum hefir tekist það bet
ur gn nokkurn gat órað fyrir.
En sú framtíð íslands, sem
hann sá fyrir hugskotssjónum
sínum, er bjartari og meiri en
flesta aðra dreymir. Bestu sjó-
mennirnir þurfa að hafa bestu
fiskiskip í heimi. Því ljet hann
smíða togarann Jón forseta,
stærri og vandaðri en tíðkaðist
með Bretum í þá daga. Sú þjóð,
er nam landið sem siglingaþjóð
og hefir haft úthafið fyrir aug-
um í 1000 ár, hún þarf að eign-
ast siglingaflota, ekki einasta
til eigin þarfa, heldur flota, sem
siglir um heimsins höf, opnar
ungum íslendingum útsýn um
allan heim og færjr þjóðinni
víðsýni og afl þeirra hluta, sem
gera skal.
Togarar framtíðarinnar eiga
ekki að vera þau veiðiskip sem
nú tíðkast, heldur fljótandi
verksmiðjur, þar sem afurðirn-
ar í fínum umbúðum renna á
flutningaböndum inn yfir hafn
arkampa stórþjóðanna. Og sveit
ir landsins á að ræka, ekki í
smáblettum, milli mela og
mýrasunda, heldur í salhfeld-
um breiðum, svo að blómleg
sveitabýli standi samtímis um
strendur og dali.
Þó verslun og útgerð væru
helstu verkefni hans til sex-
tugsaldurs, þá hafa engin störf
verið honum eins hjartfólgin og
jarðræktin. Honum finst sjálf-
um það stafi af því, að hann
hafi heillast af akuryrkjubú-
skap sjálenskra bænda, er hann
hafði fyrir augum í úthverfi
Kaupmannahafnar fram til 10
ára aldurs. En mjer skilst að
ást hans á gróandi jörð sje af
því sprottin, að þar fær eðli
hans samhljóm við hina gróandi
náttúru.
Þegar gullið fanst hjer í
Vatnsmýrinni vorið 1906, skrif-
ar hann elsta syni sínum til
Hafnar og segir honum tíð-
indin. Hann kveðst ekki taka
þátt í fjelagssamtökum gull-
leitarmanna. Og víkur síðan að
því, sem honum er kærara,
gullinu í moldinni, sem vekja
þarf, svo jörðin skrýðist grænu
grasi. Það gull á betur við hann.
Undanfarin ár hefi jeg átt því
láni að fagna, að kynnast Thor
Jensen, ævi hans og starfi, og
þeim persónuleik, er lifað hef-
ir í störfum hans. Eftir því sem
jeg hefi kynst betur þessum
virðulega öðlingsmanni, hefi
jeg lært betur að meta hanrt,
drenglyndi hans og göfug-
mensku, jafnframt því sem jeg
hefi lært hvemíg starfsáhugi
og viljaþrek fá áorkað mörgu
þvi, sem er allri meðalmensku
ofvaxið.
Þó hann sjálfur telji verk sín
ekki annað en byrjunarstig mik
illa framfara, upphaf hins
mikla landnáms, sem þjóðin á
fyrir höndum, þá lítum við hin-
fr alt fyrir það á ævistarf hans
sem stórvirki, er komandi kyn-
slóðir mega margt af læra.
En þegar á starf hans er
minst, má ekki gleyma því, sem
hann sjálfur telur að verið hafi
mesta gæfa í lífi hans, og það
er, að hann .ungur að árum
eignast glæsilega konu, sem 57
ár hefir verið stoð hans og
styrkur, varpað birtu lífsham-
ingjunnar á öll hans æfispor.
Sambúð þeirra hjónanna, frú
Þorbjargar og hans, hefir alla
tíð verið sem einn samfeldur
sólskinsdagur. Honum sjálfum
finst að öll gæfa sín sje fyrst
og fremst þaðan runnin.
V. St.
★
I DAG verður Thor Jensen
staddur á heimili tengdasonar
síns, Guðmundar Vilhjálmsson-
ar og frú Kristínar konu hans.
Þar tekur hann á móti gestum
frá kl. 2—5 e. h.
I kvöld situr hann afmælis-
fagnað með nánustu ættingjum
sínum í Tjarnarcafé.
S.K.T. Dansleikur
í G.T.-húsinu í kvöld kl. 10. Eldri og yngri dansarnir.
Aðgöngumiðar frá kl. 8. — Sex-manna hljómsveit.
Uuro Syndicjté, )n< , Wjild nght% icj'-rved.
bVE tVERE
JUÖT GOIN&
7O DINNEK
.u.FOR THE
F/RST TIME
W:__
AtONTHS í
lVa rhe Aiecov, y-9! *
x'm telung vou there
ARE GOING TO BE AT
LEAST THREE MURDERS
IN THE NEXT HOUR ! .
' Thllö CAME 10 /HE FROM '—
GOME UNDERWORLD CHARACTER.
THAT I'M NOT MENT/ON/NS ! .
IN £N HOUR THERE'G SOlN&m
TQ BE A BREAK AT THE J
QUARRV PRIGON! ^—Cj
THE warden
AND TWO TRUGTIEG
ARE DOOMED!^
r GETME
THE QUARRH
PRISON Q
AND STEP
ON IT ! M
Chirtchell blaðamaður segir X—9 frá því, að
hann viti að þrjú morð verði framin á næsta klukku
tíma. X—9: Jæja, Chritchell og hvar? Chritchell:
Við skulum bíða þar til við erum komnir á skrifstof-
, i^a þjna .. Jeg vona, að jeg hafi ekki ónáðað neitt? ,
*: . . v i I * i. ■ ! i
Belinda: Við ætluðum að fara að borða á veít-
ingahúsi — í fyrsta sinn í sex mánuði.
Chritchell: Jeg frjetti þetta hjá náunga úr stiga-
mannahópi, sem jeg nafngreini ekki. Innan klukku-
:!' : ' ! i 11;' . 1
^stundar verður brotist inn i Quaryfangelsið. —
X—9: Ha!
Chritchell: Það er úti um fangavörðinn og tvo
eftirlitsmenn. X—9: Gefið mjer strax samband við
Queryfangelsið. •