Morgunblaðið - 23.02.1944, Blaðsíða 2

2
M 0 R G U N B L A Ð T Ð
Miðvikudagur 23. febr. 1944,
LOFTSÚKIMIIM HORN8TEIIMN IIMIMRÁ8AR
Churchill aðvarar
bjartsýnismenn
WINSTON CHURCHILL, forsætisráðherra Breta gaf
yfirlit yfir styrjöldina í neðri málstofunni í gær, óg er það
í fyrsta skifti, sem hann flytur ræðu á þingi, eftir að hann
kom frá Norður-Afríku, eftir veikindi sín þar. Var for-
sætisráðherranum vel fagnað. Churchill hóf mál sitt á
því, að vara hina bjartsýnu við því, að enn væri löng og
hörð barátta fyrir höndum, og sagðist aldrei hafa gefið
neina yfirlýsingu um það, að stríðinu í Evrópu lyki á
þessu ári, þar sem Þjóðverjar væru enn óhemju sterkir,
hefðu 300 góð herfylki undir vopnum. Einnig kvað Churc
hill liðsstyrk bandamanna í innrásinni myndu verða jafn-
an fyrst í stað. Hann ræddi einnig lofthernað, sjóhernað
og flugvjelaframleiðslu, ásamt styrjaldarafrekum Breta
að undanförnu.
Aðvörun til ofbjartsýnis-
manna.
„Jeg hefi“, mælti Churc-
hill fyrst, „aldrei reynt að
fullvissa neinn um það, að
endir stríðsins sje nærri, og
hefi engar fullvissanir lát-
ið í ljós í því efni. Hitler
hefir enn í höndum sínum
full yfirráð yfir öllu í Þýska
landi, og alt bendir til þess,
að hershöfðingjarnir sjeu á-
kveðnir í því að fylgja Naz-
istaflokknum að máliun
framvegis. Enn hafa Þjóð-
verjar 300 herfylki undir
vopnum, að vísu mannfærri
sum, en ætlast er til um slík
en alt liðið er mjög vel bar-
dagahæft, eins og bardag-
arnir á Ítalíu hafa sýnt“.
Loftsóknin verður enn
aukin.
Þessu næst ræddi Churc-
hill loftsóknina, og kvað
hana haft allmikil áhrif á
hergagnaframleiðslu Þjóð-
verja, auk þess, sem hún
hefði valdið því, að Þjóð-
verjar hefðu nú % af or-
ustuflugvjelum sínum
heima við, og mikið af
sþrengjuflugvjelum líka. —
Hjálpar þetta Rússum mjög.
Churchill kvað samveldis-
löndin bresku hafa fullan
rjett til þess að vita um
hversu mikið hernaðarátak
heimsveldisins hefði verið
að undanförnu. Sagði Churc
hill þetta vera Rússum hjálp
í sókninni.
Því næst lýsti Churchill
hernaðarframlagi Breta. —
Hann sagði að Bretar hefðu
sökkt helmingi allra þeirra
þýskra kafbáta, sem fangar
hefðu verið teknir af.
Einnig hefSi mörgum her-
skipum óvinanna verið sökkt
og samtals 316 kaupskipum
þeirra. Samtals yfir 400 þús.
smál. Manntjón Breta er einn-
ig mikið, sagði Churchill, frá
stríðsbyrjun hafa 41.000 manns
fallið úr flotanum, eða um
30% af liðsstyrk hans í stríðs-
byrjun, og á síðasta ári hefir
flotinn mist 95 herskip. — Af
kaupskipaflotanum hefir fallið
um fimti hver maður.
Flughcrinn.
Þá sagði Churchill, að Bret-
ar hefðu að mestu hlotið heíð-
urinn af því, að gera loftárás-
ir á Berlín. Frá stríðsbyrjun
kvað Churchill breska flugher
inn hafá mist 38.300 flugmenn
og flugliða, en 10.000 væri
saknað. Einnig hefði flugher-
inn mist yfir 10,000 flugvjel-
ar, en farnar hefðu veriö um
900.000 flugferðir yfir Norður
Evrópu. Breski herinn hefði
barist á flestum vigstöðvum,
og væri nú orðinn mjög öfl-
ugur.
Þá sagðí Churchill að nú færi
ameriski flugherinn í Bretlandi
að verða fjölmennari en hinn
breski, og vjek síðan að hinum
síðustu loftárásum, sem hann
kvað hafa verið mjög skæðar
og hefði alls verið varpað 9000
smál. sprengja á 48 klst. Einn-
ig kvað Churchill árásir frá
Italíu verða auknar, og ekki
dytti bandamönnum í hug að
draga neitt úr loftárásunum,
sem væru hornsteinn innrásar-
innar, heldur auka þær, hvað
sem hver segði.
Hefndarárásir Þjóöverja.
Churchill kvað hefndarárás-
ir Þjóðverja nokkuð hafa auk-
ist að undanförnu og mætti bú-
ast við að þær hörnuðu enn. —
Einnig kvað Churchill þ^ð vit-
að mál, að Þjóðverjar væru að
búast til meiriháttar árása á
Bretland með miklu af nýjum
vjelum án flugmanna og jafn-
vopnum, sem væri verið að
koma fyrir í Frakklandi, flug-
vel rakettum, en bandamenn
gerðu alt sem hægt væri til
þess að hindra það að þessar
árásir kæmust í framkvæmd.
Þá sagði Churchill að flugvjela
framleiðsla Breta væri orðin
miklu meiri en flugvjelafram-
leiðsla Þjóðverja, framleiosla
Rússa væri álíka og Breta, en
Bandaríkjamanna miklum
mun meiri. Japanska flugflot-
ann kvað hann vera að ganga
saman.
---- —.......PJS.
Vonbrigði í Ítalíu.
Ekki kvað ráðherran bera að
leyna því, að hæg framsókn
bandamanna á ítaliu, síðan
Napoli var tekin, hefði valdið
vonbrigðum, og sagði að þessi
hæga sókn hefði orsakast af
vondu veðri og af því, að Þjóð-
verjar drægju stöðugt að sjer
meira lið, myndu nú alls hafa
18 herfylki á Suður-Ítalíu. -—
Bandamenn hefðu ofurefli flug
Framh. á 8. síðu.
íslenskir stúdentar í Danmörku vilja heim
í Kaupmannahafnarblað-
inu B. T. birtist fyrir nokk-
uru mynd og viðtal við sex
íslenska stúdenta og nefnist
greinin „íslendingamir, sem
frusu í Danmörku“. Grein-
arhöfundur er Karen Aa-
bye. Fer greinin hjer á eft-
ir. Hun varpar nokkru Ijósi
á tilfinningar íslenska stúd-
enta, er nú verða að dvelja
í Danmörku:
ÞANN 9. APRÍL 1940 urðu
að engu ráðagerðir flestra
þeirra íslendinga, sem þá voru
staddir í Danmörku, um að
snúá aftur heim til Islands.
Þegar þetta er ritað dvelja
hjer um 100 Islendingar, og er
heitasta ósk þeirra að komast
heim til Sög'ueyjarinnar hið
allra fyrsta. Sex þessara Islend
inga sitja núna fyrir framan
mig, fúsir að bregða upp
leifturmyndum af tímanum frá
9. apríl — síðan þeir „frusu
fastir“ í Danmörku.
★
Gísli Kristjánsson er sá
þeirra, sem er bundinn sterk-
ustum böndum við Danmörku.
Hann er bóndason af Norður-
landi, en hefir dvalið um 12
ára skeið hjer og er giftur
danskri konu. Hann kom hing-
að til þess að stunda nám við
landbúnaðarháskóla og æðri
skóla, m. a. hefir hann verið í
alþjóðaháskólanum við Helsing
ör og íþróttaskólanum i Olle-
rup. Ennfremur fjekk hann
styrk til náms í Uppsölum í
Svíþjóð og er danskur landbún
aðarkandídat. Nú vinnur hann
við rannsóknarstofu landbún-
aðarins. Böndin, sem binda
hann við Danmörku eru sterk,
en samt sem áður segir hann:
„Jeg vil út til Islands strax,
þegar tækifæri gefst. Jeg væri
kominn þangað fyrir löngu, ef
stríðið og 9. apríl hefðu ekki
komið í veg fyrir það. Óræktað
land hefir altaf mikla framtíð-
armöguleika. Þessvegna trúi
jeg á Island, og þessvegna vil
jeg l.eim“.
★
Tryggvi Briem hafði lagt
stund á verslunarfræði í 3—4
ár heima í Reykjavík áður en
hann kom til Kaupmannahafn-
ar til þess aÓ læra endurskoð-
un.
— Fyrir hálfu öðru ári, seg-
ir Tryggvi Briem, lauk jeg
prófi í endurskoðun. Sam-
stundis fjekk. jeg vinnu hjá
endurskoðunarfyrirtæki í Kaup
mannahöfn, svo að fjárhags-
lega kemst jeg vel af. Jeg held
að óhætt sje að segja, þegar
öllu er á botnina hvolft, að
fjárhagslega hafi íslendingarn-
ir hjer komist vel af „biðtím-
ann“. En það er ekki alt feng-
ið með því. Við viljum helst —
jeg vil það að minsta kosti —
leggja fram krafta okkar
heima á Islandi.
★
Óskar Þórðarson er læknir
með lyflæknisfræði sem sjer-
grein. Hann er 35 ára gamall.
— Jeg útskrifaðist læknir á
íslandi, segir Óskar læknir, en
Viðtal við
inga í
var kominn til Hafnar til
þess að stunda framhaldsnám
við sjúkrahús hjer, þegar stríð
ið hnepti mig í fjötra. Árið 1940
var ferð heim til Islands um
Petsamo. Það var þegar Finn-
land var hlutlaust. Þá hafði
jeg ekki lokið námi, en nú er
það búið og jcg vil helst af
stað nú þegar.
— Þráið þjer að komast
heim?
— Jeg er ekki neinn sjerstak
ur tilfinningamaður. Menn
óska eftir að fá atvinnu, sem
hægt er að liía af í framtíðinni.
Sem stendur hefi jeg vinnu við
handlækningadeild rikisspítal-
ans, en þar sem jeg er ekki
danskur læknir, hefi jeg ekki
leyfi til þess að reka sjálfstæða
læknisstofu. Hjer eru alls 15
íslenskir læknar, sem hafa
fengið leyfi til, fyrir milli-
göngu heilbrigðisstjórnarinnar,
að taka við læknisstörfum við
dönsk sjúkrahús, en að „prakt-
isera“ kemur ekki til greina.
— Um fjárhagsörðugleikana?
; Maður verður að lifa sparlega
og svo að bæla niður heim-
þrána og treysta því, að þetta
ástand vari ekki að eilífu.
★
Ingibjörg Böðvarsdóttir er
eini Islendingurinn af þessum
sex, sem hreinskilnislega við-
urkennir, að hún líði af ákafri
heimþrá. Hún er mjög ljós yf-
irlitum, með sterkblá augu eins
og stúlkurnar í Islendingasög-
unum.
— Jeg er lyfjafræðikandídat
frá Reykjavík. En þar sem jeg
hefi ekki tekið kandídatspróf-
ið í Danmörku, hefi jeg ekki
leyfi til að „praktisera“ í lyfja-
búð hjer. Þegar stríðið braust
út, hefði jeg átt að vera kom-
in heim til Islands. Jeg geri
ráð fyrir, að jeg hafi ekki átt-
að mig nógu fljót't á hlutunum.
Mjer hefði fallið það mjög
þungt að þurfa að fá fjárhags-
lega aðstoð frá sendiráðsskrif-
stofunni, og hjálp að heiman
hefði alls ekki náð til mín. Til
allrar hamingju fjekk jeg
stöðu sem lyfjafræðingur við
,,Ferrosan“ lyfjagerðina, þar
sem jeg vinn nú. En eins fljótt
og auðið er vil jeg heim til
Islands. Jeg þrái það.
★
Sveinn Björnsson er tann-
læknir.
— Einnig jeg er „frosinn fast
ur“ í Danmörku, en sem betur
fer hefi jeg atvinnu. Strax er
jeg hafði lokið dönsku tann-
læknisprófi, rjeðist jeg sem að-
stoðarlæknir til tannlæknis í
Kaupmannahöfn. Framtíðar-
starf mitt er ekki í Danmörku,
það er á Islandi. Þegar leiðin
opnast heim aftur, verða þar
nóg not fyrir mentaða æsku.
Gísli Kristjánsson er formaður
nefndar, sem rannsaka á
sex Islend-
Höfn
möguleikana á sameiginlegrl
ferð íslendinga, sem í Dan-
mörku eru, heim. Við erum
mörg, sem vonum, að þessar
ráðagerðir takist.
★
Rögnvaldur Þorkelsson er.
verkfræðingur. Hann er 26 ára,
Kom til Danmerkur 1937, til
þess að nema byggingarvcrk-
fræði. Faðir minn er veðurstofu
stjóri í Rví. Jeg lauk prófi
í janúar og fjekk þá þegar at-
vinnu við verkfræðistörf.
Ef jeg á þessu augnabliki
fengi tækifæri til þess að fara
heim, já, þá myndi jeg nota
það, vegna þess að jeg vil sjá
ísland aftur. En ef atvinnu-
möguleikar eru ekki betri þar
en hjer, þá vil jeg heldur vera
í Danmörku. Jeg vil vera þar
sem möguleikarnir eru mest-
ir, en það má ekki skilja það
svo að mjer þyki ekki eins
vænt um ísland fyrir það. Jeg’
get fengið sting í hjartað af þrá
eftir að sjá miðnætursólina, á
henni verður maður aldrei
þreyttur. Hún er besta meðal-
ið fyrir veikar taugar, hún er
unaðsleg — og síðast en ekki
síst ísland.
★
Að lokum segir Gísli Krist
jánsson: Það hlýtur að vera
stærsta hugsjón okkar, er lok-
ið höfum námi hjer, að taka nú
virkan þátt í uppbygg-
ingu,íslands framtíðarinnar. —•
Þær fáu raddir, sem heyrast að
heiman, gefa einnig ’ til
kynna, að þeir þar óska eftir
þátttöku okkar í lausn hinna
ýmsu þrauta. Á meðal vina í
Danmörku erum við eins og
heima, en framtíðarstarf okkar
er á föðurlandinu, landinu, er
við erum fæddir í og aldir upp.
Við vonum því að á næsta ári --
þegar miðnætursólin varpar
geislum sínum á íslensku jökl-
ana — verðum við aftur heima
hjá okkur sjálfum.
Helgi P. Briem,
ræðismaður
heiðraður
Frá utanríkismála-
ráðuneytinu:
UTANRÍKISMÁLARÁÐU-
NEYTINU hefir borist frjett
um það, að „Commerce and
Industry Association of New
York“ (Verslunarráð New
York borgar) hafi kjörið aðal-
ræðismann íslands dr. phil.
Helga P. Briem heiðursfjelaga
í viðurkenningarskyni vegna
góðrar samvinnu við menn í
New York, sem hafa haft við-
skifti við ísland, og aðstoðar
til þeirra.