Morgunblaðið - 23.02.1944, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 23. febr. 1944.
MORGUNBLAÐIÐ
5
Víðtæk mannúðarstörf Rauða Kross íslands
Frá því að Rauði kross
íslands tók til starfa. hefir
hann ávalt einu sinni á ári
•— á öskudaginn — snúið
sjer til þjóðarinnar í því
skvni að fá fjárhagslega stoð
og fulltingi. Þetta gerir hann
einnig nú.
Eins og kunnugt er, er Rauði
Krossinn alþjóðleg líknarstofn-
un, fjelagsskapur, sem rekur
án efa stórbrotnustu og viður-
kendustu mannúðarstarfsemi,
sem sögur fara af í heiminum.
Hann er í eðli sínu hópur þjóð-
legra fjelaga sitt í hverju landi,
sem vinna óháð hvert öðru en
lúta þó öll yfirstjórn alþjóða
Rauða Kross-nefndarinnar í
Genf.
Rauði krossinn var fyrst
stofnaður í þeim tilgangi að
lina þjáningar særðra manna í
ófriði og draga úr böli styrjalda.
Síðar tók hann einnig að annast
líknarstarfsemi á friðartímum,
með því að leitast við að mæta
afleiðingum ýmissa náttúruham
fara, svo sem jarðskjálfta, eld-
gosa, stórflóða og fellibylja,
með því að rjetta þeim hjálpar-
hönd, sem harðast urðu úti.
Rauði Kross Islands var stofn
aður árið 1924. Árið 1926 var
stofnuð Rauða Kross-deild á
Akureyri. 1940 tóku til starfa
2 Rauða Kross-deildir, önnur
á Sauðárkróki en hin á Isafirði.
1941 bættust 4 Rauða Kross-
deildir í hópinn, í Vestmanna-
eyjum, Hafnarfirði, Siglufirði
og Akranesi. 1942 var stofnuð
deild í Keflavík, 1943 Rauða-
Kross-deild á Seyðisfirði. Eru
því als starfandi 9 Rauða Kross-
deildir í Rauða Kross íslands
og fjelagstala hans og deilda
.hans nú á þriðja þúsund.
Árið 1939 tók til starfa ungl-
ingadeild Rauða Kross íslands.
Voru deildir fyrst stofnaðar
í Barnaskóla Reykjavíkur. Eru
nú starfandi um 30 U. R. K. í.
með tæplega eitt þúsund með-
limum als. Málgagn deildanna
er barnablaðið Unga ísland.
Sjúkraflutningar.
Fram til síðustu ára hefir
starfsemi Rauða Kross íslands
eigi miðast við hernaðaraðgerð
ir, enda Islendingar eigi hern-
aðarþjóð. Var eitt af fyrstu verk
efnum Rauða Kross íslands að
sjá sjúkum og særðum fyrir
tækjum til flutninga, er sjúkra-
flutningur var nauðsynlegur.
Hefir Rauða Kross Islands nú
tekist að endurnýja sjúkrabif-
reiðarnar, er voru orðnar mjög
úr sjer gengnar. Hafa 2 nýjar
bifreiðar verið keyptar til
sjúkraflutninga í Reykjavík.
Onnur þeirra stór og getur hún
flutt 4 sjúklinga í einu. Hefir
Rauði Krossinn nú 3 sjúkrabif-
reiðar Í Reykjavík. Þá hefir
ein sjúkrabifreið verið útveguð
Rauða Kross-deild Akureyrar
og er hún nýtekin í notkun þar.
Ókomin er ennþá ein sjúkrabif-
reið, sem ætluð er Rauða Kross
deild Seyðisfjarðar. Mun hún
annast sjúkraflutninga á Aust-
urlandi eftir því sem vegakerfi
leyfir. Hafa þessi bifreiðakaup
orðið fjelaginu og fjeiagsdeild-
unum mjög kostnaðarsöm, sem
að líkindum lætur.
Árið 1943 hafa aðeins i
Reykjavík verið farnar 1890
ferðir í sjúkraflutningaskyni,
Fjársöfnunardagur í dag

Sjúkrabílar Rauða Krossins í Reykjavík.
að-vísu mest innan bæjar. Þó
hafa verið farnar um hálft á
annað hundrað ferðir út um
land á ári hverju. Slökkvistöðin
í Reykjav. hefir, eins og kunn-
ugt er, annast sjúkraflutning
Rauða Krossins þar og ávalt
leyst það starf af hendi með
mestu prýði. Þá hafa verið
teknir í notkun sjúkrasleðar.
Eru slíkir sleðar mjög nauðsyn-
legir, þar sem skíðaíþrótt er
iðkuð til muna.
Hentugum sjúkrakössum hef
ir verið dreift víða um land.
Innihalda þeir öll nauðsynleg
tæki og umbúðir, er nota þarf
við hjálp í viðlögum. Hafa þeir
oft komið að góðum notum.
Hjúkrunarnámskeið.
Hjúkrunarkona Rauða Kross
Islands hefir haldið hjúkrunar-
námskeið víða um land við
góða aðsókn og lengi veitti hún
forstöðu forskóla hjúkrunar-
nema Landsspítalans. Undan-
farin haust hafa verið haldin
námskeið um hjálp í viðlögum
hjer í Reykjavík, þar sem bæði
læknar og hjúkrunarfólk önn-
uðust kenslu. Voru námskeið
þessi vel sótt. Helstu námsgrein
ar voru: heilbrigðisfræði, um
slysfarir, beinbrot og meðferð
þeirra, sár og sárameðferð,
blæðingar, eitranir, lost, lífgun
úr dauðadái, umbúðatækni,
hjúkrun sjúkra og sjúkraflutn-
ingur. Nýlega hefir Ameríski
Rauði Krossinn fært Rauða
Krossi íslands að gjöf mjög
góða kvikmynd um hjálp í við-
lögum svo og sýningarvjel.
Mun kvikmyndin verða sýnd á
námskeiðum fjelagsins.
I Sandgerði hefir Rauði Kross
Islands komið á fót sjúkraskýli.
Er það hið myndarlegasta. Geta
Iegið þar 6 sjúklingar. Hefir
R. Kr. Islands rekið sjúkra-
skýli þetta undanfarandi ver-
tíðir. Hefir það verið starfrækt
sem sjúkraskýli mán. janúar
til maí ár hvert. Hjúkrunar-
kona veitir skýlinu forstöðu,
hjúkrar hinum sjúku og veitir
þeira, er til skýlisins leita, nauð
synlegustu hjúkrunaraðgerðir.
Læknir í Keflavík hefir eftirlit.
með sjúklingunum og rannsak-
ar þá svo oft, sem nauðsynlegt tímaritinu verið ágætlega tek-
þykir. í sjúkraskýlinu eru al- ið. Þó er áskrifendatala þess
menningsböð. þ. e. steypiböð og mjög mismunandi í ýmsum
auk þcss finsk baðstofa. Al- sveitum landsins.og þarf að auk
meningsböðin eru ágætlega sótt ast enn tij mikilla muna, eink-
af sjómönnum. Auk þess hafa um þó hjer í Reykjavík. Fyrir
skólabörnin haft aðgang að böð nokkrum dögum kom út 3. og
unum. Hefir hjúkrunarkonan 4. hefti þriðja árgangs og mun
einnig haft nokkurt eftirlit með mönnum verða gefinn kostur
hreinlæti almennt meðan á ver-
tíðinni stóð. Finska baðstofan
hefir verið notuð mjög, bæði af
þorpsbúum og sjómönnum,
enda reynist hún ,þin prýðileg-
asta.
Árið 1943 voru þannig látin
í tje tæp tvö þúsund böð á
sjúkraskýlinu, þá 41/2 mánuð,
sem það var starfrækt. Sama ár
dvöldu 29 sjúklingar á skýlinu.
Legudagar voru 224. Hjúkrun-
arkonan framkvæmdi um 1200
hjúkrunaraðgerðir og fór í 254
hjúkrunarvitjanir í sjóbúðir og
hús í nágrenninu. Er óhætt að
fullyrða að sjúkraskýlið eigi
miklum vinsældum að fagna í
Sandgerði og meðal sjómanna
þar, enda sýna þeir oft vináttu
hug sinn til þess og reyna að
styrkja það í hvívetna.
Hefir fjelagið hug á að auka
þessa starfsemi. Er verið áð
rannsaka, hvort eigi væri þörf
fyrir smá sjúkraskýli á Rauf-
arhöfn, og yrði það þá starf-
rækt yfir síldveiðitímann, en
þá safnast þar saman fjöldi
fólks eins og kunnugt er.
Sumardvol barna.
Fjögur síðastliðin sumur
hefir Rauði Kross íslands ann-
ast framkvæmdir á sumardvöl-
um Reykjavikurbarna í sveit-
um landsins. Hefir starfsemi
þessi verið víðtæk einkum þrjú
síðastliðin sumur. En þar sem
ríki og bær hafa að mestu bor-
ið kostnað sumardv7alanna
skulu þær eigi raktar nánar
hjer.
Rauði Kross íslands hefir
nokkra útgáfustarfsemi með
höndum. Eins og vikið var að
áður, gel'a Unglingadeildir
Rauða Kross íslands út barna-
blaðið Unga ísland. Árið 1941
byrjaði Rauði Kross íslands að
gefa út tímaritið Heilbrigt líf.
Eru 3 fyrstu árgangar þessa
rits komnir út í tveim tvöföld-
um heftum hver. Ritstjóri tíma
ritsins er dr. med. Gunnlaugur
Claessen. Virðist rit þetta, eins
»og vænta mátti undir rit.stjórn
hans, þegar vera að ná tilgangi
sínum, en hann er sá að fræða
lesendurnar um ýms efni, er að
heilbrigðismálum lúta. Hefir
á, að gerast áskrifendur að rit-
inu jafnframt því, sem þeim
verður boðið að gerast meðlim-
ir í Rauða Kross Islands.
Það gat eigi hjá því farið, að
ófriður sá, sem nú geisar, hefði
mikil áhrif á starfsemi Rauða
Kross íslands. Frá því sumarið
1940 hefir hann, eins og önnur
Rauða Kross fjelög, reynt að
starfa sem einskonar upplýs-
ingastöð milli hernaðarþjóð-
anna. Fjöldi skeyta og brjefa
hafa verið send víða um lönd.
Ennfremur sendingar til stríðs-
fahga í Bretlandi. Sendingar
þessar hafa farið fram með að-
stoð breska Rauða Krossins og
eðlilega aukið mjög starf Rauða
Krossins hjer.
Oryggisráðstafanir.
En frá því að ófriðarblikan
nálgaðist land vort, hefir aðal-
starf Rauða Kross íslandS ver
ið að vinna að auknu öryggi
landsmanna. Hefir honum ver-
ið falið að annast þann hluta
loftvarnanna, er felur í sjer ráð
stöfun og meðferð særðra og
sjúkra. Hin höfðinglega gjöf
Ameríska Rauða Krossins,
styrkti hann mjög og gerði
hann færari um að inna slíkt
starf af hendi. Yrði of langt mál
að rekja nánar aðgerðir Rauða
Kross íslands á þessu sviði.
enda áður oft getið í sambandi
við loftvarnirnar.
Störf Rauða Kross íslands
hafa verið rakin hjer stuttlega.
Ber y.firlitið með sjer. að starf-
semin er allvíðtæk, enda ört
vaxandi undanfarin ár.
Rauði Kross íslands er fátæk
og ung stofnun. sem tæplega
enn hefir náð því valdi og þeirri
aðstöðu, sem samsvarandi fje-
lög hafa í öðrum löndum. Hann
hefir þrátt fyrir þetta síðustu
ár. leitast við að taka upp og
vinna að málefnum, sem ótví-
rætt miða til almennings heilla
meðal þjóðarinnar, þó í smá-
um stíl sje ennþá.
Fjársöfnunardagur.
Einu sinni á ári, á öskudag-
inn hefir hann snúið sjer til
þjóðarinnar og heitið á hana
sjer til stuðnings og fulltingis,
og þetta hefir eigi brugðist,
einkum á hinum síðari árum.
Fjelagstala Rauða Kross ís-
lands hefir farið ört vaxandi,
og merkjasalan á öskudaginn
hefir margfaldast.
Og nú er öskudagurinn kom-
inn. Mejdd Rauða Kross íslands
munu verða seld í dag, nálega
um land alt. Börnin, sem' til ýð-
ar kunna að koma og bjóða
merki hans, eru mörg meðlimir
í Unglingadeildum hans. Þau
hafa kynst hugsjónum Rauða
Krossins og bjóða fram fórnar-
lund sína.
Rauði Kross íslands hefir
fjársöfnun fyrir sig þennan
eina dag ársins. llann væntir
þess, að hver og einn og þjóðin
öll kunni að meta það starf,
sem hann leitast við að inna af
hendi. Viðurkenning þess felst
í árangri fjársofnunarinnar í
dag.
Styrkið Rauða Kross íslands.
Gerist meðlimir Rauða Kross
íslands. Kaupið tímaritið Heil-
brigt líf. Skrifstofa Rauða
Kross íslands er i Ilafnarstræti
5, Mjólkurfjelagshúsinu.
Vjestur-lslending
ar í bo5i for-
seta 8þ.
Á MÁNUDAGSKVÖLD hafði
forseti sameinaðs þings, Gísli
Sveinsson kvöldboð að Hótel
Borg, þar sem hann bauð nokkr
um Vestur-Islendingum, sem
hjer eru staddir. Var þessi dag-
ur valinn vegna 25 ára afmæl-
is Þjóðræknisfjelagsins vestra.
Þangað var boðið öðrum for-
setum Alþingis, ráðherrum,
formönnum þingflokkanna og
fleirum.
Gísli Sveinsson ávai'paði gest
ina og þá fyrst og fremst Vest-
ur-íslendinga þá, er viðstaddir
voru. Ág. H. Bjarnason mælti
fyrir minni Vestur-íslendinga
og rakti nokkuð viðskifti og
kynni þeirra við heimaþjóðina
á síðustu áratugum. Sjerstak-
lega mintist hann Stephans G.
Stephanssonar, en hann mun
haía verið sá fyrsti, er boðinn
var hingað í - kynnisför, sum-
arið 1918, og Rögnvaldar
Pjeturssonar, er var fyrsti for-
seti Þjóðræknisfjelagsins vestra
og ötulasti forvígismaður þess
fjelagsskapar til dauðadags.
Engan mann kvaðst Á. H. B.
hafa þekt, sem borið hefði eins
ríka ást í brjósti til íslands sem
Rögnvaldur Pjetursson, enda
hafði hann komist svo að orði,
að sjer hefði verið rænt að
heiman barnungum. Hann flutt
ist vestur tveggja ára gamall.
A. H. B. lýstí m. a. heimsókn
sinni til Klettafjallaskáldsins,
en i'æðumaður dvaldi eitt sinn
nokkra daga á heimili Stephans
G. Stephanssonar. Síðasta
kvöldið, sem hann var þar,
sýndi Stephan honum heima-
grafreit á hæð nokkurri nálægt
heimilinu. Þar stóðu þessi orð
yfir ,,sáluhliði“: „Kominn
heim“. Á. H. B. spurði Step-
han, hvað hann meinti með
þeirri áletrun, og fjekk þá að
vita, að í þann reit hefði Step-
han látið ofurlítið af íslenskri
mold, er hann tók með sjer,
þegar hann fór hjeðan í hinsta
sinn. Þeirri mold kvaðst Step-
han ætla að sameinast, er þar
að kæmi.
Valdimar Björnson sjóliðs-
foringi hafði fyrstur orð fyrir
Vestur-íslendingum. Þakkaði
hann fyrir hönd þeirra gest-
risni og hlýhug, sem Vestur-
íslendingar hafa mætt hjer á
landi, er gerði þeim veruna
hjer ánægjulegá og ógleyman-
lega. Hann mintist sjerstaklega
á Dóra Hjálmarsson majór, er
var meðal gestanna, en hann
hefir nú hæstu stöðu af ís-
léndingum í Bandaríkjaher.
Vildi svo til. að þessi dagur var
35 ára afmælisdagur Dóra, en
forseti Gísli Sveinsson hafði
áður skýrt frá því.
Valdimar vjek m. ,a. máli
sinu að starísemi Þjóðræknis-
fjelagsins vestra, sem þyrfti að
vera annað og meira en ræður
og fundahöld. Þjóðræknisstarf
ið þyrfti að ná til heimilanna,
og svo væri vissulega á mörg-
um vestur-islenskum heimil-
am.
Sr. Friðrik Hallgrímsson
dómprófastur mintist kynna
Framh. á bls, 12