Morgunblaðið - 04.04.1944, Blaðsíða 7

Þriðjudagur. 4 . apríl 1944
MORGUNBLAÐIÐ
í
Sprengjuregn og tveir biskupar
FYRST VAR ÞAÐ bisk-
upinn af Chichester, svo
kom biskupinn af Fulham á
sjónarsviðið. Hinn fyrri hóf
úr sæti sínu í lávarðadeild-
inni ákveðna árás gegn því
að varpa sprengjum á þjett-
býli borga, — heil borgar-
svæði. Hinn síðarnefndi
lýsti því yfir, að sjer þætti
leitt ef ummæli hins fyrra
yrðu tekin sem álit bresku
•biskupanna yfirleitt, og síð-
an setti hann fram sitt eigið
álit, sem er þannig orðrjett:
,,Jeg er því hlyntur, að
sprengjum sje varpað á heil'
borgarsvæði, að gerðar sjeu
loftárásir án nokkurs hiks!
á alla þá staði, sem hernað-!
arleg nauðsyn ber til að,
þeim sje varpað á, og að þeir ''
staðir sjeu í rústir lagðir, til
þess að stytta striðið og
bjarga þannig mörgum
mannslífum“.
Nú býst jeg við, að hvor-
ugur þessara herra hafi
kynt sjer mál þessi algjör-
lega og var þó biskupinn af!
Chichester sá, er betri að-
stöðu hafði til að athuga
viðhorfin, enda var mál hans
betur flutt. Jeg myndi ald-
rei hafa haldið, að biskupa-
stjettin sem slík mvndi
blygðast sín fyrir skoðanir
hans, eða málstað hans vf-
irleitt, nje heldur að hún
teldi heiður sinn minni,
vegna stefnu hans í um-
ræddu máli, því það þurfti
vissulega meira hugrekki til
þess að fylgja henni en
stefnu fjelaga hans frá
Fulham. En mergurinn máls
ins er, að skoðun biskups-
ins af Fulham er marklaus,
ef ekki eru nánara tílgreind
ir „staðir, sem hernaðarleg
nauðsyn ber til að eyði-
leggja“, og skýringu á því
hugtaki veit jeg ekki til að
neinn málsmetandi maður
herfræðilega, hafi enn gefið.
Hvað eru hemaðarlega
nauðsynlegir staðir?
JEG HEFI HJERNA fyrir
framan mig bók, sem nefn-
ist „Nútímastyrjaldir“, og er
hún rituð af hershöfðingja,
flotaforingja og flugmar-
skálki, öllum breskum mönn
um og vel þektum. Ein af
hinum snjöllu teikningum í
bókinni sýnir það sem kall-
að er „löglegt iðnaðarsvæði
til árása“. Á miðri myndinni
er geysistór hergagnaverk-
smiðja. Fremst á henni eru
vegir og járnbrautarstöðvar.
Öðru megin er svo smáborg
eða stórt þorp með kirkju,
og er það kallað „heimili
verksmiðjufólks", en nálægt
aflstöð einni hinumegin á
rnyndinni er annað þorp,
einnig með kirkju og merkt
,,verkamannabústaður“. —
Hjerna er að minsta kosti
reynt að gefa skýringar, og
það eru sjerfræðingar, sem
gera það. En auðvitað eru
þessar skýringar gerðar of
einfaldar til skilningsauka.
Það eru fáir bæir til í ver-
öldinni, bygðir eins og áður-
greind mynd sýnir, og varla
nokkur, þar sem ekki býr
fjöldi annars fólks, en
Eftir Cyril Falls
Fyrir skemstu vakti það allniikla athygli, aö einn af
biskupum bresku kirkjunnar rjeðist á stefnu hersíjórn-
arinnar í lofíárásum á borgir og þjettbýli. Annar biskup
svaraði og var á aigjörlega öndverðum meiði við starfs-
bróður sinn. f efíirfarandi grein, eftir hinn kunna her-
fræðing, Cyril Falls, eru þessi mál rædd frá sjónarmiði
herfræðings.
„verkamanna“. Ef rjett
væri meS_Jarið, ætti ekki
allfjarri á mj’ndinni að sýna
„frístundagististaði fvrir
verkamenn“, „verkamanna-
sjúkrahús“ hressingarheim-
ili og skóla. íbúðarhús verka
manna eru talin með lögleg-
um árásarstöðum, eða eins
og biskupinn af Fulham
gæti sagt, sern „hernaðar-
lega nauðsjmlegur árásar-
staður“, vegna þess að æski
legt er að komið sje í veg
fyrir að verkamennirnir
starfræki verksmiðjuna og
aflstöðina. Biskupinn af Ful
ham sagði ekki: „Jeg er því
hlyntur að sprengjum sje
án nokkurs hiks varpað að
bústöðum verkamanna“, og
miklu síður rjeði hann til
þess, að varpa sprengjum
á hressingarhæli þeirra. En
það er vegna þess að hann
hugsaði ekki hugsunina til
enda, gerði ekki ráð fvrir
ítrustu kröfum hins algjöra
stríðs. — Hitler hjelt að við
yrðum leiðir í skapi og
mæddir, ef hann ljeti varpa
sprengjum á Cantaraborg og
Bath. Þar brást honum ekki
alveg rökvísin, vegna þess
að margir urðu mæddir og
þar á meðal jeg sjálfur.
Algert stríð.
ALT ÞETTA, EINS og jeg
hefi svo oft áður revnt að
benda á, eru einkenni hins
algjöra stríðs. Þegar einhver
hryggir vegna þessara árása,
þjóð er einu sinni bvrjuð á
því að leggja fram alla
krafta sína og framleiðslu
í þágu styrjaldar, þá fer líka
strax sú tilhneiging að gera
vart við sig, að ráðast á
framleiðslutækin, — og
framleiðendurna. — Að vísu
er það satt, að fyrr á tím-
um hefir það komið fvrir,
að heilar þjóðir berðust
gegn sínum eigin herj-
um, eins og t. d. er uppreisn-
ir eru gerðar. Samt verður
að viðurkenna það, að mann
ú& í styrjöldum hefir farið
hraðminkandi yfirleitt síðan
á 18. og 19. öldinni. ítölum
fanst hinn austurríski mar-
skálkur Radetsky vera harð
geðja maður, og var hann
uppi fyrir aðeins einni öld.
En þegar hann og her hans
var hrakinn inn í vígi Mil-
anoborgar af lýðnum, sem
hafði gert uppreisn, þá hik-
aði hann lengi við að beita
stórskotaliði sínu, til þess að
saklausir liðu ekki fyrir seka
j af skothríðinni. Slíkur hugs
' unarháttur virðist í dag
Inæsta einkennilegur. Jeg
get heldur ekki fundið ann-
að en ruddamenska þessar-
ar aldar hafi brottnumið
þann hugsunarhátt, sem
iengi vel fjekk menn i stríð-
um til þess að revna að hlífa
konum yfirleitt.
Þeir, sem upptökin áttu.
SPRENGJ U FLUGVJEL-
IN var-það vopn, sem Þjóð-
verjar og að minna leiti Ital
ir, reiddu sig mest á til þess
að geta kúgað andstæðinga
sína. Þá höíðum við Bretar
varla my-ndað okkur .neinar
skoðanir um loftárásir. Við
gerðum þær á Þýskaland,
vegna þess að við náðum
ekki til óvinanna með neinu
öðru móti. Þegar við byrj-
uðum á stórárásunum, höfð-
um \úð verið reknir á brott
af meginlandinu og stóðum
einir. Dagárásir komu yfir-
leitt ekki til mála, svo við
urðmn að nota næturnar.
Jeg man enn eftir hvað fólk
TJONIÐ. Því hefir oft ver-
ið haldið fram, að loftsókn
hafi í för með sjer miklu
minna manntjón en sókn
landherja. En í þessu sam-
bandi má ekki með nokkru
móti gleyma því, hverskon-
ar menn það eru, sem falla
í hvorri sókninni mn sig. Yf-
irleitt eru þeir sem falla í
sókn breska flughersins
fflenn, sem eru sjerstökum
kostum búnir. Staðrevndin
er sú, að i engu landi fæðist
meira en viss hópur af
mönnum þeim, sem hæfir
eru til hinna áreynslurniki u
starfa, sem flughernaður
krefst. í dag verða ílug-
menn frá samveldislöndun-
um í stöðugt stærri stíl að
vinna þessi \rerk í breska
flughernum. Við Miðjarð-
arhafið eru til breskar flug-
sveitir, þar sem foringinn
er t. d. Suður-Afríkumaður,
en allir undirmennirnir
breskir. í öðrum sveitum
má finria marga menn frá
samveldislöndunum, þótt
þau hafi öll sinn eigin flug-
her og hann ágætan yfir-
leitt. Þegar maður hrósar
s:gri \’egna loftsóknar, verð
ur maður að hafa það vel í
huga, að menn þeir, sem nú
farast vfir Þýskalandi, eru
þeir, sem leiðtogar hefðu
orðið á sviðum þjóðiífsins,
héfði þeim orðið lengra lífs
leit yfirleitt niður á það, er auðið, jafnvel leiðtpgar þjóð
Ameríkumenn hjeldu fram : arinnar. Þótt flugmanriatjón
dagárásunum, jafnvel sjer-
fræðingar. Lítið dreymdi þá
um það, að síðar í þessu
stríði yrði flugvirkið að
minsta kosti eins þýðingar-
mikið og Lancaster nætur-
sprengjuflugvjelin breska,
kanske mun þýðingarmeira.
Svo kom tímabil, þegar við
urðum að ráða það við ökk-
ur, hvað gera skvldi, vegna
endurbættra vopna landherj
anna og erfiðleika Þjóðverja
í Rússlandi, sem veittu okk-
ur ýmsa möguleika. Samt
sem áður voru það formæl-
endur loftárásanna, sem
rjeðu, þar til í dag, að við
erum komnir í þá stórein-
kennilep’u aðstöðu, þar sem
fólk það, er vinnur að fram-
leiðslu stór-sprengjuflug-
vjela eingöngu, er eins
margt, ef ekki fleira en það,
sem starfar að því að sjá
landhernum fyrir öílum út-
búnaði hans. Samt sem áð-
ur er það ekki svo lengur,
að landherinn vanti stuðn-
ing flugvjela vegna þessar-
ar stefnu, vegna þess að Am-
eríkumenn hafa nóg af flug-
vjelum til þess að veita
hann. En á hinu er enginn
\rafi, að landhernum hefir
verið varnað að þroskast
eins og skvldi, vegna þess að
hann hefir oft orðið að vera
annar í röðinni og fá það
næstbesta, vegna þess að
flugherinn hefir fengið það
besta.
Fhigmannaíjónið.
SVO EF ÞAD
MANN-
ið sje ekki mikið brot af
þjóðinni, þá eru þeir, flug-
Haennirnir, hinir bestu ungu
menn, sem þjóðin átti og á
til. í þessu efni er það alls
ekki nægileg huggun að
Þjóðverjar hafa þegar mist
sína bestu flugmenn, og að
þeir sem eftir eru, eru þeim
ekki í neinu jafnir.
Á’-an«ur af loftsökn frá
sjónarmiöi nugsandí
manna.
EI BER ÞVÍ AÐ NEITA,
að árangur loftsóknarinnar
hefir verið mikill. En jafn-
vel um það efni eru þeir
menn altaf varfærnir i dóm
um, sem láta ekki aðra búa
til skoðanir sinar á málun-
um. Þeir munu i fvrsta lagi
taka eftir því, að það er
heldur öðru vísi frá mál-
unum skýrt af þeirra hálfu,
sem hafa með höndum frá-
sagnir af loftsókninni, en
hinna, sem fjalla um verk
landhers og flota. Þeir eru
ekki eins varfærnir og gæt-
ir meira áróðurs í því er
þeir láta frá sjer fara um
málin. Ef þeir sjá þaklaust
vjelahús á mynd, þá segja
þeir vjelarnar' í því eyði-
lagðar, þótt bæði hjer og
annarsstaðar hafi það iðu-
lega komið fyrir, að vjelar
skemmist ekki hið minsta,
er þökin fjúka af og gangi
áfram í þaklausum skýlun-
um. Þeir munu í öðru lagi
ekki aðeins líta á þann ár-
angur sem náðst hefir, held-
ur einnig þær fórnir, sem
þarf tií þess að ná þeim ár-
angri. Og í þriðja lagi munu
þeir ekki aðeins láta sig
skifta þann sigur sem vinst
með þvi að kasta sprengjum
á heil svæði, heldur munu
þeir einnið spyrja um hitt,
hvernig sigur sá sje, sem við
viljum vinna. Þessum mönn
um mun ríða á að vita um
það, hver áhrif yfirstand-
andi hernaðaraðferðir hafa
á þjóðina i heild. Einnig get
ur ekki fram hjá þeim far-
ið, að skeytingarleysi, kald-
hæðni Og xuddamenska vex
með degi hverjum. Heldur
ekki ganga þeir þess duld-
ir. ekki síst ef þeir um-
gangast konur nokkuð að
ráði, að í hópi þeirra tekur
að rikja kvíði og sorg. Einn-
ig hljóta slíkir menn að
hugsa með hryllingi til þess
er kemur eftir öll þessi ó-
sköp, er slakar á hinum of-
reyndu taugum, og sierstak
lega til þess, ef styrjöldin
endaði svo skyndilega, að
okkur yrði um rnegn að
koma heiminum á fæturna
aftur, eins og við verðum
auðvitað að koma okkar eig-
in þjóðum það.
Ktaufaleg hernaðaraðferð.
ÞAÐ ER VARLA NOKK-
UR vafi á því; að þessi að-
ferð, að varpa sprengjum yf
ir heil svæði, muni stytta
striðið að verulegum mun,
en því verður hinsvegar
ekki neitað, að þetta er
klaufaleg hernaðaraðferð,
sem hefir í för með sjer
herfilega sóun verðmæta.
Þetta kemur fram í skriflim
sumra þeirra manna, sem
eru hræddir um að stóru
sprengjuflugvjelarnar verði
teknar til þess að hjálpa til
við innrásina. er að henni
kemur. Þeir segja að þær
sjeu svo ónákvæmt vopn, að
þær geti ekki unnið land-
herjunum neitt verulegt
gagn. Þetta er í fyrsta skifti,
sem slíkt hefir verið sagt
opinberlega, og það er nú
sagt aðeins vegna þess að
þeir sem þessu halda fram,
eru hræddir um að stór-
sprengjuflugvjelarnar verði
þá látnar hætta árásum sín-
um á borgir, jafnvel þótt
ekki væri nema meðan inn-
rásin hefst. Jeg býst ekki
fyrií mitt leyti við að þetta
sje rjett hjá mönnum þess-
um, og hefi ástæðu til að
ætla, að stór-sprengjuflug-
vjelarnar gætu komið að
haldi við innrásina. Svo
reyndist það að minsta kosti
við Anzio. — Jeg býst samt
ekki við að um þetta verði
nein alvarleg deila, heldur
verði vopnunum beitt þar
sem mest er þörfin, þegar
þar að kemur. Hvað sem
öðru líður, höfum við feyki-
nóg af minni sprengjuflug-
vjelum, og miklu fleiri or-
ustuflugvjelar en óvinirn-
ir.
Ekki rödd Göbbeis.
JEG HEFI SJÁLFUR
ekki að svo komnu itkveðið
skoðun mína ó þessum mál-
um til fullnustu. hvorki með
Framhald á 8. síðu