Morgunblaðið - 12.07.1944, Blaðsíða 2

2
MOBGÖNBL/ M8
Miðvikudagur 12. júlí 194-í
GEFIN VERÐUR ÚT BÓK UM
LÝÐ VELDISHÁTÍÐINA
Kvikmynd sem tekur tvær
klukkustundir
Frásögn formajins
þjóðhátíðarnefndar
Hjeraðssýning ú Þingeyrum
ALEXANDER JOHANNES-
; ÆON. prófessor, formaður þjóð-
þ4iáí£ðaÉrnefndar, skýrði blaðinu
l svo frá, er hann var spurður
t-Aun l>að, hvað hann hefði um
\. atórf nefndarinnar og hátíðina
t að segja:
j —• Mjer var það mikil á-
í t%3sgja að vinna með samnefnd-
; armönnum mínum, og var með
| okkur hin besta samvinna all-
í an tímann. í nefndinni voru,
í-eem kunnugt er, auk formanns,
! ei' ríkisstjórnin skipaði, sinn
(-Hfulitrúinn frá hverjum stjórn-
málaflokkanna fjögurra: Jó-
t -fiann Hafstein, lögfræðingur,
•frá Sjálfstæðisflokknum, Guð-
laugur Rósinkranz frá Fram-
i sókn, Ásgeir Ásgeirsson frá
: Alþýðuflokknum og Einar Ol-
geirsson frá Sósíaliátaflokkn-
um.
En sá nefndarmanna, sagði
Aiexander prófessor, sem mest
lagði að sjer við dagleg störf,
var Guðlaugpr Rósinkranz,
enda er hann starffús mað-
ur með afbrigðum.
Eitt mesta áhyggjuefni okk-
ar- nefndarmanna voru mann-
flutningarnir. Fengum við Vil-
hjálm Heiðdal til að stjórna
, þeim. Held jeg að öllum hafi
koraið saman um, að þeir hafi
i tekist prýðilega. Er jeg bæði
; 'stjórnendum bílastöðvanna og
bítstjórunum þakklátur fyrir
i gotí samstarf í því efni.
í E ns er jeg þakklátur lög-
reglustöðinni og lögreglustjóra
í og Nskátunum fyrir aðstoð
i þetrra, íþróttamönnunum, sem
i lógðu. á sig rnikla fyrirhöfn, þó
j ekki yrði hægt að sýna allar
f íþráttirnar yegna yeðurs. En
170 manna sýningin var þó eitt
af þvi glæsilegasta, sem fram
. fór á hátíðinni. Iþróttunum
stjórnaði Vignir Andrjesson. Þá
má ekki gleyma söngfólkinu. er
\ •
lagð-i ákaflega mikla vinnu í
| æfí ■'gar. Alt þetta fólk, íþrótta-
5 fólk og söngfólk og skátar,
j fengu enga þóknun fyrir vinnu
5 sína, aðra en ókeypis bílfar til
\ Þingvalla.
\ Páll ísólfsson var söngstjóri
Ihátíðariríhar. En hann hafði
sjer til aðstoðar Emil heitinn
Tboroddsen og Árna Kristjáns-
« son.
í Rauði krossinn reyndist líka
\ ágætlega, kom hjálparstöð hans
l á Þingvöllum að miklu liði.
I Sigurður Sigurður berklayfir-
• læknir híafði stjórnina á hendi.
í 40—50 manns fengu aðstoð og
i hjúkrun hjá Rauða krossinum.
; Þ'*,tf a er það helst sem jeg hefi
| að segja um samstarfið við þá
j sem voru nefndinni til aðstoð-
ar.
Bók um hátíðina.
j Gafin verður út bók um lýð-
i veidishátíðina, með fjölda
mynda.
íí- Að henni standa þessir að-
ila*: Þjóðhálíðarnefndin, ríkis-
stjórnin og Alþingi. Þar eð há-
tíðir voru haldnar viða um land,
jeg hygg á einum 20 stöðum,
þá er nauðsynlegt að allar for-
stöðuunefndir þessara hátíða-
halda sendi okkur ítarlegar frá-
sagnir af þeim, og helst með
þeim bestu myndum, sem fá-
anlegar eru. Þar verður líka
getið hátiðarhalda íslendinga
erlendis. í þessa bók rita allir
nefndarmenn þjóðhátíðarnffnd
,ar. En auk þess ritar dóms-
málaráðherra fræðilegan kafla
um aðdragandann að lýðveld-
isstofnuninni frá 1918. Þar verð
ur líka kafli um sögusýning-
una.
Sjerstakt rit mun koma út um
sögusýninguna, fyrir tilstuðlan
þjóðhátíðarnefndar. sem verð-
ur einskonar handbók fyrir al-
menning í sögu íslands, í mynd
um, uppdráttum og línuritum.
Þjóðhátíðarmerkið.
Þjóðhátíðarmerkið varð ákaf
lega vinsælt. Nefndin pantaði
og fjekk af því 25 þúsund
merki. En það, sem boðið var
fram hjer í Reykjavík af merk-
inu, seldist á svipstundu. Var
flugvjel send út um land með
þau merki, sem pöntuð höfðu
verið á ýmsum stöðum. Á Þing-
völlum voru seld 4—5 þúsund
merki. Þau runnu út þar.
Vegna þess hve margir vilja
eignast merki þetta, hafa verið
gerðar ráðstafanir til þess að
fá meira af merkinu. Verða'
merki þessi, er síðar koma, seld
um alt land. Geta menn sent
pantanir sínar til Guðlaugs
Rósinkranz, en hann annast
sölu merkjanna fyrir hönd
þjóðhátíðarnefndar. Ef menn
panta meira en 100 stykki, fá
þeir 10% afslátt.
Nefndin hefir líka gert ráð-
stafanir til að fá gerðan pening
eða lítinn skjöld úr bronce,
með mynd af Fjallkonunni
öðru megin og hátíðar-
merkinu hinu megin og áletr-
uninni „Stofnun lýðveldis á ís-
landi“. Verður skjöldur þessi
til sölu síðar meir.
Ennfremur er í ráði að gera
veggskjöld úr postulini með
fallegri mynd, þar sem sjest
fálkinn á Lögbergi, með útsýn
yfir Þingvallasvæðið, eftir upp-
drætti Stefáns Jónssonar.
Kvikmyndir.
Kvikmynd af öllum hátíðar-
höldunum er í undirbúningi,
og verður feldur inn í hana
kafli frá þjóðaratkvæðagreiðsl-
unni. Kafli verður í myndinni
frá hátíðarhöldunum á Akur-
eyri og jafnvel frá fleiri stöð-
um. Allar ræður á Þingvöllum
voru teknar á plötur, og verða
stuttir ræðukaflár feldir inn í
myndina.
Kvikmyndina 'hafa 'þeir gert
Kjartan Ó. Bjai'nason og Vigfús
Sigurgeirsson. En ýmsir menn
voru þeim til aðstoðar. Eru
þetta mjófilmur í hvítu
og svörtu, auk, þess ein mjó-
filma í litum, sem breytt verð-
ur í breiðfilmu og verður hún
þá í hvítu og svörtu. Gert er
ráð fyrir, að þjóðhátíðarkvik-
myndin, sem hjer verði sýnd,
taki 2 klst. til sýningar. Starfs-
menn hersins tóku kvikmynd
á Lögbergi og hefir herstjórnin
gefið ríkisstjórninni hana.
Að lokum, sagði Alexander
Jóhannesson, vil jeg færa þakk
ir mínar öllum, sem voru þjóð-
hátíðarnefnd til aðstoð^r og öll
um þeim, sem stuðluðu að þvi,
að gera hátíðina glæsilega og
eftirminnilega. En þær þakkir
beinast ekki síst til alls al-
mennings, sem sýndi svo virðu-
lega framkomu í alla staði, að
seint mun gleymast.
— Diftmar
Framh. af 1. síðu.
Leynivopn.
Dittmar ræddi allmikið um
leynivopn, sem Þjóðverjar ættu
í fórum sínum. Þýskir vísinda-
menn hefðu fundið upp ný
vopn, sem gætu haft úrslita-
áhrif á styrjöldina. En, sagði
Dittmar, okkur vantar nú fyrst
og fremst tíma til þess að full-
komna þessi nýju leynivopn og
framleiða þau í stórum stíl.
Svartsýn herstjórnar-,
tilkynning.
Þessi útvarpsfyrirlestur, hins
kunna þýska fyrirlesara, sem
oft hefir verið fenginn til að
segja þýsku þjóðinni óþægileg-
an sannleika, hefir vakið sjer-
staka athygli, einkum vegna
þess, að herstjórnarlilkynning
in þýska er sjerstaklega svart-
sýn í-dag og sagt er opinskátt
frá því hve illa lítur út fyrir
Þjóðverjum á Austurvigslöðv-
unum.
— Innrásin
Framh. af bls. 1.
Skemdarverk.
Þá segir að lokum í hersljórn
artilkynningunni, að Franskir
föðurlandsvinir og her-
menn hafi unnið Þjóðverjum
mikið tjón með skemdarverk-
um á samgöngukerfi þeirra. —
Fafa franskar fallhlífahersveit
ir tekið þátt í þessum hernað-
araðgerðum.
HJERAÐSSÝNING fór fram
á Þingeyrum í A.-Húnavatns-
sýslu, hrossasýning, vjelasýn-
ing, á vegum Búnaðarsambands
beggja Húnavalnssýslnanna, og
kappreiðar.
Á hrossasýningunni voru alls
40 hross, 28 stóðhestar og 12
hryssur, úr flestum hreppum
sýslnanna, en þessar hjeraðs-
sýningar á hrossum eru þannig
til komnar, að haldnar eru
sýningar í flestum hreppum á
viðkomandi svæðum, en hross-
in flokkuð í þrjá flokka, en á
hjeraðssýningunum eru ein-
göngu hross sem komust í 1.
flokk í hreppasýningunum.
Niðurstaðan varð sú, að 1.
verðlaun hlaut aðeins einn hest
ur, Sokki frá Slóru-Giljá, A.-
Hún., eigandi Sigurður Erlends
son, sama stað. — Hesturinn er
ættaður frá Þorkelshóli í Víði-
dal. Önnur verðlaun hlutu 10
hestar og 4 hrysur, 3. verðlaun
17 hestar og 8 hryssur. Bresta
hryssan, sem fjekk verðiaun,
var Skessa frá Rútsstöðum,
undan Glað frá sama bæ; eig-
andi Sigurjón Oddsson, sama
stað.
Þessi tvö fyrrnefndu hross
hlutu bæði heiðursverðlaun.
Dómnefnd sýningarinnar skip
uðu: Magnús Vigfússon, Ref-
steinsstöðum, Jón Jónsson,
Stóradal og Gunnar Bjarnason
ráðunautur. — I sýningar-
stjórn voru: Magnús bóndi á
Brekku í A.-Hún., var hann for
maður, og Jón Jónsson í Stóra-
dal.
Hrossasýningin átti að hefj-
ast klukkan 2 og var til þess
ætlast, að búnaðarmálastjóri
setti sýninguna með ræðu, en
þar sem hann var þá ekki kom
inn, setti Magnús bóndi að
Brekku hana með ræðu.
Þegar hrossasýningunni var
lokið, sem fór fram alllangt fyr
ir vestan túnið á Þingeyrum,
var haldið heim að bænum, en
þar átti að fara fram sýning á
landbúnaðarverkfærum. — Þar
hjelt búnaðarmálastjóri ræðu
og því næst flutti Árni Eylands
erindi um landbúnaðarvjelar.
Að því loknu voru vjelarnar
sýndar við vinnu, t. d. vjel til
þess að binda þurt hey, en hún
þjappar heyinu saman og
strengir um það tvo víra. Slík-
ir heybaggar eru mjög hand-
hægir í flutningum og slæðist
ekkert frá þcim. — Þá var sýnd
vjelknúin sláttuvjel. Vjel þessi
mun vera sú fyrsta af þessari
gerð hjer á landi. Þá var að lok
um sýnd rakstrarvjel, er tveim
hestum var beitt fyrir, en á
Þingeyrum er mikið af nýtísku
vinnuvjelum.
Að loktim fóru fram kapp-
reiðar á Melunum vestan við
Þingeyrartún. Þar hafði verið
rudd hlaupabraut. Þátttaka
í kappreiðunum var tiltölu-
lega lítil, þegar miðað er við
þann fjölda hesta er þarna
var saman kominn.
Ilestar voru reyndir á skeiði
(250 metra) og stökki (300)|
metra). Skeiðið mistókst að
því leyti að enginn hestanna
lá sprettfærið til lengdar. I
stökki varð fyrstur grár hest-
ur frá Bólsstaðarhlíð.
Völlurinn var ekki sem best
nr, dálítið laus og ekki alveg
lárjeftur. Kappreiðar munu
ekki hafa verið háðar um
langt skeið í A.-Hún, Var
Jijer aðeins um tilraun að
ræða, en Ilúnvetningar hafa
þug á því að efla samtök hesta
manna í sýslunni, m. a. með að
Jialda framvegis kappreiðar.
Á Þingeyrum var þennan
dag gott veður, þó að þoká
væri sumsstaðar á fjöllum
lengst af dagsins. Mannfjöldi
var mikill samankominn, ekki
einungis úr öllum hjeruðum
sýslnanna, heldur og víða ann
arstaðar að, t. d. Skagafirði,
Borgarfirði og Reykjavík.
Sýningin var í alla staði
hin ánægjulegasta og hjeraðs-
búum til sónja í hvívetna.
Úm kvöldið skemmti unga
fólþið sjer við dans að Sveins-
stöðum.
— Roosevelf
Framh. af 1. síðu.
og yfirmaður hers og flota í 12
ár — þrisvar sinnum kjörinn
af þjóðinni, sem byggir þétta
land og samkvæmt amerískum
stjórnlagareglum. Sjálfur er
jeg þeirrar skoðunar, að fjár-
hagsmál þjóðarinnar sjeu nú
komin í betra horf, en þegar
jeg tók við embætti“. *
„Vildi sctjast í helg-
an stein“.
Eftir margra ára starf í þágu
þjóðarinnar hefir það hvarflað
að mjer að setjast 1 helgan stein
og mig hefir hlakkað til þess að
geta snúið til borgaralegs lífs.
Mín innri rödd kallar mig til
heimilis míns við Hudsonfljót-
ið og jeg vildi geta losnað við
opinbera ábyrgð og ennfremur
er mig farið að langa til að
losna við það umtal og þá eft-
irtekt, sem mun ávalt fylgja
æðsta framkvæmdastjóra þjóð-
arinnar“.
• • •----- t
Svifsprengjur valda
enn Ijóni í England!
London í gærkveldi:
MÍÐARI hluta dagsins í dag
á London og ýmsa staði í
var svifsprengjum enn varpað
Suður-Englandi.
Ein sprengjan kom niður í
húsaþyrp'ingu og olli miklit
tjóni. Nokkrir menn biðu baná
Á ýmsum stöðum hefir tjón
orðið.
Snemma í morgun voru skotn
ar niður mannlausar flugvjeú
ar, sem voru á s^eimi yfirí
Suður-Englandi. _J