Morgunblaðið - 03.08.1944, Blaðsíða 6

6
MOROONBLAðlS
Fimtudagur 3. ágúst 1944.
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórar:
Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Óla
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstraeti 8. — Sími 1600.
Askriftargjald: kr. 7.00 á mánuði innanlands,
kr. 10.00 utanlands
í lausasölu 40 aura eintakið, 50 aura með Lesbók.
Rætur meinsemdanna
HVAÐANÆFA úr sveitum landsins berast raddir um
það, að þar sje nú meiri skortur vinnandi fólks en nokkru
sinni áður, og var þó ekki þar á bætandi.
Ráðningarstofa landbúnaðarins hefir nýlega lokið störf-
um og hafði hún þá starfað í þrjá mánuði. Henni tókst
ekki að ráða til bænda nema lítinn hluta af því, sem um
var beðið. Þannig var beðið um 124 kaupamenn og 195
kaupakonur. Ráðningarstofunni tókst aðeins að fá 45
kaupamenn og 55 kaupakonur. Og þó mun ástandið vera
enn verra en þessar tölur sýna, því að vitað er um fjöl-
marga bændur, sem vissu að ekki var til neins að leita
til stofunnar.
Þannig er ástandið um hábjargræðistímann.
4 7 •>
fc
Hjer í Reykjavík er nú nýlega hafið eitt hið yfirgrips-
mesta verkfall, sem háð hefir verið. Það nær til megin-
hluta alls iðnaðar í bænum. Hefir rekstur 69 iðnfyrir-
tækja stöðvast vegna verkfallsins og áætlað er að tala
verkfalls-fólks sje nálægt 1000.
Ýmislegt bendir til þess, að verkfall þetta geti staðið
lengi. Verðlagsyfirvöldin hafa tjáð atvinnurekendum, að
ekki komi til mála að þeim verði leyft að hækka verð á
framleiðslu sinni, þótt þeir gangi inn á að hækka kaup-
gjald starfsfólksins. Þetta þýðir vitanlega það, að iðnað-
urinn getur ekki risið undir nýrri kauphækkun, því að
það myndi boða augljósan taprekstur og greiðsluþrot inn-
an skams tíma. Hitt er svo annað mál, að verðlagseftirlitið
er hjer komið út fyrir verksvið sitt. Það er ekki innan
valdsviðs verðlagseftirlitsins að segja til um, hvaða kaup
skuli greitt við framleiðslustörfin. Því ber að ákveða verð
vörunnar með tilliti til framleiðslukostnaðarins, eins og
hann er á hverjum tíma.
Hinsvegar eru kröfur iðnverkafólks margvíslegar og
allverulegar kauphækkanir í sumum greinum iðnaðarins.
Hefir formaður Iðju, fjelags iðnverkafólks, látið svo um
mælt, að kröfurnar sjeu gerðar til samræmingar við breytt
kjör ýmissa annara fjelaga, sem sambærileg sjeu.
★
Menn horfa að vonum með ugg og kvíða á ástandið í
atvinnumálum þjóðarinpar, sem hjer hefir verið lýst
lítillega.
Bændur geta ekki haft full not góðviðrisins, til þess að
ná inn töðunni, vegna fólkseklu. Meginhluti hins fjöl-
þætta og mikilvirka iðnaðar hjer í höfuðborg landsins
er stöðvaður, vegna verkfalls. Hvar endar þetta?
Þessi þróun málanna er vitanlega áhyggjuefni allra
hugsandi manna, ekki síst þeirra, sem ábyrgð bera á
stjórn landsins. En hefir ríkisstjórnin gert sjer ljóst,
hvar rætur meinsemdanna liggja? Athugum þessa hlið
málsins ofurlítið nánar.
★
Hjer í Reykjavík munu nú starfa hjá setuliðinu hátt á
sjöunda hundrað manns. Mikill hluti er ráðinn upp á
þau kjör, að vaktaskifti er höfð við vinnuna, þannig að
hálfan mánuð er unnið í dagvinnu með einnar klst. eft-
irvinnu, en hinn hálfan mánuðinn er unnið á kvöldin
og nóttunni, og sú vinna greidd með eftirvinnutaxta, sem
er 50%' yfir dagvinnutaxta. Augljóst er, að heildarkaup
þessara manna verður langt yfir það, sem verkamenn
alment bera úr býtum.
Þarf nú nokkurn að undra, að erfiðlega gangi að ráða til
bænda kaupamenn með 250-—300 kr. kaupi á viku, þegar
verkamenn eiga kost á alt að 500 kr. vikukaupi, undir
handarjaðri ríkisstjórnarinnar? Því að vitanlega var það
á einskis færi annars en ríkisstjórnarinnar að sjá til þess,
að setuliðið hagi á hverjum tíma vinnu sinni í fullu
samræmi. við vinnu atvinnuvega landsmanna. En einmitt
slíkt misræmi, sem hjer hefir átt sjer stað, hlýtur að
koma af stað kaupkröfum hjá öðrum vinnandi síjettum,
sem lakara eru settar.
I Morgunblaðinu
fyrir 25 árum
Þá lentu lögregluþjónarnir í
ryskingum, ekki síður en nú.
4. ágúst.
Við brunaliðsæfinguna síð-
ustu kom það einkennilega at-
vik fyrir, að allsgáður maður
rjeðst á einn slökkviliðslög-
regluþjóninn, og var svo mikill
vígamóður í honum, að lög-
regluþjónarnir urðu að skerast
í leikinn. Þess má geta í sam-
bandi við þetta, að lögreglu-
menn slökkviliðsins eru jafn
rjettháir og hafa sama vald,
þegar þeir eru kvaddir til slíks
starfs, eins og aðrir lögreglu-
þjónar bæjarins.
★
Margir vildu þá gefa búpen-
ingi vandað fóður.
4. ágúst.
„Úlfur“ kom hingað í gær
með farm af gömlu heyi, sem
á að hafa handa útflutnings-
hestum. En það er slíkur ruddi,
að vjer skulum ekki trúa því,
fyrr en vjer tökum á, að nokkr
um manni detti í hug að ætla
aumingja skepnunum það fóð-
ur á sjóleiðinni yfir Atlants-
haf“.
fc
Þá langaði þingmennina til
að bregða sjer burt úr bænum.
4. ágúst.
Hjörtur Snorrason hefir feng
ið sumarleyfi frá þingstörfum
og er nú uppi í Borgarfirði.
Karl Einarsson fjekk tveggja
daga frí til þess að bregða sjer
til Vestmannaeyja, en það hefir
verið framlengt vegna þess að
ekki er hlaupið að því að kom-
ast til Reykjavíkur frá Eyjum.
Heyrst hefir, að einhverjir þing
menn ætli að bregða sjer aust-
ur yfir fjall í dag, til þess að
skoða Ólafsvellina, — hið fyr-
irhugaða skólasetur.“
fc
Þá stóð síldveiðin sem hæst.
6. ágúst. ,
„í dag eru komnar á land á
Siglufirði og Eyjafirði 82,531
tunnur af síld. Þar af voru
22,298 tn. komnar 29. júlí
frá byrjun síldveiðitímans, en
frá 29. júlí til þessa dags 60,243
tunnur, þar af 42,600 á Siglu-
firði, en 17,643 á Eyjafirði.
★
Okkur hefði ek^i þótt það
háar skaðabætur.
6. ágúst.
550 krónur var skaðinn virt-
ur, sem hlaust af bifreiðaá-
rekstrinum, sem varð um dag-
inn, er maðurinn var að taka
prófið á flutningabifreið Nath-
ans og Olsens. Dýrt próf það.“
★
Þá var hjer flokkur manna
frá danska knattspyrnufjelag-
inu Akademisk Boldklub að
bursta íslenska knattspyrnu-
menn.
8. ágúst.
— „Knattspyrnumennirnir
dönsku og margir íslenskir fara
til Þingvalla í dag, ef ekki rign
ir eldi og brennisteini. — Næsti
kappleikur verður á sunnudag-
inn. Þá á að bursta ,,Fram“.
Cairo: — Hætt verður að
myrkva Cairoborg og allar ráð
stafanir þar að lútandi numdar
úr gildi vegna dvínandi árásar-
hættu.
Bílstjóri hefir orðið.
ÞAÐ kemur svo oft fyrir, að
bílstjórarnir eru gagnrýndir, en
hitt er sjaldgæfara, að þeir taki
sjálfir til máls til að skýra mál-
in frá sínum sjónarhóli. Nú hef-
ir mjer borist brjef frá bílstjóra
og þykir mjer rjett að birta það
að mestu leyti.
Bílstjórinn talar rjettilega um,
að settar sjeu reglur af hinu op-
inbera, en minna sje hugsað um
frá yfirvaldanna hálfu, hvort
hægt sje að framfylgja þeim
reglum. — Á bifreiðastöðvum
hafa verið settar upp reglur, sem
bifreiðastjórar eru beðnir að fara
eftir. Þeim er sagt að aka ekki
nema með 45 km. hraða, hemla
ekki snögglega og yfirleitt gæta
ítrustu varkárni til að slit á
vögnum verði sem minst, bensín
sparist og gúmmí slitni ekki. —
En hvernig eru svo vegirnir?
Er hægt að aka eftir þeim án
þess, að hemla snögglega. Er
sjeð til þess, að þeir sjeu í því
lagi, að ekki sje hætta á að vagn-
inn brotni?
að næturlagi og sje sumstaðar
ekki hægt að fara um götu, að
ekki sjáist rotta.
Sjálfur sá jeg eina á Laufás-
veginum í fyrradag. Hún virt-
ist ekki fælast margmennið, held
ur spígsporaði fram og til baka.
Á götunni stóð barnavagn sem
engin virtist gæta. Rottan gerði
sig heimakomna við vagninn og
virtist ætla að klifra upp eftir
honum. Bar þá að telpur tvær,
á að giska 8—10 ára. Hlupu þær
til, en rottan skaust inn í kjall-
aradyr, sem þarna voru nærri.
Telpurnar stukku til og lokuðu
hurðinni, en ekki var vitið meira
en guð gaf hjá blessuðum ung-
lingunum, þær þorðu ekki að
opna hurðina, en tóku þá það
róð, að berja upp á til'að reyna
að fá íbúa kjallarans til að að-
stoða við rottuveiðarnar. Gættu
þess . ekki, að þegar íbúarnir
kæmu til dyra myndi hurðin
verða opnuð. Því miður var jeg
á hraðri ferð og sá ekki leiks-
lok, en þetta skeði um fimm-
leytið í fyrradag.
Nærtæk dæmi.
DÆMI UM ÞETTA eru nær-
tæk. Hvarfið mikla hjer á Lauga-
veginum fyrir innan Ás, hefir
verið óviðgert í marga mánuði,
ef ekki ár. Hvað hafa margir bíl-
ar brotið þar fjaðrir og hvað hef
ir mikið eyðst til óþarfa af
gúmmí vegna þess, að bílstjórar
hafa neyðst til að hemla snögg-
lega þegar þeir hafa komið að
þessum stað? Það .hefir ábyggi-
lega eyðst meira fje í viðgerðir
og hjólbarða við þetta hvarf, en
það hefði kostað að gera við það.
Slík dæmi eru því miður mý-
mörg.
(Þetta hvarf er það sama, sem
jeg sagði frá um daginn og bíl-
stjórar telja að bær og ríki rif-
ist um hvor eigi að halda við).
•
Ljósmerki við hættu-
legar krossgötur.
EINU SINNI í fyrrahaust, held
ur bifreiðastjórinn áfram, varð
slys á vegamótum Lauganes-
vegar og Suðurlandsbrautfir. Fór
þar stór bifreið út af veginum.
Var því umkent, að bifreiðastjóri
hefði ekki getað sjeð vegbrún-
ina sem er þarna há. Nauðsyn-
lega þyrfti að setja upp ljós-
merki þarna á vegabrúninni og
helst stórt hvítt skilti. Gætu bif-
reiðastjórar þá áttað sig á hvern-
ig vegurinn liggur, bæði í
myrkri, snjókomu, eða rigningu.
Það var stungið upp á því í fyrra
að þetta yrði gert, en ekkert
varð úr af okkar hálfu. Hinsveg-
ar setti setuliðjð þarna upp hvítt
spjald í fyrra og kom það að
miklu gagni.' Því miður fjell
þetta spjald niður og hefir ekki
verið sett upp á ný. Nú fer að
hausta og dimma nótt og þá eykst
hættan á þessum vegamótum.
Það mætti kannske forða slysi,
eða slysum, ef þarna yrði sett
upp góð umferðarmerki, eins og
minnst hefir verið á.
•
Rottugangur.
ÞAÐ er mál manna, að rottu-
gangur sje nú meiri í bænum en
nokkru sinni fyr. Gerast rotturn
ar nú æði spakar, því dæmi eru
til að þær labbi sjer um aðal-
götur bæjarins um hábjartan'
daginn. Má þá nærri geta hvern-
ig það er á nóttunni, þegar um-
ferð er minni. Enda segja menn,
sem hafa verið seint á ferli, að
rottur spássjeri um allar götur
Þyrfti að hefja
rottuherferð.
ÞAÐ VIRÐIST sannarlega
ekki vanþörf á, að hefja nú eina
allsherjar rottuherferð hjer í
bænum og eitra duglega fyrir
þennan ófögnuð. Hafa slíkar her-
ferðir oft gefist vel. En það
verða allir bæjarbúar að taka
þátt í herferðinni og gera sitt til
að útrýma rottuskömminni.
•
Það þarf að gæta vel
sorpíláta.
ROTTUM fjölgar mest, þar
sem þær hafa greiðan aðgang að
æti og því miður mun það vera
svo víða hjer í bænum, að illa er
gengið frá sorpílátum með mat-
arleifum, sem rottan sækir mjög
í. —
Fólk ætti að gæta þess vel, að
hafa sorpílát lokuð til þess að
rottur komist ekki í matarúr-
gang.
Það er ekki svo mikið verk að
útrýma rottunni, ef allir leggjast
á eitt, en það þarf að hjálpa
fólki til að fá eitur og leiðbeina
því, hvernig fara á að, til þess
að sem bestur árangur náist.
e
Brjef frá sænskum
hermanni.
MEÐ síðasta pósti frá útlönd-
um barst mjer brjef frá ungum
sænskum stúdent, sem nú gegnir
herþjónustu við norsku landa-
mærin í Svíþjóð. Hann biður
mig að gera sjer greiða, og þótt
jeg hafi ekki tekið að mjer fyr-
irgreiðslu í slíkum efnum, þá
vil jeg ekki neita honum um það
í þetta sinn. Hinn ungi hermað-
ur vill komast í brjefaskifti við
ungan íslenskan stúdent, eða
námsmann um tvítugt, sem skrif
ar dönsku, eða annað Norður-
landamál.
Sænski hermannastúdentinn
heitir Nils Pettersson og utaná-
skrift hans er Vpl 59 Pettersson,
Fáltpost 44082, Svíþjóð.
Vilji einhver sinna þessu,
þætti mjer vænt um, að hann
sendi mjer línu og segði mjer frá
því.
Fá blöðin loftleiðis.
London: —- Hermenn banda-
manna í Norður-Frakklandi fá
nú bresku dagblöðin loftleiðis
sama dag og þau koma út. Er
sagt að þeir sjeu hrifnir af
þessari ráðstöfun.