Morgunblaðið - 20.09.1944, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 20. sept.
MORGUNBLAÐIÐ

Frú Helga Guðb randsdóttir, Akranesi
Minningarorð
HINN 11. Þ. M. andaðist ein
merkasta kona Akranesskaup-
staðar og verður hún jarðsung
in á 85. afmælisdegi sínum, í
dag.
Frú Helga Guðbrandsdóttir
fæddist 20. september 1859 í
Kaldrananesi í Strandasýslu.
Þar bjuggu þá foreldrar henn-
ar Guðbrandur stórbóndi og
fræðimaður Sturlaugsson bónda
í Rauðseyjum á Breiðafirði, Ein
arssonar Danneborgsmanns í
Rauðseyjum, Ólafssonar og
kona hans Sigríður Guðmunds
dóttir Arasonar bónda á Reyk-
hólum.
Móðir Guðbrandar var Þór-
unn dóttir Þorsteins sterka á
Skarði Guðbrandssonar sæ-
garps Jónssonar, voru þeir all-
ir orðlagðir dugnaðarmenn og
sægarpar við Breiðafjörð.
Þegay frú Helga sál. var fjög
urra ára gömul fluttu foreldr-
ar hennar búferlum frá Kald-
rananesi að Hvífadal í Saurbæ
í Dalasýslu og ólst hún þar
upp.
Löngum hefir Saurbærinn
verið orðlagður fyrir fegurð, en
þó «r þar óvíða fegra og bú-
sældarlegra eij í Hvítadal. Hall
ar þar miklu túni móti austri,
þar út frá taka við rennisljett-
ar engjar og grösugar, en á
báða vegu eru tignarleg fjöll.
Um alt hjeraðið eru sögustað-
irnir hver öðrum kunnari, þólt
barnshugann hafi ef tií vill
mest heillað staðurinn þar sem
Kjartan var veginn, suður á
dalnum, er tengir saman Saur-
bæ og Hvammssveit. Get jeg
þessa af því að frú Helgu sál.
entust alla æfi áhrifin: ást á
sveitalífi og fornum sögufróð-
leik.
Guðbrandi í Hvítadal nægði
vart Hvítadalurinn fyrir sitt
mikla bú og hafði hann því
þessi harðindaár, „því að söm
var hans gerð“, segja þeir, „þótt
svo rættist úr, fram yfir það
sem vonir stóðu til, að við gæt-
um borgað“. <
Ekki munu þau hjón hafa
verið fjáð á þeim árum, þótt
þau efnuðust siðar, á fyrri tíma
mælikvarða.
hjón á Akranesi og varð það
heimili brátt nafnkunnugt fyr-
ir frábæra gestrisni og höfð-
ingsskap.
Böðvar Þorvaldsson rak versl
un á Akranesi, og varð þar jafn
framt brautryðjandi um þil-
skipaútgerð. En er „skútuöld-
in“ leið, tók hann að reka vjel-
bátaútgerð og voru þeir þar að
nokkru í fjelagi Einar skip-
stjóri Ingjaldsson, hinn mikli
sjósóknari á Bakka, og hánn.
Jafnframt höfðu þau hjón nokk
urn landbúskap og hvíldi hann
engu síður á herðum frúarinn-
ar en húsbóndans,. enda var
hún dýravinur og mintist þess
jafnan að hún hafði verið
sveitakona.
En þóM mikil væru umsvifin
á heimili þeirra hjóna, þá virt-
ist svm jafnan sem þau hefðu
bæði nægan tíma til að sinna
gestum og sjá fyrir öllum
þeirra þörfum, hvernig sem á
stóð. Heimili þeirra var sem ó-
keypis gistihús.
Vart mun nokkur heldri
maður hafa komið svo á Akra-
aðrar jarðir að nokkru undir. I nes, að hann kæmi ekki fyrst
Var þar því jafnan mikið að
starfa og mun frú Helga hafa
fljótt farið að taka þátt í heim-
ilisstörfum. Varð hún og starfs-
og iðjukona hin mesta, enda
þurfti hún oft til þess að taka
síðar, á sínu gestmarga barna-
heimili.
Heima í föðurgarði mun frú
Helga hafa notið allrar þeirrar
mentunar til munns og handa,
sem unt var að veita á góðum
sveitaheimilum. En 18 ára fór
hún að heiman til náms í
Kvennaskólann í Reykjavík og
lauk þar námi.
Þar syðri kyntist hún tilvon-
andi eiginmanni sínum, Böðv-
ari, syni Þorvalds prests í Saur
bæ á Hvalfjarðarströnd, Böðv-
arssonar presls að Melstað, Þor
valdssonar sálmaskálds Böðv-
arssonar í Holti undir Eyjafjöll
um. Var Böðvar þá verslunar-
maður í Reykjavik og bundust
þau Helga og hann þar þeim
ástum, sem aldrei fjell skuggi
á til æfiloka.
Stóð brúðkaup þeirra hjá
foreldrum hans í Saurbæ, hinn
2. október 1880. Þóttust þá
margir vart hafa sjeð glæsilegri
brúðhjón. Var Böðvar maður
hafa komið tómhent; ef hún
vissi að einhvers þurfti með.
★
Þegar kvenfjelagið var
stofnað á Akranesi, þótti stofn-
endum miklu varða að frú
Helga yrði þar með. — Kvaðst
hún og ekki vilja draga sig í
hlje að styðja þau þörfu mál,
er fjelagið beittist fyrir. En
eitt mál kvaðst hún vilja bera
fram sjálf. Það var að kven-
íjelagið hjeldi árlega sjerstaka
skemtun fyrir gamla fólkið. —
Vildi hún halda þá hátíð á
föstudaginn fyrstan í þorra, á
bóndadaginn.
Það fólk, sem þá var gam-
alt, er nú flest horfið, þó minn-
ingin lifi.
En meðal þeirra, sem gamlir
Akurnesingar munu lengst
minnast, eru þau Böðvar sál.
Þorvaldsson og Helga Guð-
brandsdóttir, kona hans.
Þ. Br.
'iimiimiimimimiiiiimiiiimiiiiiiiiiiiimiiimmimnn
Skinnkragar
úr silfur-, blá- og hvít-
refaskinnum. í miklu úr-
vali. Má setja á
kápur.
flestar i
iiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiitiimiiiiiiiiimiiiiimii
í Böðvarshús, enda fundu menh
að þar voru allir velkomnir,
háir og lágir.
Munu fá heimili hafa kunn-
að betur lag á að láta gestum
líða vel og finna að þeir væru
sem heima hjá sjer, en þeirra
heimili. Fór þar alt saman,
höfðinglegar viðtökur og svo
frábær alúð, að svo var oft sem
þeim fyndist gestanna velgerð
meiri að koma, heldur en
þeirra að veit^j-
★
Fyrstu ár þeirra hjóna á
Akranesi máttu teljast hallær-
isár til lands og sjávar og er
mörgum enn í minni harðinda-
kaflinn frá 1881—87. Átti þá
margt fátækt heimili „hauk í
horni“ í Böðvarshúsi. Var það
hvorttveggja að Böðvar kaup-
maður gat fáum neitað um út-
tekt og að oft þótti fátækum
búdrjúgt að finna frú Helgu,
ef illa stóð á. Hafa til skamms
tíma verið höfð að orðtaki á
Akranesi tilsvör eins nágranna
þeirra hjóna á þeim árum.
Hann var spurður hvort hann
i væri ekki bæoi eldiviðarlaus
og bjargarlaus. En hann svar-
aði: „Meðan rýkur hjá Böðvari,
rýkur líka hjá mjer“. Verður
miiiiiiiiHiimimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimtii
mikill á velli og fyrirmannleg- < vart betur lýst því trausti, sem
ur svo sem hann átti kyn til,
en frú Helga hjelt fríðleik sín-
um til æfiloka.
* *
Heimili sitt stofnuðu þau
menn báru til þeirra hjóna, ef
í nauðir rak. Enn eru og uppi
gamlir bændur hjer nærlendis,
er minnast þess hve Böðvar
kaupmaður reyndist þeim vel
Þau hjón eignuðust 10 börn
og eru fimm þeirra á lífi:
Haraldur, kaupmaður og út-
gerðarmaður á Akranesi, kvænt
ur Ingunni Sveinsdóttur hrepp
stjóra á Akranesi Guðmunds-
sonar.
Axel, bankaritari í Útvegs-
bankanum í Reykjavík, kvænt
ur Margrjeti .Steindórsdóttur.
Leifur, skipamiðlari i Reykja
vík, kvæntur Þuríði, f. Kjaran.
Valdís, póst- og símastjóri á
Akranesi, ógift, og
EHnborg, gift Einari E. Kvar-
an, aðalbókara Útvegsbankans
í Reykjavík.
Fjögur fyrstu börn sín mistu
þau hjónin á ungum aldri. Dóu
þrjú þeirra úr barnaveiki árið
1886 og áttu þau þá ekkert
barn eftir á lífi. Síðar áttu þau
einkar efnilegum syni á bak
að sjá. Var Þorvaldur Björn
sonur þeirra við verslunarnám
í Kaupmannahöfn og þótti hið
mesta mannsefni. Sýktist hann
þar ytra af mislingum og síðar
af barnaveiki, svo að hann varð
að hverfa heim. Andaðist hann
heima hjá foreldrum sinum, 22
ára að aldri, á gamlársdag
1909.
Mintist frú Helga oft þess-
ara harma sinna, ef aðrir urðu
fyrir sorg. Var sem hún kendi
þá systurþels til þeirra. sem
urðu fyrir þungum ástvina-
missi, af því að hún hafði það
sjálf reynt að „sárt er að
missa sína”. %
Böðvar Þorvaldsson var átta
árum eldri en kona hans, fædd-
ur 24. júní 1851. Hjelt hann
sjer vel fram að áttræðu, þótt
sjón væri mjög farin að bila.
En fram úr því tók það að sann
ast á honum sem öðrum, að
tvisvar verður gamall maður
barn. Eigi *að síður hjelt hann
höfðinglegri ásýnd og fram-
komu fram i dauðann. — Frú
Helga misti þenna ágæta eig-
inmann sinn á aðfangadags-
kvöld jóía 2'933.
Eftir lát manns síns bjó frú
Helga sál. áfram í „Böðvars-
húsi“ með fröken Valdísi dótl-
ur sinni. Bar hún vel ellina og
sá um alt sitt, meðan kraftarn-
ir entust. Var henni það mikil
ánægja að geta lengst af heim-
,sótt börn sín og nánustu vini.
En þó naut hún sín aldrei bet-
ur, en þegar kunningjar henn-
ar, eða afkomendur, voru í
heimsókn og hún var sjálf veit
andinn, eins og fyrrum.
„Heimilið var hennar heim-
ur“, mátti segja um frú Helgu
sálugu. Hún gaf sig ekki að al-
mennum málum, en var kona
heimakær. Þó sást hún áður ' |
fyrr alloft á gangi til sjúkra | Vers, ^ Gunnlaxigsson 1
eðá vanheilla, einkum ef gaml-1 “ Lau°aveg 37.
ir vinir eða gömul hjú hennar | g

Yfirlitsfríð
og björt*
Það er auðvelt að fá þann svip
með því að nota Odoronolög, sem
er öruggasta ráðið gegn svita.
Notið hann einu sinni í vikui
reglulega og þjer losnið við svit-
ann.
■Odorono er samsett að læknis-
ráði og algerlega örugt. — Tvær
tegundir: „Regular", sem er ör-
uggast og „Instant" fyrir veika,
húð.
eggjalíki (
er fullkomið til bökunar §
í stað eggja. Ein dós jafn- j|
gildir 15 eggjum. — Reyn- E
ið eina dós í dag. =
Heildsölubirgðir:
1 Eggert Kristjánsson & Co 1
1 h. f. |
miiiiHioiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiíii
miiiiiiiiiiniiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiinii!
Hjónarúnt
með 2 fjaðradýnum, ásamt
■2 náttborðum með marm-
araplötum tit sölu á
Bjarnarstíg 9 I. hæð.
Til sýnis kl. 5—7 e. h. í
dag. — kaupandi að
ódýrum klæðaskáp.
miiiiiiiiiiiiimmmmmmiiiiiiiiiiifiiiiiiiiiiiiiimiiiiiii
iiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiimiimiimmmmiiiiiiiiiimiiiiimi!
| lýar vörur
Verulega fallegir silki-
sokkar, einlit kjólatau,
svart efni í peysuföt, hvítt |
blússuefni, hvítt vatt. — ?
Einnig mjög smekklegt 1
úrval af dömutö'kum, s
Nr. 2—103.
mnuiniimiiiimiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitn
| GóSffeppa
(hrei^sunin
1 Sími 4762 kl. 10—12. |§
= 3
öTimiiimiimimimiiimiKiiimiimiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiw
miiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiinimiw
1 ^ftáíha I
I l§
vön saumaskap
óskast strax.
Heildverslun
1 Ragnars Guðmundssonar a
§ Varðarhúsi. Sími 5721. j
~mmmmiHmmmimimiimmiMmiimimimmmu»
= HJiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiuiHimi
tii söiul
Agæt þriggja herbergja |
íbúð með ölluin nýtísku 1
þægindum til sölu. Uppl. |
gefur Gunnar Þarsteins-
scn hæstarjettarlögmaður,
Simi 1535..

áttu í hlut. Og ekki mun hún tji„,,(.|,HM!iirÍ!!«^'i' mi.'kt'MlluiniIllllBBUÍMill1- wiiiiimiimimiminm,iimumTlllllllllimiinillllimHI