Morgunblaðið - 20.09.1944, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 20. sept.
MORGUNBLAÐIÐ
7í
STYRJÖLDIN OG VIÐHORFIÐ
í STJÓRNMÁLUM EVRÓPU
ÓFARIR ÞÝSKU 'herj-
anna í Frakklandi eru æ
betur að koma í Ijós. Það
er alveg óhætt að fullyrða,
að þessi sigur er einn hinn
stærsti og afdrifaríkasti,
sem bandamenn hafa unnið
í styrjöldinni til þessa, og
það er margt, sem bendir
til þess, að hann muni hafa
meiri áhrif á gang stríðsins
en nokkur annar áður unn-
inn sigur. Það má líka gera
ráð fyrir því, að bandamenn
notfæri sjer til hins ýtrasta
árangur þann, sem þeir hafa
náð í Norður-Frakklandi, á-
samt hinum tiltölulega auð-
unnu sigrum í huðurhluta
landsins. Jeg er sannfærð-
ur um það, að í þessum efn-
um er ekki einungis um
það að ræða, að óvinurinn
verði yfirunninn í Frakk-
landi og á Niðurlöndum. Það
sem líka skiftir miklu máli
eru leifar þýska hersins,
sem hljóta að verða eftir í
þessum löndum.
Tilgangur bandamanna
verður því ekki einungis sá
að reka Þjóðverjana af hönd
um sjer, heldur munu þeir
og leitast við að vinna þeim
svo mikið tjón, að þeir eigi
óhægra um vik að verjast,
þegar leikurinn berst að
þeirra eigin bæjardyrum.
Stytting víglínunnar, sem
Hitler hef^i getað fyrirskip-
að fyrir löngu, hefði í raun-
inni ekki orðið okkur í hag,
en gert aðstöðuna verri og
seinkað lokasigrinum um ó~'
fyrirsjáanlegan tíma. Mark-
mið herja okkar hlýtur þess
vegna að verða, jafnframt
frelsun landsins, að eyða
eins miklu af þýska hern-
um og mögulegt er. Svip-
aða sögu þessari má segja
frá austurvígstöðvunum.
Aðstaðan á Ítalíu
og Balkan.
ÞAÐ ER ekki nema eðli-
legt að álykta, að aðstaða
bandamanna á Ítalíuvíg-
stöðvunum hafi veikst að
nokkrum mun við hernað-
araðgerðirnar í Suður-Frakk
landi, en þótt svo sje, er jeg
sannfærður um það, að Ál-
exander hershöfðingi hefir
yfir að ráða nægilega miklu
liði, til þess að brjóta á bak
aftur varnir óvinanna í
norður hluta Appennina-
fjallanna. Og ef herjum okk
ar tekst að brjótast norður
að Po, er ekki ósennilegt,
að leiðin opnist yfir Alpa-
skörðin milli ítalíu og Frakk
lands og sameini þannig báð
ar þessar aðgreindu víg-
stöðvar. Það verður þá eigi
heldur loku fyrir það skot-
ið að takast megi að ná
beinu sambandi við rúss-
nesku herina á Balkan-
skaga. Það lítur út fyrir að
Rúmenar hafi mun betra
færi til þess að losa sig við
Þjóðverja en ítalir höfðu á
sínum tíma, því að þýsku
herirnir eiga nú í fullu fangi
við vörnina og lítið lið af-
lögu,en höfðu hinsv. nægan
EFTIR CYRIL FALLS
Grein þessa ritaði hernaðarsjerfræðingurinn heimsfrægi,
Cyril Falls, fyrir hálfum mánuði. Þótt nokkurir þeirra
atburða, sem gétið er í upphafi greinarinnar, sjeu nú liðnir
hjá, og þótt sumt af því sem spáð er, sje nú komið á dag-
inn, eða í þann veginn að gerast, er öll greinin, og þó
sjer í Iagi seinni hluti hennar, svo merkilegur, að horfið
var að því ráði að birta hana í heild.
varaliðsafla til þess að bæla
niður uppreisn ítala, áður
en bandamönnum tækist að
koma þeim til hjálpar.
Ef Búlgarar fara að dæmi
Rúmena, virðist það verða
óumflýjanlegt fyrir Þjóð-
verja að yfirgefa Grikkland
og gera. má ráð fvrir að
sama verði upp á teningn-
um að því er Jugóslavíu
snertir, en þar eru meiri lík-
ur til þess að takast megi
að króa Þjóðverja inni.
Austurvígstöðvarnar
og pólska vandamálið.
JEG ÆTLA ekki að fara
mörgum orðum um hern-
aðaraðstöðuna á austurvíg-
stöðvunum, en þó vil jeg
telja, að eigi líði á löngu
áður en - mótspyrna Þjóð-
verja, sem hefir verið einna
hörðust á miðvígstöðvunum,
sjer í lagi kringum Varsjá,
verði brotin á bak aftur. Jeg
er sannfærður um, að það
er mesti misskilningur að
ætla, að Rússar hafi hlaup-
ið á sig í Póllandi.
Þar sem ætla má, að Þjóð
verjar verði, áður en langt
um líður, hraktir að sínum
eigin landamærum á þess-
um slóðum, finst mjer eigi
óviðeigandi að fara nokkr-
um orðurn um viðhorfið á
stjórnmálasviðinu. Þar er
margt, sem bíður knýjandi
úrlausnar, og er pólska
vandamálið áreiðanlega
lang erfiðast í þeim efnum.
— Fjandskapurinn milli
pólsku stjórnarinnar, sem
við viðurkennum sem lög-
lega stjórn, og Rþssa, kom
berlega í ljós fyrir skömmu,
í sambandi við bardagana í
Varsjá. Breskir flugmenn
lögðu sig í bersýnilega
lífshættu, með því að fljúga
vopnum frá Ítalíu til pólsku
uppreisnarmannanna í Var-
sjá, vegna þess að Rússar,
sem höfðu flugvelli í nokk-
urra mílna fjarlægð, neit-
uðu að veita Pólverjum
hjálp, vegna þess að þeir
viðurkendu ekki uppreisn-
armennina sem bandamenn
sína. Afstaða Rússa var í
fullu samræmi við aðrar
gerðir þeirra í þessum efn-
um, og jeg geri hvorki að
lofa það nje lasta, en fram-
ferði manna hjer á landi og
afstaðan, sem þeir tóku í
þessu máli, er blandin ill-
girni og rangsleitni, enda
nota mfenn hjer hv-ert færi,
sem gefst til þess að rægja
Pólverja. Menn sögðu, að
uppreisnarmönnum væri
það mátulegt að verða brytj
aðir niður, þeir hefðu ras-
að um ráð fram og hafist
mintur á þá, er jeg, eigi alls
fyrir löngu, hlustaði í nokkr
ar mínútur á útvarp hátíða-
haldanna í París í tilefni af
Titos til þess að leggja und- |fflsun borgarinnar Jeg vil
ir sig Serbíu með vopnum ekkl dæma um heildarahnf
■— okkar vopnum, sem hon-' j3685® . . utv£*rPs> tú þess
um hafa verið fengin í hend heyrði jeg of htið af þvi, en
ur til þess að nota í barátt- i Það> sem ^ heyrði, vil jeg
unni við Þjóðverja — og ieg sem minst ræða um. Einu
hefi gildar ástæður til 'að atriði tók JeS Þó eftir> sem
halda, að það sje einmitt,vert er að hafa hngfast. Þeg
þetta, sem fyrir honum vak- Jar talað ' ar nm uppreisn
ir. Hatur Serba á stjórn ina geSn Þjóðverjum, var
Titos-stafar ekki einvörð-4henni með hrifningu hkt við
ungu
af þjóðernistilfinn-
ingu. Það á sjer dýpri ræt-
ur. Serbum geðjast illa að
kommúnismanum, og þótt
sjerhver fvlgifiskur Titos
sje ekki kommúnisti, er alt
handa, án þess að ráðgast' hans skipulag orðið eftir
við Rússa. Og þessu geta kokkabókum kommúnista,
menn verið þektir fvrir að og hver herflokkur hefir
halda fram, þrátt fyrir þá sinn kommúnista kommiss-
staðreynd, að rússneska út- ar. Við verðum að hafa góð-
varpið stagaðist á því dag ar gætur á því sem er að
og nótt, að nú væri stundin | gerast á Balkanskaga, ella
verðum við fyrr en varir
orðnir taglhnýti kommún-
ista, eða það sem verra er,
að við kveikjum á ný í púð-
urtunnu þessa órólega
skaga.
komin fyrir Pólverja að rísa
upp gegn Þjóðverjum. Er
hægt að ganga öllu lengra
í því að hundsa menn og
konur, sem deyja píslar-
vættisdauða fyrir föðurland
sitt? Og svo eru menn að
segja að göfuglyndi sje ensk
dygð.
•
Það horfir óvænlega
með lausn deilunnar.
JEG SKAL'játa, að sem
stendur get jeg ekki komið
auga á nokkra þá lausn
pólska vandamálsins, sem
líkleg sje-til þess að verða
varanleg fvrir friðinn í fram
tíðinni. Ef horfið yrði að
því ráði að láta Curzow lín-
una skifta löndum og fá
Pólverjum í hendur Aust-
ur-Prússland í sárabætur,
myndi slíkt geta blessast
fyrst um sinn, en það gæti
líka orðið upphafið að nýju
ófriðarbáli í álfunni. Fólks-
flutningar í stórum stíl geta
verið eina lausnin í vissum
nevðartilfellum, en það er
fráleitt að mæla með þeim
yfirleitt, og það ætti því að-
eins að grípa til slíkra ráð-
stafana, að allar aðrar bjarg
ir væru bannaðar. En hvern
ig sem þessi mál verða til
lykta leidd, getum við ekki
vænst annars en að hafa ó-
bein áhrif á þau, og þó meg-
‘um við ekki skerast undan
því að leggja okkar skerf
til þess að deilan fái far-
sæl endalok.
Júgoslavíu deilan.
í JÚGOSLAVÍU horfir
málið nokkru öðruvísi við,
og þar ber okkur brýnni Það Ijóst, að við ætlum okk-
Sjálfsbjargarviðleitni
og siðferðislögmál.
VIÐ VERÐUM stundum
að gæta þess að rugla ekki
saman sjálfsbjargarviðleitni
okkar og siðferðistilfinning-
um. Hið fyrrnefnda hefir
hvatt okkur til þess að
hjálpa Tito, vegna þess að
hann vinnur óvinum okkar
tjón. En hjálp þeirri sem
honum er látin í tje til bar-
áttunnar við Þjóðverja, hef-
ir bersýnilega eigi ósjaldan
verið beitt í bardögum við
Chetnika. En það er engin
meðfædd hvöt órjettlætis og
mannvonsku, sem knýr
Serbabóndann eða Albana-
höfðingiann til þess að grípa
til örþrifaráða gagnvart
kommúnistum Titos, og það
á iafnt við þótt þessir menn'
leiti á náðir Þjóðverja og,
beiti þýskum vopnum gegn
breskum, sem menn Titos
hafa fengið frá okkur. Það
er raunar þetta, sem nú er
að gerast. Fjöldi heiðarlegra
manna í landinu, sem eru
„París 1870“. Jeg spurði
sjálfan mig að því, hvort-
verið væri. hálfopinberlega;
að bjóða mönnum að sjá
anda kommúnunnar í anda
nútíma Frakklands. Þetta er
skírskotun til stjettastríðs-
ins. Menn ættu fyrst að
íhuga það, að blóðugar róst-
ur kommúnunnar áttu sjer
stað fyrir augum þýsku sig-
urvegaranna. Ef kommún-
ardarnir hefðu tekið upp
baráttuna gegn Þjóðverjum
hefði verið nokkur ástæða
til samlíkingarinnar, en í
rauninni byrjuðu þeir á því
að myrða samlanda sína. Ef
Frakkar kjósa nú þann kost
inn að koma á hjá sjer komm
únistisku þjóðskipulagi, get-
um við ekki komið í veg fyr-
ir það, en við getum alveg
látið það vera að hvetja þá
opinberlega til slíkra verka.
Það eru á þessu landi (Eng-
landi) til samviskulausir
menh, sem ætíð eru reiðu-
búnir til þess að nytfæra
sjer almenningsálitið og op-
inbera sjóði, þegar þeir ná
til þeirra til þess að greiða
götu rauðrar byltingar, en
þeir hafá vit á því að klæða
verk sín í fagran búning
baráttunnar við Þjóðverja.
Það veitti ekki af því. að
taka fram fyrir hendurnar á
þessum mönnum.
IMý loftárás
á Tirpitz
skylda til þess að láta málin
til okkar taka. Allir. eða
næstum því allir á þessu
landi, hafa samúð með mál-
stað Títos marskálks, sem
reynst hefir svo stöðugur og
staðfastur í baráttunni við
Þjóðverja og bakað þeim
mikið tjón og erfiði. En jeg
fæ ekki sjeð að nokkur skyn
samleg rök mæli með því að
við tökum þátt í tilraunum
London í gærkveldi.
BRESKA flotamálaráðuneyt
ið skýrir frá því í dag, að þann
vinveittir okkur, hafa þegar j lá þ m þafj þreskar Lancast-
stofnað sjer í hættu vegna erflugvjelar gert skyndiárás á
skifta sinna \ið Þjoðverja,1 orustuskipið Tirpitz, þar sem
og það sem verra er, stórir það lá j Kaa-firði. Hafði skip-
hópar landsmanna, sem ekki lð verið flutt í þenna fjörð frá
ennþá h«ía tekið ákvörðun Altenfirði fyrir skömmu, en
í þessu efni, eiga æ erfiðara þar þðfðu áður verið gerðar
með það að leita eigi á náðir margar loftárásir á orustu-
skipið.
Lancasterflugvjelarnar vörp
uðu niður 12.000 punda
sprengjum á Tirpitz, en ekki
gátu flugmennirnir sagt um
árangurinn af loftárásinni
vegna þess, hve mikill reykj-
armökkur var yfir skipinu eft-
óvinanna. Við ættum að
minsta kosti að gera Tito
ur ekki að taka þátt í því
að hevja borgarastyrjöld í
Júgoslafíu.
Frakkland.
JEG BÝST
við því, að
ir arasina.
flokkardrættir í stjórnmál- l Bresku sprengjuflugvjelarn-
um eigi sjer ekki eins djúp-, ar> sem ekki höfðu orustuflug_
ar rætur 1 Frakklandi og 1
Austur- og Suðaustur-Ev-
rópu. Þó gat ekki hjá bví |
farið, að jeg yrði greinilega — Reuter.
vjelar sjer til verndar, komu
allar aftur til bækistöðva sinna.