Morgunblaðið - 12.12.1944, Blaðsíða 5

Þriðjudag'ur 12. des 1944
MORGUNBLAÐIÐ
5
Frú Sigrún P. Blöndal, Hallormsstað
] 1IN MIKILIIÆFA ágœtis-
kona, Sigrún Pálsdóttir Blön-
dal, forstöðukona húsmæðra-
skólans á llallórmsstað. hefir
nú bórið beinin þar sern vágga
hennar stóð. — Foi-eldrav
heunar voru Elísabet Sigurð-
ardóttir, prófasts á Hallorms-
stað, Gunnarssonar Og cand.
.phil. Páll, bóndi á Hallorms-
stað, Yigfússonar, prests að
Ási í Fellum, Guttormssonar.
Minningarorð
]>au hjónin þessvegna' skóla
sínuvn í kvennaskóla og kendu
)>ar — auk bóklegra náms-
greina — saumáskap og vefn-
að. Vegna húsaskortsins gátu
jiau ekki haft neraa' 8—10
nemendur, enda nefndu þau
skólann t.íðast ..litla skólann
sinn". En fyrir það gátu þau
Sigrún ljest sem forstöðukona líka veitt hverjum einstökum
húsmæðraskóla á æsku- og nemanda meiri )>ersónulega að
upþvaxtarheimili sínu. stoð. og ekkert skorti á, nð
Föður sinn misti Sigrún ]>au sýndn alla alúð við ltensl-
4 ára göniul. Olst hún upp una.
h.já móður sinni qg stjúpu
föður síns, frú Guðríði Jóns-
dóttur, er stóð fyrir búinu á
Hallormsstað með Elfsabetu
eftir lát manns hennar. Var
vinfengi alúðlegt með þessunt
merku konum og átti Sigrún
miklu ástríki að fagna einnig
hjá „stjúpu sinni", en svo kall
aði hún frú Guðríði. Minnt-
ist hún hennftr jafnan með
miklum hlýleik og þakklæti.
Fimtán ára gömul fór Sig-
rún til náms í Kvennaskólann
í Reykjavík. Síðar stundaði
hún nám við lýðháskólann í
Askov og einnig vefnaðarnám
í Kaupmannahöfn. Hún hafði
mikinn mentunarþroska í
æsku, og reyndar alla æfi. —-
Mentunarlöngun hennar í
æsku stóð til meira og hærra
náms, en hún gat fengið að
njót.a. Tiltölulega stutta skóla-
göngu bætti hún upp með
sjálfsnámi; öllum frístundum
Jeg. sem þessar línur rita,
var svo lánsöm að stunda nám
í skólanum í Mjóancsi og
get.því um hann talað at' eigin
reynslu. Undi jeg ])ar hverj-
uin deginum öðrum betur.
Þetta var í rauninni aöeins'
stórt heimili, sem húsbænd-
urnir stjórnuðu með snild og
alúð. Þjónustufólkið flest,
var fyrri nemendur ]>eirra.
Allir sátu við sama matborð
og hjóniu hjeldu æt'iiilega
nppi fögrum samræðum, var
einnig lærdómríkt að hlýða á
borðræður Jteirra.
. A morgiiana, áður en kensla
hól'st, var sunginn sálnmr,
sömuleiðis á kvöldin áður en
gengið var til náða. Fyrir-
lestra um merka menn íluttu
þau 2—■> á viku; kom þá ol't
allt heimilisfólkið bil að hlýða
á. A sunnudögum var æfin-
lega Iwinn húslestur ef ekki
SIGRUN A HALLORMSSTAÐ
var hún oftast nefnd. Vissu
þá allir við hverja var átt,
enda varð hún snemma þjóð-
kunn vegna áhuga síns á menta
málum og ýmsra afskifta af
þeim, aðallega menningarmál-
um kvenna. Frú Sigrún var
mjög sjaldgæf kona. Svo vel
Ást hennar á öllu því, scm
'henni þótti best í fari íslend-
inga og íslenskrar menningaT,
var óhvikul. Hún ólst upp við
þróttmikla íslenska menningu,
við þróttmikinn og fagran gróð
ur í einum allra fegursta reit
mikils og fagurs hjeraðs hjer h
landi og mótaði það mjög skap-
gerð hennar.
Síðast er jeg gisti Hallorms-
stað, ljet jeg- eftir stutt kvæði
um staðinn, er lýsir áhriíun*
, v. , , . „ yar fanð til kirkiu. Eiuu sinm
smum varði hun .laínan tiL , , ....
■, , , ,v a viku var kvoldvaka, seiu
Jesturs og nftms fram a sið- , ,, v , ,,
, , . r ,, kallað var, las Ilenedikt þa
ustu ar. llun var tlugnæm og
h u]>p sogu fyiir alla.
eltir þvi skilnmgsglogg og' ,,, . v
1 , , , . v , ,, / Sa andi nkti í Mjoanest, að
mmnug, enda hamentuð bok
alt fólkið var tengt sterkum
vináttuböndum og húsbænd-
ui'idi' voru vinir okkar og fje-
lega, jafnframt því sem hún
var sannmentuð kona í þess
orðs bestu merkingu.
Eftir heimkomuna frá I)aw-
möi'ku hyrjaði Sigrún s'trax
að efla íslenskan heimilisiðn-
að og hóf vefnaðarkennslu í
Rangárvallasýslu og síðan
hafði hún vornámskeið í vefn-
aði við Alþýðuskólann á Eið-
um, jafnframt tókst húh á
hendur nokkra kenslu við
skólann. j þ,', var hún skapmikil og hilr
Árið 1918 giftist Sigrun iiði aldrei við að segja mein
Henedikt Blöndal er þá var
einnig kennari við Eiðaskóla.
Bjuggu þau á Eiðum til vors
3924, er þau stofnuðn einka-
skóla sinn í Mjóanesi, sain-
skóla íyrir pílta og* stólkur.
Reyndi mikið á kjark og þrek
Sigrúnar er þau þurftu sam-
hliða skólastofnuninni að
hefja búskap frá stofni. Það
ljetti starfið, að þeim hjðnum
var samhent um flesta hluti.
Bæði höfðu þau hrennandi
mentuð til munns og handa, að
fáar stóðu henni jafnfætis, enda , Þeim °S hugsunum er oft gripi»
voru gáfur hennar og þrek, mi£ ® þeim stað. Frú Sigrut*
langt yfir meðallag. Eigi ljet (þakkaoi vel þetta litla ljóð og
hún sig aðeins varða hverskon- ^mundi hún ekki hafa talið til
ar menningar og velferðarmál' yfirlætis, þó jeg ljeli það koma
kvenþjóðarinnar. Áhugi henn- | fyrir síónir almenningi. Vil je*
ar og þekking var miklu víð-! Þvi búka Þessum fáu og ófult-
tækari. Hún hafði ekki ein-1konmu minningarorðum raeí»
ungis víðtæka þekkingu á flest > kvæðinu.
um þjóðhögum vorum, bókment HallormsstaSur, hlýr og fagur,
um og listum. Hún, kunni a. m. hjeraðsprvði, gróður skjól.
., ... ( v. . , . k- sex lungumál og jafnframt Dásemd; helgi; dýrðarbragur
■euedikt annaðist hinum umfangsmiklu og eril- drottnar hjer um grund og hól.
sömu kenslu og heimilisstörf-, pöfrar lífsins hugsjón háa
um, las hún svo mikið af er- hunangsylmur laufs og blóraa,
hrífur önd í alvídd bláa,
ofar vegum glyss og hjóms.
Hvað gat hlíft þjer hundruð ára
Hallormsstaður, grætt og prytt,
hamlað valdi Kólgu og Kára,
kali varið frjóvið nýtt?
Björk og Reynir sýna og sanna,
sogu skóga höfuðbóls. ,
Hjer vill göfgi Guðs og manna,
gróðri uniia lífs og skjóls!
Hjer skal gróðureðli eiga
öndvegi við Lagarfljót,
menn og konur mentun teiga, *
manndáð festa styrka rót!
Hjer skal vaxá þroski á þingum,
þrek og mannvit ræktað sje,
andi Freys hjá Austfirðingurrfc-
eiga bjer sin traustu vje!
Sígurður Baldvinsson.
Sámhliðn skólahaldinu vai)
rékinn á landi skólans tals-
vei't uint'aiigsmikill biiskapur
vegna þarfa haus,
Í!
skólalandsins og skipulagði
hann enhfr. hinn fagra garð'
umhverfis skólann, hann sá lendum fræðibókum að undrun
einnig um huskftpinn og hat'ði sætti. Hinum miklu gáfum
nokkra hoklega kennslu íu fylgdi óvenju gott minni og
hendi við skólatui, en eltir .djúptækur skilningur, og e’r
fráfall hans. varð íorstöðu- vart ofsögum sagt af fróðleik
hennar. Er ekki vafi á, að hún
hefði særnt vel þingi hinna
konan að hafa umsjón óg á
hygö á þessurn, yet'kum. Sig-(
í'ún tók fráfalli mauns síns bestu mentamanna og mörgum
með þeirri stillingu og þreki, prófessor reynst holt að kynn-
sem ætíð eiiikendi hana. Ofanjast lífsskoðunum hennar og
á þetta unifangsmikla starf, visku. Heimspeki, og hverskon-
aö hin síðai'i
hættist svo þaö,
áriti var haft
í lnisi skólans. Stóð Sigrún
einnig fyrir J»ví: Það ttmii
henni hafa orðið erfiðast.
enda miut hún eftir það e.ngr-
ar hvíldar sumar nje vetur.
Sigrún harmaði það mjög,
að kirkjati á Halloi'insstað
skvldi vera lögð niðui'. Fyrir
nökkrum ámm fjekk hún þá
! hugmynd að hyggja kapellu
ar lífsspeki, var hennar hugð-
snmargistihúo arefni, og trú hennar á þróun
mannsandans og íramhaldslíf
var djúptæk og sterk. Merkur
vottur trúhneigðar hennar var
sá ásetningur hennar að reisa
kapellu til minningar um mann
sinn, í hinu dásamlega skóg-
arrjóðri, sem skýlir skóla henn
ar.
Eins og að líkum lætur var
konan Sigrún, sem bjó yfir svo
miklu andlegu og líkamlegu
þreki, hugsjónum og umbóta
þrá, all stórbrotin og ólík fjöld-
anum. Hin stórbrotna skapgerð
hennar var aðeins spegill hinn-
ar þrekmiklu sálar og ákafa
framþróunaráhuga. Það lætur
að líkum, að það er ekki á allra
færi að lesa slíkan anda í kjöl-
inn og' eigi að furða þótt nokk-
urs misskilnings gáetti hjá ýms-
lngai'. Þeif l.jetu sjer annt uni, ,vjð skólami. í því auguamiðí
okkur eins og við værmii stofnaði húti sjóð, - er hún’
þeimi eig'ín börn. nefn-di knpélhisjóð og gáf til
•leg hefi gert svo tíðnætt ]iantj mikiö fje, m, a. allt líf-
iim skohinn í Mjoanesi vegna ]i'ygingaíd'je manns síns. Ýms
])ess, að þar kynntist jeg Í4ig- j,.']ia:fa ]agt fje í ])ennan sjóö,
rnnn best. Jeg' tel mig aldvei eu þó mun nokuð á vanta að
hafa kynnst jaftt gáfaðri hjo 'nægilegtnfje. sje fyrir hendi
að öllu merkari konu. I rygð- fj| að byggja íyrir. Signui er
in og* vinfestan var é'ft.ir því. nn fajiju frá, og vanst ekki
lími til aö koma ])essu alnuta-j urn> enda var fru Sigrúnu ó-
, . ,ní,h si,,n > tramkVæmd. En ■ gjarnt ag ]aia hrekjast fyrir
n,gusma,hversem . lilut atthjþað er von mín.og ósk að andblæstri og mundi hverjum
emla tvrirleit hun ohreinlyndi,, vinir benmir ,og velunnarar ,þeim hafa reynst þungt fyrir,
og ylirdrepsskap. En velvildin | heiíSri minningu liennar með em henni hefði viljað af leið
o„ (uiagnm le> ndi sj< i «il- ]>\ í að leggja iram ]>að t*je, j-þQka, en hinum öruggur stuðn-
sem á \':i uter. til að reisa
kft])elluna. Gæti bún verið
fagur minnisvarði jreirra
Sigrúnar
kvenna lagði Sigrún öflugt
drei.
Ái(ið 1929 var bygður Hús-
nueðraskólinn á Hallornisstað.
Þeirri úrlausn á uientamáluin
ingur hennar.
JOTU
«n«ar
ot
manns
lið. Var hún af öllum kunnug-
um talin sjálfkjörin forstöðu-
kona skólans.
A I lallormsstað, æskulieim-
Iöngun til að fræða, og ]>>'Oska ili hennar, beið hennar st.ærra
’ og umfangsmeira verkefni.
Át.ti hún di'ýgstan þátt í mót-
un skólans frá uppbafi og alla
tíð síðan, fyrstu 14 starfsár,
unglinga. Einkum lögðu þau
áherslu á, að móta ska])gerð-
ina og innræta nemendum sín
um siðmætan hugsunarhátt,
þjóðrækni og trúrækni.
Sigrúft mun snemma hafa
fengið það álit, að ekki væri
í samskólum unglinga tekið
nægilegt tillit tu sjereðlis
kvenna og sjerstaks verkefnis
í lífinu. Áleit hún hentara fyr-
ir ungar stúlkur að fá undir-
búningsmentun sína undir lífs-
ins önn í sjerskólum. Breyttu
bans. Auk hins bóklega og"
verklega náms á vetrin, voru
haldin vornámskeið í vefnaði,
saumaskap, matreiðslu og
garðyrkju. Var forstöðukon-
unni það mikið áhugamál, að
sem flestar ungar stúlkur
gæfu fengið við skólann hag-
nýtt nám og á’ sem flestmn,
sviðum.
i)egg.]«s,
henimr.
Mikið skijrð er fyrir skildi
við fráfall Siarrúnai' Þ. Blön-
díiL Allii' hafa þar niikils mist
]>jóðin og einstakHngar henn-
ar, en i'test hó heir er vorn
henni nánastir að ætt. og kvnii
nm og í samstarfi. ILmnig snnv
tiik kvenna. en fyrir ]>au steirf
aði hún mikið.
Sárastur harmur og eftir-
sjá er þó kveðinu að syni
Iiennar, SigurÖi Blöndal, er
nú stundar nám við Menta-
skólann á. Akureyri. Honum
og' vinum hennar öllum verð-
ur minning hennar ógleym-
anleg.
Halldóra Sigfúsdóttir.
Hið íslenska fornritafjeJag:
LaxdæKa sapa
er komin aftur í ljósprentaðri útgáfu.
Fæst hjá bóksölum.
Aðalútsala:
Bókav. Sigfúsar Eymundssonar