Morgunblaðið - 25.05.1945, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLÁÐIÐ
Föstudag’ur 25. maí 1945.
X
JltorgtjttMftMfc
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
, Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
p.t. Jens Benediktsson.
Auglýsingar: Árni Óla.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. ■— Sími 1600.
Áskriftargjald: kr. 8.00 á mánuði innanlands,
kr. 10-00 utanlands.
1 lausasölu 50 aura eintakið, 60 aura með Lesbók.
LANDRÁÐ
Á ÞVÍ leikur ekki vafi, að íslendingar eiga nú meir en
nokkru sinni fyrr undir því, hverjum augum umheim-
urinn lítur á þá. Má og vel vera, að öll velferð þjóðar-
innar í fjárhagslegum efnum velti á því, hvernig sigur-
vegararnir líti á hugarfar og þátttöku íslendinga í bar-
áttunni.
íslendingar hafa ekki kviðið þessum dc'mi, vegna þess
að þeir vita, að þeir hafa ekki ástæðu til að kvíða honum.
Öll þjóðin veit, að það er rjett, sem forsætisráðherrann
sagði, er hann á friðardaginn mælti þessi orð:
,,í dag minnast íslendingar þess, að þeir af frjálsum vilja báðu
um hervernd Bandaríkjanna, beinlínis í því skyni að ljá land
sitt til þeirra afnota fyrir styrjaldarrekstur bandamanna, sem
bandamenn sjálfir töldu sjer hagkvæmust. — Þeir rifja nú upp
þær ráðstafanir, sem sumpart fram að þessu hafa farið leynt,
sern íslensk stjórnarvöld á fyrri árum styrjaldarinnar gerðu af
frjálsum vilja, en samkvæmt óskurtí herstjórna bandamanna,
er talið var nauösynlegt að slökkva á vilum, loka höfnum og
höfum, banna umferð á vegum, takmarka afnot síma og loft-
skeyta og undirbúa algeran skyndibrottflutning íbúa höfuðstað-
arins til óhultari dvalar.
Þegar þannig stóðu sakir, víluðu íslendingar aldrei fyrir sjer
að leggja áhættuna sjer á herðar, nje heldur æðruðust þeir, þótt
hættan virtist yfirvofandi. Og hvorki mæltust þeir þá, nje
nokkru sinni síðar undan nokkurri þeirri þátttöku í styrjaldar-
rekstri bandamanna, er á þeirra færi var að láta í tje og talið
var að gagni mætti verða. ----
-----Vjer gleðjumst því eigi eingöngu vegna friðarins, heldur
einnig og einkum af sigrinum, sem unnist hefir“.
Þetta voru orð forsætisráðherrans. EngiTin hefir gert
tilraun til að hnekkja þessum staðreyndum. Og enginn
mun heldur geta hrakið þær.
Þess vegna voru íslendingum það sár vonbrigði, að
þeim skyldi ekki vera boðin þátttaka í San Francisco
ráðstefnunni, nema með þeim skilmálum, að þeir gæfu
út þýðingarlausa yfirlysingu um stríðsþátttöku. íslend-
ingar töldu að þeir með verkum sínum hefðu rjettlætt
veru sína á slíkum fundi.
Hjer á landi hafa heyrst raddir um að alvarlegustu
afleiðingar þess, að íslendingar gáfu ekki út hina innan-
tómu stríðsyfirlýsingu, yrðu ekki þær, að við færum mjög
mikils á mis við það út af fyrir sig, að vera ekki á þeirri
ráðstefnu, heldur hitt, að þessi afstaða íslendinga — að
vilja ekki vopnlausir segja stórveldum stríð á hendur,
þegar stríðinu var líka raunverulega lokið — gæti gefið
misskilningnum eða fjandmönnum íslendinga, ef ein-
hverjir eru, byr undir vænginn, á þann hátt, að reynt
yrði með þessum tyllirökum að ala á því, að íslendingar
hefðu haft samúð með öxulveldunum.
Morgunblaðið, eins og flestir aðrir, telja þetta hættu-
laust, jafnt vegna þess hve mikil fjarstæða þetta er, sem
og hins, hversu afstaða íslendinga til yfirlýsinganna er
eðlileg og rökrjett.
Hitt er svo annað mál, og það játa auðvitað allir, að
verði hægt að festa nasista-róginn við íslendinga, eru þar
með borin á þjóðarhagsmunina hin eitruðustu vopn.
í Alþýðublaðinu í gær standa þessar setningar:
„Sjálfstæðisflokkurinn var gegnsýktur af nasisma, svo gegn-
sýktur, að bæði aðalblöð hans máttu frekar leljast nasislablöð
en venjuleg borgaraleg málgögn. ----Og þessi afstaða hjelst
óbreytt hjá öllum þessum málgögnum og flokkum þar til í júní
1941, er Hitler rjeðist á Sovjetríkin. Þá söðlaði Þjóðviljinn um,
en Morgunblaðið ekki fyrr en alllöngu síðar, eða þegar sýnt
var að Þjóðverjar mundu verða undir í viðureigninni“.
Hver einasti íslendingur veit, að hjer er faYið með
ómengaða og vísvitandi lygi. Slíkur vopnaburður er
landráð. Sökudólgarnir eru tveir. Annar er höfundur
óþverrans, Jónas Guðmundsson. Hinn er ritstjóri Alþýðu-
blaðsins, sem þrentar alt upp og smjattar á.
Hve lengi ætla íslensk stjórnarvöld að þola slík land-
ráðaskrif; án þess að draga sakborningana til ábyrgðar?
Vil ar ilripar:
ÚR DAGLEGA
LÍFINU
Sóleyjargatan.
BOLLI THORODDSEN, bæjar
verkfræðingur hefir sent mjer
eftirfarandi, að gefnu tilefni:
í haust er leið, var ekki hægt
að malbika nema lítinn hluta af
Sóleyjargötunni, malbikun varð
að hætta vegna veðráttu.. Til
þess, að gatan væri hæf til um-
ferðar i vetur, var borið ofan í
hana.
Eftir því sem veðrátta hefir
leyft í vetur hefir verið unnið
við Skothúsveginn, áframhald af
vinnu þeirri, er byrjað var á, á
síðastliðnu ári, sem sje að tengja
Suðurgötu við Fríkirkjuveginn.
Þegar malbikun gat byrjað nú
fyrir stuttu, var akbraut Skothús
vegar tilbúin undir malbikun. —
Þótti því sjálfsagt að byrja á
henní til þess að fullgera hana
og þar fylgja þeirri góðu reglu,
sem hr. St. Thorarensen minnt-
ist í brjefi sínu til Víkars, að
Ijúka sem fyrst verkum sem
byrjað er á, ef þess er kostur.
An vitundar minnar fjekk
blaðamaður hjá Vísi upplýsingar
í skrifstofu minni um fjTÍrhug-
aðar framkvæmdir á næstunni
hjá bænum. Þær voru góðar að
því leyti sem þær náðu.
Frá fyrirhuguðum nýlagning-
um og viðgerðum á malbiki, var
þar ekki sagt. — Aður en mal-
bikun hófst, var að vel athuguðu
máli, ákveðið að næst Skothús-
veginum kæmi nýpúkkaður hluti
af Framnesvegi, viðgerðir í mið-
bænum og víðar (Túngötu hjá
spitala) og því næst Sóleyjar-
gatan.
Eftir það verða malbikaðar
ýmsar púkkaðar rauðamelsgöt-
ur og í þeirri röð, að þýðing gatn
anna fyrir umferð og tengingar
milli malbikaðra gatna, verður
aðallega látin ráða. Eins munum
við stefna að því, eftir föngum,
að malbika götur þær, sem ný-
lagðar verða.
Malbikunartæki okkar í Rauð
arárholti eru nú nýuppgerð og
önnur jafn afkastamikil tæki
bráðlega tilbúin inni við Elliða-
ár.
Jafnhliða malbikun verða göt
ur yfirbikaðar með asfalti og
sandi, eftir því, sem þörf krefur.
Skömmu eftir yfirbikun má bú-
ast við ryki í þurkum, þangað
til hægt verður að sópa afgangs-
sandinum í burt.
Þó verður eins og undanfarið,
reynt að hafa hemil á því, þar
sem annarsstaðar, með þeim
bremur vökvunartækjum, sem
bærinn á, eftir því sem kostur
er á.
•
Friður umhverfis
Austhrvöll.
í FYRRAKVÖLD ljek Lúðra-
sveit Reykjavíkur á Austurvelli,
og var þá engin umferð bifreiða
umhverfis völlinn, enda kom
miklu fleira fólk þá til þess að
hlusta á hljómleikana en í næsta
skifti áður, en það var einmitt
yfir þvi, sem kunningi kvartaði
vfir við mig hjer í pistlunum fyr
ir skömmu, að enginn friður hefði
verið þá fyrir bifreiðum umhverf
is völlinn. — Síðan hefir mjer
verið tjáð, að lögreglan hafi alt-
af ætlast svo til, að engin bif-
reiðaumferð yrði umhverfis völl
inn við þessi tækifæri, og það
aðeins orðið fyrir smávægileg
mistök, sem bílarnir fengu að
bruna þar síðast nokkurn hluta
þess tíma, sem lúðrasveitin Ijek
þarj Svo þetta virðist alt vera í
besta lagi. Þessi kvöld lúðrasveit
arinhar hafá mjög leiigi verið vin
sáel hjá hæjarbúum, og er von-
andi, að sú hefð fari ekki af, því
! >arna -'er' eitthvert besta tæki-
færi, til þess að sýna sig og sjá
aðra og ganga úti í góða veðrinu
um leið. Og Austurvöllur ér nú
einu sinni frægur staður í borg-
inni okkar, umhverfis hann hafa
flestir einhverju sinni gengið,
við svona tækifæri, sem hjer hafa
dvalið langdvölum á annað borð.
•
Ilúsnæðisþörf manna.
LESANDI skrifar: „Eitt af því,
sem orðið hefir útundan í upp-
byggingaráætlununum, er hús-
næðisþörf manna. Væri ekki ráð
að stofna eitt fjelagið enn og
kaupa nokkur þúsund hús frá
Svíþjóð. Þau eru ódýiymiðað við
byggingarkostnaðinn hjer, en
svala hinsvegar öllum kröfum,
sem venjulegir menn gera til
íbúðarhúsa. Húsin hjer eru alt
of dýr og viðamikil. Þau eiga að
miðast við þarfir líðandi stund-
ar og vera öllum til reiðu, eins
og matur og drykkur. Húsabrask
sem atvinnugrein er siðleysi og
á ekki að vera til. Tilbúnu húsin
myndu nægja fólkinu, 10 þúsund
krónur koma að sömu notum og
100 þúsund í innlendúm húsum.
Hið opinbera myndi vera hlynt
þessum fjelagsskap, láta í tje land
og hjálpa til að byggja grunn-
ana. Það er kórviHa að vera að
byggja stóra og dýra steinkumb-
alda, sem ekki er hægt að breyta,
og enginn getur keypt. Húsin
eiga ekki að vera neinir eilífð-
arbústaðir. Hver kynslóð á að
geta breytt þeim og lagað þau
eftir sínu höfði, án þess að leggja
í þau fjármuni, sem ekki eru til.
Jeg er viss um, að margir fögn-
uðu þessum ódýru húsum. Hat-
urshugur og illur þegnskapur,
sem heimilisleysið elur upp í
mönnum, myndi hverfa, þegar
úr því væri bætt. Góðviljaðir og
fróðir menn ættu að athuga
þetta“. •— Þannig var brjef les-
anda um húsnæðismálin. Skrif
hans um annað mál birti jeg e.
t. v. síðar.
•
Burt með kórónuna!
MONITOR skrifar: „í sam-
bandi við lýðveldisstofnunina
hefir í dálkum þessum oft verið
rætt um afmáun hinna ytri tákna
fyrra konungdæmis, svo sem
kórónurnar á peningunum og
einkennishnöppum opinberra
starfsmanna o. s. frv. En það veld
ur mjer mikillar furðu, að aldrei
hefi jeg sjeð minst á það, að
fjarlægja kórónuna, sem Alþing-
ishúsið krýnir. Það hlýtur þó að
vera hverjum ainum ljóst, hversu
fáránlegt það er að skreyta þing-
húsbyggingu lýðveldis með kon-
ungskórónu. Jeg hafði reyndar
haldið, að það yrði eitt hið fyrsta
verk hins nýja lýðveldis að nema
á brott kórónu þessa, en á þeim
framkvæmdum hefir orðið óskilj-
anlegur dráttur. Það liggur í aug
um uppi, að auk þess að fara
nijög hjákátlega á höfði hins
unga lýðveldis, hefir Alþingi eng
an rjett til þess að krýna sig með
kórónu konungdæmis, sem það
hefir hafnað. Eins er með kon-
ungsmerkið á turni Dómkirkj-
unnar og kórónuna í vindhana
hennar. Alt þetta á tafarlaust að
hverfa til varðveislu í Þjóðminja-
safninu“.
•
Við erum ekki upp-
næmir.
JEG MAN ekki betur, en þetta
mál með kórónuna á Alþingis-
húsinu hafi verið rætt hjer í dálk
unum áður, og ef jeg man rjett,
þá hjelt Vikverji fram þeirri skoð
un, að ekki gerði svo mikið til
með það, hvenær kórönan yrði
tekin af húsinu og gæti jafnvel
farið svo, -að hún yrði alls ekki
tekin, til þess að skerða ekki hina
upprunalegu mynd hússins. Þetta
finst mjer rjett. Ef við erum ekki
jafn-sjálfstæðir, þótt ein kóróna
sje einhversstaðar uppi á gömlu,
merkilegu húsi, jafnvel þótt það
kunni að vera þinghús þjóðar-
innar, og ef við erum ekki jafn-
sjálfstæðir fyrir því, þótt kóróna
snúist í vindhana Dómkirkjunn-
ar, — ja, þá er sjálfstæði vort
ekki mikils virði á borðinu. Og
undir konungsvaldi vorum við,
þegar nefnd hús voru bygð.
Konungar rjeðu, hvort þau voru
það. Hví mega þau ekki bera sín
merki. Mjer finst við jafn sjálí-
stæðir fyrir því. — Annars skrif-
aði Monitor meira, en um það
ræði jeg við hann síðar.
Eisenhower heiðurs-
borgari í London
London í gærkvöldi.
Yfirborgarstjörnin í London
hefir ákveðið að gera Eisen-
hower yfirhershöfðingja að heið
ursborgara Lundúnarborgar,
vegna frábærrar framgöngu í
baráttunni við Þjóðverja. Mun
vegleg athöfn verða, er hann
verður sæmdur nafnbót þess-
ari. — Reuter.
— Himmler
Framhald af 1. síðu
eiturglasinu. Það var um
þumlungur að lengd“. Þetta
var hin opinbera tilkynning.
Og þar liggur hann nú.
í kvöld liggur lík þessa yf-
irmanns fangabúoanna og leyni
lögreglunnar og innanríkisráð-
herra Hitlers í húsi einu með
rauðu þaki, þar sem yfirher-
stjórnin er til húsa. Gráleitt,
varaþunt andlitið með gleraug
un snýr upp, hálfhulið af
breskri hermannaábreiðu. Lik-
ið er klætt í breska hermanna-
skyrtu og stutLbuxur og sokka.
Við hliðinu á bekknum, sem
líkið liggur á, eru vantspollar
á gólfinu og þar standa vatns-
fötur, sem læknarnir notuðu,
þegar þeir voru að reyna að
lífga Himmler við. Einnig
nokkrir bollar.
Rússar fá sannanir.
Rússnesku liðsforingjarnir
Gorbushin, Ivoleff og Cutchi
kapteinn hafa komið til að sjá
líkið og sannfæra sig um það,
af hverjum það væri. Voru þeir
fulltrúar Zukovs marskálks.
Einnig fengu þeir mjmdir af
því. Frjettamönnum hefir einn-
ig verið gefinn kostur á þessu,
og hefir fregnritari vor verið
þar í dag.
- Golf
Framh. af bls. 2.
bragur að því fyrir Reykjavik
að eiga góðan golfvöll innan
sinnar „landhelgi“ eins og aðr-
ar höfuðborgir Norðurálfu.
Dagblöðunum í Reykjavik'
munu birta frjettir af þessari
fjölmennu íþróttakeppni svo áð
bæjarbúar geti sem gleggst
fylgst með úrslitunum.