Morgunblaðið - 24.06.1945, Blaðsíða 5

Sunmidagur 24. júní 1945.
MORGUNBLAÐIÐ
5
Landsfundur Sjálf-
stæðisflokksins.
SÍBAN landsfundi Sjálfstæð
ismanna lauk. hefir Tíminn
ekki linnt látum með allskonar
svívirðingar um forustumenn
flokksins. Stafar sú geðvonska
Tímamanna af því, að þeir sjá
nú að vonir þeirra um sundr-
ungu í Sjálfstæðisflokknum eru
að engu orðnar.
Samhliða ónotunum og
skömmunum, hafa þeir þó hald-
ið því fram, að fjármálaráðherr
ann Pjetur Magnússon hafi í
ræðu sinni um fjármálin flutt
þjóðinni eftirtektarverðan boð-
skap.
Rjett er það hjá Tímanum, að
ræða Pjeturs Magnússonar var
mjög eftirtektarverð, þar sem
hann rakti viðhorfið í fjármál-
unum og sýndi fram á, hve alt
væri nú með öðrum svip, en á
þeim árum, er Framsóknar-
flokkurinn fór með völd, þegar
framtak manna var lamað af
langri áþján Framsóknar, höft,
skuldir og flokkskúgun Tíma-
manna lá sem mara á þjóðinni.
Pjetur Magnússon komst m.
a. þannig að orði: „Væri þess
óskandi, að aldrei framar þyrfti
að leggja á þjóðina þann er-
lenda skuldaklafa, sem hún nú
hefir hrist af sjer og yfirleitt
að þjóðin þyrfti aldrei framar
að búa við það ófremdarástand,
sem hún lifði við árin 1934—
39, meðan Framsóknarhramm-
urinn hvíldi þyngst á atvinnu-
og fjármálastarfsemi landsins“.
Það éru ekki aðeins Sjálf-
stæðismenn, sem taka undir
þessi orð ráðherrans, heldur og
flokksmenn annara flokka, jafn
vel mafgir þeir, sem fylgt hafa
Framsóknarflokknum að mál-
um.
Til þess að sannfæra sig um
það, að traustið á tvímenningun
um, Eysteini Jónssyni og Her-
manni Jónassyni, er ekki upp
á marga fiska, þurfa menn ekki
annað en líta í blað Jónasar
Jónssonar. Hann þekkir sitt
heimafólk.
Langar afsakanir.
RITSTJÓRI Tímans notar
hvern dálkinn af öðrum til þess
enn að afsaka flokk sinn, fyrir
það, að hann neitaði allri stjórn
arsamvinnu á s.l. hausti. Segir
Þórarinn enn, að Framsóknar-
forustan hafi verið hin sam-
starfsfúsasta. En það voru
ólukku flokkarnir hinir, sem
vildu ekki hafa okkur með,
segir Tímatóti og ber sig aum-
lega.
Harmakvein sitt nefnir hann
„Lífseiga skröksögu“, og er það
viSsulega rjettnefni. Því sög-
unni um samstarfsviljann hef-
ir Tóti skrökvað að minsta
kosti í öðru hvoru blaði, sem
út hefir komið af Tímanum síð
an í október í haust. Og hún
er ennþá ljóslifandi á tungu-
broddi hans. Og alveg er það
jafnljóst öllum almenningi í
dag, eins og það var í fvrra-
haust, að Tóti litli er'að skrökva
þessu. Því Hermann Jónasson
vildi enga aðra stjórn til vors
1945, en 'utanþingsstjórn dr.
Björns Þórðarsonar, hann vildi
niður með þingræði, hann vildi
glundroða í fjármálum, og alla
þá ringulreið, sem utanþings-
stjórnin skapaði, því hann hjelt
eins og Jónas Jónsson hefir fyr-
ir löngu tekið fram, að engin
stjórn yrði mynduð í landinu án
hans tilverknaðar. Hann var
REYKJAVÍKURBRJEF
búinn að telja sjer trú um, að
hann væri glímukóngurinn í
bændaglímu flokkanna og rjeði
því, að mestu, hvaða menn
tækju að sjer forustuna í stjórn
landsins. En áður en hann og
fjelagi Eysteinn vissu af, voru
þeir liomnir út í horn og stjórn
mynduð, án þess þeirra þyrfti
við.
Þegar þetta var runnið upp
fyrir þeim, varð þeim svo illt
við, að þeir sentust eins og til-
berar út um öll kjördæmi, til
að klaga fyrir þjóðinni, að þeir
hefðu verið settir í skammar-
krókinn. En þegar til funda-
halda kom, og þeir áttu að
standa fyrir máli sínu, fundu
þeir fyrst hve málstaður þeirra
var aumur — og sneru sneyptir
heim.
Þetta er sagan um Framsókn
arkempurnar haustið 1944, og
verður jafn alkunn og jafn-
sönn, hversu oft sem Tóti litli
er látinn skrökva einhverju
öðru.
23. júní.
í útlegð sinni hefir Jónas
Jónsson ljóstrað því upp um þá
fjelaga, er nú stjórna Framsókn
að draumur þeirra sje, að taka
saman við kommúnista við
fyi'sta tækifæri, og renna niður
eins og floti öllum þeim óbóta-
skömmum, sem þeir áður hafa
látið út úr sjer um þessa til-
vonandi stjórnbræður sína.
Skattahugsjónir Eysteins
Jónssonar og ofbeldishneigð
glímumannsins geta, eins og
allir vita, stutt þessa spádóma
gamla mannsins.
bera að, rjett um sama leyti
og minnihlutaílokkarnir vinna
að því, að hækka útsvör bæj-
arbúa. Sem betur fer ei'u það
tiltölulega íáir kjósendur hjer
í bæ, sem hafa ekki áttað sig
j á hinum árlega snúningi minni
hlutaílokkanna í útsvai’smál-
inu, því hann er eins í'egluleg-
ur eins og gangur himintungl-
anna. Eins og i'eiknað er út með
nákvæmni, hvenær tunglið er
fult, eins er hægt, að reikna út
hvenær á árinu Alþýðublaðið og
Þjóðviljinn vilja hækka álögur
á skattborgara bæjarins, og hve
nær sömu blöð heimta að út-
svörin sjeu lækkuð.
Vil, vil ekki.
ÞEGAR sögunni er haldið
áfram um afstöðu Fram
sóknarflokksins til hinna ílokk
anna, siðan núverandi stjorn
var mynduð, kemur þetta í Ijós.
Framsóknarmenn eru fok-
vondir yfir þvi, að þeim skuli
hafa verið velt út í horn. Og
Tóti er látinn h’arma það, svo
annað hvort Tímablað er eins
og votur vasaklútur af harma-
hreggi Framsóknai'manna, út af
óförum þeirra.
En öðrum þræði eru þar birt-
ar óhróðurs skammir um þó
menn, sem vilja nokkra sam-
vinnu flokkanna. Svona er tví-
skinnungui'inn í tali þessara ut
anveltumanna. Þeir vilja með
engu móti hafa samstarf við
Sjálfstæðismenn. Og þeir láta
sem þeir telji það dauðasök, að
rjetta kommúnistum litla fing-
ur. Samt þykjast þeir eftir á
hafa viljað hvorttveggja.
Svo áttaviltir eru þeir, að
þeir muna ekki úr einum
dálki í annan, er þeir skrifa
blað sitt. Hafi þeir viljað sam-
starf, þá hljóta þeir að sjá, að
hægt er að vinna með flokkun-
um. Og þá taka þeir sjálfir ekk
ert mark á óhróðrinum, er þeir
láta út úr sjer í garð hinna
flokkanna. En skrif þeirra öll
benda til hins gagnstæða. Að
þeir vilja vera út af fyrir sig.
Og þeir mega það.
Franitíðardraumur.
Þ. e. a. s., Jónas Jónsson hef-
ir nýlega skýrt frá því, hver sje
framtíðardraumur Hermanns
Jónassonar.
Sú var tíð, að Jónas Jónsson
dreymdi drauma fyrir Her-
mann, er hann sá glímuskjálfta
metorðagirndarinnar í augum
hins unga lögfræðings og lyfti
honum á knje sjer. En þau at-
lot enduðu með því, sem kunn-
ugt er, að Hermann lagði hæl-
krók á fóstra sinn, og flæmdi
hann öfugan út úr ritstjórn
Tímans, xxt úr samstarfi við Dag
og út úr miðstjói’n Framsókn-
ai’flokksins. Svo hinn sextugi
útgefandi „Ófeigs“ er nú eins
utangátta í Framsóknarflokkn-
um eins og Framsókn með tví-
stirnið í enninu er utangátta í
stjónimálum landsins.
Útsvörin.
SAGAN endui'tekur sig. segja
menn. Þetta kemur mismunandi
greinilega í ljós. En alveg sjer-
staklega nákvæmlega, þegar lit
ið er á afstöðu bæjai'stjómar
minnihlutans til útsvaranna.
A hverju einasta ári bera Al-
þýðuílokkurinn og kommúnist
ar fram breytingartillögur við
fjárhagsáætlun bæjarins,. þess
efnis, að hækka útgjöldin og út
svörin umfram það, sem meix’i-
hlutinn vill fallast á. Hækkun-
artillögur minnihlutaflokk-
anna eru mismunandi róttækar.
En alltaf skifta þær miljónum
til samans. I vetur heimtuðu A1
þýðuflokksmenn í bæjarstjórn,
að útsvörin yrðu hækkuð um 4
miljónir.
Þegar meirihlutinn i bæjar-
stjórn fellir hækkunartillög-
urnar, og beitir sjer þannig
gegn því, að álögurnar verði
auknar eins og minnihlutaflokk
arnir vilja vera láta, þá er
þeirri varfærni Sjálfstæðis-
manna í bæjarstjórn mætt
með úlfúð og skætingi frá hendi
minnihlutans. Þegar t. d. Sjálf-
stæðismenn /ilja ekki fara
lengra niður í vasa skattboi’g-
aranna en svo. að fengnar sjeu
hjá þeim 3 miljónir á einu ári
til bygginga, þjTkir kommúnist
um það óhæfa. að hækka ekki
þessi gjöld upp í hálfan tug
miljóna. Og þar fi-am eftir göt-
um.
Vorhret.
DAGINN, sem hin svonefr.da
útsvai’sskrá kemur út, bi'estur
á einskonar kóngsbænadagshret
í dálkum Alþýðubl. og Þjóð-
viljans. Þann dag eru útsvörin,
sem lögð eru á bæjarbúa sví-
virðilega há, útsvörin, sem
stuðningsflokkar þessara blaða
vildu í janúai’—febrúar sama
ár, hafa mun hærri.
Ritsttjóri Alþýðublaðsins, er
hefir fundið það út fyrir nokk-
uru, að hann sje allra manna
gáfaðastur í þessu landi, kom
með þá uppástungu daginn eft-
ir að útsvarsskráin kom út, nú
síðast, að sú bók ætti helst að
birtast viku fyrir bæjaxstjói’nar
kosningar. Það kann að vera,
að sú tilhögun myndi stuðla að
því, að Alþýðuflokkui’inn fengi
nokkur atkvæði meðal þeirra
kjósenda, sem hafa aldeilis
enga hugsmynd um neitt sem
gerst hefir fyrir 4—5 mánuðum
síðan, þegar Alþýðuflokkui'inn
og málgagn hans vildi hafa út-
svörin hærri, en Sjálfstæðis-
menn í bæjarstjórn gátu felt
sig við.
Eins væri t. d. hægt að hugsa
sjer, að kosningar yrðu látnar
virkjun Neðri fossanna í Sogi,
Kistufoss og írufoss. Er þar að
sjálfsögðu farið eftir tillögum
rafmagnsstjói’a og þeirra sjer-
fræðinga' annax'a, er fjallað
hafa um málið.
í fyrra var um það talað, að
hagkvæmt myndi að fresta því
um sinn, að reisa nýtt orkuvei
við Sog. í stað þess skyldi reisa
hjer kyndingarstöð við bæinn,
sem yrði daglega í'ekin þær
klukkustundir sólarhringsins,
sem vatnsorkan úr Ljósafossi
og Elliðaánum hrekkur ekki
Við áframhaldandi athuganir
á þessu máli, hefir verið vik-
ið frá þessari stefnu. Nú á að
ráðast í nýja Sogsvirkjun sem
fyrst. En fyi’st og fi'emst á að
reisa eimtúrbínustöð hjer við
bæinn, sem á að geta afstýrt
i'afmagnsskoi’ti meðan virkjun
Neðri fossana stendur yfir. Og
síðan á þessi kyndingax’stöð að
vera varastöð rafveitunnar, sem
hægt er að grípa til, hvenær
sem er, þegar t. d. rafieiðslux
austan að bila, eða truflanir
verða á oxkuvinslunni.
Tvíveðrungtir.
VIÐ umræður um þetta mál
Útsvör og stríðsgróði.
SÍÐAN hinn sjerstaki stríðs-
gróðaskattur kom til sögunnar,
hafa blöð bæjarstjórnar minni-
hlutans reynt að blekkja les-
endur með því, að prenta upp
úr útsvarsskránni hæstu út-
svör, sem lögð eru á fyrirtæki
og einstaklinga í bænum.
Þá kemur það í ljós, að hæsta
útsvar í bænum er t. d. um 160 i; bæjai'stjói’ninni kom í ljós hjá
þúsund krónur. Menn, sem einum fulltrúa Alþýðuflokksins
efnalitlir ei'u, eiga svo að bera
útsvar sitt samari við þá, sem
hafa hæstu útsvörin og fá út úr
þeim samanbui'ði það álit, að
þeir, sem hafa hæstar tekjur,
hafi altof lág útsvör.
Með þenna samanbui'ð fyrir
augum, skrifar svo Þjóðviljinn:
Það þarf að hækka útsvörin á
þeim, sem hafa hæstu tekjurn-
ar. Nú lenda útsvörin með alt
of miklum þunga á almenningi.
Hjálpum smælingjunum. Niður
með þá ríku o. s .frv. o. s. frv.
í þessum dúr skrifar Þjóð-
viljinn fyrir þá einu lesendur,
sem vita ekkert um núverandi
skattlöggjöf, vita t. d. ekki það,
að útsvör eru ekki lögð á nema
200 þús. kr. tekjur. Þau fyrir-
tæki eða einstaklingar, er hafa
yfir 200 þús. kr. árstekjur,
greiða ekki útsvar af þeim tekj
um, sem um fram eru þessa upp
hæð, heldur aðeins stríðspróða-
skatt, er nemur 90% af alli'i
þeirri tekjufúlgu. Bæjai’sjóður
fær síðan 45% af því fje, sem
bæjarbúar greiða í stríðsgróða-
skattinn. Sú upphæð, sem
þann veg hefir í'unnið í bæj-
arsjóð Rvíkur, hefir síðustu ár
numið 3—4 miljónum kr.
Ef hækka á álögurnar á þær
tekjui’, sem fyi'irtæki hafa um-
fi’am 200 þús. kr., þá er, með
núverandi skattlöggjöf ekki eft
ir nema 10% af þeim tekjum
í vasa skattgjaldenda. 90% fer
sem sagt í stríðsgróðaskattirin.
Það kann að vera að einhver
fyrirtæki hafi þá þjóðhollustu
til að bera, að þau verði í'ekin
eftir sem áður, ef þessi 10%,
sem eftir eru skilin nú af tekj-
unum, vei’ði teknar líka. En
hætt er við að sá atvinnurekst-
ur vei’ði ekki lengi tekjulind,
hvorki fyrir einstaklinga nje
þjóðfjelagið, sem nýtur þeirrar
aðbúðar í þjóðfjelaginu að hann
verði að láta allan reksturs-
hagnaðinn í skatta.
Rafmagnsmálin.
BÆJARSTJÓRN Reykjavík-
ur hefir nú max'kað stefnuna
í rafmagnsmálunum fyrir
Reykjavík og' Suðvesturlandið.
Samþykt hefir verið að hefja
tvíveðrungur, sem minnir á
hin árlegu áttaskifti flokksins
gagnvart útsvarsálagningunni.
Hann vildi að vísu ekki grípa
fram fyrir hendurnar á verk-
fræðingum þeim, sem um þetta
mál hafa fjallað. En hann sagði
að sjer kæmi það alveg á óvart,
að i'eisa þyrfti hjer aflstóð, er
i'ekin væri með eldsneyti. Nær
væri, hjelt hann, að halda sjer
við fossaflið eitt. En þegar raf-
leiðslur hafa bilað austur á Mos
fellsheiði í stórviðrum, eða
önnur óhöpp hafa komið fyrir
Raíveituna, þá hefir hvorki
þessi bæjarfulltrúi nje blað
hans sparað gífuryrðin, um
ólagið á Rafveitunni og van-
kunnáttu verkfræðinganna.
Ar eftir ár hafa verkfræðing
arnir bent á, að ekki væri hægt
að fá öryggi í rafveitunni,
nema með því, að gera örygg-
isráðstafanir sjerstakar t. d.
að geta gripið til orku hjer nær
lendis. Þegar lagt er til, að
koma þessháttar ör.vg'gisráðstöf
unum á, sem Alþýðuflokkur-
inn árum saman hefir heimtað,
þá geta Alþýðuflokksmenn tal-
að eins og þeir komi af fjöllum
ofan og látið sem hjer sje ura
óþarfa fjársóun að ræða.
Aburðarv erksmiðjan.
Tíminn heldur áfram að stagl
ast á því, að stjórnmálaflokk-
arnir sjeu andvígir því að reist
verði hjer áburðarverksmiðja
og styðja þá umsögn sína við
það, að flokkarnir vildu ekki
að áburðarverksmiðjan yrði
reist fyrri en nánari athugun
hefir verið gerð á því máli.
Ef óskir um frekari rannsókn
málsins er sama sem andstaða
gegn verksmiðjunni, þá gæti
það eins verið talinn fjand-
skapur við Rafveituna hjer í
Reykjavík, að rafmagnsverk-
fræðingarnir ljetu ekki sitja við
fyrstu ályktanir sínar frá i
fyrra, um stóra eimtúrbínu-
stöð, heldur rannsókuðu málið
áfram og komust á þann hátt
að hagkvæmari niðurstöðu.
Það er blátt áfram flónska
að ætla sjer, að telja bændum
trú um, að áburðarverksmiðju-
samninga við ríkisstjórnina um'Frh. á bls. 7.