Morgunblaðið - 21.07.1945, Blaðsíða 10

MORGUNBLAÐIÐ
Laugardagur 21. júlí 1945
10
Viðlegan á Felli
Jfónáóon
39.
Gunna Jóns rjetti engjaföturnar að fólkinu, hálfar af
hræringi, sjálft tók það sjer út á úr mjólkurkútnum.
„Jeg held það sje nú tími til kominn að fara að hreiðra
um sig í tjaldinu“, sagði Gunna Jóns og tíndi engjaföt-
urnar út, þegar fólkið var búið að eta.
„Það væri gott, ef þið vilduð fara út rjett á meðan jeg
laga til hjerna inni“, sagði Bína.
„Já, við skulum fara út, meðan húli hreiðrar um okk-
ur“, sagði Jósef.
„En hvernig ætli þið að sofa?“ spurði Bína.
„Já, jeg sef nú með aftur augun og munninn líka“,
sagði Karl.
„Jeg var nú ekki að tala við þig, jeg var að tala við
húsbóndann“.
„Æ, mjer er sama, hvernig þið liggið, nema jeg verð
innst öðru hvoru megin“, sagði Jósef.
• „Og jeg verð við dyrnar eins og vant er“, sagði Magnús.
„Eigum við stúlkurnar að sofa þarna hjá karlmönnun-
um?“ spurði Sigríður.
„Þið kvenfólkið og drengirnir sofið annars vegar“,
sagði Jósef.
„Tjaldi þið þá ekki á milli með neinu, stúlkur?“ spurði
Sigríður.
„Tjöldum við ekki á milli? Ætti að fara að tjalda á
milli okkar og karlmannanna? Jeg segi nú fyrir mig, að
jeg er ekki svo hjegómleg, að jeg geti ekki legið í tjaldi
me&karlmönnum, án þess að tjalda á milli mín og þeirra“,
sagði Gunna.
„Sá er munurinn, að jeg ‘vildi vinna til að kaupa sjálf
tjald, til þess að geta verið út af fyrir mig“.
„Þetta hefir nú verið haft svona hjerna, Sigríður mín,
og enginn fengist um það, allir hafa sofið vel, og öllum
hefir fallið vel“, sagði Jósef. „Jeg er nú kominn hjerna
inn að innri súlunni, nú geti þið komið og lagst þar sem
þið viljið“.
IttSllln IK'I' Oli IIWJK
Hann vai dálítið við skál og
var búinn að aka í tvo tíma í
19. dagui
Lafði Carmel þagði andar-
tak. Svo sagði hún: „Já -— en
jeg hefi þegar boðið henni“. í
augum hennar var það merg-
urinn málsins.
„Jeg held hún geti komið
hingað, þó að jeg sje í borg-
inni“.
„Nei — það er ekki hægt“,
sagði lafði Carmel ákveðin.
„Jeg bauð henni hingað þín
vegna — og þú verður að gera
svo vel að vera heima þessa
viku“.
Sextándi kafli.
í hvert sinn, sem Andrjes
kom aftur til Friars Carmel —
þótt hann hefði aðeins dvalið
skamma stund að heiman —
bærðist í brjósti hans einkenni-
leg tilfinning — sem hann
reyndi að bæla niður. Þá fann
hann, að hjerna átti hann
heima — þetta var óðalssetr-
ið hans. Þótt hann reyndi að
telja sjálfum sjer trú um, að
hann yndi hag sínum miklu bet
ur í Lundúnum — og þótt hann
hefði oft gengið fram af móð-
ur sinni, með því að segja, að
breyta ætti húsinu og gera það
að hvíldarstað fyrir námumenn,
leyndist engu að síður í hug-
arfylgsnum hans ósk um, að
Friars Carmel hjeldi áfram að
vera eins og það var — um ald-
ur og ævi. — En hvað átti
hann að gera við óðplssetur?
Ðagar enskra óðalsbænda voru
taldir — allar þær gömlu erfða-
venjur og hjegiljur, er við þá
voru íengdar, hlutu að hverfa
úr sögunni von bráðar. Slíkt
var aðeins eðlileg þróun.
Andrjes var venju fremur
hnugginn þegar hann kom
heim í þetta sinn, því að auk
þessa bættist það við, að hann
þjáðist af óendurgoldinni ást.
Hann þurfti því nauðsynlega
að tala við einhvern — og það
lá beinast við að leita á náðir
Belinski.
Morguninn eftir fór hann að
leita að honum og fann hann
í húsagarðinum, þar sem hann
stóð hjá Sir Henry, sem var
að fara í útreiðatúr.
Sir Henry gerðist nú gamall
og lúinn og kom sjaldnar á hest
bak með hverju árinu sem leið.
Þeir Andrjes og Belinski stóðu
og horfðu á eftir honum og
Rauð gamla úr hlaði.
„Gamla England!“ sagði pró-
fessorinn alt í einu. „Jeg veit,
að þetta er lítið frumlegt — en
jeg get ekki að því gert. Mjer
dettur þetta í hug í hvert sinn,
sem jeg sje föður þinn“.
',,Jeg er viss um, að fátt
myndi gleðja hann meira en
heyra pað“, sagði Andrjes. Eft-
ir drykklanga stund hjelt hann
áfram: „Heldurðu að jeg ætti
að reyna að feta í fótspor
hans?“
„Getirðu það?“
„Nei“, sagði Andrjes hrein-
skilnislega. „Hann er góður
maður. Jeg held, að hann hafi
aldrei á ævi sinni sagt ósatt
orð eða ætlað nokkrum manni
illt. — En hann hefir aldrei
þurft neitt fyrir lifinu að hafa.
Frá öndverðu hefir hann haft
öll þau lífsþægindi, sem nöfn-
um tjáir að nefna. Nú vill hann,
að jeg komi heim, setjist í helg-
an stein og taki við af honum
— og hann er dálítið áhyggju-
fullur út af því, að jeg skuli
vera ófús á það“.
Belinski settist í grasið og
tók með báðum höndum utan
um hnjen. „Það er fallegt
hjerna“, sagði hann vingjarn-
lega.
„Mergurinn málsins er“,
hjelt Andrjes áfram, „að það,
sem faðir minn á við, þegar
hann segir, að jeg eigi að koma
heim og taka við af sjer, er,
að jeg eigi að halda öllu hjer
í sama horfinu og áður. Hann
heldur ennþá, að það sje nóg
starf fyrir einn mann, að fára
á veiðar fjórum sinnum í viku.
Sennilega elur hann einnig þá
von í brjósti, að jeg fari að
búa aftur. — Á sama hátt og
bú var rekið hjer fyrir hundrað
árum síðan, — því að honum
hefir sjálfum tekist að halda
sig hundrað ár á eftir tíman-
ufh“.
Belinski andvarpaði. „Jeg
hygg, að ef þú myndir dvelja
hjer dálítinn tíma, færir þú að
una lífinu vel. Þegar öllu er
á botninn hvolft, hlýtur það að
vera hugsjón þín að setjast að
á fallegu sveitarsetri, þar sem
þú kærir þig ekki um kven-
fólk“.
„Jeg get nú ekki sjeð, hvað
það kemur málinu við“, sagði
Andrjes undrandi.
„Það liggur í augum uppi.
Jeg hefi oft verið að hugsa
um hvað það er einkennilegt.
En maður rekur sig iðulega
á það i enskri list,, að landslag
kemur í- stað kvenna. Maður
sjer það allsstaðar í skáldskap
ykkar — og' þið eigið ótal lands
lagsmálara. í öðrum löndum
sólundnr maður peningum sín-
um í að eiga hjákonu. Hjer
kvæmst pið peningum — til
þess að óðalssetur ykkar falli
ekki ’ hendur lánardrotna. —
Þú hefir ferðast erlendis. Þú
hefir fengið áhuga á stjórnmál-
um. Þjer finnst þú vera einn
af hinni óþreyjufullu og eirð-
arlausu ungu kynslóð. En í raun
rjettri ertu aðeins að berjast
gegn Jandslaginu".
Andrjes varð að viðurkenna
að hann skildi ekki hvað Bel-
inski væri að fara. Eftir stund-
arþögn spurði hann: „En hvað
segirðu þá um iðnaðar bylting-
una?“
Beiinski ypti öxlum. „Hún
var aðeins verslunarbragð. —
Og hvað gerir kaupsýslumað-
urinn, þegar honum hefir
græðst fje? Jú — hann kaupir
sjer sveitasetur. — Það er það
sem þið viljið allir. Þið getið
ekki umflúið það. Moldarþorst-
inn er runninn vkkur í merg
og bein. Það er grænt grasið —
það er himnesk kyrð sveitar-
innar, sem seiðir og laðar“. —
Belinsiú lagðist endilangur í
grasið.
Andrjes horfði á hann and-
artak og sagði síðan snöggt:
„Það getur ekki verið ætlan
þín, að jeg eigi að grafa mig
hjer. Þú veist hvað í vændum
er“.
„Áttu við stríðið?“
„Já“.
Belinski andvarpaði. „Jeg
man eftir, að mjer var einu
sinni boðið að skoða póststöð-
ina í Gdynia. Það var allra
snotrasta póststöð — ekki vant-
aði það, en þeir heimtuðu, að
jeg skrifaði um hana á öllum
Evrópu-málunum. — Jeg á við,
að ef maður er Pólverji, ætlast
allir til þess, að maður sje
stækur þjóðernissinni. Það er
jeg ekki. Eiginlega er jeg eins-
konar „lusus naturae11. Eins og
allir listamenn. Jeg hugsa ekki
um styrjöldina vegna þess, að
ef styrjöld skellur á, verð jeg
að hætta vinnu. En ef þú ert
í raun rjettri að hugsa um styrj
öld, skaltu fara í flugherinn11.
Belinski geispaði. „Loftið hjer“,
sagði hann, „það er alveg eins
og mjóik“.
Andartak stóð Andrjes graf-
kyrr. Svo spurði hann: „Finnst
þjer það í rauninni?11
„Að loftið sje eins og mjólk?
Hefirðu ekki tekið eftir því?“
„Að jeg ætti að fara í flug-
herinn á jeg við“.
„Vitanlega. Ef þjer er alvara.
— Það mun vera þjóðarvani
með ykkur Englendingum að
fara að öllu með hægðinni —
bíða rólegir og sjá hverju fram
vindur. En ef þú vilt þiggja
heilræði frá mjer, skaltu láta
innrita þig þegar í stað, því að
þú getur áreiðanlega gert meira
gagn pf þú ert þjálfaður flug-
maður“.
Belinski velti sjer yfir á aðra
hliðina og lokaði augunum.
Hann ætlaði bersýnilega að fara
að sofa, — þótt hann væri ný-
kominn á fætur. Andrjes horfði
á hann dálitla stund, og fór svo
sína leið.
★
— Sir Henry reið fót fyrir
fót. Hann hugsaði fátt — naut
þess aðeins að fara þarna um.
Hann þekti hvert trje — hverja
laut — hvern hól og hverja
hæð — og hann unni hverjum
bletti. Megnið af landi því, sem
hann fór um, hafði faðir hans
átt — og afi hans ennþá meira.
Tíminn og skattarnir höfðu
skert Carmel-eignirnar. Sir
Henry harmaði það ekkert, því
að það hafði altaf erfiði í för
með sjer að eiga miklar jarðir.
Ef Andrjes kærði sig um að
fara sð búa að nýju, myndi
hann án efa geta náð jörðun-
um aftun. Við skulum láta
drenginn sýna, hvað hann get-
ur, hugsaði Sir Henry með sjer.
Jeg veit að hann er ekki latur
og værukær, eins og jeg. Hann
vill hafast eitthvað að.
leigubifreið fram og aftur um
bæinn. Þá var bílstjóranum nóg
boðið og stoppaði.
— Hvað skulda jeg þjer mik-
ið? spurði maðurinn.
— 40 krónur, svaraði bílstjór
inn.
— Jæja, viltu þá gjöra svo
vel að bakka sömu leið, þang-
að til bú eit kominn niður í 1
krónu og l'immtíu, því að það
er alt, sem ieg á af peningum.
★
Jeg er að velta því fyrir mjer
hvort efnafræðingur geti ekki
líka verið einskonar verkefna-
fræðingur.
★
Gamall negri átti son, sem
hann hafði látið ganga undir
gagnfræðapróf. Eftir prófið
hitti hann gamlan vin sinn á
götu og þeir tóku tal saman.
— Jæja. Sam, sagði vinur-
inn, — hvernig gekk stráknum
þínum í prófinu?
— Þeir feldu hann.
— Hvað var að, var það
reikninguri.in, eða hvað?
— Já.
-—- Var það nokkuð annað,
sem hann var slakur í?
— Já, landafræði.
— Og fleira?
— Hann var heldur ekki góð
ur í lestri.
— Og þar með upptalið?
— Nei, bann stóð sig heldur
ekki \el í málfræði, sögu og
nokkrum öðrum fögum.
— Jæja, Sam, hvað ætlarðu
nú að gera úr piltinum?
— Jeg er að hugsa um að
gera hann að kennara.
★
Snáðinn hafðí hvað eftir ann
að komið heím með fyrirmynd-
ar einkunnir í bókinni sinni,
en einn góðan veðurdag sýndi
hann föður sínum bókina, og
þá hötðu þær lækkað ískyggi-
lega.
— Kvernig stendur á þessu,
sonur sæll? spurði faðirinn.
— Þnð er kennaranum að
kenna. svaraði strákur.
— Hvermg getur það verið
kennarnnum að kenna?
— Hann færði strákinn, sem
sat við hliðina á mjer.
★
Sumir menn eru eins montn-
ir af íorfeðnim sínum og mað-
ur, sem helir komist áfram af
eigin ramleik, er af sjálfum
sjer.
★
Fre’saður maður stóð upp á
vakningarsamkomu og vitnaði
á þessa leið’
— Jeg viligera alt, sem herr-
ann krefst ai mjer, svo framar-
lega sem það er ekki neitt ó-
heiðarlegt.