Morgunblaðið - 25.07.1945, Blaðsíða 5

Jliðvikuclagur 25. júlí 1945
MORGUNBLAÐIÐ
Undanhald Bernharðs
Steíánssonar
Stjórnarsamvinnan sem ekki
varð.
Um viðleitni til stjórnarsam-
vinnu á milli Sjálfstæðismanna
og Framsóknar er heldur leið-
inlegt að þræta við Bernharð
Stefánsson, af því hann vildi í
alvöru koma þeirri samvinnu á
og talar því um sitt sjónarmið,
þó vitað sje, að þeir sem völd-
in hafa í flokki hans væru á
alt annari linu. Nokkur atriði
verð jeg þó að dxæpa á í þessu
sambandi.
Eitt atriði segir hann bein-
línis rangt- í svari mínu og skal
það því fyrst tekið til athugun-
ar. Það er að Framsóknarmenn
hafi boðið upp á gömlu stjórn-
ina með einum manni til við-
bótar frá hvoi'um flokki
Þetta er ekki rangt. Björn
Þórðarson átti að vera forsæt-
isráðherrann og við fengum
áreiðanlegar fregnir af því, að
annar maður Fi’amsóknar yrði
ef til kæmi Vilhjálmur Þór. •—
Skilyrði um Björn Ólafsson frá
okkar hendi voru að visu ekki
sett, en þar sem hann hefir
talið sig Sjálfstæðismann, þó
breytnin hafi orðið önnur, þá
gátum við eðlilega ekki gert
upp á milli hinna þriggja fje-
laga á þann hátt, að sparka
honum, ef við hefðum samþykt
hina tvo.
Bernhax’ð rangfærir eða mis-
skilur þá umsögn í grein minni
að Sjálfstæðismenn hafi skoðað
það ,,sem hnefahögg í andlit
sjer“, þegar þeim var boðið upp
á dr. Björn Þórðarson sem for-
sætisráðherra í annað sinn. ■—
Það var ekki sjerstaklega vegna
þess hver maðurinn var, heldur
af því, að þessu tilboði var búið
að neita með atkvæðum allra
þingmanna og þetta hafði verið
tilkynt. Endurtekning" á slíku
tilboði var bein ósvífni án tillits
til þess hvaða persóna var um
að ræða.
Annars er best að segja það
eins og er, að samvinna Sjálf-
stæðismanna við Framsóknar-
menn varð engin, af því okkar
samningamenn voru loks orðn-
ir vissir um það í byrjun okt.
s.l., að fyrirliðar Framsóknar-
manna vildu enga samvinnu, að
minsta kosti ekki við Sjálfstæð-
ismenn. Tilboð þeirra voru flá-
ræði og vífilengjur, sem þeir
töldu sig neydda til að viðhafa j
til að sýnast, meðal annars
vegna þess, að meirihluti þeirra
þingflokks, mun hafa viljað
samvinnu í alvöru.
Þetta hefir sannast síðan og
er að vissu leyti skiljanlegt,
þegar þess er gætt, sem nú er
viðurkent af ýmsum Framsókn
armönnum, að utanþingsstjórn-
in var Fi'amsóknarstjórn og ekk
ert annað. Hana vildu þeir hafa
áfram sem lengst.
Sú röksemd Bernharðs, að
Iiún var búin að segja af sjer
afsannar ekkert í þessu sam-
bandi. Þeir sögðu líka af sjer
Hermann og Eysteinn um þing
tímann 1941, en komu brátt aft-
ur í þáverandi stjórn. Utan-
þingsstjórnin hefði líka án efa
verið látin „fungera“ til vors,.
ef engin þingræðisstjórn hefði
verið mynduð. Það vildu for-
kólfar Framsókrjarmanna.
Svar frá Joni Pálmasyni
Þriðja grein
Hjeraðsfundur Skagafjarð-
arprófastsumdæmis
HJERAÐSFUNDUR Skaga- diktsd. með framhaldandi söfn-
fjarðarprófastsdæmis var hald- un í hann s.l. ár kr. 9.658.29.
inn að Hofsósi sunnudaginn 15.1 b. Minningarsjóður Sigur-
m. að lokinni guðsþjónustu bjai'gar Guðmundsdóttur, Nesi
og alíarisgöngu í Hofskirkju, j og Sigurlaugar Magnúsdóttur,
rar sem sjera Helgi Konráðs-! Keflavik 3.290.22.
Um vjefengingar Bernharðs
á ummælum Jónasar Jónssonar
sem honum svíður sýnilega
undan sje jeg eigi ástæðu til að
ræða hjer. — Þjóðstjórnin og
hennar tilvera, starfsemi og af-
di’if er líka svo þrautrætt efni,
að mjer þykir eigi þörf að ræða
það frekai', enda þótt sum um-
mæli Bei’nharðs í því sambandi
sjeu ekki rjett.
þessu sambandi er alger fjar-
stæða. Það er vitað, að hann var
aðalformælandi þessa óhappa-
máls, að flestir alþingismenn,
sem málið ræddu vitnuðu í
hann og að alt sem hann sagði
um hagnaðarvon af þessúm
óheillaskjátum reyndist bull. —
Þetta er ekki persónulegt mál.
Það tilheyrir embættisafglöp-
um.
Bernharð og aðrir Framsókn-
armenn geta min vegna reynt
að hugga sig við það, að pest-
ii’nar stafi ekki frá Karakúl-
fjpnu, en reynslan andmælir
öllum slíkum huggunai’grein-
um.
Bardagaaöferðir.
í grein Bernharðs Stefánsson
ar er því haldið fram, bæði í
byrjun og endir, og jeg hefi
skrifað og endurtekið einhver
ósannindi um Framsóknarflokk
inn. Ekkert af þessu er nefnt
og engin minstu rök færð fyrir
staðhæfingunni. Slík bardaga
aðferð er ekki sæmandi frá
hverjum sem er, en ekki óvana
leg af hálfu Tímamanna þó
„Karakúl“.
Karakúlmenskan er Bern-
harði að vonum ekki geðfelt
umtalsefni, enda þótt hann
reyni ýmsa vafninga í því máli.
Hann segir að ýmsir Reykvík-
ingar kalli „sveitaþingmenn“
Sjálfstæðisflokksins „Karakúl-
deildina“. Það er nú með öllu
rangt, að þetta viðurnefni hafi
verið tengt við sveitaþingmenn
sjerstaklega, en til er það. •—
Orðið komst á gang 1939 og var
tengt við okkur þá 9 þingmenn,
sem vorum fylgjandi samvinnu
við Framsókn þá, en það voru
alls ekki sjei'staklega sveita-
þingmenn. Síðan í haust hefir
þetta viðurnefni verið tengt við
fimm-menningana. Hjelt jeg Bernharð hafi eigi játast henni
að Bernharð mundi eigi sýna
þá grunnfærni, að koma með
þetta í blaðagrein, því það sýn-
ir, að hann hefir ekki hugleitt
á hvaða grundvelli þessi fyndni
er bygð. Hún er auðvitað bygð
á því, að þeir sem vilja sam-
vinnu við smitberann: sjálfan
Karakúlflokkinn (Framsóknar-
flokkinn), sjeu háðir þeirri
hættu, að taka pestina sjálfir.
Það er líka víst, að ef við Sjálf-
stæðismenn værum eins hneigð
ir til að uppnefna aðra eins og
Framsóknai'menn eru, þá mynd
um við aldi'ei kalla flokk þeirra
annað en Karakúlflokk.
Sá flokkur ber alveg ábyrgð-
ina á innflutningi Karakúlfjár-
ins með öllum þess afleiðing-
um. Þar þai'f engu að „klína
á“, eins og Bernharð nefnir.
Klessan situr föst á sínum
stað og verður aldrei af skafin.
Lögin voru sett og framkvæmd
á þeim ái’um, sem Framsóknar-
menn einir áttu hreinan meiri
hluta bæði á Alþingi og Bún-
aðai'þingi. Upphafsmaður þessa
máls er Framsóknarmaður. —
Dýralæknirinn, sem þá var,
sömuleiðis. Hvorki Bernharð
Stefánssyni eða öðrum Fram-
sóknarmönnum þýðir að þræta
fyrir þetta stærsta og óhappa-
ríkasta hneykslismál sem ís-
lenskum landbúnaði hefir orð-
ið til niðurdreps og aldrei sjer
fyrir endan á. Sök þeirra er
fyrir löngu sönnuð að fullu. Ef
einhverjir Sjálfstæðismenn eru
meðsekir, þá er það leiðinlégt
fyrir þá, en vald höfðu þeir
ekkert á þeim tíma til að af-
stýra voðanum, þó sterkur vilji
hefði verið tii. Að jeg sje að
fyr svo jeg viti. Þetta sem um
er að ræða, er líka tilefnislaust,
því alt, sem jeg hefi um Fram-
sóknarflokkinn sagt, er satt og
í'jett. Margt af því eru að vísu
hörð orð og óvægin og hefði
sjálfsagt mátt segja svona sann-
leika með vægari orðum, ef jeg
hefði haft nokkra sjerstaka
löngun til þess. En Bernharð
hefir undan engu ósönnu að
kvai’ta. Þó honum og fleirum
hans fíokksbræðrum hafi svið
ið að heyra sannleikann, þá er
það ekki mín sök. Hitt hljóta
þessir menn að vita, að það, sem
jeg hefi þegar sagt, er ekki
nema brot af því, sem jeg veit
um Framsóknarmenn. Jeg hefi
engan þeirra tekið persónulég
um tökum, þó nóg sönn efni
sjeu tiL Hefir þó hvað eftir ann
að verið- farið þannig að mjer
og mínum flokksbræðrum, og
það ekki með sönnum heldur
ósönnum ádeilum. Ef jeg væri
svo lítilsgildur að taka mjer
þetta nærri, væi’i eggjandi að
fara sömu leið, en engum ósann
indum þyrfti jeg á að halda til
þess að birta ótal sögur um ó
sæmilegt athæfi.
|
Að jeg geri það ekki, og sem
ýmsir ámæla mjer fyrir, stafar
af því, að mig skortir harð
leikni til. Aðferðin er mjer ó
geðfeld, ekki einkum vegna
þess, að jeg vilji hlífa sekum
mönnum, heldur fremur af hinu
að jeg veit, að allir slíkir eiga
son prjedikaði og sr. Björn
Björnsson þjónaði fyrir altari.
Á fundinum voru mættir,
ásamt prófasti, allir pi'estar
hjeraðsins að einum undanskild
um og átta safnaðarfulltrúar.
Ýmsir fleiri sátu fundinn.
Prófastur sr. ' Guðbrandur
Björnsson stjórnaði fundi. —
Mintist hann fyrst látins sókn-
arpi’ests, sr. Hallgríms Thor-
lacius og einnig brottflutnings
sr. Halldórs Kolbeins úr hjer-
aðinu. Sendi fundurinn honum
kveðju- og þakkarskeyti. — Þá
gaf prófastur ársskýrslu, las
upp messuskýrslur pi'esta o. fl.'
í pi’ófastsdæminu hafa vei'ið
fluttar á árinu um 250 messur.
Altarisgestir um 150.
Voru þá rædd á fundinum
ýmis mál og ályktanir gei'ðar
um flest þeirra. Eru þessi hin
helstu:
1. Kirkjubyggingafrumvarpið.
Urðu um það allmiklar umræð-
ur. Kosin nefnd, tveir menn
auk prófasts, er leggi tillögur
um málið fyrir næsta fund.
2. Dómkirkjuprestur á Hól-
um. Eftir góðar umræður sam-
sykt svohljóðandi ályktun: —
Fundurinn endurtekur þá ósk
sína, að kirkjupi'estur verði bú
settur á Hólum, og er í því efni
samþykkur frumvarpi til laga
um prestssetur á Hólum. Beinir
fundurinn þeirri áskorun til
þingmanna hjeraðsins, að þeir
flytji frumvarp þetta á næsta
þingi, er haldið verður á kom-
andi hausti.
3. Um hina alræmdu drykkju
skaparóreglu, er síst virðist
fara minkandi, urðu alvarlegar
umræður. Lauk þeim með álykt
un á þessa leið: — Sökum
óreglu af völdum drukkinna
manna á opinberum skemtun-
um í Skagafjarðarprófastsdæmi
skorar hjeraðsfundur á ábyrg
stjómarvöld að sjá úm að lög-
regluþjónn mæti á hverri slíkri
meii'i háttar skemtun.
4. Eftir nokkrar umræður um
það, að kristinfræðsla barna-
skólanna nyti eigi sama rjettar
og aðstöðu sem kennsla í öðrum
námsgreinum að því leyti, að
foreldrar verða sjálfir að leggja
til flestar hinna notuðu náms-
bóka í þessari grein (barna-
sálmabók, kver og Nýja Testa-
menti), var samþ. svohljóðandi
ályktun: — Hjeraðsfundur
Skagafjarðar felur kirkjustjórn
og kirkjuráði að hlutast til um
það við útgáfunefnd námsbóka
og aðra hlutaðeigendur að allar
kristinfræðibækur barnaskól-
anna verði látnar börnunum í
tje ókeypis, eins og aðrar náms-
bækur skólanna.
c. Minningarsjóður sr. Pálma
Þóroddssonar og frú Önnu Jóns
dóttur, Hofsósi yfir 7000.00.
d. Safnað af konum á Sauð-
árkróki 17.605.00.
.e. Gjöf frá Ásmundi Árna-
syni, Ásbúðum 1.000.00.
Er því þegar komið saman
f je, sem nemur hartnær 40 þús.
krónum til fyi'irtækis þessa og
á málið vafalaust enn þá og
miklu meiri ítök í örlyndi
mai'gra eldri og yngri Skag-
firðinga nær og fjær og ýmsra
annara. Var málið rætt með
miiklum áhuga alllengi. Lo’:s
gerð svohljóðandi ályktun: —
Fundurinn skorar á Elliheim-
ilisnefnd að beita sjer fyrjir auk
inni fjái'söfnun á þessu ári, gera
tillögur um stað fyrir væntan-
legt elliheimili í Skagafirði,
fryggja því nægilegt landrými
við sem hyggilegust skilyrði og
kveðja til samstarfs eina konu
úr fjársöfnunamefnd Sauðár-
króká og Sigurbjörgu Gunnars-
dóttur, Utanverðunesi. Nefnd-
in leggi tillögur sínar fyrir
næsta hjeraðsfund.
Nú eru í Skagafirðinum um
440 gamalmenni eldri en 65 ára.
Er góðum Skagfirðingum vel
ætlandi það hlutvei'k á næstu
3—5 árum að láta rísa hjer af
gi'unni heimili fyrir — segjum
tuttugasta hluta þessa fólks, þá
af því, er brýnasta hafa þörf
þess og þá éinnig trúandi til að
reka slíka stofnun með ræktar-
semi og prýði.
Hjeraðsfundur þessi endaði
svo með kveðjuorðum og bæn
hins ás'sæla prófasts. Dágurinn
(sem einmitt var afmælisdagur
prófasts og einnig föður hans
sál. sr. Björn Jónssonar próf.
Miklabæ), hafði verið einn inn-
dælasti hásumar-sólskinsdagur
inn. Fundarmenn höfðu notið
hans ríkulega, einnig með sam
eiginlegum og rausnarlegum
veitingum, er prófastur og sókn
arnefnd buðu til.
Var svo haldið heimleiðis und
ir töfrandi skini aftansólarinnar
vestan yfir brúnir Tindastóls og
fjöi’ðinn fagurgjörða.
J. Þ. Bj.
Jodl ábyigur
fjölda aðstandenda sem er sak- 5. Gamalmennahælí í Skaga-
laust fólk og heiðarlegt. Ljótar j firði. F. h. nefndar er starfar
persónulýsingar í víðlesnum ^ í því máli gaf sr. Helgi Kon-
blöðum eru meira s erandi slíku ráðsson skýrslu og yfirlit um
fólki, en ■ flesta ; mar. Þess gefið og safnað fje fj'rir þetta
vegna vil jeg í c gstu lög mál:
smjatta á einhverjum ósannind j sneiða þar hjá, en eínib er nægi | a. Sjóður gefinn af Jónasi
ura um Pál Zophoníasson í legt. Kristjs., og frú Hansínu Bene-
í FRJETTUM frá Oslo segir,
að nefnd sú. sem skipuð var til
þess að rannsaka fangabúðirn-
ar í Kipdalen í Lyngenfjord,
hafi skýrt frá því, að Jodl og
aðrir hershöfðingjar beri á-
byrgð á hryðjuverkum þeim, er
þar vo”u framin.
í fangabúðunum voru rúss-
neskir stnðsfangar. Af 2500
föngum, sem þar voru, ljetust
um 1000 á 10 ihánuðum.
Sænskir læknar unnu með
nefndinni að rannsókn fanga-
búðanna.