Morgunblaðið - 19.09.1945, Qupperneq 6

MORGUNBLA Ð IÐ
iMiðvikudagnr 19. sept. 1945
*
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni óla.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Askriftargjald: kr. 8.00 á mánuði innanlanda,
kr. 10.00 utanlands.
I lausasölu 50 aura eintakið, 60 aura með Lecbók.
Að vinna friðinn
PEGAR NÚVERANDI ríkisstjórn var mynduð með
stuðningi þriggja stjórnmál-aflokka á Alþingi, voru það
tvö höfuðmarkmið sem stefnt var að. Annað var, að
tryggja sjálfstæði og öryggi íslands út á við, og hitt, að
hefja stórvirka nýsköpun í atvinnulífi þjóðarinnar.
Enn er ekki eitt ár liðið frá því að stjórnin tók við
völdum. Samt hefir á þessum stutta tíma mikið áunnist.
Hið unga íslenska lýðveldi á nú því mikla láni að fagna,
að njóta einlægrar vináttu mestu lýðræðisþjóða heims,
þeirra þjóða, sem koma til með að ráða mestu í alþjóða-
málum í náinni framtíð. Þetta er mesta öryggið, sem þjóð-
inni gat hlotnast á fyrstu göngu lýðveldisins.
Eigi er þörf að lýsa hjer þeim risaátökum, sem orðið
hafa á sviði nýsköpunar í atvinnulífi þjóðarinnar á und-
anförnum mánuðum. Þau eru öllum landslýð kunn. Er
skemt að minnast síðasta og um leið stærsta átaksins á
því sviði: Byggingu 30 nýtísku togara í Bretlandi. Þetta
og ólal margt fleira er sönnun þess, að nýsköpunin var
ekki orðagjálfur, eins og stjórnarandstæðingar vildu vera
láta, heldur fastur ásetningur, sem nú er orðinn veruleiki.
★
Eins og menn eflaust muna, varð það að samkomulagi
milli stjórnarflokkanna, að fresta beinum aðgerðum gegn
dýrtíðinni í landinu, meðan velta stríðsins stóð enn á
toppinum. Hinsvegar var trygt með samkomulagi milli
atvinnurekenda og verklýðssamtakanna, að reynt skyldi
að stöðva dýrtíðina þar sem hún var. Þetta hefír tekist
að mestu leyti fram að þéssu.
En nú er komið nýtt viðhorf. Stríðinu er lokið. Það
kallar á virkar aðgerðir í dýrtíðarmálunum. Þessar að-
gerðir eiga ekki að miða að því, að rýra lífsafkomu fólks-
ins í landinu. Þvert á móti. Stefnan á að vera óbreytt, sú,
að tryggja öllum landsmönnum atvinnu við sern arðbær-
astan atvinnurekstur. En því takmarki verður ekki náð,
nema þjóðin verði samtaka í því, að ljetta bvrðar dýrtíð-
arinnar, svo að atvinnuvegir þjóðarinnar geti verið sam-
kepnisfærir á erlendum markaði í framtíðinni.
Þetta mikilvæga spor er auðvelt að stíga, ef þjóðin er
samtaka. Allar stjettir þjóðfjelagsins, allir einstaklingar
eiga að vinna þetta þegnskaparstarf. Verði það gert, þá
t er sigurinn auðunninn.
★
Einhver mun vafalaust spyrja sem svo: Hvað þýðir að
vera að tala um sameiningu þjóðar, sem altaf þarf að vera
að rífast? Sjáið þið ekki skrifin í blöðum stjórnarándstæð-
inga? Og lesið sjálf stjórnarblöðin. Eru ekki þar svo til
daglega bornar æruleysis sakir á ýmsa ráðamenn sjálfra
st j órnarf lokkanna ?
Um aðalblað stjórnarandstöðunnar, Tímann, er það að
segja, að þar er sennilega ekki að vænta neinna umbóta.
Ritstjóri þess blaðs er svo ataður í sorpblaðamenskunni
og ráðamenn flokksins munu telja þessa starfsaðferð sig-
urvænlegasta.. Nýjasta dæmið úr þeim herbúðum, eru
árásirnar á verðlagsnefnd landbúnaðarafurða. Nefndin
sýndi fylsta sanngirni í verðlagningunni. Þetta þoldi Tím-
inn ekki og hvetur nú bændur til framleiðslu- og sölu-
verkfalls! Skyldi þessi krafa vera gerð í þágu bænda-
stjettarinnar?
★
Stjórnarflokkarnir eru þannig settir, að þeir geta haldið
sínu striki, án þess að hirða um skrif Tímans, eða tagl-
hnýtinga hans. Hitt er ósæmilegt, að stuðningsblöð stjórn-
arinnar skuli vera í innbyrðis rifrildi, rjett eins og um
væri að ræða illvíga fjandmenn, en ekki samstarfsmenn.
Þessum leik má ekki halda áfram, ef vel á að fara.
Stjómarflokkarnir og stuðningsblöð þeirra verða að
vinna sameiginlega að framgangi hinna stó'ru mála, sem
stjórnarsamstarfið er grundvállað á. Þessir sömu aðilar
eiga einnig nú þegar að hefja skipulagða herferð gegn
dýrtíðinni í landinu og tryggja þar með sigur hinna góðu
mála, eða m. ö. o.: Að vinna friðinn.
\Jiluerji iLri^ar:
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Þörf ákvörðun.
ÞAÐ MUN vekja almenna á-
nægju margra, að Landsbankinn
skuli hafa ákveðið að gefa út
bókina „Iceland“ í endurbættri
útgáfu. Þeir, sem einhver skifti
hafa haft við erlenda menn á
undanförnum árum, fundu oft
hve þessi litla, en vel samda bók
kom að góðum notum þegar
kynna þurfti land og þjóð fyrir
útlendingum. Því miður hefir
bókin eins og hún er nú ekki það
gildi, sem hún getur haft og mun
hafa þegar búið er að endurbæta
hana og bæta við hana nýjum
upplýsingum.
„Iceland" er nú algjörlega ófá-
anlegt og' það er prýðilegt að bók
arinnar skuli nú von á ný.
Það þarf aðeins að gæta þess,
að prenta hana í nógu stóru upp-
lagi, því það má reikna með, að
mikil eftirspurn verði eftir henni
þegar hún kemur út, því betri
gjöf er varla hægt að gefa útlend
ing, sem hefir áhuga fyrir að
kynna sjer land og þjóð.
•
Meira af slíkum
hókum.
ÞAÐ þyrfti sannarlega að gefa
út meira af slíkum bókum sem
„Iceland“ er. Það er sama hvar
er komið í heiminum. Alstaðar
ríkir hin mesta fáviska um okk-
ur og þó að við höfum haft þús-
undir erlendra manna á landi
voru nú um nokkur ár, þá er það
sáralítill hluti þeirra, sem hefir
haft af okkur nein kynni að ráði
og sumir breiða meira að segja
út enn meiri misskilning um okk
ur af eintómri fávisku og vegna
þess fyrst og fremst, að þeir
fengu ekki tækifæri á meðan þeir
dvöldu hjer, að kynnast okkur.
Nýlega birtist dæmi um þessa
fávisku. í víðlesnu erlendu blaði
birtist þvæla um, að hver sem er
geti stundað lækningar hjer á
landi. Var birt skopmynd til skýr
ingar og þessi skopmynd birt
hjer í blaðinu til að sýna kjána-
skapinn.
Það er læknir, sem hefir gefið
hinu erlenda blaði þessar upplýs
ingar. Kanske hann hafi verið
hjer á landi og fengið þessar fá-
ránlegu upplýsingar hjer?
•
Ekkert hjegómamál.
LANDKYNNINGIN er sannar-
lega ekkert hjegómamál. Við
skildum þetta fyrir styrjöldina
og fengum ágætan mann til að
standa fyrir landkynningu, en er
styrjöldin brautst út, var þetta
landkynningamál enn á byrjunar
stigi. Við ljetum svo stærsta tæki
færi, sem við höfum nokkru sinni
fengið til landkynningar, ganga
úr greipum okkar og verðum að
byrja alveg upp á nýtt. En það
er ekki of seint ennjjá.
Það þarf ekki að vera neitt
skrum, sem við breiðum út um
land okkar og þjóð erlendis og
á raunar ekki að vera það. Bara
sannleikurinn og ekkert nema
sannleikurinn. En það er ekki 'al-
veg vandalaust að fá fólk til að
kynnast sannleikanum. Það þarf
lag til þess, eins og annars.
•
Gjaldmælar á
leigubíla.
BIFREIÐASTJÓRAFJELAGIÐ
Hreyfill hefir látið margt gott af
sjer* leiða. Forystumenn þess f je
lagsskapar virðast vilja koma til j
móts við almenning í ýmsum
sjálfsögðum kröfum og er það
virðingarvert út af fyrir sig.
f frjettum þessa dagana er
skýrt frá því-, að Hreyfill muni
nú brátt fá gjaldmæla á leigubif
reiðar sínar. Því mun almennt
fagnað, því þá er ekki lengur um
neitt að villast hvað hver á að
borga. Var talsvert rætt um þetta
hjer í dálkunum fyrir eina tíð
og var tekið vel af forystumönn-
um bifreiðastjóra, en því j>á bor
ið við, 'eins og satt var, að ekki
væri hægt að fá gjaldmæla
vegna styrjaldarinnar.
Nú hefir þetta augsýnilega tek
ist og er það sannarlega vel. —
Munu bæði leigubifreiðastjórar
og viðskiptamenn þeirra fagna
þessari nýbreytni og kunna vel
við hana.
•
Annað framfaramál.
EN ÞAÐ er annað framfara-
mál, sem bifreiðastjórafjelagið
ætti að taka til athugunar og það
er leynivínsala, sem fullyrt er að
bifreiðastjóraf reki eftir lokunar
tíma áfengisverslunarinnar.
Það er fullyrt, að bifreiðastjór
ar selji svartadauðafölskú á 100
krónur og þaðan af hærra. Það
er ekki hægt að kalla þetta okur,
þetta er rán, sem ekki nær neinni
átt að líðist, ef rjett er með far-
ið, að satt sje.
Brennivínsflaska er seld á 45
krónur í áfengisútsölunni og þyk-
ir víst nóg.
Það má vel vera, að mönnum
sje vorkun, að þeir selji vín með
einhverjum hagnaði að kvöldi til
úr því, að yfirvöldin eru svo
skammsýn, að veita þeim þetta
tækifæri með bandvitlausri áfeng
islöggjöf. En það hljóta að vera
einhver takmörk fyrir hvað
mönnum leyfist að fjefljetta með
borgara sína.
Burt með ölæði á
almannafæri.
HALLDÓR KILJAN LAX-
NESS rithöfundur skrifaði ný-
lega þarfa hugvekju í blað hjer í
í bænum um áfengismálin. Hann
benti þar rjettilega á, að fvlli-
röftum er ekki sjeð fyrir neinum
samastað nema gatan.
Af þessu leiðir, að ' alsgáðir
borgarar fá ekki frið á almanna-
færi fyrir ölvuðum mönnum og
dtykkj ulátum.
Sá ósiður er ennþá landlægur
hjer, að afsaka alt, sem drukknir
menn fremja. „Hann vðr fullur,
strákgreyið", er sagt um þá suma
fylliraftana, er þeir hafa gert
eitthvað af sjer. Ef til vill eyði-
lagt skemtun fyrir fjölda manns.
Það er álitin nægjanleg afsökun
og delinkventið er tekinn í sátt
og er jafngóður maður eftir að
hann hefir sofið úr sjer vímuna.
Borgararnir' þurfa að taka sig
saman um, að afnema þann ósið
að sýkna menn af hverju sem er,
bara ef þeir hafa verið ölvaðir.
Þá myndi sannarlega breytást
götulifið hjer í bænum og skemt-
analífið í heild í landinu.
Á ALÞJÓÐA VETTVANGI
SÁLKÖNNUN, tniarbrögð
þeirra, er einu sinni hafa opnað
augun fyrir henni, hefir sína eig
in æðstu presta og innan þessara
trúarbragða eru vitanlega sjer-
trúarmenn eins og meðal annara
trúarflokka yfirleitt. Þeir, sem
fyígja kenningu þessari í grund-
valiaratriðum, eru fylgjendur dr.
Sigmund Freud, höfundar sál-
könnunarkenningarinnar. Flestir
þessara manna dveljast í Banda
ríkjunum. Fyrir nokkru komu út
rit þeirra, — Árbók sálkönnunar
kenningarinnar — sem leggur
höfuðáherslu á þetta atriði. — í
upphafi var kynið sem alt bygð
ist á, byggist á og mun altaf
byggjast á.
Höfuðpaur Freudistanna er nú
hinn 70 ára gamli dr. Abraham
Arden Brill, sem þekti Freud í
Vín árið 1908. Kenningin byggist
á því, að nauðsynlegt sje að rekja
æfiferil hins taugaveiklaða synda
sels í smáatriðum alt til barn-
æsku og fá hann til að horfast í
augu við veruleikann. í þessu
skyni er sjúklingurinn tekinn til
yfirheyrslu (klukkutíma í einu,
stundum meira en 200 sinnum).
Þetta kemur oft að góðu gagni.
Hinir sönnu Freudistar hafa að-
eins áhyggjur ,út af þeim mönn-
um, sem dr. Brill kallar, „einstakl
inga, sem bjóða almenningi upp
á ódýrari og fljótvirkari sálkönn
un“. Sannur Freudisti er eingyð-
istrúarmaður. Hann trúir aðeins
á einn gúð — girndina, kynhvöt-
ina, sem hið ráðandi afl í mann-
lífinu. Þeir álíta fylgismenn Jung
algyðistrúarmenn eða villutrúar-
menn (þeir halda því fram, að
girndin byggist upp af öðrum
þáttum en kynhvötinni). Sömu
augum líta þeir á fylgismenn
Adlers (þess er koma fram með
kenninguna um minnimáttar-
kenndina).
í Árbók Freudistanna eru rit-
smíðar eftir dr. Brill dr. Gregory
Zilboorg (þann, er sálgreindi
Ralph Mc Allister Ingersoll),
dr. Karl A. Menninger, dr. Frans
Alexander (æðsti presturinn í
sálkönnunarstofnuninni í Chica-
go). Leikmenn, sem vilja skyggn
ast inn í musteri þessarar speki,
eiga við ýmsa erfiðleika að
stríða; málið, sem notað er af
sálkönnuðunum er hreint og
beint hræðilegt. Þeii' leggja hin-
ar ótrúlegustu merkingar í orð,
sem almenningur hefir áður ekk-i
verið í neinum vandræðum með
að skilja.
Árbókin minnist enn á kenn-
inguna um ástina, sem öllum
Freudistum er mjög kær — ást-
in er sem sje í raun og veru hat-
ur og undirgefni, þetta eru kenn
ingar, sem ömmur okkar hefðu
áreiðanlega fylst vandlætingu yf
ir og fordæmt. En af skýrslum
Freudistanna um þau tilfelli,
sem þeir hafa haft til meðferð-
ar, geta venjulegir menn komist
að því, hvað þeir meina með
kenningu sinni um kynhvötina,
enda þótt vísindamál þeirra sje
að meira eða minna leyti óskiljan
legt. Hjer eru dæmi: Kona, sem
hefir engan áhuga fyrir heimilis
störfum sínum, tekur taugameð-
ul og kvartár við hvern sem vera
skal um lasleika sinn. Skýring
Freudista: hún er sennilega kyn-
ferðislega biluð, þar sem fólk
ætti að hafa ánægju af vinnu
með því að vinnan er einskonar
kynferðisleg fullnæging, auk
Framh. á bls. 11