Morgunblaðið - 27.09.1945, Page 8

8
-»vm
MORJÍONBLAfHÐ
Fimtudag'ur 27. sept. 1945
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Óla.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Askriftargjald: kr. 8.00 á mánuði innanlands,
kr. 10 00 utanlands.
I lausasölu 50 aura eintakið, 60 aura með Leabók.
Marklausar tillögur
veita engum húsnæði
ÞAÐ KOM ekki greinilega í ljós á síðasta bæjarstjórn
arfundi, hvort Sigfús Sigurhjartarson bar fram tillögu
sína í húsnæðismálunum, sem undirbúningsatriði undir
bæjarstjo’rnarkosningar á vetri komanda.
í forystugrein í Þjóðviljanum á miðvikudag er því hik
laust haldið fram, að bæjarstjórnarkosningarnar í jan-
úar eigi að snúast um tillögu sósílistanna í húsbyggingar
málunum.
Til bragðbætis er frá því skýrt í þessari grein í Þjóð-
viljanum, að öll hin dagblöð bæjarins hafi haft það eitt
til þessara mála að leggja, að reyna að sýna fram á, að
bærinn geti ekki framkvæmt þessar tillögur, þ. e., þá, er
Sigfús Sigurhjartarson bar fram, að bærinn bygði á
næsta ári bæjarhverfi með 500 íbúðum með meiru, án
þess að dregið yrði úr annari byggingarvinnu í bænum,
sem einstaklingar og f jelög kosta og annast.
En þetta hefir hatramlega snúist við í kolli greinar-
höfundar. Því allir flokkar í bæjarstjórn voru sammála
um, að húsnæðisvandræðin eru málefni, sem leysa þarf,
en fundu það að tillögu Sigfúsar Sigurhjartarsonar, sem
eðlilegt var, að tillögumaður sjálfur gerði enga tilraun
til að reyna að sýna fram á að bærinn gæti framkvæmt
þessar tillögur. Þetta vantaði. Það sá bæjarráð, er mál-
ið var þar rætt. Þar var t. d. ákveðið, að fá úr því skorið
hve reykvískir iðnaðarmenn geta komið upp mörg-
um íbúðum á ári. Tillögumaður hafði leitt þá athugun
hjá sjer.
★
í ræðum sínum í bæjarstjórninni tók flutningsmaður
bæjarhverfis-tillögunnar það fram, hvað eftir annað, að
hann og flokkur hans vildi ekki að framkvæmdir bæj-
arins í þessum málum yrði til þess að aðrir aðilar kipti
að sjer hendinni við húsabyggingar. Því þessar 500 íbúðir
skyldu verða umfram þær byggingaframkvæmdir sem
eiga sjer stað án tilkomu bæjarins. Annars kæmu að-
gerðir bæjarins ekki að gagni. Alþýðublaðið hefir leyft
sjer að nefna þetta 500 — íbúðahverfi kommúnistanna
„skýjaborgir”. Meðan tillögumenn leiða gersamlega hjá
sjer að láta þær nálgast veruleikann, þá er ekki hægt
að telja þetta rangnefni. En það ber enganveginn vott
um að Sjálfstæðismenn í bæjarstjórn vilji ekkert að-
hafast til þess að bæta úr húsnæðisvandræðunum, þó
þeir telji að annað og meira þurfi að aðhafast í þeim
málum en mála upp skýjahallir á pappír, þó þar eigi í
orði kveðnu að rúmast um 2500 manns.
Þó Þjóðviljinn haldi því fram, að Sjálfstæðismenn hafi
ekkert gert og vilji ekkert aðhafast í byggingamálunum
hjer í bænum, þá falla þau orð marklaus niður. — Því
verkin tala öðru máli. Reykjavíkurbær einn, fyrir for-
göngu Sjálfstæðismanna, hefir lagt mest til bygginga að
tiltölu við fóiksfjölda af öllum kaupstöðum landsins,
einn uppfylt ákvæði laganna um verkamannabústaði,
bygt myndarlegasta fjölíbúðarhús á landinu o. s. fr. —
Undirtektir Sjálfstæðismanna í byggingarmálunum á
síðasta bæjarstjórnarfundi stefndu í sömu átt. Að vinna
raunhæft starf og fá viðurkent, að húsnæðismál Reyk-
víkinga er alþjóðarmál, meðan öll fólksfjölgun á landinu
lendir hjer.á þessum eina stað.
Þetta vildu kommúnistar ekki heyra. Þeir vilja að sem
fæstar stoðir renni undir byggingarframkvæmdir
Reykjavíkurbæjar. Þeir Vilja skýjaborgir, pappírshallir.
En Sjálfstæðismenn vilja íbúðarhús fyrir hið húsnæðis-
lausa fólk.
Bæjarstjórnarkosningarnar í vetur eiga að snúast um
húsnæðismálin, segir Þjóðviljinn. Það er ekki ónýtt fyrir
kommúnista, sem hafa bygt 500 íbúðir uppi í skýjunum,
en hafa hvorki hugsun, vit nje vilja á því að koma þeim
vistarverum á fastari grundvöll.
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Brjef frá dómsmála-
ráðherra.
UMRÆÐURNAR um hinn illa
aðbúnað fiugfarþega á Keflavík-
urflugvellinum hefir að vonum
vakið nokkra athygli og umtal
manna. Finnur Jónsson dóms-
málaráðherra, sem er einn þeirra
fáu, sem hreyft hefir því opin-
berlega, hve aðbúnaður er ger-
samlega óviðunandi, hefir skrif-
að mjer eftirfarandi brjef um
þessi mál:
„Eftir komu mina frá Sviþjóð
komst jeg svo að orði, í blaða-
viðtali, að ríkisstjórnin hefði fal-
ið lögreglunni að sjá um flutn-
ing á flugfarþegum til og frá
flugvellinum í Keflavík, þótt
henni væri þetta óviðkomandi.
Þetta hafði Morgunblaðið, að
mig minnir, rjett eftir mjer, þeg-
ar það birti viðtalið. Virtist mjer
eðlilegast, að flugfjelögin önn-
uðust farþegaflutninga að og frá
flugvelli, eins og í innanlands
flugi'*.
•
Sameiginlegur áhugi.
„JAFNFRAMT ijet jeg í ljósi,
og bað blaðamennina sjerstak-
lega að minnast þess, að jeg
teldi aðbúnað fyrir farþega á
flugvellinum algerlega óviðun-
andi. Með þessum ummælum
vildi jeg vekja athygli stjórnar-
valda, innlendra og erlendra,
sem þessi mál heyra undir, á
því, að hjer væri þörf bráðra úr-
bóta og fá liðsinni blaðanna til
að flýta nauðsynlegum fram-
kvæmdum. Dagblöð bæjarins
þrjú birtu þetta, en síðan hefir
Morgunblaðið eitt haldið máii
þessu vakandi og kann jeg þvi
þakkir fyrir. Hinsvegar hefir
tvisvar sinnum slæðst sú mein-
lega villa inn í upplýsingar blaðs
ins, að jeg hafi sagt, að mjer
eða okkur Islendingum komi
þetta óviðunandi ástand á fiug-
vellinum ekkert við. Þetta hefi
jeg ekki sagt. Mál þetta heyrir,
svo sem kunnugt er, ekki undir
mig. í rikisstjórninni, en því
gerði jeg það að umtalsefni, að
jeg hefi sama áhuga á að fá úr
því bætt, og brjefritari Morg-
unblaðsins sýnilega hefir.
Finnur Jónsson".
•
Sameiginlegt átak.
ÞAÐ ER SANNARLEGA gott
að heyra, að dóms- og fjelags-
máiaráðherra hefir áhuga fyrir
þessu máli og leitt er, ef hann
hefir verið hafður fyrir rangri
sök, en hægt var að skilja, eins
og ummæiin voru eftir hohum
höfð, að valdamönnum hjer
kæmi ekki við aðbúnaður nje
flutningur farþega til og frá
flugveili.
Víðast er það svo erlendis, að
flugfjelög hafa sína eigin bila og
geta menn þess um leið og þeir
kaupa miða til áfangastaðar,
hvort þeir vilji flutning frá flug
velli að gistihúsi, eða annað, og
greiða þá fyrir það hæfilegt verð.
Þannig ætti það og að vera hjer.
Nú vil jeg leggja til, að ráð-
herrann, þeir blaðamenn, sem
áhuga hafa fyrir málinu og aðr-
ir, taki saman höndum og reyni
með sameiginlegu átaki að kippa
þessu ófremdarástandi í lag. —
Reisum veglega flugstöð, ekki
aðeins við Keflavíkurvöllinn,
heldur og hjer í Reykjavík. Það
verður að gerast fyr eða siðar
og er ekki eftir neinu að bíða.
Hvar stöndum við, þegar Banda-
ríkjamenn og Bretar fara? Það
getur orðið hvaða dag sem er,
samkvæmt samningum.
•
Kæruleysi.
ÚTVARPSHLUSTENDUR eru
orðnir svo vanir því, að frjettir
sjeu ekki lesnar á auglýstum
frjettatíma, að það þykir víst
ekki neitt tiltökumál lengur, þó
frjettalestur hefjist ekki fyr en
nokkrum mínútum eftir 8 að
kvöldinu og eftir hentugleikum
um hádegið.
En hitt er alveg óþolandi, þeg-
ar auglýst hefir verið ákveðið
tónverk eftir tilgreindan höfund,
að þá skuli þegjandi, hljóðalaust
og án afsakana verið leikið eitt-
hvað alt annað. Þetta kom fyrir
á dögunum. Búið var að auglýsa
að leika verk eftir Back-
hauser, en í stað þess koma hin-
ir eilífu Straussvalsar, sern alt-
af er gripið til í tíma og ótíma.
Útvarpshlustendur verða að
geta reitt sig á fyrirfram aug-
lýsta dagskrá. Það getur verið,
að fólk hafi af sjer einhverja
aðra skemtun vegna þess, að það
á von á einhverju í útvarpinu,
sem það vill hlusta á, en svo er
það gabb eitt. Hvað var t. d. með
morguntónleikana á sunnudag-
inn var? Stöðin virtist vera í
gangi, en það voru bara engir
tónleikar.
Þetta er ekki hægt að liða.
Á ALÞJÓÐA VETTVANGI
Niemölíer taiar m nasisma
NIEMÖLLER prestur hinn
þýski, sem nú er einn af þeim
Þjóðverjum, sem mestur gaum-
ur er gefinn, og sem hefir að
undanförnu tekið þátt í kirkju-
fundi einum miklum, höldnum
í Treysa, hefir varað bandamenn
við því, að enginn geti ábyrgst,
hvað muni gerast í Þýskalandi
næstu tuttugu árin.
Niemöller sagði, að hæfilegt
lýðræðisform handa Þjóðverjum
hefði ekki verið fundið enn. „Það
er þörf gagngerðrar endurment-
unar.....Við skulum gera alt,
sem við getum. En enginn mað-
ur getur sagt neitt með vissu um
það, hvað mun gerast eftir tutt-
ugu ár. Það voru ekki aðeins
Þjóðverjar, sem aðhyltust skoð-
anir nasismans. Sóttkveikja hans
hefir dreifst um allan heim, og
nú er alls ekki hægt að uppræta
hana algerlega. Menn verða að
gera sjer grein fyrir, að á fyrri
árum sínum líktist nasisminn
mest trú, — það verðyr aldrei
útmáð úr sögunni. Aðalatriðið er
að viðhafa varúðarráðstafanir og
tæki til þess að koma í veg fyrir,
að hann vaxi sig sterkan aftur.
Unga fólkið hjer í Þýskalandi,
sem hefir lifað síðustu mánuði
styrjaldarinnar, losnar við nas-
ismann vegna atburðanna sjálfra.
Miklu erfiðara er vandamálið
með stríðsfangana, sem halda
sjer við nasismann vegna her-
mannsheiðurs síns og vegna þess,
að ekki er um annað að gera fyr-
ir þá. Það verður að taka þá og
endurmenta þá, þegar þeir koma
heim til sín og sinna.....
Lýðræðið hefir ekki sama svip
nje grundvöll í öllum löndum.
Þá mynd lýðræðis, sem Þjóðverj
ar geta unað við, er ekki búið að
skapa enn. Lýðræðisstjórnarskrá
vor 1918 var ekki nægilega öfl-
ug til þess að vernda þjóðina fyr-
ir mönnum eins og Hitler. Þjóð-
verjum þykir altaf æskilegra að
vera stjórnað, en stjórna sjer
sjálfir. Weimarlýðveldinu skjátl-
aðist í því að taka upp lýð-
ræðið eftir franskri fyrirmynd í
stað breskrar eða amerískrar.
Svo breyttist almenningsálitið
svo skyndilega, að hver stjórnin
fjell af annarri. Hafði engin
þeirra tækifæri til þess að fest-
ast í sessi, fyrr en Hitlersstjórn-
in kom til sögunnar. —
Þá lýsti Niemöller ástandi
kirkjunnar á Þýskalandi, og
sagði, að hún hefði komist til-
tölulega vel úr baráttunni gegn
ríkisvaldinu. Fyrst eftir að nas-
istar komust til valda í Þýska-
landi, telur Niemöller, að kirkj-
unni hafi vaxið mjög fiskur um
hrygg, en síðan aftur hrakað,
vegna hinna stöðugu ofsókna
ríkisvaldsins. Eitt af því, sem
veldur kirkjunni í Þýskalandi
mestum erfiðleikum nú, er sam-
gönguleysið, ekki er hægt einu
sinni að koma brjefum milli
hinna ýmsu hjeraða. Þá hafa
kirkjurnar því nær ekkert fje
handa á milli, fjölmargir prestar
hafa fallið í stríðinu, eða eru
fangar einhversstaðar, margar
kirkjur eru hrundar til grunna,
sorg er í því nær hverri einustu
fjölskyldu í landinu. Fólkið er
andlega og líkamlega uppgefið.
Verkefni þau, sem nú bíða
kir kjunnar þýsku, eru bæði hvetj
andi og hræðileg. Hundruð þús-
unda af flóttamönnum eru í bæj
um og þorpum, stórir hlutar
mestu borganna liggja í rústum.
Þeir, sem hafa sjeð eyðingu eftir
sprengjur á Bretlandi, geta ekki
gert sjer skemdirnar á Þýska-
landi í hugarlund. Fjölmargt fólk
veit ekki hið minsta um það,
hvort ástvinir þeirra eru lífs eða
liðnir. Þýskur hermaður sagði:
„í síðasta stríði höfðum við þó
altaf heimili og fjölskyldu að
koma heim til. En nú ....“. —
Margir af prestunum eiga^það
sammerkt með öðrum, að þeir
eru andlega og líkamlega upp-
gefnir menn. Erfið.jeikar lífsins
hafa ekki farið framhjá þeim,
þeir hafa stór prestaköll, full af
flóttamönnum, og þar sem best
gengur engin farartæki, nema
gömul og ljeleg reiðhjól, til þess
að fara ferða sinna á. Yfirleitt
er kirkjusókn góð í Þýskalandi.
Fyrir þessu. fengust sannanir á
ferðalagi, sem nýlega var farið
um Schleswig-Holstein, Hamborg
og Ruhrhjeraðið.
Börnin og unga fólkið er vand
meðfarið. Þeim hefir lítið verið
kent í kristnum fræðum. Sums-
staðar á hernámssvæði Breta
hafa kosningar leitt í Ijós, að
fólkið vill að prestar kenni krist
in fræði í skólunum, en svo var
ekki áður.
Þótt illa líti út með unglingana
milli 16 og 20 ára aldurs, eru
kennimenn vongóðir með þá. Nas
isminn hefir að vísu fest djúpar
rætur í sálum þeirra, en prestar
telja að takast megi að uppræta
hann. Fólk á þessum aldri er
þyrst í þekkingu, hungrar eftir
Framh. á bls. 12