Morgunblaðið - 01.11.1945, Side 10

10
MORGUNBLAÐIÐ
Fimtudagur 1. nóv. 1945
•>
JÓNATAN SCRIVENER
Stríðsherrann á Mars
2),
'rencjfasacja
Eftir Edgar Rice Burroughs.
58.
Og jeg lagði mig allan fram þenna dag, til þess að hafa
áhrif á Kaolbúa, því jeg vildi vinna vináttu þeirra og
inngöngu í borg þeirra. Ekki varð jeg heldur fyrir von-
brigðum.
Allan daginn var barist. Leikurinn barst afturábak og
áfram á þjóðveginum, en aldrei var hætta á að óvinirnir
næðu inngöngu í borgina.
Stundum varð hlje svo jeg gat talað við hina rauðu
menn, sem jeg barðist með, og eitt sinn lagði jeddakinn
sjálfur, Kulan Tith, hönd sína á öxl mjer og spurði um
nafn mitt.
„Jeg er Dojar Sojat“, svaraði jeg, því jeg mundi alt
í einu eftir að Tars Tarkas hafði gefið mjer það nafn
mörgum árum áður. Voru þetta eftirnöfn tveggja fyrstu
hermannanna, sem jeg hafði fellt á Mars, og er þetta
siður þar á hnetti.
„Þú ert kappi mikill, Dojar Sojat“, sagði höfðinginn,
,,og þegar þessi dagur er liðinn, skal jeg ræða við þig aftur
í hásætissal mínum“.
En er hjer var komið, lentum við aftur í orustunni,
og vorum skildir að, en nú hafði jeg fengið ósk mína
uppfylta, og gekk nú berserksgang, og eigi leið á löngu,
uns grænu mennirnir höfðu fengið nóg af leiknum, og
hófu þeir nú undanhald inn í skóginn og munu þaðan
hafa haldið til heimkynna sinna á hinum fyrverandi
hafsbotnum.
Ekki komst jeg að því, fyr en orustan var um garð
gengin, hvers vegna hin rauða herfylking hafi lagt út
úr' borginni þenna dag. Svo virtist sem Kulan Tith
byggist við heimsókn frá voldugum Jeddak, er átti heima
fyrir noran Kaol. Var það eini bandamaður Kaolmanna,
sem nokkuð kvað að, og sú hafði verið ósk Kulan Tith,
að mæta gesti sínum hjer um bil dagleið frá borginni.
En nú var hergöngu hins fagnandi liðs frestað þar til
morguninn eftir, og var þá aftur lagt af stað frá Kaol.
65. dagur
„Þú hlýtur því að skilja“, tók
hann aftur til máls, ,,að jeg
hefi ekki ráð á því að bíða. Jeg
verð að fá þessa menn til þess
að hjálpa mjer — þegar í stað.
Það er aðeins viljinn, sem ræð
ur!“ hrópaði hann. „Jeg verð
að sigrast á þessari bjánalegu
hrifningu á Francescu! Jeg
verð að vera kaldur og róleg-
ur! Fjandinn hirði það alt sam-
an! Jeg er ekki eins og Middle-
ton! Annars er engin ástæða til
þess að örvænta strax. Franc-
esca hefir enn enga hugmynd
um, að jeg sje ástfanginn af
henni. Hún heldur, að jeg sje
ekki í borginni".
Þjóðsöngurinn var leikinn
einhversstaðar í fjarska. Jeg
vissi ekki, hvort jeg átti
að segja eitthvað eða þegja.
Þegar menn trúa öðrum fyrir
raunum sínum og erfiðleikum,
flýta þeir sjer venjulega að
benda á einhverja örugga leið
út úr ógöngunum. Þeir vilja fá
samþykki — ekki gagnrýni. Ri-
vers var engin undantekning
frá þeirri reglu. Auk þess varð
jeg annað hvort að segja hon-
um allt af Ijetta eða ekki neitt.
Átti jeg að segja honum, að að-
staða hans væri vonlaus? — Að
Francesca vissi fullvel um til-
finningar hans í hennar garð og
hefði ekki lengur minnsta á-
huga á honum?
„Scriv gæti hjálpað mjer úr
þessari klípu“, sagði hann hægt.
„Hann skilur lífsskoðanir ungu
kynslóðarinnar. Hann ef nauða
líkur mjer“, bætti hann við. —
„Jeg vildi óska, að hann færi
að koma heim“.
Hann kveikti sjer í vindlingi.
Andartaki síðar reis hann á fæt
ur, hrakti á brott alla alvarlega
þanka og heilabrot, varð aftur
sá glaðværi, ljettúðugi Rivers,
sem jeg kannaðist við. Breyting
in var svo óvænt, snögg og al-
gjör að jeg gat ekki annað en
látið mjer detta í hug, að hann
hlyti allt í einu að hafa sjeð ein
hverja leið út úr ófærunni.
Við gengum í áttina til Picca-
dilly. Það var eins og Rivers
svifi áfram. Jeg átti fullt í fangi
með að fylgja honum eftir. —
Hann óð elginn í sífellu. Engin
vandamál voru til framar —
það var ekki mikill vandi að
lifa á þessari jörðu, ef menn
aðeins kunnu rjettu tökin —
en mannanna börn voru bara
því miður svo ósköp fávís og
lieimsk, nema ef vera skyldi Ri
vers. Tilveran var til þess eins
að skemmta honum. Hann ætl-
laði að gera allt, sem honum
sýndist, hvenær sem honum
sýndist. Lífsreglur hans voru
einfaldar: bera aldrei vii'ðingu
fyrir neinu, á himni nje jörðu,
viðurkenna aldrei, að til hefði
verið — eða til myndi verða
— mikilvægari mannvera en
hann sjálfur. Þessar svonefndu
hetjudáðir — þessi afreksverk
snillinganna, sem sýknt og heil-
agt var verið að tönglast á —
það var ekki annað en hjóm.
Hann, Rivers, gat samið Jeikrit
á borð við Shakespeare eða
hljómkviðu á borð við Beet-
hoven, ef hann kærði sig um.
Aðdáun, í hvaða mynd sem hún
birtist, var ætíð tákn vanmátt-
arkenndar. Hann, Rivers, var
brautryðjandi. Já, brautryðj-
andi nýrrar stefnu. Menn og
konur voru í þann veginn að
öðlast álgjört frelsi, og þegar
svo væri komið, væri fólkið orð
ið nákvæmlega einS og hann.
Mannkynssagan, heimspeki, trú
arbrögð — það var allt þvætt-
ingur, einskonar deyfilyf, sem
aumingjar og vesalingar höfðu
fundið upp til þess að hressa sig
á. Hann, Rivers þurfti ekki á
neinum deyfilyfjum að halda.
Hann var nógu sterkur til þess
að horfast í augu við hið hrylli
lega og skelfilega mannlíf. —
Hann óttaðist ekkert og vonað-
ist ekki eftir neinu — hann var
aðeins hann sjálfur. Og til þess
að sanna, hvað hann væri öðr-
um mönnum miklu fremri ætl-
aði hann að berjast gegn þeirri
firru, sem þeir trúðu á, fótum-
troða guði þeirra, ráðast á sið-
venjur þeirra. Og aldrei, hvem
ig sem á stæði, skyldi hann láta
um sig spyrjast, að hann hefði
unnið. Aldrei handtak. Heims-
styrjöldin hafði verið mikil
blessun, því að hún hafði gert
mönnum af hans sauðahúsi
kleift að koma fram á sjónar-
sviðið. Annars hafði veröldin
orðið að bíða þeirra í heila öld,
að minnsta kosti. Hann sagði,
að menn af gamla skólanum
litu svo á, að hið mesta öng-
þveiti væri hvarvetna ríkjandi.
En það væri vitanlega rugl og
þvættingur. I raun rjettri væri
ríkjandi betra skipulag, en þeir
gætu gert sjer í hugarlund að
til væri. Það var vitanlega erf-
itt, að vera brautryðjandi. En
maður varð að sætta sig við
það. Mikilvægasti þátturinn í
siðakerfi hinnar nýju kynslóð-
ar var sá, að neita að þjást. —
Hann, Rivers, hafði aldrei
þjáðst, og ætlaði aldrei að þjást.
Loks þagnaði hann, leit á
mig eins og goðumborinn mað-
ur á venjulega, óbreytta mann-
skepnu, og spurði, hvort jeg
gæti lánað sjer tíu pund. — Jeg
flýtti mjer að segja já. Hann
benti mjer á, að hin glæsilega
framtíð, sem biði hans, ætti að
vera mjer nægileg trygging. En
jeg gerði nú ekki ráð fyrir, að
sjá þessi tíu pund framar.
Þegar við kvöddumst, rjetti
hann mjer nafnspjald sitt. —
„Hjerna er heimilisfang mitt“,
sagði hann. „Jeg fer huldu
höfði fyrst Um sinn. Ef Scriv
skrifar eða kemur aftur, þá hó-
arðu í mig“.
Hann veifaði höndinni og
hvarf í mannþröngina.
Jeg gekk í hægðum mínum
heimleiðis.
Fiðrildið barðist hetjulega,
en engu að síður var það fast
í netinu.
II.
Bifreiðin þaut eftir þjóðveg-
inum gegnum nóttina. — Ann-
að veifið sást bregða fyrir trje
eða húsi. En aðeins andartak.
Svo gleypti náttmyrkrið alt á
■ ný.
Pálína stýrði bifreiðinni með
þeirri nákvæmni og vandvirkni,
sem einkenndi allar hennar
gjörðir.
Loks vorum við tvö ein sam-
an. Þótt jeg hefði hitt hana oft
undanfarna tvo mánuði, hafði
faðir hennar oftast verið með
okkur. Hann hafði verið hálf
lasinn, og þar eð kona háns var
ekki heima reyndum við að
stytta honum stundir. En nú
var hann orðinn heldur hress-
ari, og var farinn til konu sinn-
ar.
Það var Pálína, sem hafði
stungið upp á því, að við fær-
um í þetta næturferðalag út í
sveitina, og jeg gat mjer þess
til að það væri til þess að fagna
fengnu frelsi. Hún var hattlaus,
og jeg dáðist enn einu sinni að
gullnum lokkunum og hve vel
hún bar höfuðið.
Steikjandi hiti hafði verið all
an daginn og enn var molla í
loftinu, þótt liðið væri að mið-
nætti. Það var ekkert tungls-
ljós og engar stjörnur.
Við komum að litlu þorpi og
Pálína stöðvaði bílinn. — Við
stigum út og gengum spölkorn
þegjandi. Svo beygðum við af
veginum og inn á örmjóan stíg,
sem lá inn í skóginn. Grafar-
þögn hvíldi yfir öllu. Það var
svo dimt, að jeg gat varla
greint Pálínu, sem gekk rjett á
undan mjer.
„Það er eilífðartími síðan jeg
hefi verið með þjer einni“,
sagði jeg loks. „Jeg hefi ekki
verið eins heppinn og hinir“.
„Faðir minn kærði sig ekk-
ert um þá“, svaraði hún. „Það
var öðru máli að gegna, þegar
hann vissi, að jeg ætlaði að
hitta þig. Það er dálítið sem mig
langar til þess að spyrja þig
um“, hjelt hún áfram. „Hefirðu
sjeð Middleton?“
Jeg sagði henni frá því, að
hann hefði komið heim til mín
eitt kvöldið, rjett sem snöggv-
ast — og hvernig hann hefði
móðgað Francescu. Hún spurði
áfjáð hvaða dag það hefði ver-
ið og hvort jeg hefði sjeð hann
síðan.
„Nei — jeg hefi ekki sjeð
hann síðan. Og jeg hygg, að jeg
muni ekki sjá hann fyrst um
sinn“.
Þögn. Svo sagði hún:
„Hann kom beina leið frá
mjer — vissirðu það?“
„Nei. Jeg gat þess til, að hann
hefði ætlað að segja mjer eitt-
hvað, en jeg hafði enga hug-
mynd um, hvað það væri“.
Við rákumst á brotið trje og
hún settist niður.
Þessi einmanalegi staður,
náttmyrkrið, kyrrðin — alt
hjálpaðist að því að skapa það
hugboð, að þetta væri aðeins
draumur. Mjer fannst eins og á
næsta andartaki myndi rödd
hennar þagna og jeg vakna einn
í bókaherberginu.
8EST AÐ AÖGLYSA i
1HORGUNBLA0INIL
Fyrsta alþjóðaverkalýðsráð-
stefnan var haldin í Washing-
ton árið 1919.
★
Gyðingur nokkur stóð við
miðasöluop kvikmyndahúss og
ætlaði að kaupa aðgöngumiða
að mynd, sem hjet „Furðuverk".
Næsti maður á undan honum
var Skoti. Gyðingurinn heyrði,
að Skotinn bað um tvo miða
uppi, og þegar stúlkan sagði, að
það fengjust engir mjfer þar
nema í stúku, keypti Skotinn
þá. Gyðingurinn smeygði sjer
hægt úr úr röðinni, og heyrðist
muldra:
— Þá vil jeg heldur spara
peningana mína — jeg hefi þeg
ar sjeð furðuverk“.
★
Magnína gamla Sigurjóns-
dóttir hafði alla sína tíð verið
sjeður kvenmaður og sparsöm
úr hófi fram. Hún notaði sama
hattinn í fjölda ár, jafnvel svo
lengi, að nágrannakonur hennar
ákváðu að skjóta saman í nýj-
an hatt handa henni. Ein úr
þeirra hópi var send til Magn-
ínu til þess að fá álit hennar um,
hvort hann ætti heldur að vera
úr stráum eða silki.
— Nú, sagði hún, fyrst þið
[viljið endilega vera að gefa
mjer hatt, þá held jeg að það
fari betur á því, að hann sje úr
stráum, því að þegar jeg hefi
ekki lengur not fyrir hann, get
ur hann þó alltaf orðið væn
tugga fyrir hana kussu mína.
★
Bílstjóri nokkur var fyrir því
óláni að aka ofan á hænu bónda
nokkurs fyrir vestan. — Hann
stöðvaði bílinn og bauð bónd-
anum að greiða honum skað-
ann.
—7 Eigum við ekki að segja
að jeg borgi þjer 5 krónur, sagði
bílstjórinn. Ertu ekki ánægður
með það.
— Við skulum heldur hafa
það 10, sagði bóndi ákveðinn.
Það eru nefnilega þannig mál
með vexti, að gamli haninn var
mjög hrifinn af þessari hænu.
Nú, þegar hann verður þess
var ,að hún er dauð, má búast
við, að hann spryngi af harmi.
★
Gyðingur nokkur leitaði lækn
inga til augnlæknis.
— Þjer reynið mikið á aug-
un, sagði læknirinn. — Hvers-
konar Ijós lesið þjer við á
kvöldin?
— Jeg nota sjálflýsandi vekj
araklukkuna mína.