Morgunblaðið - 17.04.1946, Qupperneq 7

Miðvikudagur 17. apríl 1946
MORGUNBL'AÐIÐ
7
— Hulda skáldkona
Framh. af bls. 6.
verið hinn einasti farkostur
hennar til betri og b.iartari
heimkynna. Huldu mun líka
hafa orðið það allsnemma ljóst,
hve dásemd íslenskrar náttúru
hafði orðið alþýðu manna meira
og minna ómeðvitað, mörgu
fegurðarþyrstu auga svölun og
líkn, og hve strengir ónotaðra
krafta og möguleika höfðu sam
stemmst dulúð náttúrunnar.
Óljóst vaknar það svo hjá
henni, sem síðar skýrist betur
og betur og er í dýpstu sam-
ræmi við eðli liennar og upp-
eldi. Hún kynnist hinum nýju
stefnum og straumum í bók-
menntum umheimsins, og hún
gefur þuluforminu nýtt líf og
gildi, skírir gömul form og
gamla íslenska liti, og skapar
— í samræmi við eðli sjálfrar
sín og menningarlega mótun
sína og með hliðsjón af hinum
bestu erlendu vinnubrögð'um —
nútíðarhliðstæður í litum og
línum. En hún hefir ekki ein-
ungis lesið norræn fornkvæði,
íslenskan kveðskap, íslensk
ævintýri og þjóðsagnir og hin
nýju erlendu smákvæði. Hún
hefir líka lesið stórvirki Goethes
og Dantes, Pjetur Gaut Ibsens
fegurðar og unaðar í samstarfi
við öfl gróandans. Hún ekki að-
eins gerðist brautryðjandi á
yngri árum sínum, heldur orti
hún alla ævi fögur og innileg
Ijóð, sem munu, þá er úrval
1 kvæða hennar verður gefið út,
hrífa eins hina ungu, sem ekki
eru blindaðir af boðskapnum
um blessun andlegs þrældóms
og haglegs forms á andlegum
frostrósum og bölrúnurn — eins
og hina eldri, sem lærðu í æsku
, að meta Ijóð hennar og það af-
rek, sem hún vann þá.
Jeg minntist á Ijóð hennar
Krosssaum í inngangskafla þess
^ arar greinar. Þar lýsir hún ríki
vetrarins, en einnig þeirri líkn,
I
sem Ijeð er gegn öflum þess.
Hinar ungu dætur dalanna
sitja og vefa
,,í lund sína Ijósið,
sem logar við nótt og ís,
lauf, sem und klakanum lifir,
(lind, sem að aldrei frýs.
L Skáldkonan víkur tali sínu
að einni dóttur dalanna, haf-
i.andi í huga eldforna reynslu
j kýnslóðanna:
„Saumaðu lömb og liljur
og Ijómandi himinský,
fljúgandi, syngjandi svani
og suðandi heiðarbý . . .
og í Huliðsheimum og í Hel-
heimi, eftir Árna Garborg, það
skáldverk, sem hefir haft geipi-
mikið gildi fyrir norska alþýðu
og sum hinna yngri skálda
Norðmanna. Og hún eygir mik-
ið hlutverk og ákveður að gera
tilraun til að gera því skil. Hún
vill vefa mynd úr þráðum ís-
lenskra þjóðsagna í fagra um-
gerð íslenskrar náttúru, tákn-
ræna mynd, er sýni hina miklu
baráttu mannsins — og ills og
góðs um manninn — sýni þetta
svo, að það ekki máist úr huga
eða hjarta þess, sem það sjer,
Hún velur sem tákn ævintýrið
um Hlina kóngsson, og mynd
hennar er ljóðaflokkurinn
Syngi, syngi svanir mínir.
Henni tókst ekki að gera
mynd sína að því mikla lista-
verki, sem hún hefði viljað
skapa. Um það er ekki að sak-
ast. Hún eygði möguleikana,
sá hið mikla hlutverk, heyrði
kallið og hlýddi því. Þetta er
meira en sagt verði um flesta
aðra. Hún hefir bent á hlut-
verkið svo greinilega, að þar
er ekkert um að villast. Hinn
fyrsti, sem hefir skarpskyggn-
ina til að eygja slíkt hlutverk
og djörfung til að ráðast í það,
á sjaldnast því láni að fagna
að vinna sigur sjer og öðrum.
En hlutverkið bíður. Hver á
svo vilja hennar djörfung og
stórhug?
Og hvað sem þessu líður, þá
var hún allt til síðustu stundar
trú heitri þrá sinni eftir auk-
inni fegurð og meira og víð-
tækara samræmi í hugsun, orð-
um og athöfnum, var trú þeirri
sannfæringu sinni, að undir
merki hins fagra og göfuga
mundi mannkynið vinna þá
sigra, sem yrðu því til blessun-
ar. Engin tíska, engar blekk-
ingar um ljettkeypt verðmæti
gátu hnikað ábyrgðartilfinn-
ingu hennar og fengið hana til
að ganga eitt augnablik á veg-
um þeirra afla, sem henni virt-
ust vinna í þjónustu hels og
nauða gegn þrá mannsins til
En saumaðu ei sverð nje
brynjur,
sátt skyldi loks vor jörð
og enginn blóðdropi brenna
blómanna helga svörð.
Ef alla þann draum vildi
dreyma,
hans dögg mundi græða sár. ...
Hins fagra og hins gróandi á
maðurinn að minnast, þegar
vetur böls og harma ríkir um-
hverfis. Þá vaknar hjá honum
vissan um það, að vor kemur
að vetri loknum. Þá glitar hún
allt það í fari hans, sem lífsins
er, svo sem sólin í gegnum hinn
bláa ljóra bjarmaði mosann og
laufið og víðiknappana í Aðal-
dalshrauni og skein á gróður-
inn í Laxá, svo að þar komu
fram svo fögur og dásamleg lit-
brigði, að ótrúlegar sagnir um
fegurð árinnar urðu að veru-
leika. í lífs- og starfssögu
Huldu skáldkonu og 1 Ijóðum
hennar mun ást hennar á feg-
urð og göfgi, stórhugur hennar
í þeirra þágu og tryggðin við
málstað gróðarins verða geislar
sem varpi skini á það, sem vors
ins er í hugum þeirra, sem virð-
ist fimbulvetur böls og helju
vera að taka völdin í veröld-
inni.
Guðm. Gíslason Hagalín.
Skotar unnu
Fnglendmga
LONDON: S. I. laugardag
fór fram knattspyrnuleikur
milli Skota og Englendinga, og
var hann háður á Hampden-
vellinum í Glasgow. Áhorfend-
ur voru 134.000.
Urslit urðu þau að Skotar
sigruðu með einu marki gegn
engu, og var markið skorað, er
hálf mínúta var eftir af leik-
tíma. Lið Englendinga þótti
standa sig verr en búist hafði
verið við, en skotska liðið sem
skipað var aðallega ungum leik
mönnum, aftur miklu betur.
Sigur Skota er talinn verðskuld
aður. — Reuter.
Norræn fimleikahátíð í Gautaborg
Eftir Ólaf S. Ólafsson
Gautaborg 8. apríl.
SÍÐASTA VIKA hefir verið
rík af viðburðum, sem hefir
endurspeglað leikfimislíf
Gautaborgar. Á hverju kvöldi í
heila viku hafa flestir bekkir
hringleikahússins verið þjett-
skipaðir áhugasömum áhorf-
endum og á leiksviðinu hefir
getið að líta fólk á öllum aldri
og báðum kynjum sýna listir
sínar. Þessi vika er sú tuttug-
asta og áttunda í sinni röð, —
tuttugacta og áttunda Lingvik-
an í Gautaborg.
Tvei” síðustu dagar þessarar
Lingviku hafa verið nefndir
„Norræna leikfimishátíðin“ og
nafnið er ekki út í bláinn. ■—
Leikfimisflokkar frá öllum
Norðuilöndunum hafa raðað
sjer hlið við hlið á leiksvið-
inu, allir fimm fánarnir hafa
blaktað og þjóðsöngvarnir
fimm hafa hljón.að frá söng-
pallinum. Norðmenn og Finnar
sendu úrvals karlaflokka, en
Danir, Svíar og isleudingar
sína bestu kvennaflokka.
Það var með mikilli gleði,
sem þó var e’kki laust við dá-
lítinn kvíða, sem við íslend-
ingar hjer í Gautaborg, tókum
fregninni um að íslendingum
hefði boðist þátttaka í þessari
leikfimishátíð. Þessi kvíði
minkaði ekki þegar við sáum
dagskrána. Það var á allra vit-
orði hjer, að finski flokkurinn
væri besti leikfimisflokkur
Norðurlanda og jafnvel allrar
Evrópu. Flestir munu því hafa
búist við, að hann myndi verða
látinn hafa síðasta orðið á þess-
ari leikfimishátíð. Við urðum
því bæði undrandi og ef til vill
dálítið taugaóstyikir, þegar við
lásum dagskrána og sáum að ís-
lenski kvennaflokkurinn var
settur næstur á eftir meistara-
flokknum finska og síðastur á
fyrra degi hátíðarinnar. — Það
gat engum blandast hugur um,
að þetta var langerfiðasti sýn-
ingartíminn.
Hversvegna ísl. flokknum
var valinn þessi tími á dag-
skránni, er ekki gott að vita og
verður aldrei vitað utan þeirra,
sem það hafa ákveðið. — Tvær
ágiskanir komu auðveldlega
fram í hugann. Sú fyrri, og
■ sennilegri, var að íslenski flokk
urinn væri í því áliti, að hann
hefði engu að tapa. Hin ágisk-
unin, sem var heldur ósenni-
legri, var að honum væri ætl-
að geta staðist þ.á eldraun að
ná hylli og athygli áhorfenda
eftir fyrirfram vitaða glæsilega
sýningu Finnanna. Jeg mintist
lauslega á þetta við einn nefnd
armanna sýningarinnar cg fekk
það svar, með sænskri velþjálf
aðri kurteisi, að nefndin gerði
sjer miklar vonir um góða sýn
ingu hjá íslensku stúlkunum.
Föstudagskvöldið — fyrra
sýningarkvöld norrænu hátíð-
arinnar — rann upp. Besti
kvenflokkur Gautaborgar var
fyrstur á dagskránni. Sýndu
þær góða leilcfimi. Sjerstak-
lega vöktu athygli stökk á dýnu
og yfirslag yfir kistu.
Næstir á dagskránni voru svo
Finnarnir. Níu manna hópur,
sem samanstóð af lágum og
þreknum og sýnilega þrautþjálf
uðum mönnum, gengu inn á
leiksviðið. Vöðvarnir hnykluð-
ust undir skinninu, en þó bar
hvert spor vitni um mýkt og
fjaðrandi Ijettleika. Þeir hófu
sýninguna með mjúkum og
ljettum gólfæfingum og end-
uðu hana með háu heljarstökki
afturátak úr kyrstöðu, allir
sem einn maður. Seinni þáttur
gólíæfinganna var mun erfiðari
og þegar minst vonum varði
var sk'.tið inn i heljarstökkum
afturábak og áfram sveigju-
stökkum afturábak, eða hand-
stöðu neð fótaæfingum. Leikið
var á píanó við allar gólfæf-
ingar, enda voru þar engin mis
tök. Sýningu Finnanna lauk
með æt’ingum á svifrá og tví-
slá, æfingum sem voru svo erf-
iðar og þó meistaralega gerðar,
að þeim verður ekki lýst í stuttu
máli. Fólkið stóð á öndinni á
inilli þess er lófaklappið dundi.
Sýningunni lauk með geysileg-
u fagnaðarlátum. Eftir þessa
áhrifamiklu sýningu áttu svo
islensku fulltrúarnir að koma
fram. Hafi maður verið í vafa
um að þær ættu erfitt hlutverk
fyrir hóndum, var maður þess
fullviss, þegar Finnarnir gengu
út af leiksviðinu.
Þegar karlakórinn hafði sung
ið tvö lög, sem áttu að tilheyra
hinum íslenska þætti hátíðar-
innar, en sem fáir viðstaddir
íslendingar munu hafa heyrt
áður, birtist íslenski leikfimis-
flokkurinn á sviðinu, með fán-
ann hátt á lofti í broddi fylk-
ingar. Mannfjöldinn reis úr
sætum og dauðaþögn sió á. —
Fjórtán glæsilegar leikfimis-
meyjar, í himinbláum búning-
um gengu Ijettum, mjúkum og
ákveðnum skrefum fram á svið
ið og sýningin hófst. Jeg ætla
ekki með þessum línum að fella
neinn dóm yfir hvernig þær
leystu þetta vandasama hlut-
verk, því að jeg viðurkonni, að
þegar maður sjer landa sína
inna af höndum afreksverk í
framandi landi, landi sínu og
þjóð til sóma, þá gæti sá dómur
litast af þeim tilfinningum, er
í daglegu taldi kallast ættjarð-
arást. I staðinn ætla jeg að
leyfa mjer að birta í lauslegri
þýðingu dóma þriggja helstu
dagblaðanna í Gautaborg. Þess
má geta, þó að það sje ef til
vill óþarfi, að þeir eru allir
skrifaðir af fagmönnum á þesu
sviði.
„Götborgs Sjöfarts og Hand-
elstidning“ skrifar á þessa leið:
„Áhrifamikil íslensk kven-
leikfimi. Það var gleðiefni að
svo margir Gautaborgarar not-
uðu tækifærið til að sjá þessa
sjerstæðu leikfimi sem var á
dagskrá fyrra dags Norrænu há
tíðarinnar. Það var enginn
hversdagsmatur, sem vav fram-
borinn, heldur fínustu rjettir
fyrir þá allra kræsnustu.
Þrettán stúlkur úr GLmufje-
laginu Ármanni, Reykjavík,
undir stjórn Jóns Þorsteins-
sonar, íþróttakennara, voru síð
astar á dagskránni. Áhrifamesti
þáttur sýningarinnar var jafn-
vægisæfingar á hárri slá, sem
flokkminn hafði komið með frá
íslandi. Stúlkurnar hikuðu
aldrei og fyrir mistökum vott-
aði ekki. Sem heild bar sýniríg-
in vitni um sjerstæða leikni og
fyrsta ílokks þjálfun.“
,,Göteborgs-Tidningen“:
„Vantar orð til þess að lýsa
leikfimissýningu ísl. stúlkn-
anna.
Hafði nokkur gert ráð fyrir
að íslenski kvenflokkurinn frá
Ármanni í Reykjavík, myndi
sýna hvílíka leikfimi? Gólfæf-
ingarnar voru ef til vill ekki
betri en sjest hefir hjer, en því
meira undrandi verður maður
af að sjá jafnvægisæfingarnar
á slánni. Það vaf manni óbland
in ánægja að horfa á jafnvæg-
isganginn. Engin mistök, eng-
inn taugaóstyrkur og allur hóp
urinn tók þátt í æfingunum.
Heilsnúningur á hárri slá, er
enginn hversdagsmatur fyrir
kvenflokk. Það skal segja áhorf
endum Gautaborgar til hróss,
að þéir kunnu vel að meta þau
sjerstæðu tilþrif, sem ísl. stúlk-
urnar sýndu. Þjálfarinn, Jón
Þorsteinsson, má vera miklu
meira en ánægður með frammi
stöðu þessa glæsilega hóps“.
„Ny-Tid: „íslenska sýningin
aðeins metin á heimsmæli-
kvarða. — Meistaraleg leikni
íslensku stúlknanna gagntók
mann.
Aldrei hefir áður sjest hjer
í Gautaborg og jafnvel ekki í
Svíþjóð, önnur eins leikfimi, og
jafnvægisæfingar ísl. «túlkn-
anna á hárri slá. Maður fekk
nýja trú á þeim möguleikum,
sem sláin hefir að bjóða, það
er að segja, ef að æfingunum
er stjórnað af hugamyndaríkum
og ósmeykum þjálfara eins og
Jóni Þorsteinssyni. Það var eins
og hugmyndaheimur ísl. sagn-
anna opnaðist. í hverri jafn-
vægisæfingu, sem stúikurnar
sýndu, kom fram mýkt og feg-
urð, og margar æfinganna
sýndu að hugrekki og kraft
vantaði ekki. Engin skarst úr
leik og það var eins og mistök
væru óhugsanleg. Þetta sýndi
hvað hópurinr. var óvenjulega
samstihur. Margar æfinganna
gerðu stúlkurnar tvær og tvær
saman og það var ekki hægt
annað en dást að hinni fínu
stjórn og nákvæmu æíingum.
Þrátt fyrir það ,að ekki var
spilað undir við æfingarnar,
voru samtökin undraverð. —
Áhorfendurnir urðu hugfangn-
ir af þeirri óvenjulegu leikni,
sem kom fram“.
o—o
Þannig voru blaðadómar
Gautaborgarblaðanna dagana
eftir sýninguna, og það er ó-
hætt að fullyrða, að þau hafa
mælt fvrir munn flestra áhorf-
endanna, að minsta kosti þeirra
sem höfðu þekkingu til þess að
geta myndað sjer rökrjetta skoð
un um sýninguna.
Það er mikið talað nú um
norræna samvinnu, en hjer
meðal stærri bræðranna, er
sjaldan gert ráð fyrir að Tsland
leggi mikið af mörkum, sem
gjaldgengt sje til að efla slíka
samvinnu. Við, sem hjer dvelj-
um, höfum það á tilfinningunni
að á okkur sje litið eins og litla
Framh. á bls. 12.