Morgunblaðið - 25.04.1946, Qupperneq 10

10
MORGUNBLAÐIÐ
Fimtudagur 25. apríl 1946
Sigfús Jónasson
Forsæludal, sjötugur
ÞANN 20. apríl er mirin
gamli sveitungi Sigfús Jónas-
son sjötugur, fæddur í Saurbæ
í Vatnsdal 20. apríl 1876.
Vegna fjarlægðarinnar get
jeg ekki tekið í hendina á hon-
um þann dag, bið því Isafold
fyrir línur þessar.
Eins og þegtjr er sagt er
Sigfús barn 19. aldarinnar, en
til að gefa ykkur, lesendur
mínir hugmynd um þann jarð-
veg sem hann er sprottinn upp
úr, vil jeg reyna að bregða upp
augnabliksmynd af því um-
hverfi sem mótaði hann á upp-
vaxtar- og þroskaárum, er
liðu eins og draumur heim í
Saurbæ.
Yfir hinni mannmörgu sveit
og hjeraði hvíldi árroði og frið-
ur hins bjarta tímabils. — Leið-
ir æskunnar sem annara lágu
inn á hin stórbrotnu og mann-
mörgu heimili, Kornsá og Und-
irfell í Vatnsdal.
Viðmótið sem mætti yngri
og eldri á Kornsá hjá Blöndals
fjölskyldunni, varð mörgum að
veganesti út í lífið, hvað hátt-
prýði, og drengilega framkomu
snerti. Víðsvegar að komu
piltar að Undirfelli til að læra
undir skóla hjá sjera Hjörleifi
Einarssyni, og urðu þeir nafn-
kunnir ágætismenn.
Skólum í landinu fjölgaði,
sóttu þá bæði karlar og konur,
er fluttu með sjer þaðan nýja
menningarstrauma, er áttu sinn
þátt í því að skapa hina þjóð-
legu sveitamenningu, er auð-
kendi síðustu áratugi 19. ald-
arinnar.
Eins og áður er sagt fædd-
ist Sigfús 20. apríl 1876. Var
það í prestskapartíð sjera Sig-
fúsar Jónassonar frá Reykja-
hlíð. Var hann einn hinna á-
gætu presta er Vatnsdælir áttu
á 19. öldinni. Hann var mjög
fjölhæfur maður jafnt á hend-
ur og tungu. Hann var þjóð-
haga smiður, og yfirsetumaður
með ágætum. Sat hann yfir
móður Sigfúsar er hann fædd-
ist, og öskaði hún eftir að
sveinninn mætti bera nafn
hans, og virðist ótvírætt að
auðna og hæfni hafi fylgt nafni.
Ætt Sigfúsar rek jeg ekki,
en get þess, að þeú voru bræðra
synir Jón á Hofi í Vatnsdal,
hinn góðkunni ágætisdrengur,
en móðir hans, Sigríður Elín
Benediktsdóttir, var hin ljóð-
elska gáfukona af Bólstaðahlíð
ar og Birtingaholtsætt.
I Reykjavík — miðstöð allr-
ar menningar í landinu — var
iðnaðurinn lengst kominn. —
Þangað sóttu margir iðnnemar,
þar á meðal Sigfús til að læra
bókband. Vann hann einn vet-
ur á bókbandsverkstæði Hall-
dórs Þórðarsonar, og síðar ann-
an vetur á bókbandsverkstæði
hins góðkunna menningarfröm
uðar Guðmundar Gamalíels-
sonar. Síðan hefir bókband
verið aðalstarf hans auk bú-
skapar, enda kunnur fyrir það
víða um iand.
Skömmu eftir s. 1. aldamót
keypti Sigfús jörðina Forsælu-
dal og hefir búið þar síðan.
Ýmsum þótti þetta undarleg
ráðabreytni að flytja frá Saur-
bæ, þaðan sem hann var fædd-
ur og uppalinn, býlið hægt og
ekki annað sjáanlegt, en hann
gæti búið þar áfram, en mín
skoðun er, að fátt sýni betur
framsýni Sigfúsar, en einmitt
sú ráðabreytni. Hann sá að
Saurbær lá undir geigvænlegu
landbroti, stefndi að því að
jafnvel bryti áin allt engi jarð-
arinnar, og ennfremur að sala
jarðarinnar lá fyrir dyrum, —
en hann vildi ekki kaupa. —
Aftur á móti hafði Forsælu-
dalur ýmsa þá kosti er vel áttu
við hann, t. d. miklar fjalla-
nytjar, þar á meðal veiði, enn-
fremur átti lega jarðarinnar í
heraði vel við hann. Þarna inn
undir heiðinni er veðurblíða,
kyrð og friður. Erjur dægur-
mála áttu illa við hann. Vissi
að norðan stormarnir náðu
sjaldan inn í Forsæludalinn,
og vonaði að öldurót stjórn-
málastormanna næði þangað
ekki heldur. Veturnir í For-
sæludal eru oft dimmir og öm-
urlegir, því í 19 vikur sjer þar
ekki sól, en aftur á móti eru
vorin hreinasti draumur. Áin
brýst áfram í hamförum í
gljúfrinu, og kveður ljóð um
hali horfna — sömu tónana er
Kristján Fjallaskáld fann í falli
Dettifoss.
Útsýnin inneftir gilinu til
heiðarinnar, hefir margþætta
sögu að segja, og inn í heið-
inni inn af Forsæludal mætir
auganu hin dásamlega fjalla-
Milli hals og heiða
sýn, er einkennir íslenskar ó-
byggðir.
Kona Sigfúsar er Sigríðut
Ólafsdóttir af Blönduósi. Ber
hún nafn ömmu sinnar, er var
dóttir Bólu-Hjálmars.
Þau hjón eiga 8 börn á lífi,
og búa 5 af þeim í Forsælu-
dal. Það var Ingibjörg dóttir
þeirra hjóna, er kvað meðal
annars við fráfall Jóns Berg-
manns: „Ha,nn gat látið hörpu
streng, hlæja og gráta í einu“.
Þau hjónin hafa reynt að halda
börnum sínum sem lengst
heima hjá sjer, svo þau næðu
sem mestum þroska, áður en
hið margbreytta mannlíf tæki
við þeim.
Þegar jeg lít yfir farinn veg
þessa gamla sveitunga míns og
vinar, finnst mjer að hann hafi
unnið þjóðnýtt starf, fyrst og
fremst sem bóndi, og menning-
arfrömuður sem bókbindari,
því engum efa er það undir-
orpið, að margar bækur sem
til voru í hjeraðinu, væru nú
ekki lengur til, hefði hann ekki
bjargað þeim og bundið þær
inn.
Til fjölda ára hefir Sigfús
safnað lausum vísum, skrásett
höfunda þeirra og tildrög, er
safn þetta orðið mjög stórt, og
þar mörgu bjargað, er annars
mundi horfið út í veður og
vind.
En víst er það, að ein staka,
sem ekki er nema fjórar ljóð
línur hefir oft merkilega sögu
að segja.
Jeg vona, að Landsbókasafn
ið sjái sjer fært, á sínum tíma
að eignast vísnasafn Sigfúsar,
þá fyrst er tilgangi safnandans
náð.
Nú fyrir löngu er sólin farin
að skína í Forsæludal og verma
allt í kringum hið sjötuga af
mælisbarn.
Mjer finnst ótvírætt að sann
ast muni á Sigfúsi þau ummæli
Þorsteins skálds Erlingssonar:
Margir leggja á leiðin sín
legstein þyngri og meiri —.
En ef týnist þúfan þín,
þá verður hljótt um fleiri. —
Þorsteinn Konráðsson.
Hiis á Akranesi tii söiu
Húseignin Bárugata 18 er til sölu. Hentug
fyrir iðnað eða verslun. Grunnflötur húsa 170
ferm. Lóðarstærð 180 ferfaðmar. Semja ber við
Axel Eyjólfsson, sími 111.
UNDANFARIN ár hafa
tveir Jónasar verið í Banka-
raði Landsbankans. Það eru
þeir Jónas Jónsson frá Fram-
rókn og kratinn Jónas Guð-
rnundsson. Báðir munu þeir
hafa reynst flokkum sínum
næsta óþægir. Allir vita nú
orðið um viðskifti Jónasar
lónssonar við flokk sinn og
hver reiði þrútnar milli hans
og Hermanns. Þarf ekki að
efa, að Framsókn notar fyrsta
tækifæri til að losna við hann
úr þessari trúnaðarstöðu. —
Færri sögur fara um sam-
skifti kratanna og Jónasar G.,
en það mun víst. að ekki hafa
rllar athafnir hans í Bankar.
verið að vilja flokksins Nú
hafa kommúnistar fengið sinn
Jónas í Bankaráðinu. Ekki er
kunnugt hversu hlýðinn og
au.ðsveipur flokksmaður hann
er, en vel er yfirboðurum
l ans til þess trúandi að hafa
góðar gætur á að hann þjáist
ekki lengi af „Jónasarsýk-
inni“ í bankaráðinu.
1 anglokugreinar,
p.m fáir lesa.
EINN landhundahöfundur
er hann launaður af fje því,
sem Búnaðarfjelag Tslands
fær úr ríkissjóði. Hver hefir
nú verið árangurinn at starf'.
I Z. þessi sjö ár? Hann er í
íáum orðum sá, að þessi ár'
hefir bæridum í fjelögunum
fækkað úr 2341 niður í 1536
eða um 115 bændur á hverju
ári — samtals 805. — >Kúm
bænda í fjelögunum hefir
eðlilega fækkað líka og það
hvorki meira nje minna en
2693 þessi 7 ár, sem skýrslan
nær yfir. Þessi hnignun fje-
laganna er þeim mun skað-
legri, sem skýrsla Páls segir
að „kýrnar í fjelögunum“ hafi
batnað að mun bæði hvað nyt
hæð og meðalfitu snert-
ir. P. Z. hefur öðrum meira
gert að því að reikna út með-
aiarð ýmsra gripa og fengið
misjafnar útkomur. Bændur
ættu, eftir þessari skýrslu, að
reikna út ársarðinn af Páli
þessi sjö ár, sem skýrslan nær
yfir. Ef það yrði, gæti svo far
ið sem P. Z. segir í skýringum
smum við skýrsluna „að ein-
hverjir gætu við lesturinn
komist í hugleiðingax, sem
gott mætti af leiða og væri
Tímans er talinn bóndi vest- þá prentsvertunni ekki eytt
ur. á fjörðum og heitir Hall- til einkis“.
dór Kristjánsson. Skrifaði
hann í blaðið hvern hundinn
öðrum lengri og leiðinlegri og
, , , , T M i íiiðimeTkurinnar
gckk svo um hrið. Liklega a
h illingar Framsóknar-
hefur Tíminn ekki orðið var
SVO ER SAGT, að ferða-
við mikla hrifningu lesenda menn, sem verða aðframkomn
sf skrifum þessa manns, því ir af hungri og þorsta á sand
skyndilega hætti hann að auðnum eyðimarkanna „sjái“
skrifa og sást ekki stafur frá stundum í hillingum svalar
honum í langan tíma. Þá vildi lyndir og skuggasæla pálma-
svo til, að maðurinn var af lunda í fjarska. Hinum póli-
einhverri tilviljun nefndur tísku eyðimerkurförum Fram
í Mbl., sem dæmi um aftur-' sóknar er líkt farið. Koma
haldssegg og nýsköpunar-' slíkar tálsýnir vel fram í smá
íjandmann í liði þeirra Tíma- klausu hjá Tímanum, er
dáta. En við þetta fjekk hann heitir „Samvinnan sigrar“. —
slíka upplyftingu, að hann I’ar segir, að margt bendi til,
tekur sig til og skrifar langa' að til úrslita dragi á mörgum
rollu, sem hann telur þó ein-[sviðum á næstu árum. Þjóðin
ungis fáein orð um álit sitt á sje að vakna til skilnings á
nokkrum af meginatriðum bjargráðum samvinnustefn-
stjórnmálanna. Má af því unnar. — Hið fyrirheitna
marka að mörg orð kæmu frá land blasir við og þangað
ritdólg þessum, ef hann segðijverði sótt þrotlaust, og því
alt, sem hann þyrfti um álit sjeu úrslitin ráðin. Það er svo
sitt á öllum atriðum stjórn-
málanna. En það má Halldór
þessi vita, að slíkar ritsmíðar
yrðu menn jafn ófúsir ~ð lesa
og hann er fús til að rita þær.
Árðurinn af P. Z.
FYRIR NOKKRU birti Páll
VjelritunarstúBku
vantar á opinbera skrifstofu frá 1. maí. Laun
samkv. launalögum. Eiginhandar umsókn með
upplýsingum um fyrri störf ásamt meðmæl-
um, ef fyrir hendi eru, leggist inn á afgreiðslu
blaðsins fyrir 28. þ. m. í lokuðu umslagi merkt
„Vjelritunarstúlka“.
r.em auðheyrt að þeir „fjelag-
ar“ Herm. og Eyst. þykjast
tkki eiga eftir nema síðustu
þrepin upp í valdasessinn og
hin mjúku hægindi blasa við
augum. En það er bara ósköp
hætt við því, að hið fyrir-
heitna land reynist tómar hill
7. skýrslu um starfsemi naut ingar og draumsýnir þessara
griparæktarfjelaganna árin valdaþyrstu manna og enn
1938—’44. Eftirlit og umsjó’i cigi þeir fyrir höndum erfiða
með þessum fjelögum mun|lör um sína pólitísku eyði-
eiga að vera aðalstarf P. Z. mörk áður en þeir ná til óasa
sem ráðunautar og til þess ^ráðherratignarinnar.
leóUe^t oý ^Lðbiríld óuunar
óska jeg öllum er ánægju hafa af lax- og sil—
ungsveiðum.