Morgunblaðið - 17.12.1946, Qupperneq 9

Þriðjudagur 17. des. 1946
MORGUNBLAfllB
H R A
ÖLLU
Fyrir nokkru síðan stóð
’jeg eins og síld í tunnu í
yfirfullri neðanjarðarjárn-
braut í London. Þetta var á
annatímanum, þegar hundr
uð þúsunda skrifstofumanna
eru á leið heim til sín. Er
jeg stóð þarna, sá jeg eftir-
farandi fyrirsögn í blaði,
sem einn þjáningabræðra
minna hjelt á: „Breskir vís-
indamenn spá ferð til tungls
ins fyrir okkar dag“.
Enda þótt nóvembermán-
urinn ljeki um göturnar
fyrir ofan mig, perlaði svit-
inn á enni mínu, þar sem jeg
starði framan í meðfarþega
minn, en andlit hans var að
eins nokkra þumlunga frá
mínu. Við geystumst þarna
áfram, með 40 mílna hraða
á kfukkujsti^nd, í gegnum
jarðgöng, sem grafin höfðu
verið fyrir um 30 árum síð-
an; og svo gat farið, að eftir
um það bil jafnlangan tíma
yrðum við á leiðinni til
tunglsins.
I sambandi við þetta kom
mjer til hugar, að hraðinn
er eitt af megineinkennum
nútímamenningarinnar. —
Líkt og önnur tímabil sög-
unnar hafa verið kölluð
steinöld, bronsöld og iðnöld,
hlýtur núverandi tímabil
einhvern tíma að auðkenn-
ast með heitinu hraðaöld.
Mannfórnir þær, sem
færðar eru Hraðagyðjunni,
aukast með ári hverju og
. ekkert virðist úr þeim
draga. í London einni sam-
an eru 2,500 manns fluttir á
sjúkrahús mánaðarlega,
vegna umferðaslysa. Fyrir
nokkrum vikum síðan hvarf
de Havilland flugforingi,
ásamt vjel sinni, er hann var
að reyna að ná meiri hraða
út úr þrýstiloítsflugvjel
sinni. Flugslysum hefur far
ið jafnt og þjett fjölgandi
undanfarna mánuði.
En hversu mjög svo sem
venjulegar dauðlegar mann
verur kunna að hallast að
því, að hraðinn sje orðinn
nógur, og að gagnlegra væri
að leggja meiri áherslu á ör-
yggi og þægindi, þá er það
víst, að ekkert fær haldið
aftur af áhugamönnum okk-
ar, fyrr en tunglinu hefur
verið náð — og engin vissa
er fyrir því, að tunglið verði
lokatakn'.arkið.
Með 4700 mílna hraða.
SEM fyrsta sporið í áttina
til tunglferðarinnar, hafa
tveir ungir vísindamenn
gert uppdrætti að rakettu,
sem þeir halda fram að muni
ekki fara hraðar en 4,700
mílur á klukkustund og ekki
skemur upp í loftið en 190
mílur. í þessari hæð, benda
þeir á, ætti flugmaðurinn að
geta horft niður á ísland frá
Bretlandseyjum. Þeir hafá
boðið uppfinningtt sína til
kaups. Stjórnarvöld eru yf-
Eða svo haida þeir, sem hafa
ferðalög til tunglsins í huga
Eftir J. C. Vine
irleitt ekki neitt sjerlega
fljót að taka. ákvarðamr, en
ef stjórnin ákveður að láta
smíða þessa vjel, vill sá
eldri uppfinninganna, sem
er aðeins 41 ár, gjarna fá
að stjórna henni.
Sem venjulegur, sann-
gjarn emstaklingur, sem
hefi af fáu meiri ánægju en
góðum göngutúr, hlýt jeg að
játa, að enda þótt jeg dái
mjög slíkan vísindaáhuga,
get jeg ekki komið auga á,
hvert hann getur fleytt okk
ur, — nema þá til tungisins.
Og hvað er að finna á tyngl-
i'nu. Vísindalegar rannsókn-
ir sýna, að þar er ekkert loft,
ekkert vatn, enginn upp-
blástur og ekkert líf. Þar
eru svo gevsistórir eldgígar,
að ef staðið væri við aðra
rönd þeirra, mundi hin vera
neðan við sjóndeildarhring-
inn. í mínum augum að
minnsta kosti, er tunglið því
aðeins nokkurs konar afsök-
un, en það, sem í raun og
veru liggur á bak við þessar
æðisgengnu aðfarir er auk-
inn hraði.
Píslarvættir núíímans.
í gamla daga átí veröldin
sína kristilegu píslarvætti,
sem brenndir voru á báli
vegna trúarskoðana sinna.
Hraðavillingur tuttugustu
aldarinnar er píslarvottur
vorra daga (og svo auðvitað
allir þeir, sem verða í vegi
fvrir honum). En hann líð-
ur þó ekki píslarvættisdauða
sinn af höndum samborgara
sinna, því þeir eru vfirleitt
ötulir stuðningsmenn þess-
ara náunga, sem viija ferðast
með hraða eldingarinnar og
hraðar, ef mögulegt er.
Eltingaleikurinn við auk-
inn hraða á landi, sjó og í
lofti hefir gagntekið hugi
sumra manna. En þetta er
ekki bundið við tilflutninga
lifandi mannvera: það hefir
náð til næstum allra hliða
lífs okkar. Hver sá, sem get-
ur fundið upp nýtt áhald,
sem hefir tímasparnað í för
með sjer, getur verið viss
um að verða stórauðugur. —1
Meðal hinna fjölnrörgu
,,blessana“, sem uppfinn-
ingamenn og vísindamenn !
vinna nú að, er „stenotype“ j
^elin. Enda þótt góður vjel |
ritari geti skrifað milli 50 og
GO orð á mínútu, getur vjel
þessi rutt úr sjer um 300
orðum á sama tíma. Um-
rædd vjel hefir leturborð
eins og venjulegar ritvjelar,
nema hvað í staðinn fyrir
stafrófið koma orð og at-
kvæði, sem svo haganlega
er fyrir komið, að hægt er
að skrifa jafn hratt og fljót-
mæltur maður talar.
Ein af vísindadeildum
bresku stjórnarinnar vinnur
nú að smíði reikningsvjelar,
sem meðal annars getur
margfaldað tvær tíu-stafa
tölur á tvö þúsundasta hluta
úr sekúndu.
Nýtt stórskip.
FREGNIR herma, að versl
, t ,
unarmalaraðunevti Banda-
ríkjanna sje að hugsa um
byggingu risaskips, sem á að
/era fjórar mílur á lengd
og ganga með 50 mílna
SJEÐ í GEGNUM TOLLSVIKARA
_ Eftir Ted McKenna.
SAN DIEGO: — AP — Toll-
þjónar við landamæri Mexico
og Bandaríkjanna, hjer í grend
inni, hafa fengið ný tæki, sem
þeir nota til að gegnum lýsa
ferðamenn og sem geta ekki
leynt neinu fyrir tollþjónunum.
Tæki þetta er nefnt „Inspecto-
scope“ og er röntgentæki.
Tæki þetta var fundið upp í
stríðinu og heitir sá Henry Si-
cular, sem það gerði. Yfirtoll-
vörðurinn hjer, Robert E. Noo-
nan, segir frá því, ,að tækið
hafi verið í notkun síðan í júlí
1945 og hafi gefist mjög vel.
Hafi það meira en borgað sig
í sektum og upptækum tóllvör- Ferðafólk, sem er á leið frá Mexikó til U. S. A., í röð til að
um. Tækið er skamt fyrir utan komast að í „tollaúgam!“.
hraða (borið saman við 30
mílna hraða hins 85.000 85
þúsund tonna „Queen Eliza-
beth).
Vísindamcnn í Bretlandi
hafa mörg undanfarin ár
unnið að aðferðum við að
ala upp og fræða fisktegund
ir á vísindalegan hátt. Þeir
halda því nú fram, að þeir
geti alið upp fleiri og stærri
fiska, en nokkru sinni hafi
úr sjónum komið.
Fyrir skömmu síðan var
fundin upp vjel, sem getur
reist steinsteyþt hús á 24
klukkustundum.
Jeg hefi ekkert á móti
þessari hraðaaukningu, ef
hún er mannkyninu í hag.
En er nú það? í sambandi
við dæmi þau, sem jeg hefi
nefnt, mætti ekki spyrja,
hvaða hagur sje í 'því, að
ferðast með 4.700 mílna
hraða á klukkustund til
tunglsins, þegar ekkert
ávinst við að minka umferða
slysin í stórborgunum? Jeg
kæri mig ekkert um að aka
hraðar en 40 mílur á kiukku
stund á þjóðvegunum og
ekki skal það gera mig óþol-
inmóðan, Jjó að loftleiðis
komist jeg ekki með nema
300 mílna hraða. Enda þótt
það taki „Queen Elizabeth“
fjóra daga og nætur að fara
yfir Atlantshaf, skal jeg ekk
ert verða gramur, þótt eng-
in ný met sjeu sett. Og ef jeg
gæti vjelritað þetta 30 orð
á mínútu, mundi jeg verða
stórglaður — á 300 orðum
á mínútu gæti jeg ekki einu
sinni hugsað.
En stefnan hefir verið
sett og þeir tunglóðu munu
eflaust bera sigur úr bítum.
Jeg vildi samt óska þess, að
eitthvað yrði hægt að gera
til að bæta loftræstingu
neðanjarðarbrautanna, til að
draga úr hávaðanum og
koma í veg fyrir það ,að
maður sje neyddur til að
núa saman nefum við sam-
ferðamenn sína.
tollstöðina i San Ysidro og það
er einna lrkast símaklefum.
Tollþjónn stjórnar tækinu
j með fætinum. Ferðamenn, sem
j fara fyrir tækið, eru gegnum
Tollvörður horfir í gegnum
_ mann í „tollauga“.
j lýstir, en aðeins í sex sekúnd-
; ur til að forðast, að geislarnir
valdi mönnum tjóni á heilsu
þeirra. Hafi ferðamaðurinn á
si°r flösku, eiturefni, eða skart
gripi, kemur það -fram í tæk-
ýnu. Nýlega komst upp' um
' mann, sem falið hafði áfengis-
j flösku upp með ermi sinni, en
jkona nokkur hafði falið ópíum
milli brjósta sjer. Hafi menn
lykla á sjer, sjást þeir svo vel
að hægt er að telja þá og það
sjest í gegnum sjálfblekunga
cg blýanta í tækinu.
Um 30,000 manns hafa verið
.skoðaðir í tæki þessu og 2000
verið teknir fastir fyrir smygl-
tilraunir. Hægt er að skoða 300
manns á klukkustund, en ekki
er Jiægt að skoða nema 4 menn
klukkustund, ef gamla aðferðin
er notuð, að láta menn aíklæð-
ast, og leita þannig á'þeim.
S Tækið er sett í gang hvenær,
' sem á því þarf að halda, fyrir-
, hafnaralaust. En það besta við
,,tollaugun“ er, segir yfirtoll-
vörðurinn, að eftir að það frjett
ist að tollyfirvöldin hefðu feng
ið slíkt tæki, hafa menn gert
miklu færr-i tilraunir til að
smygla vörum inn í landið.
smygla yörum inn í landið en
áður.
D7mr'<r3
SMtP/IVTCCRO
Suðri
46
Tekið verðnr á inóti flutn-
ingi íil Tálknafjarðar, Þing-
cyrar, Flateyrar, Súgandafjarð
ar cg Isafjarðar árdegis í dag.
(Væntanlega síðasta ferð fyrir
jól).
l.!i. „8næíugrk
og „Sævar“
til hafna frá Ilornafirði til
Eskifjarðar. — Vörumóttaka
árdegis i dag.