Morgunblaðið - 27.02.1947, Síða 8

6
“’OKOUWlJj AÖJD
Fimmtudafíur 27. febr. 1947
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson -
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
• Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Simi 1600.
Áskriftargjald kr. 10,00 á mánuði innanlands,
kr. 12,00 utan-lands.
í lausasölu 50 aura eintakið, 60 aura með Lesbók.
Fjarstæðukend tillaga
FRÁ ÞVÍ hefir verið skýrt í íslenskum og erlendum
blöðum að þingmaður einn á þingi Bandaríkjanna hafi
borið fram tillögu um að íslandi yrði gefinn kostur þess
að gerast ríki innan Bandaríkja Norður-Ameríku
Vitanlega er þessi tillaga svo fjarstæðukennd að ekki
er mikil ástæða til þess að fjölyrða um hana. Engum ís-
iendingi hefir nokkru sinni komið til hugar nokkuð í svip-
aða átt.
Það er alveg rjett, sem Christmas Möller sagði, að ís-
lendingar stofnuðu ekki lýðveldi sitt til þess að geta
gerst leppríki einstakra stórvelda eða ríkjasamsteypa.
Það er líka vitað að .á Bandaríkjaþingi er tillaga þessi
ekki tekin alvarlega. Engin ástæða virðist vera til þess
að ætla að hún túlki skoðun ábyrgra stjórnmálamanna í
Bandaríkjunum, hvorki í hópi Demokrata nje Republi-
cana.
★
Utanríkisráðherra lýsti því yfir á Alþingi í gær að
hann hefði falið sendiherra íslands í Washington að senda
skýrslu um þetta mál. Hann skýrði einnig frá því að sendi-
herrann. hefði gefið ríkisstjórninni þær upplýsjngar að
ekkert mark væri tekið á þessum tilllöguflutningi af
abyrgum aðiljum vestra.
Að þessum upplýsingum fengnum er óþarfi að gera
sjer títt um þessa tillögu hins bandaríska þingmanns. En
hún er engu að síður mjög óviðurkvæmileg og þessvegna
eðlilegt að íslensk stjórnarvöld, láti þá skoðun íslendinga
koma fram við stjórn Bandaríkjanna. Það hefir utanríkis-
j-áðherra þegar falið sendiherra íslands í Washington að
gera.
Sumartíminn
FRAM er komið á Alþingi þingsályktunartillaga um
sjerstakan sumartíma, svo hljóðandi:
„Alþingi ályktar að skora á ríkisstjórnina að ákveða með
leglugerð, að klukkunni skuli flýtt um eina lilukkustund
frá íslenskum meðaltíma fyrsta sunnudag maímánaðar
í stað fyrsta sunnudag marsmánaðar, svo sem áður hefir
verið“.
Þessi þingsályktunartillaga mun vera flutt að tilmælum
verkamannafjelagsins Dagsbrún í Reykjavík, og hún á
iylsta rjett á sjer.
★
Morgunblaðinu er ekki kunnugt hversvegna sá hátt-
ur hefir verið á hafður, að flýta klukkunni í byrjun mars-
mánaðar og láta sumartímann byrja þá. En í framkvæmd-
inni þýðir þetta raunverulega það fyrir fjölda manns, að
þeim er hjer veittur ríflegur viðauki á hið langa skamm-
degi. En er ekki skammdegið hjá okkur nógu langt, svo að
ástæða sje til að bæta við það með stjórnarráðstöfunum?
Vissulega ekki.
Verkamennirnir, sem fara til vinnu sinnar snemma
morguns hafa áreiðanlega fengið nóg af skammdegis-
myrkrinu, og er síst að undra, að þeir verði fyrstir til að
hreyfa andmælum gegn þessari tilhögun. Skólabörnin
hafa svipaða sögu að segja og verkamennirnir. Þau eru
áreiðanlega búin að fá nóg af skammdeginu, og æskja þess
ekki að það verði framlengt, sem gert er með því að
ílýta klukkunni í byrjun mars.
★
Það er góð ráðstöfun, að flýta klukkunni hjer sumar-
mánuðina. Með því nýtst sólarinnar betur, og á það
ekki síst við um okkur Reykjvíkinga, sem erum rúmlatir
á morgnana. En það er a. m. k. mánuði of snemt að láta
sumartímann byrja í byrjun mars. Sýnist heppilegast
áð flýta klukkunni í byrjun apríl, óþarft að draga það
fram í maí, eins og ráðgerí er í þingsályktunartillögunni.
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Það var lííið úr
stóru orðunum.
ÞAÐ var skömmu eftir ára-
mótin að bæjarsíminn kom
heldur illa aftan að viðskifta-
vinum sínum og krafði þá um
gjald langt aftur í tímann. Við
þetta órjettlæti kiptust margir
við, settu sig í varnarstöðu og
heimtuðu í nafni rjettlætisins,
almenns siðgæðis Qg heiðar-
legra viðskiftareglna, að þetta
yrði rjettlætt og að síminn
væri ekki íátinn komast upp
með slíkt. En það fór eins og
svo oft þegar menn berja sjer
á brjóst og heimta sinn borgara
lega rjett, að það verður lítið úr
stóru orðunum.
Símaforustan tók það ráð,
sem dugði. Það var að þegja
og loka fyrir gúlan á þeim,
sem ekki borguðu reikninga
sína refjalaust, með því að taka
símann úr sambandi.
•
Enginn fór í mál.
HJER í þessum dálkum var
stungið upp á því, að einhver
færi í mál við símann til að
láta dómstólana skera úr um
það, hvort ríkisstofnun væri
leyfilegt að koma þannig aft-
an að viðskiftavinum sínum.
En annaðhvort skorti hug-
rekki, eða menn nentu ekki
að vera að þessu fyrir nokkr-
ar krónur. Sumir hafa kanske
vonað að aukin símakóstnaður
myndi draga úr skatti næsta
ár og hvað vilja menn ekki
fórna fyrir það að skatturinn
Jækki?
«
Það er kallað að
hundsa.
EN ÞESSI prúða framkoma
símans, að segja ekki neitt við
alvarlegum ásökunum, — rjetta
fram vinstri kinnina, þegar
slegið er á þá hægri, í þeirri
von, að seinna kjaftshöggið
komi ekki — er stundum kall-
að að hundsa. Símanotendur,
sem rjettilega, eða ranglega
kvarta undan meðferðinni á
sjer eru ekki virtir svars.
Það cr bara að borga, eða
þegja ella.
Hjer á landi mun það ekki
alment siður að kjósendur skrifi
þingmönnum sínum og beri
sig upp við þá með vandamál
sín. En jeg bíð ekki í póstinn
þeirra, ef sá góði siður yrði upp
tekinn hjer á landi. Og það er
einmitt í málum eins og þessu
sírnamáli, sem kjósendur von-
ast eftir stuðningi leiðtoga
sinna.
0
Hinir eilífu vinnu-
pallar.
SUMIR eru þeirrar skoðun-
ar, að það sje ólánsmerki að
ganga undir stiga, eða vinnu-
palla. — Það má því gera ráð
fyrir, að það sje heldur bugðótt
,,kjölfar“ hjátrúafullra vegfar
enda í þessum bæ, því ekki er
hægt að ganga mörg skref á
götunum án þess að fyrir
manni verði vinnupallur, jafn
vel á aðalgötunum. Og víst er
það ekki nema eðlilegt, að
■reisa þurfi vinnupalla við ný-
byggingan. En hitt er erfiðara
að skilja, að þesgir bannséttu
pallar þurfi að vera við húsin
um aldur og æfi. Það er nóg
samt, sem þrengir áð á götun-
um.
0
Kvartað yfir
sorpílátum.
SORPÍLÁTIN fyrir norðan
Sjálfsíæ5ishúsið við Thorvald^.
sensstræti vircfast fara harkar-
lega í taugarnar á vegfarend-
um. En einhversstaðar verða
vondir að vera. Og sannleikur-
inn er sá, að það er hægt að
fela þessi sorpílát á sama hátt
og onnur slík ílát á öðrum
stöðum með því að lolca sund-
inu á milli Thorvaldsensstræt-
is og Veltusunds. Og samkvæmt
skipulagi á það að gerast. Það
væri sennilega rjett að gera
það. En það myndi valda þeim
mönnum erfiðleikum, sem nú
st- *'a sjer leið um sundið.
En sje andúðin gegn þess-
um fáu öskutunnum, sem ekkþ
er ver frá gengið en víða ann-
arsstaðar í bænum, svo sterk,
sem sumir vilja vera láta, þá
er ekki annað að ,gera en loka
sundinu, þótt hvorki verði það
til prýði nje þæginda fyrir veg
farendur.
'0
Silfrið í Sundunum.
ENN skemta bæjarbúar sjer
við að horfa á síldveiðiskipin
moka upp silfrinu hjer rjett
við hafnarmynnið. Er það gott
og blessað áð bæjarbúar skuli
hafa eitthvað til að hvíla aug-
un á frá hinu hversdagslega
götulífi bæjarins.
En það, sem er að gerast hjer
á Sundunum við Reykjavík
þessa dagana er meira en
augnagaman eitt. Hver veit
nema að þessar síldveiðar hjer
í vetur verði upphaf að mikl-
um iðnaði, sem á eftir að veita
miljónum til bæjarfjelagsins.
Ef það kemur í ljós, eins og
margir vonast fastlega eftir og
telja sig hafa ástæðu til að
ætla, að hjer við Reykjavík sje
síldargangan mikil á hverjum
einasta vetri og það hafi bara
ekki verið uppgötvað fyr en nú
þá er um svo stórkostlega upp
götvun að ræða, að önnur eins
hefir ekki átt sjer stað síðan
bærin var bygður.
9
Of snemt að gera
áætlanir.
ÞAÐ er vitanlega of snemmt
að gera áætlanir um síldveiðar
við Reykjavík í framtíðinni.
Það er ekki hægt. að ganga úr
skugga um hve síldin er mik-
il hjer á hverju ári fyr en eft-
ir nokkra ára reynslu og rann-
sóknir, sem vafalaust verða nú
gerðar.
En þegar gengið hefir verið
úr skugga um, að hjer gangi
síld inn að hafnarmynni á
hverjum vetri, er hægt að gera
þær ráðstafanir sem þárf til að
bæjarbúar og landsmenn yfir-
leitt geti notfært sjer þau ó-
hemju auðæfi, sem í þessari
nærtæku veiði liggja.
I MEÐAL ANNARA ORDA
+
Hann gerði það sem hann áleit rjettiátas’
í AMERÍSKA ritinu Colliers
hefir Frances Perkins ritað
greinar um persónuleg kynni
af Roosevelt forseta, en þeir
voru samverkamenn um langt
skeið.
Perkins segir m. a. í grein-
um sínum, að Roosevelt hafi
ekki haft mikla bóklega þekk
ingu í hagfræðilegum efnum.
Þegar um var að ræða einhver
úrlausnarefni á því sviði, þá
tók hann jafnan dæmi úr líf-
inu, og heimfærði vandamálin
til þeirra.
í tóvinnuverksmiðju.
Þegar kreppan skall yfir
Ameríku árið 1929, hlustaði
hann á margar rökræður hag-
fræðinga. En hann fjekk fast-
an grundvöll á að byggja, eft-
ir að hann hafði kynst tóvinnu
verksmiðju, sem var skamt frá
bústað hgns. Á þeim árum var
Roosevelt landstjóri í Nev/
York fylki.
Tóvinnuvgrksmiðjan hafði
150 starfsmenn. Áður en krepp
an skall yfir, hafði verksmiðj-
an frámleitt peysur úr alullar-
bandi, sem voru hinar vönduð-
ustu. og kostuðu Um 50 krónur.:
Verkamennirnir fengu ágætis
kaup og gátu lifað áhyggju-
lausu lífi. En er kreppan var
skollin á, fjekk forstjóri verk-
smiðjunnar engar pantanir í
svo dýrri og vandaðri vöru.
Krepputímar.
Forstjórinn reyndi alt hvað
hann gat til þess að halda á-
fram framleiðslu sinni. En það
kom fyrir ekki. Peysurnar
gc-ngu ekki út. Svo hann gat
ekki haldið verkamönnum sín-
um við vinnuna nema tima og
tíma. Þeir stóðu uppi ráðalaus-
ir. —
Eftir langa mæðu fann for-
stjórinn mann einn, sem sagð-
ist vilja kaupa af honum 5000
ullarpeysur. En þær máttu ekki
kosta meira en sem svarar 10
krónum í útsölu.
Við það sneri forstjórinn
heim, og kallaði nú verkamenn
sina á sinn fund, sagði þeim
■hvernig komið væri, að snú
yrði hann að lækka verðið á
framleiðsluvörunni svo míkið,
að hann gæti ekki boðið þeim
nema smánarborgun fyrir vinn
una. Hann sagði þeim, að velja
um, hvort þeir vildu heldur,
að hann lokaði tóvinnuverk-
smiðjunni, ellegar þeir rjeðust
í að vinna fyrir þessa litlu borg
un, sem nú gæti verið um að
ræða. Að sjálfsögðu reiknaði
hann sjer engan ágóða nje vexti
af fje því, sem hann átti í fyr-
irtækinu. Ef hann lækkaði ekki
verðið eins og um var talað, þá
misti hann af pöntuninni.
Vandræði verka-
manna.
Verkamennirnir hófu síðan
vinnuna að nýju, upp á þessi
býti. En um sama leyti kom
Roosevelt í heimsékn í tóvinnu
verksmiðjuna. Hann gleymdi
því aldrei, sem hann sá þar og
heyrði. Verkamenirnir, sem
áður höfðu lifað við hin bestu
kjör, urðu nú að láta sjer nægja
25 króna kaup á viku. Hann
kynti sjer rækilega hin bágu
lífskjör verkamannanna, sem
þeir urðu að gera sjer að góðu
.undír þessum kringumstæðum
og gerði sjer, út frá þeim kunn
leik, fulla grein fyrir, hve
Framh. á bls. 13