Morgunblaðið - 27.02.1947, Qupperneq 9

Fimmtudagur 27. febr. 1947
MU K (i t) N BLAÍÍ13
a
OLA
London í febrúar.
MAÐURINN, sem gleður
allra hjörtu á götum breskra
borga í dag, er sá, sem flytur
kolin. Dökkur á brún og brá
er hann og kolsvartur í
framan af kolaryki, er hann
kemur með hina dýrmætu
svörtu demanta til heimil-
anna, verslananna, verk-
smiðjanna og veitingahús-
anna, til þess að við getum,
hina löngu vetrarmánuði,
notið bjartra elda, sem glað-
lega loga, svo við getum
unnið, etið og hvílt okkur á
tiltölulega þægilegan hátt.
Ef jeg segði kolaflutninga-
manninum, að þeir 700.000
menn, sem grafa kol úr
jörðu í Bretlandi, beri
ábyrgð á því, að það dregur
fyrir sólu og lungu okkar
fyllast af ryki, fötin okkar
óhreinkast, gróður kyrknar
og húðun húsa eyðilegst ár-
lega fyrir sem svarar 1300
miljónum króna, þá myndi
maðurinn, sem flytur okkur
kolin verða bæði hissa og
vantrúaður. — En samt er
þetta hverju orði sannara.
Eins og eiturgas.
v Breskar borgir og bæjir,
og þá einkum London og
Manchester, hafa það orð á
sjer um allan heim, að þar
íjeu miklar þokur. Ef er-
lendur f erðamaður, sem
heimsækir London verður
ekki var við þoku einhvern
tíma á meðan hann dvelur
þar, verður hann fyrir von-
brigðum. Það er ekki langt
Úr reykháfum borganna er eitri
dreift yfir íbúana
Eftir J C. Vine

verið gerð nein alvarleg til-
raun nema í einu hjeraði um
hverfis Manchester, til að
hita upp í einu heil hverfi,
en það er út af fyrir sig stórt
spor í áttina til að ráða fram
úr þessu vandamáli.
Lundúnaþoka.
lífi sínu niðri í kolanámun-
um, en aftur á móti eru
síðan að hjer gengu svartar lungnavefir ungbarns, eða
þokur. Það var ekki hægt að , sveitamanns, gulleitir. -
sjá handaskil á götimum, og |
menn urðu að ganga fyrir Mikil verðmæti fara for
strætisvögnum með vasaljés
í hendi til að leiðbeina bíl-
stjórunum. I hvert sinn, sem
þjer sjáið reyksúlu úr reyk-
háf verksmiðjanna eða
rjúka úr revkháf-
um íbúðarhúsa sjáið þjer
eitur, sem hleypt er út í and
rúmsloftið, alveg eins áhrifa
mik'ið og eiturgasi væri veitt
yfir borgirnar í smá skömt-
um yfir lengri tíma.
Hin rómantíska hlið Lund
únaþokunnar í bókmentum,
skáldskap og á leiksviðinu,
er það eina góða, sem kemur
frá því heygarðshorni.
Maðurinn andar að sjer
görðum.
Tóirjlæti almennings.
Hvernig má þá standa á
því, að þjóð, sem hælir sjer
j f framförum og iðnaði, ger-
ir svo lítið til að koma í veg
fyrir þetta hættulega
ástand? Margir menn, sem
Um leið og við bætum kol jeg hefi talað við, hafa látið
um á eldinn, aukurrsvið ekki í ljósi undrun, er jeg heíi
aðeins hlýjuna inni hjá sagt þeim, að þokan sje ekki
okkur, heldur sendum við neitt náttúrufyrirbrigði held
út um reykháfinn hráefni til ur afleiðing reyks. Til þess
lyfjaframleiðslu, efni til að geta gert sjer ljóst hve
sótthreinsunarlvfja, deyfi- 5hemju mikið af reyk safn-
lyfja, aspirins, kreos., máln- j - st úr öllum reykháfum j
ingarefni, lakkefni, tjöru-
efni, sprengiefni, áburðar-
efni og litarefni. Það er tal-
ið á þenna hátt sje á einni
viku eytt hráefnum, sem eru
rúmlega 50 miljón króna
virði, og það á þeim tíma,
sem kolaskortur veldur því
að verksmiðjum er lokað og
35 pundum af lofti á degi; rafstöðvar verða að loka
hverjum og í borgum Bret- j vegna kolavandræða.
lands andar hann að sjer Heilbrigðisskýrslurnar
með loftinu tjöru og brenni- sýna, að eftir að revkþokur
steinssýrum' — ekki ein-(hafa gengið eykst dánartal-
göngu þegar þokuveður er, an í borgunum. Ekki vegna
heldur alla tíma árs. þess að það sjeu fleiri sýkl-
Jeg hefi átt heima í Lon- ar í þokulofti, en hreinu
don nær alt mitt líf, ogjlofti, heldur vegna hins, að
Vísindaleg upphifun
lausnin.
V ísindaleg upphitun er
vissulega einasta lausnin á
þessu mikla og aðkallandi
reykvandamáli í Bretlandi.
Þó kolaeldur geti verið fal-
legur í stofu, þá er sannleik-
urinn sá, að í eldstóm not-
ast aðeins 15% af hitanum,
hitt fer út í loftið, og ofan í
háls nábúans í eiturformi,
Það er erfitt að trúa því,
að heilbrigt þjóðfjelag skuli
þola slíka óhemju eyðslu-
semi á f jármunum, á kostn-
að heilsu ahjiennings, en það
er eins og með umferðaslys-
in, sem nema nokkrum þús-
undum árlega, að menn cru
orðnir svo vanir þeim, að
það er talið óhjákvæmilegt
og það getur ekkert nema
bvlting breytt því og ráðið
fram úr vandanum.
Það er leið staðreynd, að
ekki væri hægt að breyta til
frá reyk til reykleysis í Bret var
landi, án þess að mæta mót
stöðu fjölda fyrirtækja, sem
eiga verksrniðjur og vinnu-
staði, þar sem kol eru aðal-
aflgjafinn.
Bannfæring reyks og
þoku mun því ganga mjög
seint fyrir sig. Fyrir utan
víðtækari notkun gas og raf
magns, þá er möguleiki á
að hita upp hús í borgum
með sameiginlegri miðstöðv
arhitun, með gufu frá verk-
smiðjum, sem nú fer til eins
kis. í stað þess að láta verk-
smiðjugufuna fara út í loft-
ið, eins og nú á sjer stað,
yrði hún leidd í einangruð-
um rörum inn í íbúðarhús-
in í grendinni.
TJÓNI
um út. Jeg hefi enn ekki
komist að því, að slíkt hús
hafi verið byggt, en jeg býst
við að það yrði nokkuð dýrt
að byggja.
Fyrir nokkrum árum var
f jelagsskapur stofnaður.' til
þess að vinna gegn reykn-
um. Formaður f jelagsins er
Sir George Elliston, formað-
ur heilbrigðisnefndar Lund-
únaborgar. í október sýndi
Sir George þá einurð, að
lýsa yfir því, að baráttan
fyrir útrýmingu reyksins
væri komin vel á veg,
kalla mætti, að hún væri
nú á lokastiginu og hann
cpáði því, að lög yrðu sett til
þess að hægt væri að koma
upp reyklausum hjeruðum.
Hvað mig sjálfan snertir, þá
vonast jeg eftir að sá tími
komi, að það verði hegning-
arvert að eitra andrúmsloft-
ið með reyk og svarta tjald-
ið, sem lokar sólina úti,
verði dregið frá.
En á meðan, þar sem það
er kalt úti og eldurinn hjá
mjer er að kulna, þá neyðist
jeg til að setja eina fulla
kolaskóflu á eldinn.
Lundúnaborgar verða menn
að sjá Lundúni úr flugvjel,
eða sjá borgina úr járnbraut
arlest, er komið er að henni.
Þá er hægt að sjá óhrein-
indin og sótið greinilegar, en
þegar menn eru innan um Einangrun húsa.
það aMan daginn inn í sjálfri! Sumir kunnáttumenn eru
borginni. Þá er það sú skoð-1 þeirrar skoðunar, að upphit-
un. að það hafi ávalt verið | un .húsa bvggist að mestu
læknir, sem hefir kynt sjer
málið, fullyrðir, ef hægt
væri að sjá lungu mín, þá
myndi koma í ljós, að þau
eru lögð innan með svörtu
lagi, alveg eins og lungu kola
námamanna, sem hafa lifað
við öndum að okkur meira
af eiturefnum, sem lækka
viðnámsþrótt líkamans og
reykurinn veldur því, að
sólin kemst ekki að okkur
til að drepa sýklana í lík-
amanum.
þokur og þess vegna verði
þær áfram.
Tilraunir til að fá almenn
ing til að hugsa meira um
skaðsemi reyksins, hafa
"taðið vfir undanfarin ár, en
það er til lítils að hugsa um
revkinn og þokuna, ef við-
komandi yfirvöld fást ekki
til að gera þær ráðstafanir,
sem duga til að losna við
hann. Enn eru t. d. hús bygð
með það fyrir augúm, að þau
sjeu hituð upp frá opnum
eldstóm, og það hefir ekki
leyti á efni því, sem í þeim
er. Eins og er, eru bvgging-
arefni þannig valin, að þau
valda því einu að hitinn
kemst út. Ef einangrun húsa
■'>æri riett, þá þvrfti engan
hita í hús nema þann, sem
cmfar út. frá íbúum hússins.
Ef veggjaeinangrun væri
rjett, segja þessir sömu
menn, þá væri hægt að nota
útgufunarhita með svo góð-
um árangri, að opna þyrfti
glugga, jafnvel að vetrarlagi
til að hleypa nokkru af hon-
Frjálsíþróttaricmara
fjelag Reykjavl
sfofnað
SÍÐASTLIÐINN mánudag
stofnað hjer í Reykjavík
Frjálsíþróttadómarafjel. Rvík-
ur, og er það .viðurkent af I-
þróttaráði Reykjavíkur, sem
æðsti aðili um öll mál, er varða
störf frjálsíþróttadó.mara í
Reykjavík.
ÍRR boðaði til undirbúnings-
stofnfundar að fjelaginu í des-
embermánuði s.l., cg var þá
kosin þriggja manna Jaganefnd
til þess að ganga fra lögum
fjelagsins *og boða til stofnfund
ar.
Mun fjelagið halda skrá yfir
alla löglega frjálsíþróttadóm-
ara í Reykjavík og flokka þá
niður um hver áramót. Það
mun vinna að því að altaf
verði nægilega margir frjáls-
íþróttadómarar hjer og til-
nefna alla helstu dómara á -öll
opinber mót í Reykjavík. Það
mun gangast fyrir dómaranám
skeiðum, prófa dómara og lög-
gilda þá, og vinna að fræðslu
og kynnum meðal þeirra. Þá
mun það annast lögskýringar á
leikreglum í frjálsum íþrótt-
um.
Stofnendur fjelagsins eru 18
fi jálsíþróttadómarar. F.yrstu
stjórn þess skipa: Jóhann Bern
hard, form., Steindór Björns-
son frá Gröf og Sigurður S.
Ólafsson.
\ín» |
BEST AÐ ATJGLYSA
f IVTOKGITXT?! AFííNU