Morgunblaðið - 03.09.1947, Blaðsíða 9

Miðvikudagur 3. sept. 1947
MORGUISBLAÐIÐ
9
ENDURREISM ÞÝSKALANDS
EINS og kunnugt er höfðu ís
lendingar mikla og að mörgu
leyti mjög hagstæða verslun við
Þýskaland fyrir styrjöldina. En
þegar hún hófst slitnuðu öll
verslunarsambönd við Þýska-
land og enn hafa engar þýskar
vörur borist hingað. Það er veru
legt áfall fyrir okkur að geta
ekki verslað við Þýskaland og
það er mikið áfall fyrir fleiri
lönd og enn tilfímianlegra en
fyrir okkur íslendinga. Ef litið
Viðskiptahagsmunir íslendinga
hernaðarlega eða í viðskiftum.
Sjerstök áhersla hefir verið
lögð á að auka kolaframleiðsl-
una, einkum í Ruhr en þó var
vísitala kolaframleiðslunnar á
fyrri hluta þessa árs aðeins 210
á móti 450 árið 1938 og fór fram
leiðslan minnkandi frá mánuði
til mánaðar. Þetta hefir valdið
er á innflutning nokkurra landa miklum heilabrotum hjá þeim,
frá Þýskalandi miðað við árið sem stjórna kolaframleiðslunni
1933 kemur til dæmis í ljós að en alla Evrópu vantar kol og
okkar gamla sambandsríki, Dan fyrst °g fremst kol. Það stoðar
mörk hefir þá keypt rúman ekki þó fleiri menn haú verið
f jórðung allra innfluttra vara j setllr 111 námagraftrar en áður
frá Þýskalandi, Tyrkland tæpan °S en kennt um skorti á matvæl
helming, ítalía, Sviss, Holland,
Svíþjóð og Sovjetríkin um það
bil f jórðung o. s. frv.
Það er augljóst að þessi lönd
'og svo mörg fleiri eiga um sárt
að binda í viðskiftum, hvort sem
er um út eða innflutning að ræða
eftir að Þýskaland var lagt í eyði j lc,kið. Vegna kolaleysis fram
um og illri stjórn á námugreftr
inum. Sem dæmi má nefna að
í s.l. apríl var ílutt út frá her-
nárnssvæði Breta 547,000 smá-
lestir kola en það er 40% minna
en á svipuðum tíma 1946, sjö
mánuðum eftir að bardögum var
ur, allskonar fatnaður, járn og
stál, rafmagnsvörur og áhöld.
Það má nærri geta að það
kom af stað all-miklum ruglingi
í verslunarháttum okkar þegar
viðskifin við artnað mesta sölu
fregnum að dæma nálgast meðeftir að styrjöldin hófst. Við-
ferð þeirra á Þjóðverjum að vera skiftin við Þýskaland fóru fram
þrælahald af verstu tegund. Hin nokkurnvegin á jafnvirðiskaupa og innflutningslandið hurfu
þunga hönd Rússa hvílir yfir grundvelli eða frá því seint á ár snögglega úr sögunni en verslun
öllu, enginn þorir að hefja inu 1934 en 18. agust 1934 höfðu arstjettin reyndist fyllilega þeim
nokkra starfsemi því dæmin eru þýsk stjórnarvöld gefið ieyfi til vanda vaxin að færa viðskiftin
svo mörg um að Rússar hafa þess að opnuð yrði Auslánder-til eftir hinum breyttu aðstæð-
Sonderkonto fúr Inlandszahl- um
ungen í þýskum banka til handa ! Eins og nú er komið hlýtur
Landsbankanum, en í dosember það að vera einlægt áhugamál
1931 var gert samkomulag um
að nota andvirði ísfisks úr botn
vörpungum til greiðslu á þýsk-
tekið verksmiðjur, sem komið
var á fót eða endurreistar og
flutt þær austur á bóginn. Rúss
ar halda fast við að þeir fái
stríðsskaðabætur frá Þjóðverj-
um en ekkert er að taka annað
Islendinga að iðnaðurinn í Mið-
Evrópu komist sem fyrst á rjett
an kjöl og viðskifti geti aftur
tekist milli Islendinga og Þjóð-
en það sem uppi stendur af verk um vörum. Það, sem við fluttum
miðjum þeirra. j út til Þýskalands seinasta friðar verja. Meðan þessi mikla við-
Matvælaskorturinn hefir dreg arl® var mestmegnis ísfiskur, skiftaþjóð okkar er svo gerlöm
ið mjög úr íraml. Þjóðverja. saitfiskur, síld, þorska og síldar uð sem hún er, má tæplega
Bandaríkjamenn og Bretar hafa (iýsi> gœrur og ull. Innflutning- ^ vænta þess að við getum búið
ekki flutt inn það magn af mat
leiða þýskar verksmiðjur ekki
helming þess stáls, sem þær
gætu búið til enda er Þjóðverj-
um heldur ekki leyft að nota
nema 30% af framleiðslugetu
stálverksmiðjanna.
Iðnaður Þýskalands er nú svo
ar og Bandaríkjamenn sameinað , lamaður á allan hátt að fram-
að nokkru hernámssvæði sín og leiðslan nægir hvergi nærri
22. ágúst s.l. hófst ráðstefna. handa landsmönnum sjálfum.
þessara ríkja og Frakklands um og má benda á að út-
framleiðslumál Þýskalands. Var flutningur af hernámssvæði
Það land er nú eins og góð ábýl
isjörð, sem ekki er nytjuð nema
að litlum hluta.
HVAÐ GETA ÞJÓÐVERJAR
FLUTT ÚT?
Eins og kunnugt er hafa Bret
vælum, sem talið var nauðsyn
legt til að varðveita vinr.uþol
verkamanna og heilsu alls al-
menniíigs. En þessar tvær þjóð
ir virðast þó vera að vakna til
hugsunar um, að við svo búið
megi ekki standa og er jaínvel
búist við að Þjóðverjum verði
leyft að framleiða alt að 75%
af því, sem þeir framleiddu fyrir
styrjöldina, en á síðastliðnu ári
komu hernámsveldin f jögur sjer
saman um að framleiðslan mætti
urinn skiftist á mjög margar við eðlilega verslunarhætti mið
rörutegundir en stærstu liðirnir að við það, sem áður taldist
voru vjelar og vagnar, kornvör hagkvæmt.
Aðalfundur kennara-
sarnbands Austurlands
AÐALFUNDUR kennarasam-
bands Austurlands var haldinn
fara yfir 55% miðað við ^ á Vopnafirði dagana 15. og 16.
ágúst. Mættu þar 14 kennarar
víðsvegar af Austurlandi.
ekki
árið 1938. Sumir telja að ef
Rússar hafni framvegis, eins og
hingað til, allri samvir.nu við
stáliðnaðurinn þar ofarlega á Bandaríkjamanna er nu aðeins Vesturveldin um mál Þýskalands
baugi og umr. um fleira, því að
framleiðslumál Þýskalands. Er
iðnaðarmöguleikar Þýskalands
eru margþættir. Bretar hafa
hinn mesta áhuga fyrir því að
Þjóðverjar geti sem fyrst stað
íð á eigin fótum og ekki síst
vegna þess að herseta Breta í
landinu og aðstoð þeirra við
nauðstadda íbúa kostar þá of
fjár, en Bretar eru ekki aflögu
færir í því efni.
Fyrir nokkru var um það rætt
miíli stórveldanna að leyfa Þjóð
verjum að flytja út allmikið
magn af vörum svo sem eína-
gerðarvörum, vjelum, járni,
30% af því, sem hann var fyrir
j styrjöldina.
j Nýlega var birt yfirlýsing um
árangur ráðstefnunnar, sem var
birt í Mbl. Ekki náðist endan-
legt samkomulag, því Frakkar
gera fyrirvara við samþyktir
Breta og Bandaríkjanna. Er því
óvíst enn hvort þeir skerast úr
leik eða ekki. Hræðslan við Þjóð
j verja er rótgróin með Frökkum.
1
ERFIDLEIKAR OG AÐSTOÐ
verði allar hömlur afnumdar á
hernámssvæðum Vesturveld-
anna.
Kostnaourinn við hersetu sam
einuðu þjóðanna er svo mikiil
að varla er hægt að átta sig á
honum, tölurnar eru svo háar
- Talið er að Bandarikjamenn' skólastjóri Eskifirði. í því máli
þurfi á næsta ári að flytja mat- j var eftirfarandi tillaga samþykt
væli til Þýskalands fyrir hálfa j e;r!U hljóði:
biljón dollara. Auk þess þurfa'
Þjóðverjar járn frá Svíþjóð,' .,,Aðalfundur K.S.A. lýsir ein
timbur vegna námugraftar, alu dregnu fylgi sínu við tillögu þá
minium, kopar, ull og olíu. Sein er samþykt var á uppeldismála
Formaður, Jón Eiríksson kenn
ari, setti fundinn og bauð kenn
ara velkomna til Vopnafjarðar.
Auk venjulegra aðalfundar-
starfa voru þetta aðalmál fund
arins.
Skógræktin og börnin. Fram-
sögu hafði Skúli Þorsteinsson
Það liggja bæði fjárhagslegar ustu áætlanir Bandaríkjamanna
og stjórnmálalegar ástæður fyr eru á þá leið, að á næstu þremur
ir því hve seint gengur með end árum þurfi Þjóðverjar um þrjár
stáii, kolum, allskonar rannsókn urreisn þýska iðnaðarins. Skift biljónir dollara til þess að endur
artækjum til vísíndaiðkana, ing landsins í fjögur hernáms- reisa framleiðslu sína.
myndavjelar, postulín og leik- svæði var einn versti þröskuld
föng. Ennfremur varahluti í alls urinn. Eins og áður er sagt vilja HAGSMUNIR ÍSLENDINGA
konar vjelar, sem Þjóðverjar Frakkar halda Þjóðverjum sem. Eins og getið var í upphafi
höfðu flutt út fyrir styrjöldina. mest niðri og svo virðist sem þessarar greinar var verslun ís- FrarnsogU hafði Gunnar Ólafs
Auk þess hafa Bretar og Banda- R:ssar hugsi sjer að sjúga aust lendinga við Þjóðverja fynr son skólastjóri Neskaupstað Eft
þingi kennara s.l. vor, þess efnis
að gera skógræktarstörf að föst
um lið í starfsemi skólanna.
Hvetur fundurinn kennara til
þess, að vinna að framgangi
þessa máls, hvern í sínu skóla-
hjeraði.“
fundurinn eindregið taka undir
tillögu uppeldismálaþings S.Í.B.
á þessu ári, sem það beindi til
fræðslumálastjórnarinnar, um
að fjelagsstarfi barna í skólum
verði heimilað ákveðið rúm í
stundaskrá skólanna, er samin
verður reglugerð og námsskrá á
grundvelli nýju fræðslulaganna“
Framkvæmd nýju fræðslulag-
anna. Framsögu hafði námsstjór
inn, Sigfús Jóelsson Reyðarfirði
Miklar umræður urðu um þetta
mál, en engar samþyktir gerðar.
Laugardaginn 16. ágúst var
haldinn sameiginlegur fundur
kennara og 7 austfirskra presta
sem þessa daga hjeldu sinn ár-
lega prestafund. Þar flutti Jakob
Einarsson, prófastur að Hofi í
Vopnafirði, snjallt erindi, cr
hann nefndi: Drengskaparhug-
sjón kristins manns.
Urðu miklar umræður, sem
bæði kennarar og prestar tóku
þátt í.
Frjálsar íþróttir og skólarnir.
ríkjamenn mikinn áhuga á að ^ urhluta landsins, svo sem þeim ^ styrjöldina að mörgu leyti hag- jrfarancji tillaga
Þjóðverjar geti sem allra fyrst er unt, en hafa enga samvinnu, stæð eins og þá stóð á. —
framleitt það sem þeir þurfa til við Vesturveldin. í austurhluta Þýski iðnaðurinn er ómíssandi
var
með 9 atky. gegn 1:
Næsti aðalfundur K.S.A. var
ákveðinn í Neskaupstað. Hina
nýkjörnu stjórn skipa: Þuríður
Guðmundsdóttir form. Gunnar
samþykt Ólafsson ritctri, Eyþór Þórðarson
gjaldkeri.
landsins er ástandið verst. jliður í hagkerfi allrar Evrópu
Bandaríkin og Bretland hafa og tjón af því. að þessi liður
reynt að gera hernámssvæði sín J hefur brostið svo gersam’.ega er
að efnahagslegri heild, eftir því t ekki með tölum talandi. “■
sem unt er og ráðstefnan, sem! Árið 1938, síðasta friðarárið,
og íðnaðarhráefnum fyrir um nýlokið er átti að koma þeim fóru rösk 16% af öllu, sem hjeð
út til Þýskalands.
annað mesta sölu-
heimanotkunar.
Nýlega hafa Jágóslavar gert
samning við stjórnendur á her-
námssvæðum Breta og Banda-
ríkjamanna um kaup á vjelum
25 millj. sterlingspunda. En í. málum á frekari rekspöl með an var flutt
þessu sambandi er aðgætandi að
Júgóslavía er austan við „járn-
tjaldið" og því óvíst hvort þess-
samvinnu við Frakka. Við Rússa j Var það þá
þýðir ekki að tála. Þeir hugsa J land okkar eða kom næst á eftir
um það eitt að reka einskonar, Bretlandi, sem tók við rúmlega
um vörum verður varið. til rányrkju í austurhluta landsins 20% af útílutningi okkar.
venjulegs iðnaðar eða hergagna.! flytja þaðan heilar verksmiðjur j Svipað var um innflutninginn
I þessum málum hafa Frakk-
ar nokkra sjerstöðu. Þeim er illa
við að Þjóðverjar auki stálfram
leiðslu sína. Frakkar hafa svo
að segja lagt undir sig hið kola
til Rússlands og grúa af mönn árið 1938. Þá fluttum við inn frá
um til að vinna við þær. jÞýskalandi rúm 23% af öllum
Eftir styrjöldina 1914—1918 innflutningi, en frá Bretum rösk
sagði belgiski höfundurinn 28%. Þýskaland var þá líka ann
|Maeterlinck að Þjóðverjar ættu að mesta innkaupslandið.
auðuga Saar-hjerað og gamlar , að verða „þrælar Evrópu" og Á þessum tíma var öll verslun
væringar Þjóðverja og Frakka! átti þar við, að nota ætfi iðnað höftum háð en rjett áður en
eru ekki gleymdar. Frökkum ^ þeirra og mannafla í þagu sigur styrjöldin hófst höfðum viö
finst nú tilvalið tækifæri að vegaranna án þess að ÞjóSverjar fengið rýmkun á því vörumagni
þröngva kosti Þjóðverja í fram
tíðinni svo þeír verið Frakk-
landi ekki framar hættulegir
sjálfir fengju nokkru að ráða. ■ sem við máttum flytja til Þýska
Rússar virðast fylgja þessujlands. Þetta kom þó að engu
„slagorði" Maeterlincks því eftir íaldi, því viðskiftin urðu engin
„Aðalfundur K.S.A. lýsir sig
því fylgjandi að stofnuð verði
íþróttafjelög 1 skólum, sem hafi
það höfuðmarkmið að vinna a.ð
eflingu útiíþrótta og leikja í skól
um. Til þess að hvetja r.emend
ur að stunda þessar íþróttir
veroi stofnað til verðlauna, skóla
merkja, samkvæmt heimild í
19. gr. íþróttalaga. Telur fundur
inn æskilegt að íþróttastörf og
önnur fjelagsstörf barna fari
sem mest fram á vegum skólans
eða undir umsjá hans.“
Fjelagsstarf í barnaskólum.
Framsögu hafði Steinn Stefáns
son, skólastjóri Seyðisfirði, Eft
irfarandi tillaga samþykt í einu
hljóði:
„Aðalfundur K.S.A. lítur svo
á, að f jelagsstörf með skólabörn
um, undir handleiðslu kennara
sje merkilegt uppeldisatriði. Vill
Mjög rómuðu kennarar viðtök
ur Vopnfirðinga, en þær önnuð
ust fyrst og fremst Björn Jó-
hannsson, skólastjóri Vopnafirði
og Jón Eiríksson, kennari Torfa
stöðum. Sátu kennarar boð á
heimilum þeirra. Að Torfastöð-
um gafst kennurunum færi á að
skoða hinn mikla heimavistar-
skóla, sem þar er að rísa upp,
að dáðust þeir að stórhug og
bjartsýni þeirra manná, er þar
hafa forystu.
Einnig sátu kennarar heimboð
hjá Halldóri Ásgrímssyni, alþm.
og Jakobi Einarssyni, prófasti
að Hofi.
Ekki mun það ofmælt, að allir
þeir, er þátt tóku í förinni, minn
ist hennar með sjerstakri á-
nægju og færi Vopnfirðingum
alúðar þakkir fyrir viðtökurnar..
Neskaupstað, 18. ágúst 1947