Morgunblaðið - 11.09.1947, Qupperneq 2

MORGUTSBLAÐIÐ
Fimmtudagur 11. sept. 1947^ j
áðfömn
rir s
Hækkun á verði land-
búnaðarafurðanna
ÞAÐ hefur að vonum komið
á marga við þá hækkun á verði
landbúnaðarafurðanna, sem nú
hefur verið ákveðin. — Menn
spyrja sjálfa sig og aðra, hvort
ekki hafi verið nóg komið, verð
lagið hafi þegar verið orðið ær-
ið hátt, áður en þessi nýja
hækkun bættist við.
Afleiðing.
Það er von að menn spyrji
svo, því að. það eru blindir
menn, sem ekki sjá, að hið háa
vérðlag er það böl, sem okkur
er nú brýnust þörf að bæta úr.
Hins gæta ekki allir, að hækk-
un á verði landbúnaðarafurð-
anna nú er aðems afleiðing
þeirra hækkana á öllum til-
kostnaði, sem oröið hefur í
landinu frá því, að verð land-
búnaðarafurðanna var síðast
ákveðið.
A síðasta ári hefur vísitalan
hækkað um 20—30 stig. Þar
að auki hefur nokkur grunn-
kaupshækkun crðið hjá
stærsta verklýðsfjelagi lands-
ins og ýmsum öðrum fjelögum.
Alit hlýtur þetta eðli málsins
samkvæmt að verða til þess
að hækka verðið a landbúnað-
arafurðunum.
Sú hækkun kemur aðeins
eftir á, þar sem verðið er ákveð
ið til eins árs í senn. Aðrar
stjettir hafa aftur á móti fengið
sínar hækkanir greiddar jafn-
óðum með hækkaðri vísitölu
og sumar með hækkuðu grunn-
kaupi að auki.
Hins er ekki að dyljast, að
hækkunin á verðlagi landbún-
aðarvaranna verður svo enn til
að auka vísitöluhækkunina, og
þannig koll af koili, þangað til
alt stöðvast af sjálfu sjer í eymd
og- volæði, ef ekkí verður að
gert.
Ákvörðun gerðardóms.
Sumir segja, að bændur hafi
verið ósanngjarnir í kröf-
um sínum. Um það skal ekki
sagt hjer. Gögn skortir til að
dæma um það af nokkru viti.
En víst er, að fulltrúa bænda
og neytenda greindi á um nauð
syn þeirrar hækkunar, sem nú
er orðin.
Fulltrúar neytenda töldu, að
hækkunin ætti að vera engin
eða sáralítil. Málsvarar bænda
kröfðust aftur á móti mun meiri
hækkunar en náði fram að
ganga. Því að það verða menn
að muna, að það eru ekki bænd
ur einir, sem nú ókveðá verð
á vörum sínum. Úrslit þess eru
í höndum gerðadóms, þar sem
hagstofystjóri skipar oddasæti
og hefur þess vegna úrslita-
ráðin.
Þegar það fyrirmæli var sett
í lög á síðasta vetri, þótti ýms-
urn skeleggum málsvörum
bændastjettarinnar sem með því
um um sín mikilsverðustú mál.
í sjálfu sjer er eigi að furða,
þótt slíku væri haldið fram, því
að ósýnt er enn, hvaða stjettir
aðrar en bændastjettin vilja á
þenna veg lúta gerðardómi um
lífskjör sín.
Hitt er víst, að á meðan fulln
aðarákvörðun landbúnaðar- Þess á le$ við stjórn Búnaðar-
Bæjarstjórnaríundur var hald
inn í gær. Mjólkurmálið var eina
málið á dagskrá
í upphafi skýrði borgarstjóri
svo frá, að Búnaöarsamband
Suðurlands hefði síðastliðinn
laugardag haldið fund að Sel-
fcssi til þess að ræða um þau
vandræði, er fyrirsjáanleg eru,
og stafa af fóðurskorti bænda,
vcgna óþurrkanna í sumar. —
Hann sagði, að stjórn Búnaðar-
sambands Suðurlands hefði boð-
ið sjer að taka þátt í þessum
fundi til að ræða um þessi mál,
en því miður barst borgarstjóra
fundarboðið ekki fyrr en fund-
urinn var byrjaðir.
Hann kvaðst síðan hafa farið
Miklar endurbætur að
Korpúlfsstöðum
Læknabúinu veiif ábyrgð
verðins er hjá slíkum gerðar-
dómi, geta menn ekki kennt
ágengni bændastjettarinnar um
of hátt verðlag. Hun hefur orð-
ið að sækja mál sitt og verja
fyrir hlutlausum aðila, og úr- l
slitaákvörðunin er hans, en
ekki bændastjettarinnar sjálfr-
ar.
Hættumerki.
En þó að þetta sje svo, má það |
engan veginn verða til þess, að
menn loki augunum fyrir hætt-
unum, sem leiða af þessari nýju
verðhækkun.Hún er enn ein ,,að
vörun rjett fyrir slys“. Eitt
af hættumerkjunum, sem allir
hugsandi menn sjá að boða
bráðan ófarnað, ef eklci verða
tafarlaust gerðar ráðstaíanir til
að afstýra honum.
Það eru ætíð fleiri og fleiri,
sem gera sjer ljóst, að ekki
dugir lengur að láta reka á
reiðanum í þessum málum. —
Ef menn hefjast nú ekki handa
um virkar aðgerðir gegn dýr-
tíðinni, svo að tilkostnaðurinn
lækki til samræmis við sölu-
verð afurðannaa, þá hlýtur end
irinn að verða einn: Hrun og
atvinnuleysi.
Allir þeir, sem nú standa
gegn lækningu verðbólgunnar
vilja þennan ófarnað yfir sig
og sína. Vonandi verða þeir
fáir, sem þennan kostinn kjósa
að lokum.
sambandsins, að samstarf yrði
milli bæjarstjórnarinnar og sam
bandsstjórnarinnar um þessi
mál.
Síðan vjek borgarstjóri að
samþykktura þeim, sem gerðar
voru í fyrrasumar, eltir tillög-
um landbúnaðarnefndar bæjar-
ins, um það, að auka búskap
bæjarins á Korpúlsstöðum. — í
fjárhagsáætlun bæjarstjórnar-
innar fyrir árið í ár, var veitt
all-miklu fje til fremkvæmda
við Korpúlfsstaðabúið. -— Sagði
borgarstjóri, að í sumar hafi bú-
stofn verið tvöfaldaður, að unn-
iO sje talsvert að jarðabótum og
byrjað væri á nauðsynlegum'
viðgerðum á húsum Korpúlfs-
staða. Þó að hjer gæti aldrei
orðið um mikla mjólkurfram-
leiðslu að ræða samanborið við
mjólkurþörf bæjarbúa, miðaði
þetta þó í átt að bæta úr mjólk-
urksorturinn, sem fyrirsjáanleg-
ur er á þessu hausti.
Laxnessbúiö
Síðan vjek borgarstjóri að til-
lögu þeirri, sem var til fyrstu
umræðu seint í maí í bæjarstjórn
ir.ni um það, að *veita borgar-
stjóra heimild til þess að leita
samninga við Laxnessbúið í því
skyni, að framleidd yrði þar
barnamjólk til neyslu í bænum.
Að sjálfsögðu skyldi fara fram
önnur umræða um þetta mál,
Meginþorri menna mun , enda yrði málið lagt fyrir bæj-
vissulega bera giftu til að velja
sjer það hlutskifti, sem verður
bæði sjálfum þeim og þjóðinni
allri til gæfu og gengis. — Það
hlutskifti að lækka nú þegar
dýrtíðina, svo að hjer geti þrif-
ist blómlegt og farsælt atvinnu
líf.
Helmflutninaur
mf
Júgóslava
London í gær.
BRESKA og júgóslavneska
stjórnin Iiafa komist að sam-
komulagi um flutning vega-
lausra Júgóslava, sem haía
dvalist á* hernámssvæðum | lagt fram fje án þess að búast
arstjórnina að aflokrum athug-
unum á f járhag búsins og fram-
tíðarmöguleikum jarðarinnar,
er.da í tillögunni áskilið samþ.
bæjarráðs um alla samninga, ef
til kæmi.
Borgarstjóri kvaðst hafa beð
ið borgardómara að kveðja þrjá
óvilhalla menn til þess að meta
búið. Niðurstaða matsins varð
sú, að eignir Laxnessbúsins eru
mctnar á tæpar 850,000 krónur.
Er þar innifalið vtrð hálfrar
jarðarinnar, sem læknabúið á.
Þær skuldir, sem á búinu hvíla,
eru kringum 900,000 krónur fyr
ir utan hlutaf je, sem er um hálf
milljón. Mætti því telja, að
hlutafje yrði afskrifað, enda
munu flestir hluthaíanna hafa
Þýskalandi og Austur-
við arði eða endurgreiðslu. Þeir
hafa lagt fram fje til þess að
Breta
ríki.
Samningur þar að lútandi | styrkja það góða málefni að
var undirritaður í Bleyhurg. framleiðá barnamjólk.
Fyrir hönd Brgta undirrituðu J Niðurstöður á a thugunum
sendiherra þeirra í Belgrad og; þcim, sem fram hafa farið á
yfirhershöfðingi þeirra í, Laxnessbúinu síðan í vor, fara
Austurríki, Steele, en fyrirjnokkuð á aðra leið en yfirlýs-
móti væri um of gengið á henn hönd Júgóslava, várautanríkis-1 ingar þær, sem þá lágu fyrir í
ar hlut og húr. svift úrslitaráð- ráðherra þeirra. — Reuter. málinu. Þegar það kom til mála,
að bærinn kynni að verða þátt-
takandi eða hluthafi í Laxness-
búinu í vor, lá meðal annars fyr
ir yfirlýsing frá Steingrími Stein
þórssyni, búnaðarmálastjóra, er
hafði skoðað Laxnessbúið, að
þar væru 2—300 hektarar, sem
væru vel fallnir til ræktunar. En
mæling, sem síðar hefur farið
fram á jörðinni, að tilhlutan
borgarstjóra, hefur ieitt í ljós,
að ræktað og ræktanlegt land
eru aðeins 109 hektarar og tals-
vert af því landi ekki vel fallið
til ræktunar. Að fengnum þess-
um upplýsingum taldi jeg ekki
rjett, að bærinn legði hlutafje í
fyrirtækið.
Framlciðsla barnamjólkur
Ýmsir hluthafar í Laxnessbú-
inu hafa líka látið það í Ijós, að
þeir óskuðu ekki eftir því, að
bærinn gerðist hluthafi í fyrir-
tækinu. Hinsvegar tel jeg rjett
að styðja að því, að framleiðsla
barnamjólkur geti þar komist á,
meðal annars, að þangað fáist
vjelar þær, sem búið hefur fyrir
all-löngu pantað til viðbótar
þeim, sem fyrir eru, svo sem
kælitæki, gerilsneyðingaráhöld
jöfnunarvjel, til þess að hægt
sje að bæta vítamínum í mjólk-
ina, áfyllingarvjel, flöskuþvotta-
og sótthreinsunarvjel. Allar þess
ar vjelar eiga að kosta hingað
komnar 60,000 krónur.
Ábyrgð bœjarins
Með tilliti til þess, sem borg-
arstjóri hjer hafði sagt, bar
hann fram á fundinum svohljóð-
andi tillögu:
Bæjarstjórn ályktar að heim
ila borgarstjóra að ábyrgjast
fyrir hönd bæjarsjóðs alt að
200 þús. kr. lán fyrir h.f. Bú-
kollu, Laxnesi, gegn eftirfar-
andi skilyrðum og skuldbind-
ingum:
1) Bæjarsjóður fái veð í eign
um fjelagsins, sem af dóm-
kvöddum mönnum.eru metnar
á 847.820 kr., næst á eftir þeim
þinglesnu veðum, að upphæð
376.600 kr., sem á eignunum
hvíla.
2) Bæjarsjóður fái 1. veð-
rjett í þeim mjólkurvjelum,
sem fjelagið hefir pantað og
nánar eru tilgreindar í brjefi
fjel. dags. 2. sept. s.l. Sá hluti
ábyrgðarinnar, sem nemur and
virði vjelanna, verði ekki veitt
ur fyr en greiðsla fer fram á
þeim. i
3) Fjelagið skuldbindur sig
til að láta bænum í tje til
frjálsrar ráðstöfunar a. m. k.
100 lítra mjólkur á dag, þegar
umræddar vjelar eru komnar í
notkun, og gangi andvirði þess
arár mjólkur til greiðslu láns-
ins. Skal fulltrúi frá bæjar-
stjórn jafnan hafa rjett til að
fylgjast með allri starfsemi fje
lagsins og hafa aðgang að
reikningum þess og skjölum.
Samkomulag í bœjarráði
Mál þetta sagði borgarstjóri,
hefir verið lengi á döfinni, og
hefir nú náðst samkomulag
milli þeirra flokka, sem full-
trúa eiga í bæjarráði, að veita
þá ábyrgð, sem greinir-í tillög
unni, og er þá engin ástæða til
þess að draga afgreiðslu ináls-
ins lengur.
Sigurjón Guðmundsson, vara
bæjarfulltrúi Framsóknar-
flokksins, sagði nokkur orð,
meðal annars það, að bæinn
munaði lítið um það, þó að
hingað fengjust 100 lítrar af
mjólk á dag, því að það væri
ekki meira en samsvaraði nyt
úr 5—6 kúm. Borgarstjóri svar
aði honum síðar á fundinum,
að bæjarfulltrúinn myndi eiga
við einhverjar nythærri kýr en
hjer þektust.
Jón Axel Pjetursson skýrði
frá því; að hann teldi að málið
liti alt öðruvísi við heldur en
þegar það var til fyrri umræðut
í vor, þegar það kom til orða,
að bærinn annaðhvort keypti
Laxnessbúið eða yrði hluthafi
í því fyrirtæki. Hann kvaðst
líta svo á, að viðleitni lækn-
anna í því að framleiða barna-
mjólk væri virðingarverð og
eðlilegt; að bærinn styddi við-
leitni þá, því að mjólkurgæðin
yfirleitt í bænum væru það
slæm, enn sem komið er, að
fullkomin ástæða ‘væri til þess
að styðja viðleitni, er að því
lyti að ungbörn gætu fengið
sem allra hollasta mjólk. Með
þessu móti getur bærinn stutt
þessa viðleitni læknanna, án
þess að blanda sjer í málið að
öðru leyti. Ræðumaður lýsti
ánægju sinni yfir þvís að aukið
væri nú við bústofn Korpúlfs-
staða og unnið að því að bæta
þar húsakynni.
Björn Bjarnarson lýsti því
yfir fyrir hönd Sósíalistaflokks
ins, að þeir yæru því fylgjandi,
að læknabúið fengi þennan
stuðning.
Borgarstjóri þakkaði því
næst bæjarfulltrúunum fyrir
góðar undirtektir í málinu.
Bæjarfulltrúi frú Auður Auð
uns stýrði fundinum og bar
tillögu borgarstjóra upp til at-
kvæða. Var hún samþykt með
12 samhljóða atkvæðum. Þeir,
sem ekki greiddu atkvæði,
voru: Sigurjón Guðmundsson^
Jóhanna Egilsdóttir og Jónas
Haralz.
Ócirðirnar í Indlandi
New Delhi: Gandhi hefur rætí
við ýmsa af embættismönnuin Hind^
úa og Múhameðstrúarmanna í saim
bandi við tilraunirnar til að bæla
niður óeirðirnar Indlandi.
Þjóðverjar sýkna'ðir
Múnchen: Bandarískur stríðs-.
glæpadómstóll, liefur sýknað Ottd
Skorzen hershöfðirigja, og sjö þýska
liðsforingja. Voru þeir meðal annars
sakaðir um rijósnir og að klæðust
bandarískum einkennisbúningum, ,