Morgunblaðið - 13.09.1947, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ
Laugardagur 13. sept. 1947
MÁNABALUR
Jddháldó'a^a eptir J/ach cJdondo
n
Fyrri hluti
I. KAFLI
„Heyrðu Saxon, þú kemur
líka. Þótt það sje múrararnir,
þá hitti jeg þar marga góða
vini og þú líka. A1 Vista hljóm
sveitin á að leika þar og þú
veist hvað hún leikur yndis-
lega. Og ekki hefirðu á móti
því að dansa“.
Stúlkan þagnaði skyndilega.
Skamt frá þeim stóð feitlagin,
öldruð kona og sneri við þeim
baki, bognu og hnýttu baki.
Og um þetta bak fóru alt í
einu krampateygjur.
„Ó, guð minn góður, guð
minn góður“, hljóðaði konan.
Augun í henni ranghvolfd-
ust og það var eins og þau
væri að leita um allan salinn,
hvítkalkaða veggina, og störðu
í gegn um gufuna, sem rauk
upp af rökum þvotti, sem
hundrað stúlkna voru að sljetta
með heitum járnum. Þær_ sem
næstar stóðu, horfðu á konuna
andartak, og svo þrifu þær
straujárnin og keptust við hálfu
meira en áður. Þær höfðu tap-
að nokkrum handtökum við
þessa töf, þeim hafði seinkað.
Og það fór hrollur um allar
þesar stúlkur af tilhugsuninni
um það, að nú afköstuðu þær
ekki eins miklu í ákvæðisvinn-
unni eins og þær hefðu getað
gert, ef konan hefði ekki hljóð
að.
Konan tók kjark í sig.. Hún
þreif straujárnið og skelti því
einhvers staðar niður á knipl-
ingatreyjuna, sem hún var að
sljetta.
,,Jeg hjelt að hún ætlaði að
fá þetta aftur“, sagði unga
stúlkan. „Varstu ekki hrædd
um það líka?“
„Það er skammarlegt að
kona á hennar aldri og eins á
sig komin, skuli þurfa að
þræla“, sagði Saxon og kept-
ist við vinnuna. Allar handa-
tiltektir hennar voru liprar og
Ijettar og verkið gekk óðfluga.
„Og hún sem á sjö börn —
og tvö þeirra á hæli“, sagði
hin stúlkan í meðaumkvunar-
róm. „En svo jeg snúi mjer að
hinu — þú kemur með mjer
í Weasel garðinn á morgun.
Það er altaf fjörugt hjá múr-
urunum — reipdráttur, kapp-
hlaup ístrubelgja og ótal margt
annað. Og svo er gólfið í dans-
salnum framúrskarandi skemti
legt“.
Aftur truflaði konan sam-
tal þeirra. Hún misti straujárn
ið niður á treyjuna og greip
báðum höndum í borðið til að
styðja sig. Svo hneig hún nið-
ur á gólfið og lá þar háhljóð-
andi.
Þær, sem næstar stóðu, flýttu
sjer að grípa járnið, svo að það
brendi ekki treyjuna. Svo fóru
þær að stumra yfir konunni.
Umsjónarkonan kom skálm-
andi inn í salinn. Þær, sem
voru lengra frá, hjeldu áfram
að vinna, en fipaðist þó svo að
mörg handtök fóru til ónýtis,
þannig að öllum afköstum
seinkaði um heila mínútu.
„Þetta er óþolandi“, sagði
unga stúlkan og fleygði járn-
inu kæruleysislega frá sjer.
„Þetta er ekekrt líf, sem verka
konur verða að lifa. Nú gefst
jeg upp — hvað sem hver seg-
ir“.
„Mary“, sagði Saxon í ásök-
unarrómi og sneri sjer að
henni. Hún lagði frá sjer járn-
ið á meðan og tapaði þannig
mörgum handtökum.
Mary varð hálf skelkuð.
„Mjer er ekki alvara, Sax-
on“, sagði hún. „Guð veit, að
jeg mundi aldrei gera það. En
finnst þjer ekki að manni geti
orðið órótt þegar svona geng-
ur. Hlustaðu nú á“.
Konan, sem hafði fengið
krampaflog, lá á gólfinu, barði
hælunum í það og hljóðaði án
afláts. Dyr voru opnaðar og
um leið heyrðist svo hávær
dynjandi í vjelum að hann yf-
irgnæfði hljóðin í konunni. •—
Svo var dyrunum lokað. Eim-
ur af brendu fati var í saln-
um og minti á það, sem fyrir
hafði komið.
„Manni verður ilt af þessu“,
sagði Mary.
Nú kom löng stund svo að
allar kepptust við og vinnu-
hraðinn var á hámarki. Um-
sjónarkonan skálmaði fram og
aftur milli borðanna. Á svip
hennar mátti lesa að hún vildi
ekki hafa meira af hyskni og
taugaáföllum. Endrum og eins
lagði einhver stúlkan frá sjer
járnið eitt andartak og geisp-
aði eða andvarpaði, en tók svo
þegar til starfa aftur. Það hall
aði degi, en hitinn minkaði ekki
og nú var unnið við rafmagns
ljós.
Um níuleytið fóru hinar
fyrstu konur að týgja sig til
heimferðar. Þvottahrúgurnar
voru að mestu leyti horfnar,
aðeins nokkrar flíkur eftir á
sumum borðunum. Og þar
kepptust straukonurnar enn
við.
Saxon varð dálítið á undan
Mary og staðnæmdist hjá henni
andartak áður en hún færi.
„Laugardagskvöld, ein vika
•liðin enn“, sagði Mary. Hún
var þreytuleg á svip og með
dökka bauga undir augunum.
„Hve mikið hefirðu unnið þjer
inn. í þessari viku, Saxon?“
' „Tólf tuttugu og fimm“, sagði
Saxon dálítið drýgindalega.
„Jeg mundi hafa fengið meira
ef sterkjuframleiðendurnir
vildu framleiða ósvikna
sterkju“.
„Þú ert hamhleypa — það
má nú segja“, sagði Mary. „Jeg
fæ ekki meira en tíu og fimm-
tíu fyrir vikuþrælkun. Jæja,
við hittumst á stöðinni. Láttu
það nú ekki bregðast. Við get-
um skoðað okkur um áður en
dansinn byrjar. Jeg á von á
tveimur vinum mínum“.
Á götuhorni skamt frá þvotta
húsinu höfðu nokkrir rónar
safnast saman undir götuljós-
keri. Saxon flýtti sjer fram hjá
þeim og var bitur á svip. Að
vísu heyrði hún ekki hvað þeir
sögðu, en eftir hlátrinum að
dæma, gat hún giskað á hvað
það mundi hafa verið. Það var
orðið kalt í veðri, en samt varð
hún kafrjóð. Hún hjelt rak-
leitt áfram. Til beggja handa
voru verkamannabústaðir. Það
voru hálffúin timburhús og sá
varla í málningu á þeim fyr-
ir margra ára ryki. Þau höfðu
ekert til að bera nema hrör-
elikann og Ijótt útlit.
Nú var orðið aldimt, en hún
rataði, og það ískraði í skelli-
læsingunni í hliðargrindinni
um leið og hún opnaði. Þessa
kveðju fjekk hún altaf þegar
hún kom heim. Hún gekk eft-
ir þröngum gangstíg að húsa-
baki. Þar voru tröppur, en nokk
ur þrep vantaði í þær. Hún
vissi það og af gömlum vana
steig hún þá hærra. Hún kom
inn í eldhús. Þar logaði á einni
gastýru. Hún skrúfaði frá gas-
inu eins og hægt var. Eldhúsið
var lítið og ekki óþrifalegt.
Loftið var gipsað, en fölnað eft
ir áratuga þvottagufu, og í því
voru margar sprungur síðan í
jarðskjálftanum mikla í fyrra.
Gólfið var slitið og ójafnt og í
því voru stórar rifur. Fyrir
framan eldavjelina var það
gengið sundur, en þar hafði út
flattur bensíndúnkur verið lagð
ur yfir. Vatnssvelgur var þar,
handklæði hjekk á snaga, —
tveir stólar og borð. •— Þetta
var alt sem þar var inni.
Eplakjarni molnaði undir
fæti hennar og brakaði í. Hún
dró stól að borðinu. Þar beið
maturinn hennar á ofurlitlum
vaxdúki. Það voru þykkar og
kaldar baunir. Hún bragðaði á
þeim, en hafði ekki lyst, og
smurði sjer svo eina sneið af
brauði.
Nú heyrðist þungt fótatak,
svó að húsið skalf við, og Sara
mágkona hennar kom inn. Hún
var nokkuð roskin, brjóstalaus
og með úfið hár. Hún var feit
í andliti, en andlitið alt hrukk
ótt af mæðu og lífsleiða.
„Nú, ertu þarna“, sagði hún
undir eins. ,Jeg gat ekki hald-
ið matnum heitum. Og þvílík-
ur dagur. Jeg hefi alveg verið
að sálast úr hita. Og Henry
litli datt og hjó sundur á sjer
vörina svo að ósköp voru að
sjá hann. Læknirinn varð að
setja fjóra sauma í sárið“.
Sara gekk að borðinu, breið
og fönguleg.
„Hvað er að baununum?"
spurði hún með þjósti.
„Ekkert, þær eru ....“. Sax
on svelgdist á, hún vildi ekki
erta mágkonu sína. „Jeg er ekki
svöng. Það var svo drepandi
heitt í dag, að jeg hbfi enga
matarlyst“.
Hún svolgraði kalt te, sem
hafði staðið svo lengi að það
var eins og blek á bragðið. Hún
tæmdi bollann fyrir augunum
á mágkonu sinni. Svo þurkaði
hún sjer um munninn og stóð
á fætur.
„Jeg held að jeg fari að
hátta“.
„Jeg er hissa að þú skulir
ekki rjúka út til að dansa“.
hreytti Sara úr sjer. „Já, er
það ekki grátbroslegt — þarna
kemurðu heim uppgefin á
hverju kvöldi, en samt ertu
til í það að rjúka út og dansa
alla liðlanga nóttina, hvenær
sem er“.
Saxon ætlaði að svara, en
hætti við og beit á vörina.
Samt gat hún ekki stillt sig
og sagði gremjulega: „Þú varst
nú líka ung einu sinni“.
’ GULLNI SPORINN
Efttr Quiller Couck.
88
„Jóhanna er nóg. En vertu nú kyrr, og talaðu eins
lítið og þú getur“.
Jeg fann, að hún byrjaði að hreinsa sárið á öxl minni.
„Kúlan.fór beint í gegnum holdið“, sagði hún.
„Engin kúla, sem þarf að ná, og beinið óbrotið. Vertu
hugrakkur! — Hvað heitirðu annars?“
„Jack Marvel“.
„Þú hefur gott blóð, Jack, en það er ekki mikið orðið
eftir af því“.
Hún batt um sárið með ljereftsræmum, sem hún reif
úr kjól sínum. Að því loknu beygði hún sig niður og lyfti
mjer upp, eins og jeg væri barn.
„Settu vinstri handlegginn um hálsinn á mjer, Jack,
og láttu mig svo vita, hvort þjer kenni til“.
Mjer fannst hún taka fimm eða sex skref, en þá komum
við út í dagsljósið, aðeins um 50 metrum frá þeim stað,
sem plógurinn stóð. Jóhanna bar mig niður hæðina, og
jeg var eiginlega hálfvegis sofnaður aftur, þegar jeg hrökk
upp við ægileg óp og hljóð. Jóhanna skifti sjer ekkert af
þeim, en þegar hún sá, að jeg opnaði augun, nam hún
staðar.
„Er þetta sárt?“
„Nei, en jeg var að hugsa um svo lítið“.
„Ekki hugsa, það veldur þjer aðeins sársauka. Vertu
nú rólegur, því brátt verðurðu kominn í þægilegt rúm“.
Hún gekk aftur af stað, og hrópin hækkuðu stöðugt.
Jóhanna fór beint yfir akurinn og niður lága hæð, og
skyndilega vorum við komin að kofa, sem jeg til þessa
hafði ekki sjeð. Hljóðin bárust út úr kofanum, og nú
heyrði jeg að þe.tta var skræk karlmannsrödd.
„Jóhanna“, hrópaði maðurinn, „Jóhanna — Jan Ter-
gagel er að klóra á mjer fæturna — hættu þessu bölv-
aður kötturinn þinn, geturðu ekki látið mig í friði? Æ,
bjargaðu mjer Jóhanna!“
Nú varð örstutt hlje, en brátt var röddin farin að bölva
kröftulega. Jóhanna gekk að hurðinni og hratt henni upp,
og þegar augu mín höfðu vanist myrkrinu, sá jeg eftir-
farandi:
— Jeg er orðinn þreyttur á
að heyra þig tala um fyrri
mann þinn.
— Jæja, allt í lagi, jeg skal
fara að tala um næsta mann
minn.
★
Tilfinningarnar geta gert
dverg að trölli og tröll að
dvergi.
★
Maður kemur til lögreglunn
ar og segir:
— Jeg fann úrið sem jeg
hjelt, að væri búið að stela í
skápnum hjá mjer, svo að jeg
ætla að biðja yður um að hafa
ekki meira fyrir því.
Lögreglumaðurinn: — Mjer
þykir það leitt, en við erum
búriir að finna þjófinn.
— En hvað það er dásam-
legt að vera á bát úti á sjó,
hjer fær maður sannaiiega
kyrrð og ró.
— Það er satt, því að nú er
bensínið að verða búið.
★
Mamma: — Kalli minn, nú
ætlum við pabbi þinn að skilja.
Hjá hvoru okkar viltu vera á-
fram.
•— Ja, það er undir því kom-
ið, hvort ykkar heldur bíln-
um. —
★
Nýlega heimsótti foringi
frelsíshreyfingar negra í Nige
riaf __ negrakonungurinn Zik,
London. Hann kom til nýlendu
málaráðherrans, Creech Jones,
og átti fjögra tíma samtal við
hann.
Hann kom í nýlendumála-
ráðuneytið með níu manna
fylgdarliði og var íklæddur
klæðum úr stútsfjöðrum og
með gullkórónu á höfðinu.
Hann hefur. nú snúið aftur til
lands síns.
★
hann geispar.
— Mjer líkar vel við þenn-
an mann, það er eitthvað opin,
skátt við andlitið á honum.
— Já, sjerstaklega þegar;