Morgunblaðið - 12.10.1947, Síða 2

2
MORGUISBLAÐIÐ
Sunnudagur 12. okt. 1947

Þessi mynd er frá málverkasýningu SigurSar Sigurðssonar, sem
staðið hefur yfir undanfarið í Listamannaskálanum. I dag er
næst síðasti dagur sýningarinnar og er því hver síðastur fyrir
Reykvíkinga að sjá þessa sýningu, sem hlotið hefur mjög góða
dóma.
iisiasiieiin lá ai
haída hjer sfcemmtanir
Viðurkendir
Þröiiffvað kosti námsfólks
„ÞJÓÐVILJINN'1 og „Tím-
inn“ staglast sífelt á því, sem
þeir kalla heildsalaVald. Aldrei
s.jest þó í þessum biöðum nánar
tiígreint hvað hcildsalavald sje,
í hvérju þetta vald sje raunveru
Jega fólgið og hvernig það birt-
ist.
Þjóðviijinn segir s.L fimmtu-
dag að heildsalar ráoi ríkisstjórn
inni og Tíminn, claginn eftir,
tekur fjálgiega undxr og talar
vxm „ofriki heildsaíarná". Sam-
kv heimildum Þjóðviljans á.
ríkisstjórnin að hafa tekið lán
handa heildsölum o. s. frv.
Allur þessi orðaflaumur blað-
anna tveggja um „heildsala-
vald“ er svo mikilfenglegur, að
mer.n skyldu halda að hjer væri
um að ræða héiian flokk stór-
glæpamanna, sem hefði hrifsað
tií sín öll völd og gerðu ekki
annað en eyða og spenna því
litia, sem þjóðin ætti. Það er
víst mála sannast að ýmsar ein-
faldar sálir hafa gert sjer bað
að trúaratriði að heildsalar
væru örgustu fjandmenn þjóðar
irmar, sem hefðu náð tangar-
haldi á fje hennar og hefðu yfir
leftt öll landsins ráð í hendi sjer.
En ef mer.n skyggnast rólega
um eftir „heildsa3avaidinu“ sjá
menn hvergi þetta voðalega fer-
Iíki. Og það er ekki heldur von
'•— því þessi ósköp eru hvergi
til nema í ímyndun nokkurra
ofstækismanna eða trúgjarnra
sá lna.
•Ef litið er á ríkisstjórnina
eiga heildsalar engan fulltrúa í
henni. Hún er skipuð mönnum
úr allt öðrum stjettum. Ekki
eiga heildsalar neitt blað.
Ekki hafa þeir myndað stjórn-
máiaflokk eins og verka-
menn og samvinnufjelög-
in hafa gert. Heildsalar eru
víst sjálfir dreyfðir um aíla
stjórnmálaflokkana. Og svo er
f.jarmagnið í landinu, sem blöð-
in tvö segja að sje í höndum
heildsalánna. - Sar.nleikurinn
mun vera sá, að einungis lítið
brot af allri peningaveltu lands
manna er bundið í fyrirtækjum
heildsala. Aðrar atvihnugreinar
landsmanna. svo sem hverskon-
ar. iðnaður, útgerð, landbúnaður
n. s. frv. hafa vitaskuld mcgnið
af öllu fje landsmanna til ráð-
stöfunar, svo og hið opinbera
sjálft og margir aðrir aðílar.
Tíminn og Þjóðviljinn ættu
að gera grein fyrir því hvað
þáu eiga við með orðinu „heild-
salavald“. En slíkt rnun standa
í þeim. Tilgangurinn með þvi að
margtyggja þetta crð er að
koraa ákveðinni faishugmynd
inn hjá alþýðu manna. Þetta er
ek“ki ólíkt því og þegar óknytta
strákur brýtur brunaboða þó
enginn eldur sje eða ef ka.llað
er. á götunni: þjófur, þjófur,
þö enginn þjófur sje þar á hlaup
xim.
Blöðin ættu að hætta þessum
strákaleik, hann er þeim til
skammár og til einskis annars
en skammar, á sama hátt og
þegar sum blöðin, þar á meðal
„Tíminn", reyndu hjer á ár-
vimtm að gera orðið stórútgerð
aimaður að skammaiyrði.
Almennur skákfundur verð-
ur : dag kl. 2 í Breiðfirðinga-
t>úð. Þar munu Helsingfors-
faramir segja frá skákmótinu
i lielsingfors og sýna skákir.
VEGNA takmarkana þeirra,
sem orðið hefur að gera á inn-
flutningi nauðsynja ti3 landsins,
heíur dómsmálaráðuneytið ný-
lega gefið lögreglustjóranum í
Reykjavík svofeld fyrirmæli:
„lljer meö er fyrir yöur
lagt, herra lögreglustjóri,
aö veit.a eklci skemtanalcyfi
fyrir erlenda trúöi og aöra
slíka skemtmienn, nema aö
. fengnu samþykki ráöuneyt-
isins í hverju einstöku til-
felli“.
1 samræmi við þetta lxefur
ráðuneytið ákveðið, þar sem því
verður við komið, að neita um
vegabrjefaáritun til manna, sem
ekki mundu fá skemtanaleyfi
sarnkvæmt framanrituðu. Hins-
vegar hetur ekki þótt fært að
banna mönnum, sem komnir
voru til landsins áðuf en bann
þetta var gefið og nú eru staddir
úti á landi, að halda þar slxemt-
anir, enda höfðu þeir þegar hald
ið skemtanir í Reykjavík. en
sjálfsagt er að hafa um þetta
samræmi um land alt.
Svo sem sjá má af brjefinu til
lögreglustjóra taka fyrirmæli
þessi ekki til viðurkendra 3ista-
manna, sem ætla má, að ve'ru-
legur menningarauki stafi af.
En hinsvegar er ekki unt að
taka tillit til þess, þó að hinir
erlendu menn eigi í orði kveðnu
ekki að fá neinar greiðslur í
erlendum gjaldeyri, þar sem vit-
að er, að fáir þeirra munu hing-
að koma í góðgerðaskyni, enda
um suma upplýst, að þeim er
greitt í jafnvirði erlends gjald-
eyris.
Tilkynning
frá dómsmálaráðuneytinu.
★
TILRAUN kommúnistablaðs-
ins í gær til að andmæla þeirri
ráðstöfun dómsmálaráðherra,
sem frá er sagt hjer að framan,
missir vitanlega marks. Blaðið
segir í öðrú orðinu, að bann við
innflutningi trúða komi of seint,
en í hinu vill það leyfa innflutn-
ing negrahljómsveitarinnar.
Það hefur ekki fyr en nú kom
ið til að neita um áritun á vega-
brjef trúða, sem lagi hafa leið
sína Ixingað >til lands, vegna þess
að þeir hafa komið frá þeim
Evrópuþjóoum, sem ekki þurfa
vegabrjefsáritun til íslands. —
Öðru máli gegnir um Banda-
ríkjamenn, og var því sjálfsagt
að grípa til þess í fyrstu að neita
jasshljómsveitinni um landvist-
arleyfi.
íslenskir hljóðfæraleikarar
eru fullfærir um að skemta lönd
um sínum með dansmúsík, og
því óþarfi ao sækja slíkar skemt
anir út fyrir landsteinana.
Jófósíavar reiðfr vii$
ájóm (hile
Belgrad í gær.
JÚGÓSLAVNESKA stjórnin
hefur rofið stjórnmálasamband
sitt við Chile, vegna atburða
þeirra, sem þar gerðust nú í vik-
unni. Vjeku stjórnarvöldin í
Chile tveimur starfsmönnum
sendisveitarinnar úr landi, og
voru þeir sakaðir um kommún-
istiskan undirróður.
Júgóslavar halda því fram, að
hjer sje um brot á alþjóðalögum
að ræða.
Nú herma fregnir frá Buenos
Aires, að ofangreindir tveir Jú-
góslavar sjeu á leiðinni til Ar-
gentínu, en þeir muni að öllum
líkindum einnig verða gerðir
landrækir þaðan. — Reuter.
Lömynarveikin í Bref-
landi í rjenum
London í gær.
LÖMUNARVEIKISFARALD
URINN hjer í London og Wells
virðist nú vera að rjena. Komu
í s.l. viku fyrir 40 færri tilfelli
en í vikunni á undan. — Reuter.
Óttast útbreiðslu kommúnista
BERLÍN: — Dep. Dierksen, þýsk j
ur stjórnmálamaður, segir, að ef
Bandaríkin veiti ekki Vestur-Ev-
rópu næga hjálp, muni útþenslu-
stefna kommúnista teygja sig ai-
veg vestur að Atiantshafi.
FJÁRHAGSRÁÐ hefur ákveð
ið að stöðva þá námsmenn, sem
höfðu hugsað sjer að fara til út-
landa á þessu hausti, með því að
neita um yfirfærslu á náms-
kostnaði. Við því er ekkért að
segja, úr því að fjárhagur lands-
ins leyfir það ekki. Hitt hefði
verið verra, ef þetta námsfólk
hefði farið til útlanda upp á
von og óvon, safnað þar skuld-
um og síðar. orðið að hrökidast
heim aftur, vegna þess að það
fekk enga yfirfærslu.
En nú lítur svo út sem bank-
ar og Fjárhagsráð ætli að
þröngva svo kosti þeirra náms-
manna, sem hafa verið ytra 1—
2—3 ár, að þeir verði að yfir-
gefa nám sitt og hrökklast heim.
Það er dregið von úr viti að af-
greiða umsóknir um yfirfærsl-
ur á námskostnaði og þegar
leyfi er s\;o fengið, skirrast
bankarnir við að yfirfæra.
Námsfólkið þarf að fá yfir-
famslu mánaðarlega. Þær hafa
ekki verið svo ríflegar, að neinn
afgangur sje frá mánuði til mán
aðar og hætt er við að þær
hrökkvi ekki stundum. En ef yf-
irfærslur bregðast, þá verða
námsmennirnir að svelta — og
er það illt afspurnar.
Hreinskilningslegra væri að
taka strax fyrir allar yfirfærsl-
ur til námsfólks ytra, heldur en
láta það lifa á bónbjörgum og
við sult og seiru, í þeirri von
að brátt rætist úr, en gugna svo
að lokum og verða að hrökklast
heim frá hálfnuðu námi, eða
máske vel það. íslenskri þjóð
væri það ekki samborið að fara
þannig með börn sín erlendis.
Og hún lieíur hreint og bcint
ekki efni á því. Drýgsti og happa
sælasti innflutningur vor hcfur
verið menntun og vísindi, en það
á þetta námsfólk að flytja inn.
Flestir hafa notið styrks frá
Menntamálaráði, og jafnframt
skuldbundið sig til þess að láta
þjóðinni í tje hæfileika sína og
starfskrafta að námi loknu. —
Eigi nú að fara að þröngva
þessu fólki til að koma heim
og hætta námi, þá er styrkn-
um varið til einskis og öllum
þeim kostnaði, sem aðstandend-
ur námsfólksins hafa haft af
dvöl þeirra ytra. En litlar vonir
til þess, að þeir, sem frá námi
hverfa, geti tekið það upp aftur
seinna, og þá hefur verið settur
fótur fyrir þá á framabraut
þeirra, framtíð þeirra máske
eyðilögð, og þjóðin hefur svift
sjálfa sig dýrmætum hæfileik-
um þeirra. Hjer er nóg af hálf-
menntuðu fólki, en hjer vantar
fullmentað fólk, vísindamenn í
flestum greinum. Vjer verðum
að keppá að því að flytja svo
alhliða menntun inn í landið, að
með ári hverju fækki þeim, sem
þurfa að leita náms erlendis. Og
ef vjer hyggjum á alhliða við-
reisn í alvöru, þá þurfum vjer
að eiga gagnmenntaða menn á
hverju sviði. En eins og nú er
ástatt er það ekki hægt nema
því aðeins að þekkingin og
menntunin sje sótt til útlanda,
vegna þess hvað vjer stöndum
öðrum að baki.-
Það er nauðsynlegt að flytja
margt inn annað en lífsnauð-
syhjar, þegar þjóðin ætlar að
koma á hjá sjer nýskipun og'
rjetta sig úr gömlum kút. En þá
er ekkert jafn nauðsynlegt eins
og að flvtja inn „mannvit mik-
ið“. /
Þess vegna er vonandi að brátt
rætist úr um hag íslenskra
námsmanna erlendis, og Fjár-
hagsráð og bankar klífi þrítug-
an hamarinn til þess að tryggja
það, að íslenska þjóðin eigi sem
allra flestum hæfileikamönnum
á að skipa, til þess að geta hag-
nýtt sjer það, sem nú er gert tii
þess að búa í hendur komandi
kynslóðar.
------------- )
Yfirlýsing frá
dómsmálaráðu-
neytinu
í TILEFNI af grein í Þjóð-
viljanum 11. þ. m. með yfir-
skriftinni „Er dómsmálaráð-,
herra Bjarni Benediktsson að
lögleiða innbrot hjer á landi?“,
undirritaðri með stöfunum A. B .
vill dómsmálaráðuneytið taka
þetta fram:
Samkvæmt ósk borgarstjóra
kveðst íþróttaráðunautur bæjar
ins hafa gert ítrekaðar tilraun-
ir, til að finna eiganda skúrs
nokkurs, er stendur í norðvestur
horni íþróttavallarins á Melun-
um m. a. með auglýsingu í Morg'
unblaðinu 21. maí s.l. Var ætlun
in að flytja skúrinn brott eða
rífa hann, enda er því haldið
fram, að hann sje þariia í óleyfi.
— Ekki tókst að finna eiganda
skúrsins. Skv. beiðni vallar-
stjórnar var því ákveðið að opna
skúrinn til að reyna að komast
eftir því hver væri eigandi hans.
Var það síðan framkvæmt af í-
þróttaráðunaut og vallarstjóra
27. eða 28. maí s.L, á þann hátt,
að sprengdur var lás, er var fyr-
ir skúrnum. Strax er inn kom
fannst þjöl, sem merkt var
„Adolph Bergsson". Var skúrn-
um þá þegar læst með öðrum
lás og Adolph Bergssyni tilkynt
um þetta, og honum afhentir
lyklar að skúrnum. — Kærði
Adolph þetta þá þegar til saka-
dómara og krafðist þess, að þeir
seku ,verði látnir sæta þeirri
refsingu sem. lög standa til“.
Mál þetta var síðan sent dóms
málaráðuneytinu til umsagnar
og ritaði það sakadómara 5. ág.
s.L, þar sem það tók fram, að
það fyrirskipaði ekki frekari að-
gerðir í málinu.
Dómsmálaráðuneytið,
11. okt. 1947.
— Palesfíiia
Framh. af bls. 1
Tillögur.
Frú Pandit sagði Indverja
meðmælta eftirfarandi:
1) Að Palestína yrði Araba-
ríki, þar sem Gyðingar þeir, sem
þar nú búa, hefðu töluverða
sjálfstjórn; 2) að Bretar hjeldu
burt úr landinu og 3) að þa<3
yrði frjálst og fullvalda.