Morgunblaðið - 12.10.1947, Blaðsíða 7

Sunnudagur 12. okt. 1947
M.ORGUJSBLAÐIÐ
7
R E Y K
Togararnir.
FYRSTU 9 dagana í október
seldu 20 íslenskir togarar afla
sinn í Bretlandi fyrir um kr.
4,700,000. Er þetta óvenjulega
mikil fisksala á svo stuttum
tíma. Að svo margir togarar
komu með afla sinn á ekki
fleiri dögum, kom til af því,
að óvenjulega mikið aflaðist af
mpsa á Halanum. En þar voru
þá margir togaranna. Hefir nú
tekið fyrir þá aflahrótu, og er
afli á togara tregur síðustu
daga.
Gert er ráð fyrir, að veiði-
aðferðir togaranna taki að með-
áltli 24 daga, og kostnaður við
hverja veiðiför, sem svo er
löng, sje um 230 000 krónur,
þegar teknar eru með í reikn-
inginn nauðsynlegar fyrningar
og viðhald á skipunum. En ef
þessir togarar sem seldu- afla
sinn í Bretlandi fyrstu daga
mánaðarins hefðu verið miðl-
ungi langan tíma í veiðiförinni,
þá lætur nærri, að staðið hefði
í járnum að aflasölur þessar
heíðu borgað kostnaðinn. Sum-
ir togaranna höfðu verið leng-
ur í veiðiförinni en 24 daga, en
aðrir nokkuð styttri tíma.
En mjög stingur það í augun
að þá fyrst beri veðiför sig, sem
tekur yfir 24 daga, að hún gefi
af sjer 230 þúsundir króna. Því
eins og menn muna, urðu tog-
araeigendur oftast að láta sjer
nægja að fá um 1 þúsund ster-
lingspund fyrir aflann úr hverri
veiðiför fyrir stríð.
Ráðhúsið.
SÍÐAN minst var á ráðhús-
bygginguna hjer í Reykjavík
fyrir nokkru, hefur Guðmund-
ur H. Guðmundsson bæjarfull-
trúi komið fram með þá hug-
mynd á bæjarstjórnarfundi, að
stórhýsi þetta ætti að reisa inn
við Miklubraut eða á hinu auða
svæði sem skilið hefur verið
eftir óbygt á hinu gamla Sunnu
hvolstúni.
í fljótu bragði mun ýmsum
bæjarbúum þykja sá staður all
fjarri miðri bæjarbygðinni. —
Enda hafa menn hingað til
naumast getað hugsað sjer að
bygðar yrðu aðalbyggíngar bæj
arins annarsstaðar en í hinum
elsta bæjarhluta milli hafn-
arinnar og Tjarnarinnar. — En
þannig er bygð hagað þar, að
kosta myndi miklar fjárfúlgur
að rýma þar til fyrir ráðhúsi. Ef
ekki væri horfið að því að setja
ráðhúsið út í sjálfa Tjörnina.
En á því eru margir agnúar,
svo margir áð oflangt yrði hjer
upp að telja.
Jeg hygg að vel færi á því,
að íhuga tillögu Guðmundar
gaumgæfilega, áður en henni
yrði hafnað eða hún dæmd úr
leik.
Þegar bæjarbygðin er reikn-
uð frá vesturmörkum hcnnar
og austur að Elliðaám, þá. er
staourinn í Sunnuhvolsbrekk-
unni miðsvæðis. En ef ráðhús
yrði reist þarna, og með því
að nokkru leyti efnt til nýs mið
bæjar þar, þá fengi bæjarbygð-
in öll annan svip. Þá yrði því
hætt um tíma og eilífð að ein-
blína á gamla bæinn, sem hinn.
eina möguléga miðpunkt bæj-
arins.
J A V í
Engar stjórnar-
hallir.
ÞAÐ er sameiginlegt með
bæjarstjórn Reykjavíkur og
ríkisstjórninni, að báðar eru í
húsnæðishraki. Skrifstofur rík-
isstjórnarinnar eru nú komnar
á þrjá staði í bænum. Og bæj-
arskrifstofurnar átíka dreifðar.
Er bæjarstjórnin það ver sett,
að hún hefir engan fundarstað.
Sameiginleg orsök liggur til
þessara húsnæðisvandræða. —
Hvorki bæjarstjórn nje ríkis-
stjórn hefir á undanförnum ár-
ym treyst sjer til að láta þörf-
ina fyrir eigið húsnæði sitja
fyrir öðrum kröfurn til útgjalda
fyrir þjóðfjelag og bæjarfje-
lag í örum vexti. Þar sem reist-
ar eru miklar stjórnarhallir,
hafa útgjöldin til þeirra verið
látin sitja fyrir ýmsum þörfum
borgaranna.
Alþingishúsíð.
ÞAD ER í sjálfu sjer merki-
legt, að eitt hið fyrsta verk Al-
þingis, er það fekk fjárforráð,
skyldi vera það, að veita fje
til þinghúsbyggingar, er kost-
aði yfir 100 þúsund króna og
var mikil upphæð í þá daga, er
öll útgjöld landssjóðs á ári voru
ekki nema fá hundruð þús-
unda.
En þessi myndarskapur liafði
komist í kring, áour en kröf-
urnar tóku að verða verulegar
tiJ útgjalda fyrir almenning í
landinu. Þjóðin var því svo vön,
að öskir um fjárframlög væru
þýðingarlausar. En hitt var það,
að þegar það kom á daginn, að
hinir fremur sparsömu þing-
menn hefðu látið sjer sæma, að
byggja yfir sig hús sem reynd-
ist svo dýrt, voru ekki spöruð
hnýfilyrði í þeirra garð.
Að vísu var dregið úr bygg-
ingarkostnaðinum með því, að
hafa undirstöðuna svo ómerki-
lega, að húsið er að útliti sem
það sje að síga í jörð. En ekki
var að því fundið í þá daga.
Þegar Reykjavíkurbær tekur
sig til og byggir ráðhús, má
ekki spilla útliti þess stórhýsis
með álíka sparnaðarráðstöfun-
um.
Skömtunin.
OFT hefur það reynst óvin-
sælt verk á íslandi að skamta.
Og þá einkum ef skömtunin
hei'ir reynst vera ójöfn, svo
einn fengi nokkru minna eða
meira en annar. Hin almenna
vöruskömtun sem nú er kom-
in á af naúðsyn, hefir þó frek-
ar verið gagnrýnd vegna þess,
að hún hafi verið gerð of jöfn,
ekki tekið fullkomlega nægi-
legt tillit til sjerstakra ástæðna
í atvinnu og daglegu lífi manna.
En vitaskuld verður auðveld
ara að laga skömtunar reglurn-
ar til, eftir því, sem reynslan
sýnir að sanngjarnt er, þegar
tekið er tillit til sjerstöðu
manna og kvenna gagnvart
skömtuninni. Hitt hefði verið
erfiðara og óviðkunnanlegra,
ef þeir sem stjórna skömtuninni
heíðu frá upphafi viljað mis-
muna mönnum óhæfilega
mikið.
Neytendur og inn-
flytjendur.
FRAMSÓKNARMENN í Fjár
hagsráði og þeir, sem í Tímann
K U R B
skrifa, hafa tekið upp mjög
einkennilega afstöðu í sam-
bandi við skömtunina. Þykjast
lrafa komið auga á mikla hættu,
sem neytendum stafi af skömt-
uninni. En samhliða því, segj-
ast þeir hafa af kænsku sinni
og umlryggju fyrir neytendun-
um, sjeð alveg óbrigðult ráð til
þess að forða almenningi frá
hinni umræddu yfirvofandi
,,hættu“.
Tíminn segir: Neytendur
mega ekki verða ofurseldir inn-
flytjendunum.“ Þeir verða að fá
að kaupa skömtunarvörurnar
þar, sem þær fást 'bestar og ó-
dýrastar.
Og þetta er alveg rjett hjá
þeim Tímamönnum. •— Aldrei
þessu vant. Því þeir hitta sjald-
án naglann á höfuðið þegar
þeir ræða verslunarmál. Enda
fara strax út af laginu í næstu
setningu. Því Jrún hljómar
þannig:
Til þess að neytendurnir
verði ekki ofurseidir innflytj-
endunum, þá eiga þeir að af-
henda innflytjendunum skömt-
unarseðla sína, áður en innflytj
endur hafa fengið vöru.rnar, er
neytendurnir þurfa að fá. Með
öðrum orðum: Neytendurnir
eiga að hafa skuJdbundið sig
til þess að kaupa vörurnar að
ósjeðu og þannig verða ,,oíur-
seldir innflytjendunum“. Hætt
an sem Tíminn þykist vera að
forða neytendunum irá, skellur
einmitt yfir þá, ef aðferð hans
yrði notuð. Innflytjandinn hefði
með því einmitt öll ráð neyt-
andans í hendi sjer.
Um þessa augljósu meinloku
hefir Tíminn skrifað einar 10
greinar á viku nú um skeið.
Enda mun þurfa að endurtaka
slík öfugmæli nokkuð oft, til
þess að nokkur maður fáist til
að trúa.
Einfalt ráð.
TÍMINN segir enn fremur að
engin ráð hafi fundist til þess
að forða neytendunum frá því
að verða ofurseldir innflytjend
unum nema þetta (!)
Eins og áður heíir verið iek-
ið fram hjer, og Tíminn hefir
einnig skýrt frá, var það í sam-
komulagi núverandi stjórnar að
haga ætti innflut.ningsleyfum
allra verslana eftir því, hver
þeirra gæti boðið bestar og ó-
dýrastar vörur. Þegar um skömt
unarvörur er að ræða, er það
nauðsynlegra len áður, að þess-
ari reglu verði framfylgt. Það
er kjarni þessa máls. Og ong-
inn annar. Að gengið verði eft-
ir því, að þær vörur einar verði
fluttar inn, sem eru vandúðar
og ódýrar eftir gæðum. Og rlð-
an geti hver þjóðfjelagsþegn,
sem hefir skömtunarseðla sína
í höndum, skift við þá verslun
sem hpnum hentar best. En af-
henti engri verslun fyrir fram
þau rjettindi til sjálfsákvörðun
ar, sem skömtunarseðlarnir
veita honum.
Þessi ráð eru svo einföld og
óbrotin, að það er engum of-
raun að skilja þau. til fulls. Og
þá um leið, að með þessu eina
móti veldur skömtunin minst-
um óþægindum fyrir hvern ein
stakling og kemur að mestum
notum fyrir þjóðfjelagið í heild
sinni.
R JEF
Haldi Tíminn áfram að
hamra á fjarstæðum sinum í
þessu máli, þá er viðbúið að
menn fari að gruna að blaðið
sje ekki með þessu að leitast við
að vinna almenningi gagn held
úr sje hjer verið að gera til-
raun til. að ..neytendurnir verði
ofurseldir“ einhverjurn vissum
innflytjendum, sem telja að
þeir eigi, af einhverjum ástæð-
um erfit með, að hafa á boð-
stólum eins ódýrai og góðar
vörur, og sðrir kvnnu að geta
aflað sjer ef samkepni í inn-
kaupum fengi að njóta sín.
Einangrun kom-
múnistanna.
MEÐ hverri viku, sem líður,
verður einangrun kommúnist-
anna greinilegri. A jeg hjer
ekki við einarígrun þeirra hjer
á landi, heldur í öllum ljlðræð-
islöndum. Hvarvetna vilja þeir
óðir og uppvægir reyna að kom
ast í ríkisstjórnir, vonast til að
geta stigið spor í þá átt, með
því að gera bandalag við
hina lýðeæðissinnuðu jafnaðar-
menn. Þeir reyndu þetta Jíka
eftir heimsstyrjöldina fyrri. En
þær tilraunir báru lítinn ár-
angur.
í forustugrein í frjálslynda
blaðinu ,Göteborgs Handels och
Sjöfartstidning' frá því um
mánaðamótin, er sagt frá því,
að norski stjórnmálamaðurinn
Martin Tranmæl hafi nýlega
verið þar á ferð, og flutt er-
indi um árangurslausar til-
raunir norskra kommúnista, til
þess að fá samstarf við jafnað-
armannaflokinn norska. Sama
sagan sje meðaJ annara Norð-
urlandaþjóða sem og annara
Vestur-Evrópu þjóða. Hvar-
vetna í lýðræðislöndum sjeu
•kommúnistar skoðaðir sem skað
ræðismenn, sem stefna að því
að eyðileggja lýðræðið. Þeir
sjeu ekki annað en einskonar
„fimta herdeild11. Stefna þeirra
hvergi ákveðin annars staðar
en í Moskvu. Þaðan sje þeim
stjórnað.
Annao hjer?
FRAM til þessa tíma, hafa
ýmsir hjerlendir menn litið svo
á, að íslneskir kommúnistar
væru eitthvað alveg sjerstakt
fyrirbrigði í stjórnmálum
heimsins. Að þeir einjr meðal
kommúnista væru með því
marki brendir, að vera sjálfum
sjer ráðandi. Að þeir hefðu ein-
hverja alveg sjerstaka stefnu
og væru óháð deiJd í hirium
komnmnistisku alþjóðasamtök-
um.
En hvernig fór fyrir þeim
sumarið 1939, ex nasisminn og
kommúnisminn gerðu með sjer
bandalagið, er varð til þess að
styrjöldin braust út? Snerust
ekki íslen'sku kommúnistarnir
á sveif með nasistunum sömu
nóttina og aðrir kommúnistar
í heiminum? Og hafa hiriir ís-
lensku kommúnistar i nokkru
einasta tilfelli vikið frá þeirri
stefnu, sem hinir austrænu
bandamenn þeirra, eða yfirboð
arar hafa tekið? Er ekki Þjóð-
viljinn tryggur verjandi hryðju
verkanna, sem kommúnistar
fremja í Grikklandi? Hafa hin-
ir íslensku kommúnistar ekki
Laugardagur
11. okf.
játað sig fylgjandi undirokun
Rúmeníu, Ungverjalands og
fleiri landa með þeim fantatök-
um, sem þessar þjoðir hafa ver-
ið beittar, í skjóli þess að í Jönd
um þessum hafa verið og era
rússneskar hersveitir? Eru ekki
hinir. íslensku kommúnistar ný-
búnir að lýsa yfir því, að þe.ir
sjeu í hjarta sínu samþykkir
því, að frelsisunnandi leiðtog-
ar þeirra þjóða, sem rússneski
herinn nú undnokar, sjeu
myrtir, hengdir eða skotnir
eftir þvií hver áðferðin þykir
hentugri? Samanber aftöku Fct-
kovs. Með hvaða móti geta ís-
lenskir kómmúnistar greinileg-
ar sýnt fullkominn undirlægju
hátt sinn við stjórn og stefnu
kommúnista-samtakanna?
Islenskir kommúnistar eru
öldungis samskonai fólk, eins
og kommúnistar annars staðar
í heiminum. Þeir sJeppa engu
fækifæri'til að sýna hinum or-
lendu yfirdrotnurum hlýoni
sína og hollustu.
Annað mál er svo það, að
eðJilegt má kalla að ýmsir ís-
lendingar láti segja sjer oftar
en einu sinni, áður en þeir trúa
að meðal íslendinga sje flokkur
manna, sem svo gersamlega
hefir horfið frá ísienskum hugs
unarhætti, og ofurselt sig er-
lendri harðstjórn og kúgunar-
stefnu.
Kommúnistar í
öllum vestrænum
londum vilja eyði-
leggja fjárhag og
sjálfstæði þjóðar
sinnar.
AF ÖLLU framferði, áróðri
og amstri kommúnista, hvar
sem er í heiminum, verður það
ráðið, að þeir stefna markvisst
að því að eyðileggja efnaiegt
sjálfstæði þjóða sinna, koma
öllu á ringulreið, svo jarðvegur-
inn verði undirbúinn, undir þá
kollvörpun þjóðfjelagsins, sem
þeim er sagt að vinn'a að.
Þessi stefna kommúnistanna
gildir alveg eins hjer á íslandi,
sem annarsstaðar í heiminum.
Það er bláber barnaskapur, að
hugsa sjer að íslenskir komm-
únistar fyígi ekki þessari megin
stefnu flokksbræðra sinna. En
‘þc-ir vita sem er að aðeins örfáir
íslendingar fylgja þeim að mál-
um í eyðileggingarstarfi þeirra,
ef fylgismennirnir heíðu gert
sjer fulla grein fyrir því, hvern-
ig flokksstarfsemi þeirra er var-
ið og að hverju er stefnt. Þess-
vegna verða komraúnistar að
villa á. 'sjer heimildir, og látast
í lengstu lög, sem þeir stefni að
öllu öðru en þeir gera.
Kommúnistar, sem vilja að ís-
lensk þjóð verði gerð að ánauð-
ugum þrælum að austrænum
sið, fimbulfamba seint og
snemma um það að þeir imni
frelsi og sjálfstæði. Kommúnist-
ar sem vilja að Islendingar verði
efnalega ósjálfbjarga, bregða
sjer í líki framfaramanna, sem
snöggvast, eins og þegar þeir
fylgdu þeirri stefnu að nota
stríðsgróðann til þess að kaupa
fyrir hann íramleiðslutæki. Nú
reyna þeir að sjálfsögðu að gera
þjóðinni cmöguiegt að njóta
þeirra framleiðslutækja, mcð
Framh. á bls. 8