Morgunblaðið - 24.10.1947, Blaðsíða 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
Föstudagur 24. okt. 1947
;
ftí
llttlllllftlb
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjórl: Valtýr Stefánsson (ábyrgffarm.)
Frjettaritstjóri: ívar Guðmundsson
Auglýsingar: Aml Garðar Kristinaion.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla,
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 10,00 á mánuði innanlanda.
kr. 12,00 utanlands.
1 lausasölu 50 aura eintakið, 75 aura með Letbók.
Arfurinn frá fyrrverandi
stjórn
ALLT FRÁ að núverandi ríkisstjórn var mvnduð hafa
blöð Framsóknarflokksins og þá fyrst og fremst Tím-
inn lagt á það höfuð áherslu að sanna þjóðinni það að
lyrrverandi ríkisstjórn og þá fyrst og fremst forystu-
menn Sjálfstæðisflokksins og ráðherrar hans í stjórninni
eigi alla sök á vandk'. æðum þeim, sem nú steðja að.
Svo langt gengu F ramsóknarmenn í þessari iðju að
segja má að erindrekar þeirra færu eldi um landið á s. 1.
sumri til þess að flytja þjóðinni þennan boðskap.
Forystumenn Sjálfstæðisflokksins og blöð hans hafa til-
tölulega lítið gert til þess að hnekkja þessum áróðri enda
þótt hann sje hinn ósvífnasti. Þeir hafa talið annað skipta
meira máli nú en að hinir borgaralegu flokkar lægju í
illdeilum innbyrðis.
En Framsóknarblöðin hafa haldið rógi sínum áfram.
Seinast í gær talar Tíminn um að núverandi ríkisstjórn
hafi tekið .,við verri arfi af fráfarandi stjórn en dæmi
sjeu til hjerlendis um lengri tíma“. Hinum persónulegu
svívirðingum um Ólaf Thors og Pjetur Magnússon er að
þessu sinni sleppt en aðeins ráðist að fyrrverandi stjórn
í heild.
Þjóðin dæmdi um stefnu fyrrverandi ríkisstjórnar í
síðustu kosningum.
Hvernig fjell sá dómur?
Framsóknarflokkurinn tapaði, Sjálfstæðisflokkurinn
treysti fylgi sitt.
En það hefur annar dómur fallið um stefnu Sjálfstæðis-
flokksins í fyrrverandi ríkisstjórn.
Það er dómur reynslunnar.
Hin nýju framleiðslutæki sem keypt voru inn i landið
fyrir forystu fyrrverandi ríkisstjórnar og þá fyrst og
fremst togararnir hafa nú þegar tekið forystuna í útflutn-
ingsframleíðslu landsmanna.
Þessi skip selja nú afla sinn vikulega í Englandi fyrir
ágætt verð. Sölur þessara nýju og fullkomnu skipa skera
sig úr.
Skyldi Sjálfstæðisflokkurinn og ráðamenn hans þurfa
að skammast sín fyrir þann ,,arf fráfarandi ríkisstjórnar?“
En þáttur þessa hluta „arfsins“ á þó eftir að verða
miklu þýðingarmeiri þegar hinir 32 nýsköpunartogarar
verða á næsta ári allir komnir til landsins.
En hversvegna minnist Timinn ekkert á „arfinn" hans
Vilhjálms Þór, sem emu sinni var atvinnumálaráðherra,
Svíþjóðarbátana, ódýru og hraðsmíðuðu!!
Pjetur Magnusson eyddi öllum gjaldeyrisinnstæðum
þjóðarinnar til þess að þóknast heildsölunum, segir Tím-
inn svo. Hvað segja sjómennirnir á togurunum og flutn-
mgaskipunum, útgerðarmennirnir, sem byggðu hrað-
írystihús og verksmiðjur, bændurnir, sem fengu þúsundir
Jandbúnaðarverkfæra og jeppabifreiða, um þessa stað-
hæfingu?
En Tíminn heldur áfram að þrástagast á þessum ósann-
indum. Það er hans leið til að efla borgaralega samvinnu.
Hann um það. En allur almenningur í landinu veit að þátt-
taka og forysta Sjálfstæðisflokksins í fyrrverandi ríkis-
stjórn miðaði fyrst og fremst að því að hagnýta gjaldeyris-
inneign landsmanna, sem að Verulegu levti var til orðin
vegna hinna miklu gjaldeyriskaupa erlends herliðs í
iandinu, til þess að treysta grundvöll atvinnulífsins.
Um það, hver eigi raesta sök á verðbólgunni ætti Tím-
inn að hafa sem fæst orð. Hvernig fylgdi flokkur hans
setningu verðfestingarlaganna 1942 eftir? Og hvað er að
gerast núna? Framsóknarflokkurinn situr í ríkisstjórn en
verðbólgan eykst samt hröðum skrefum.
Nei, umræður um arf liðna tímans eru ekki Framsókn-
arflokknum hagstæðar.
\Jiluerji ólri^ar:
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Síld í sundum —
síld á borðum.
BLÖÐIN birta þessa dagana
með stórum fyrirsögnum frá-
sagnir af því að það sje komin
síld í Sundin við Reykjavík og
hvalur í flóann. Það flýgur fiski
sagan og vonir vakna þegar
síldin heyrist nefnd.
En um hitt er minan skrafl-
að, að íslendingar, sem eru á
þönum eftir síldinni árið út og
árið inn borða hana ekki sjálf-
ir, heldur gera úr henni doll-
ara og pund, eða rússneskar
rúblur.
Að einhverju leyti stafar það
af því að við höfum ekki lært
átið á þessu lostæti, en að
nokkru leyti stafar það af því,
að það er stundum jafnerfitt
fyrir okkur í landi, að leita
uppi og klófesta síld, eins og
sjómennina okkar.
•
Gömul og þrá.
MAÐUR nokkur hjer í bæn-
um, sem ætlaði að gera sjer
glaðan dag og kaupa nokkrar
síldar til hátíðabrigða fór á
stúfana á dögunum og hjelt að
það væri ljett verk og löður-
mannlegt að fá keyptar nokkr-
ar saltsíldar í síldarlandinu
mikla. En raunin varð sú, að
hann varð að ganga búð úr
búð áður en hann gat fengið
Norðansíld frá því í sumar.
I flestum fiskbúðum gat hann
að vísu fengið síld, en það var
ýmist gömul síld frá í fyrra,
þrá og vond, eða það var Faxa-
flóasíld, horuð og illa verkuð
millisíld.
•
Horfið góðgæti.
JÁ, ÞAÐ hefir gengið illa að
kenna íslendingum að borða
síld, þótt margar atrennur hafi
verið gerðar til þess af hús-
mæðrakennurum og næringar-
fræðingum, sem benda á að
síldin sje einhver vitamínauð-
ugasta fæða, sem hjer kemur
úr sjó, — og þar að auki herra-
mannsmatur.
Og það er fleira, sem við
getum fengið úr sjónum við
strendur Islands, sem kitlar
bragðlaukana og er heilnæmur
og góður matur. Hjer á árunum
var hægt að fá humar af Vest-
mannaeyjamiðum, krækling af
fjörum víða að og rækjur. Nú
sjest ekkert af þessu nema
rækjurnar.
Það er horfið góðgæti.
•
Framsagnarlistin.
KUNNINGI minn skrifar eft-
irfarandi brjef, sem rjett er að
komi fyrir almenningssjónir, ef
svo skyldi vera, að fleiri hafi
misskilið pistil um framsagnar
list, sem hjer birtist á dögun-
um:
„Kæri Víkverji.
Margt gott og nytsamlegt hef
ir oft staðið í þáttum þínum.
En í blaðinu frá 21. þ. m. þyk-
ir mjer nokkuð djúpt tekið í
árinni, þar sem þú fullyrðir, að
enginn núlifandi íslendingur
kunni að lesa ljóð t. d. Einars
Benediktssonar og Jónasar
Hallgrímssonar. Það er að vísu
hverju orði sannara, að menn
eru hjer illa læsir upphátt a.
m. k. En ýmsa ágæta upplesara
eigum við þó og koma mjer í
því sambandi í hug ýmsir leik-
arar okkar. Þá mun og einn ís-
lendingur, Sigurður Skúlason,
magister, hafa lært framsagnar
list erlendis og kennt hana hjer
árum saman. Og oft hefir sá
maður flutt ljóð í útvarpinu
að mínu álitu mjög prýðilega,
til þess að rjett sje að ganga
framhjá slíku. Þetta langar mig
til að benda hjer á, af því að
jeg hef alltaf orðið þess var,
að þú vilt bera sannleikanum
vitni“.
•
Of fáir.
í RABBINU um framsagnar-
listina á dögunum, var þess nú
einmitt getið, að það væru til
undantekningar frá þeirri alt-
of almennu reglu, að upples-
arar kynnu ekki sitt fag.
Það vita allir, sem hugsað
hafa um þessi mál, að það er
hörmung að heyra lestur í út-
varpi á stundum. Hóstar og
ræskingar, þaulalestur og staut
er algengara en hitt. að vel
og skírt sje lesið.
Merkur mentamaður sagði
við mig einu sinni í haust, að
hann ætti oft blátt áfram bágt
með að skilja sumt, sem flutt
væri í Ríkisútvarpinu.
En svo er forsjóninni fyrir
að þakka, að það eru til menn,
sem lesa sæmilega og sumir á-
gætlega.
•
Stórmerkilegt
nýmæli.
í BLAÐINU í gær er ein-
mitt skýrt frá stórmerkilegu
nýmæli, en það er bókmenta-
kynning Helgafellsútgáfunnar.
Útgáfan ætlar að gangast fyr-
ir því, að helstu skáld og rit-
höfundar, leikarar og fleiri,
lesi upp í einu nýjasta og glæsi
legasta samkomuhúsi landsins
á hverjum sunnudegi í vetur.
Þessir upplestrar munu, ef
vel takast, sem varla þarf að
efa, auka þroska og smekk al-
mennings fyrir góðum upp-
lestri og það kann að koma að
því. að menn láti ekki bjóða
sjer neitt staut í þessum efn-
um. Og þá fyrst er vel.
j MEÐAL ANNARA ÖRÐaTT. . 1
---—EftirG.J.Á. |------------------*
223 sólarhringa í kvikmyndahusi
Ef þú fórst í bíó kring-
um 1914, ættirðu að kann
ast við Asta Nielsen-Gad.
KLUKKAN 9 eitthvert kvöld
ið í næstu viku munu 2680 Reyk
víkingar taka sig til og fara í
bíó. Sumum kemur til með að
leiðast, aðrir skemta sjer sjálf
sagt konunglega. En allir munu
þeir eiga það sameiginlegt, að
hverfa aftur innan skamms inn
í sýningarsali kvikmyndahús-
anna, hvort sem það svo kann
að verða hjá Austurbæjarbíó
(sem taka mun tæplega 800
manns í sæti), Gamla bíó (625),
Nýja Bíó (487), Tjarnarbíó
(387) eða Tripolibíó (381).
Þessir 2680 Reykvíkingar
munu á 9-sýningunni samtals
eyða að minsta kosti 223 sólar-
hringum, átta klukkustundum
og nokkrum mínútum í að horfa
á kvikmyndahetju eltast við fag
urlimaða og andlitsfríða stúlku.
Garpurinn kann að vera tötra-
legur beljuhirðir á hestbaki
eða kjólklæddur kappi frá Man
hattan. Vel má vera að keppi-
keflið sje tildursleg tískumær
frá París eða „fallin“ stúlka
úr „skuggahverfum Lundúna-
borgar“. En það skiptir ekki
máli — þessir 2680 munu mæta
og halda áfram að mæta og
láta sig litlu eða engu skipta,
j hvort myndin er „góð“ eða
»ljeleg“.
17 stjörnur.
Dagana 25. til 30. júlí sáu
Reykvíkingar eftirfarandi
„stjörnur“ í kvikmyndahúsun-
um:
Claudette Colbert, Gene Ti-
erny, John Wayne, Don Am-
ache, Alan Ladd, Gloriu Jean,
Victor Mature, Carole Lom-
bard, James Stewart, Brian
Donlevy, Sir Cedric Hard-
wicke, Martha O’Driscol, Denn
is O’Keefe, Don De Fore, Willi-
am Bendix, Barry Fitzgerald
og John Loder. Á sama tíma-
bili sáu reykvískir bíógestir 13
Vinsælasta skemmtuiiin.
kvikmyndir. — Fyrir fáeinar
krónur höfðu þeir þannig á sex
dögum sjeð að minsta kosti 17
heimsþekkta listamenn og þús-
undir minni spámanna og litið
vinnu leikstjóra og kvikmynda
tökumanna, leiktjaldamálara og
ljósameistara, verkamanna og
iðnaðarmanna og sjerfræðinga
á ýmsum sviðum.
• •
Asta Nielsen-Gad.
Flesta þessa kvikmyndaunn-
enda' mætti að sjálfsögðu kalla
nýliða í fylkingum stjörnudýrk
endanna. Þó eru þeir eflaust
nokkrir, sem í bíóhljeinu gætu
látið hugann reika aftur í tím-
ann og minnst fallinna stjarna
eins og frú Astu Nielsen-Gad.
Frú Asta Nielsen-Gad ljek að-
alhlutverkið í kvikmvndinni
„Æskubrek“, sem Biograf-
teatred (Gamla bíó) sýndi
hjerna 18. maí 1914. Hjer er
auglýsingin:
Biografteater.
— Besta gamanmynd Pal-
ads-leikhússins. —
ÆSKUBREK
Þýsk gamanmynd í 3 þátt-
um eftir Urban Gad. Aðal-
hlutverkið leikur: frú Asta
Nielsen-Gad. Allir, bæði
börn og fullorðnir, munu
hafa ánægju af þessari
framúrskarandi skemtilegu
Framh. á bls. 8